Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].
Previous section

LIBRI VI. De interioribus, ac solidis Bonis, quae animi Tranquillitatem absoluunt.
CVm vera, et solida animi Bona in Sapientiâ, et Virtute sint posita; nonnulla Virtutis, Sapientiaeque praecepta, ad animi Tranquillitatem stabiliendam, et absoluendam vtilia, tanquam operis instituti coronis, hoc in libro adiunguntur. Primum Praeceptum, In vitae curriculo multitudinis caecae, perque deuia, et abrupta sine consilio vagantis, auspicia non persequi. Neque enim errorem ideo minùs prauum, et noxium esse, quia erretur cum multis. Sapientem igitur, Solis exemplo, contra Mundi cursum, proprio sibi motu, atque tramite eniti. Secundum, In Diuina, atque aeterna mentem attollere, et, quantùm fieri potest, defigere. Illorum enim occupatus magnitudine animus, quidquid ex mortalibus bonis maiorum ignoratione eximium putatur, nullo iam negotio despiciet. Nec secus praesentis vitae aspera omnia, beatissimam, et iam iam adfuturam immortalis aeui sortem prospiciens, facillimè perferet. Tertium, Conditioni, quam Deus, et Natura assignauit, omissâ alienae sortis inuidiâ alienae sortis inuidiâ, acquiescere. Quod factu procliue erit, si, contra Stultorum

-- 276 --

morem, nostrae sortis fructus, alienae verò onera contemplari discamus. Nullum quippe Vitae genus occurrere, quod omni fructu, omni incommodo careat, et vnde Sapiens laetitiae argumenta; stultus maeroris causas non ducat. Neque indignandum proprio statui, quòd naturâ obscurus, atque ignobilis sit: cum vbiuis Sapienti gloriae campus pateat, vt Epaminondae, aliorumque praestantium virorum exempla testantur. Vitam quippe hominum dramati similem esse, in quo non plus laudis refert, qui praestantiores partes accepit, sed qui suas, quaecunque illae sint, concinniùs gerit. Quartum, In propositis constanter haerere: cum alienum prorsùs à Sapientiâ sit, nouitatis illecebrâ, vel coeptorum taedio à susceptis ritè consilijs in diuersum traduci. Quae leuitas pluribus in exemplis describitur, primò Hominis loca mutantis. Tum mercatoris ad lucra, quae in periculo damnarat, statim redeuntis. Philologi demum iam haec, iam illa studia amplectentis. Huius porrò mutabilitatis origo ea posse videtur afferri, quòd homines in rebus, quas tractant, non verò in ratione eas tractandi suam quietem constituunt. Quocirca corrigendum eiusmodi errorem, pensandumque initio maturè, quid facto opus sit: vbi Ratio hoc, vel illud persuaserit; ab eo nihil mox deflectendum, quaecunque se in operis progressu molestiae, et difficultates obijciant.

-- 277 --

Quintum, Non impetu subito, sed prudenti iudicio ad agendum moueri. Licet enim graue initio sit, genij ardorem compescere; duriùs tamen multò esse, per quaeuis praecipitia, et abrupta impotenti illius libidine auferri. Praesertim verò cum animus seuerè aliquandiu habitus paulatim contumaciam imminuat, et tandem Rationis imperium pati condiscat: equini instar pulli, qui domitus Rectori se facilem praebet: contra verò indulgenter diu habitus vix vllâ deinde vi ad parendum potest induci. Sextum, Nihil admittere, cuius nos peracti serò deinde poeniteat. Stultorum enim esse, quidquid animo in praesens arrideat, sine vllo Malorum indidem profluentium respectu, statim inuadere. Quae Stultitia in voluptarijs, ambitiosis, et iracundis hominibus luculentiùs intuenda proponitur. Quin ipsius etiam Epicuri testimonio damnatur. Septimum, Vitam, animique quietem non differre. Nihil enim hac dilatione esse stultius: cum nulla tempora animi otio idonea non sint. Idque serò à multis animaduerti sub exitum vitae, suum errorem damnantibus, quòd, vanâ futurae quietis spe, irritum, assiduas inter curas, et occupationes, aeuum perdiderint, et, fruenda dum parant, se omni vitae fructu priuauerint. Octauum, Animi otium cum honestis

-- 278 --

occupationibus, vitaeque ministerijs coniungere. Id verò facilè praestaturum, qui neque plus iusto sibi occupationum, et laborum assumat, neque illis ob spem lucri, vel gloriae, sed vnius honestatis gratiâ mentem, atque corpus exerceat. Sic enim liber, Suique, et rerum potens sapienti ratione omnia temperabit: neque se negotijs seruili anxietate subijciet, properans opus absoluere, veluti tum demum illius fructum collecturus: sed, quae aget, sibi, ac suae tranquillitati coget seruire, ex ipsomet rerum actu laetitiam percipiens. Nonum, Nihil vel honestarum, quae extra hominis arbitrium sunt, rerum iusto vehementiùs optare. Non quidem vt omni affectione animus careat, sed vt tranquilla sint vota, neque nimio anxioque ardore quietem perturbent. Decimum, Superuacuas aliena obseruandi curas compescere, vt quae maeroris, iracundiae, aliarumque perturbationum materiem soleant suggerere. Quod si aliquid vltro in alienis se moribus, atque factis indignum obiecerit, cui mederi nostrum minimè sit; Diuino id iudicio relinquere, et à cogitatione, ac memoriâ quamprimùm expungere. Non minimam siquidem nostrarum molestiarum partem ex Alijs oriri, magnumque proinde earum compendium ab eo fieri, qui, in utili externarum rerum cogitatione dimissâ, sibi norit vacare. Vndecimum, Humanum omne genus fraterno amore complecti, eiusque felicitatem,

-- 279 --

non secus, ac propriam, pro virili curare. Praeclara benefici huiusce animi documenta à Tito Caesare, Cyro Persarum Rege, et Cimone Atheniensi exhibita. Quibus ritè laudatis, nullum hac Boni communis procuratione, seu iucundiorem, seu nobiliorem esse opum vsum, atque fructum statuimus. Idque studium si, pro eo, ac par est, in omnium animis vigeat; auream proculdubio, et beatam homines aetatem acturos. Duodecimum, vltimumque, et par omnibus caeteris vnum felicis vitae pręceptum, Deo Optimo Maximo per intimam contemplationem, amoremque coniungi. Nusquam enim, praeterquam in ipso, perfectam animi requiem, satietatemque inueniri à Mortalibus posse. Nam creatarum quidquid est rerum, vt plurimum Boni in sese fruendum obijciat; plus tamen desiderandum relinquit. Ipse verò, cum omnium cumulatissimam Bonorum Summam in se complectatur, immo Bona, quae concipi possunt, omnia in vnum prorsus indiuiduum, atque simplex colligat Bonum; nil Amantis in animo inexpletum, atque vacuum relinquit. Adde, quòd alibi Bona semper Malis miscentur, adeo ut syncerè, et contrario sine animi motu, diligi nequeant. At summo in Bono nihil non bonum, nihil non vsquequaque, et toto pectore amandum. Praeterea caeterorum Bonorum, quemadmodum incerta, fragilisque est possessio; sic et amor solicitus. At Deum nemo rapit nolentibus: quin ipsa mors, quae Bonis alijs dispoliat, in huius nos pleniorem possessionem inducit:

-- 280 --

vt proinde illius amor, quemadmodum odio, sic et metu sit vacuus. Deum porrò paratam homini possessionem esse, ex maximo illius erga nos amore manifestè colligitur. Omnis enim Amans Amati res est. Cum igitur effusissimam supremi erga nos Authoris charitatem maxima ab eo nobis collata beneficia planissimè ostendant; quidni, nostrum itidem, dummodo velimus, eum esse, pari perspicuitate demonstrent? Immo ex hoc eius maximo erga nos amore alia item ratio colligitur maximae, quae in ipso amando reperitur, iucunditatis. Nam amor tunc iucundissimus, cum perfectè reciprocus. Nemo autem reciprocam se amantibus vicem liberaliùs refert, quàm Deus. Nam mortales Amici non totum Amico suum amorem impendunt; sed eius sibi retinent partem, partem etiam in alia deriuant. At ipsius amor totus, atque integer et indiuisus singulos se amantium complectitur, nihilo minor ad quemlibet eorum perueniens, ac si ipsi tantùm vacaret: adeo ut certo certiùs persuadere sibi quilibet possit, nihil sibi quantamcunque fruentium eâdem sorte Sociorum turbam obstare, quin plenissimè, integerrimèque à Deo ametur. Denique, cum amor omnia faciat communia; qui mortalibus Amicis coniungitur, eorum aduersos casus, non secus, ac suos, lugeat necesse est. Quantò igitur illius laetior amicitia, qui plenè beatus nullam ex seipso lugendi materiem suis amatoribus praebeat, sed in suae illos potiùs syncerissimę immensissimęque beatitatis communionem asciscat? Neque quisquam excelsum adeo foedus,

-- 281 --

tanquam aliquid sorte suâ maius, desperet. Nam et supremus Author ad hanc secum necessitudinem ineundam vltro nos stimulat; et hominis animus ad eandem, suum velut ad fine, suauissimè rapitur. Quin etiam adeo necessarium quodammodò habet summi Boni amorem, vt illud, vel nesciens, in alijs quibuslibet rebus videatur appetere: cum nihil, nisi ratione Boni, appetat: Bonum verò quoduis, vnde creatae res appeti possunt, nihil sit aliud, quàm leuissima quaedam summi Boni adumbratio. Si igitur à rudibus ijs simulacris ad perfectissimum, aeternumque intuendum exemplar mens transeat; nihil iam negotij supererit, vt totus quoque amor ad eandem illam omnis Boni, Pulchrique inimitabilem formam suas curas conuertat: qua nimirum praesente finitarum omnis rerum Venustas, multò magis, quàm ad Solis exortum nocturnus syderum fulgor, ex oculis deficit. Tranquillus, et felix animi, Deo vni adhaerentis, status generatim describitur. Eius aliqua effigies in sanctissimis Aegyptiarum solitudinum accolis intuenda exhibetur. Impetus animi, spectabilia, et creata omnia, prę immensâ supremi Conditoris pulchritudine, fastidientis, intimamque cum eo coniunctionem ardentissimè suspirantis. Eiusdem imploratio, suum caecis vt Mortalibus detegat iubar, omnium amores, vbi plenè agnoscatur, in se vnum versurus, vtpote qui omnimoda, et perfecta votorum sit quies, atque cordis tranquillitas. Cuius suauissimi nectaris venas omnes, ac riuos cum, quàcunque fas erat, noster hactenus

-- 282 --

indagauerit labor; nihil est, cur tendendum sibi putet vlteriùs, ad inexhaustum, purissimumque iam fontem deuectus, ex quo vno plena sperari, hauririque tanti muneris possit satietas. LAVS DEO.

-- --

Previous section


Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].
Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.