Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].
Previous section

Next section

IVNIVS ANTONIVS COMES DE RESTIIS PATRICIVS RAGVSINVS


Nulla… veros ita vultus picta tabella
Rettulit, ipse licet tabulam tibi pingat Apelles,
Quam scripto expressit sua Vates, Seque libello. Sat. XXIII. v. 116.

-- --

JUNII ANTONII COMITIS DE RESTIIS PATRICII RAGUSINI CARMINA PATAVII TYPIS SEMINARII MDCCCXVI.

-- V --

CLARISSIMO VIRO ANTONIO L. F. COM. DE SORGO PATRICIO RAGUSINO MARIA EX BARONIBUS DE ZAMAGNA COMITISSA DE RESTIIS

Cum primum ex immani illa doloris acerbitate, quam mihi conjugis optimi clarissimique mors attulit, quamque non objecta rerum quarumcumque species, non temporis diuturnitas extinguere, nedum imminuere umquam poterit, paululum me recepi, statim de poeticis ejusdem lucubrationibus in lucem emittendis cogitavi. Sic enim fore perspexi, ut a

-- VI --

me praeter lacrymas aliquid certe praestabile, diuque duraturum memoriae tanti Viri daretur. Atque hoc meum consilium non modo videbatur immortalem marito famam esse pariturum, sed futurum etiam patriae ornamento, voluptatique amicis praestantissimis, a quibus carmina magna ex parte jam lecta, et vehementer probata avidissime expeti cognoscebam. Cui autem opus inscriberem, diu multumque anceps non fui. Tu, Antoni optime, tu mihi protinus occurristi, quem cognatione, pietate, officiis mihi maxime devinctum amavi semper uti filium, et, quoad vixero, amabo impensissime, dignum profecto, cui donem ac dedicem quidquid mihi pretiosius a morte carissimi illius capitis relictum est. Accedit etiam, quod, dum tibi munus hoc offero, non solum meo animo, sed et ipsius mariti mei obsequar voluntati. Ille enim ingenio tuo, tuaque amicitia egregie delectatus te jampridem sub ficto Cilnii Maecenatis nomine suarum Satyrarum judicem ac patronum delegerat. Quo quidem judicio quid ex communi hominum nostrorum consensu gravius, quid te dignius, quid mihi poterat optatius contingere? Ipsa denique carmina te patronum, atque auspicem sibi deposcunt, tibi inscribi, atque

-- VII --

in sinum complexumque tuum convolare merito gestiunt. Non enim praeclaro illustrique dumtaxat nomine, quod quidem libris etiam ineptissimis non raro contingit, ornatum iri se sentiunt, sed gloriantur potissimum, se Virum judicio acri, et doctrina eximia nancisci, a quo eo in pretio atque honore, quo par est, habeantur: quam sortem opera praestantiora sibi semper gratulari non posunt. Cum praeterea apud exteras gentes tamdiu sis commoratus, generisque nobilitas, ingenii vis, splendor doctrinae, morumque elegantia cum viris eruditissimis te ubique familiaritate conjunxerit, hoc etiam ad praeclaram conjugis mei commendationem et gloriam per te consequar, ut ejus nomen patrios fines praetergressum longe lateque, te auspice, pervulgetur, ejusque carmina in multorum elegantium hominum oculis atque ore versentur. Habet igitur maritus meus, quod suo ipse ingenio sibi paraverat, monumentum ad celebritatem sui nominis aeternitati per me consecratum: habes tu, Antoni carissime, singulare amoris et observantiae erga te meae testimonium, quod non dubito, quin tibi gratissimum sit futurum: habet denique dolor meus, qui omnem medicinam antea effugiebat, unde

-- VIII --

quodammodo relaxetur. Probet e caelis hanc meam vir optimus voluntatem, habeatque veluti aeternum pignus amoris illius, quo ille me, ego illum dulciter complectebar.

Vale.

-- IX --

DE VITA ET SCRIPTIS JUNII ANT. F. COM. DE RESTIIS PATRICII RAGUSINI COMMENTARIOLUM FRANCISCI MARIAE APPENDINI E SCHOLIS PIIS

Junius Antonius Restius Ragusae natus est III. id. jan.anno MDCCLV. Parentes habuit Antonium Restium, et Magdalenam Gradiam, genere et probitate spectatissimos. Vel ab ipsa infantia optimis praeceptis institutisque informatus da eam laudem contendit, qua plures ex Restia, Gradiaque familia claruerunt in literis, et publicarum rerum administratione. Primum Latina grammatica privatim domi imbutus est, deinde Ragusae humaniorum literarum studiis instructus ab hominibus Societatis Jesu. Qualis, quantusque in re literaria futurus esset, jam inde indubia dedit indicia. Polebat enim mentis acumine, et memoria paene singulari, tantoque insuper ardore discendi inflammabatur, ut in ipso voluntas cum ingenio certare quodammodo videretur. Decem et octo annos natus togam de patrio more sumsit, et majori, ut vocabatur, consilio Reipu-

-- X --

blicae adscriptus est. Patre non multo post e vivis sublato cum Francisco et Sigismundo avunculis suis Italiam peragravit: quod iter Iunio licet adolescenti plurimum profuit cum ad multiplices rerum cognitiones, tum ad ingenii maturitatem. Quidquid enim viatoris studio, et attentione dignum offerebatur in singulis urbibus, id omne diligentissime notavit Junius. Romae familialiter usus est concive suo Benedicto Stayo summo illo viro, qui Lucretio fere par Cartesii et Newtoni philosophiam Latinis versibus nobilitavit. Neapoli vero quamdiu fuit, adibat Stavinum Zamagna, ipsum etiam Ragusinum, Latinae poeseos Graecarumque literarum scientissimum. Domum reversus geometriae et physicae operam navavit doctore Eugenio Basilio e Dominicana familia, qui apud gentem sua non parva florebat doctrinae et probitatis laude. Aetatis agens annum secundum supra vigesimum Mariam ex Baronibus de Zamagna uxorem duxit, feminam raris animi dotibus insignitam. Difficile dictu est, consilium hoc quantum ad Junii vitam, et studia ordinanda contulerit. Tradita enim uxori suae rei familiaris cura, a qua semper abhorruit, posthabitaque recentiorum gentium literatura, quam probe noverat, Graecis, Romanisque literis totum se dedidit. Jurisprudentiam, homini publicarum

-- XI --

rerum procurationem inituro pernecessariam, excoluit impense, exorsus a jure Romano, cujus cognitio viam sternit ad cognitionem legum patriarum. Quo quidem in studio, etsi magistrum neminem habuerit, ita tamen profecit Junius, ut nulli in patria secundus per viginti quinque annos in foro summa cum laude versaretur. Causas agebat Italo sermone, quem is scite calluisse deprehenditur cum ex multis orationibus, quae supersunt, quibusdam etiam ex tempore dictatis, tum maxime ex ea, quam inscripsit Discorso sul patriotismo, quamque apud Michaelem Sorgium virum in primis eruditum, et artium literarumque fautorem egregium recitaverat, cum statis diebus ter in mense, dum viveret, illum adiremus. In hoc enim opusculo Italae dictionis puritate atque elegantia rerum dignitatem exaequat Junius: ostenditque insuper, dum Reipublicae malis atque incommodis occurrere studebat, quanto amore et charitate patriam suam complecteretur.

Ex locupleti jurisprudentiae penu hauserat praeterea Junius civilem prudentiam, magnarumque rerum gerendarum usum: unde anno MDCCXCII senator factus est: et post annos quinque Reipublicae princeps renunciatus unanimi omnium Patrum consensu atque plausu. Siquidem magna ille in dicendo facundia praestitit, sum-

-- XII --

mo in administrandis rebus consilio, pari in omni munere integritate et innocentia.

Quamquam vero multis in foro et senatus curis distentus fuerit, numquam tamen distrahi potuit ab amoeniorum literarum cultu, ad quem natura rapiebatur. Amator ruris non autumnali modo, sed aestivo etiam tempore ad sua praedia vel in Umblensi agro, vel in regione Canalitana, vel in insula Media ejus carminibus magis, quam nullo alio nomine clara, se conferebat: utque privatis studiis intentus publicae etiam utilitati inserviret, praefecturam illius, quam inhabitabat, regionis sibi a senatu per annum demandari quandoque curabat. Inter has villulas nulla ei magis, quam Umbla arridebat, sita illa inter montes, et irrigata aquis Anionis, quem propter loci amoenitatem, ripasque domibus elegantibusque hortullis praecinctas Illyriorum Medoacum facile dixeris. Hic totum ad Graecam linguam discendam se contulit: qua brevi funditus cognita coepit jam tunc nonnulla e Graecis Latina facere. Exstant enim inter ejus scripta primum et decimum quartum Theocriti Idyllium, undecimus paene totus liber Iliadis, septima Pindari Olympiorum, et nona Sapphus ad Venerem ode Latine reddita et expressa pereleganter: a qua quidem re persequenda Restium destitisse

-- XIII --

arbitror non alia de causa, nisi quod eo jam tempore Raymundus Cunichius et Bernardus Zamagna reliquis in hoc studiorum genere palmam praeripuissent. Difficilioria etiam loca et verba in Idylliis Theocriti ad proprium fortasse usum Latinis adnotationibus explanavit.

E Graeca ad Anglicam linguam se convertit, ut scilicet nullius interpretis indigens (Gallicis antea versionibus utebatur) legeret et degustaret propius eorum opera, quorum fama apud Ragusinos quoque percrebuit. Ac si Anglorum literae, ut perhibent, gravitatem quamdam legentibus conciliant, profecto non dubito, quin Junius, qui gravis natura, severiores inde mores induerit. Optimis enim Anglicorum scriptorum libris, quibus haud modico sumptu auxerat bibliothecam suam, mirum in modum delectabatur. Qui Anglici regiminis formam et excellentiam admirabundus praedicabat, noluit Britannicae nationis res ullas et vicissitudines scitu dignas ignorare.

Nec minor in eo fuit tum antiquae, tum recentioris historiae cognitio. Cum enim magnam ac paene incredibilem, ut dictum est, memoriae vim pari cum ingenio judicioque conjungeret, quod sane rarum, cumque historias gentium universarum evolveret, ac meditaretur indefesso studio, factum est, ut gesta quaelibet

-- XIV --

et eventa paulo illustriora, eorumque causas et tempora ordine teneret omnia, et quas quisque vir partes personamque in iisdem factis sustinuisset, nominatim reminisceretur. Quare nihil ejus convictu dulcius, nihil ejus sermonibus eruditius. Ajunt, Restium adhuc adolescentem ex Italica in Latinam linguam vertisse Reipublicae Ragusinae historiam, quam Junius ejus avus a primordiis gentis Ragusinae ad annum MCCCCLI perduxerat, eamque orsum hisce verbis, Huc usque avus meus, ad haec usque tempora continuasse ego vero etc. Quod quidem nos neque ex Junii ore, dum res Ragusinas persequeremur, umquam audivimus, neque ex ejus jam mortui scriptis potuimus confirmare. Earum quoque studiosus fuit antiquitatum, quae vel historica tempora praecedunt, vel ea subsequuntur: in quo sane plurimum ejus judicium, et censura eminuit. Namque in quaestionibus, quas de primo hominis statu et societate, de jure naturae, de religione aliisque argumentis ex physica petitis a sapientibus proxime elapsi saeculi ad seriem humanarum cognitionum turbandam atque evertendam in medium allatas fuisse diceres, quid ab antiquis acceptum, quid inventum a recentiorbus, quid verum aut probabile, quid falsum aut incertum esset, tot rationum momentis pronunciabat Junius, ut

-- XV --

evidenter ostenderet, ex uno prope antiquitatis studio viam sterni ad reliquae scientiae acquisitionem. Ad religionem praecipue quod attinet, non modo Porphyrii, Jamblichi, Juliani, aliorumque doctrinae ubi maxime peccarent, acutissime Restius declaravit, sed errores etiam, quos nostris hisce temporibus impudenter propugnarunt Boulangerius, Dussius, Volneius, ceterique hujusmodi furfuris homines, aggressus est, et patefecit. In Bruckerum maxime exarsit ira, qui veteres philosophos Deum, et providentiam quamdam admitttentes atheos fuisse omnes professus est. Nihil vero temere et inconsulto, sed sapienter omnia de religione. Hinc accidit, ut religionis cognitio, et tuta veritas eo magis eum in senectute commoveret, quo liberius adolescens perscrutatus fuerat ea omnia, quae ad illam quoquo modo referebantur. Quamobrem de Junio, ut de veris sapientibus, confirmatum est, philosophiam pleno ore haustam ad Deum reducere, eamdemque fieri catechismum ad fidem.

Sed Junii praecipua laus eluxit in Latina poesi. Media, ni fallor, inter Catullum et Tibullum via in Elegiis pangendis Junius incessit, ita tamen ut genus et stylum in scribendo suum sibi effingeret ejusmodi carminum indoli ac naturae consentaneum. Et quamvis

-- XVI --

eas, si unam alteramve excipias,quasi in ipso adolescentiae flore confecerit, inde tamen a summis viris Benedicto Stayo, et Raymundo Cunichio praestantis poetae nomen et existimationem retulit. Ex iis tamen nonnullas pulcherrimas quidem illas et admodum concinnas, cum ob argumenti delectum totae amatoriae essent ac liberius in morem Catulli, Ovidii, Galli conscriptae, uti juveniles lusus et graviore viro indignas judicavit, ac de suo codice proscripsit, numquam ` de iisdem cum amicis loqui solitus, neque eos loqui facile passus. Non minoris facienda, licet pauca numero, ejus epigrammata atque odae. Sed primae Junio deferendae profecto sunt in Satyra, ad quam vel invitus ferebatur. Virtutum enim specie abreptus vitia notabat acriter, et mordebat non sine sale. Juvenalem initio sequutum fuisse scimus ex quibusdam ejus iambis, et epigrammatis, in quibus nuda sunt omnia et aperta, multoque felle et absynthio conspersa. Sed certior postea factus, ut in rebus ceteris, ita quosdam esse in scribendo fines »Quos ultra citraque nequit consistere rectum« optimo sane consilio Horatium Juvenali duxit anteponendum.

Duo potissimum incommoda, ubi primum se operi acinxit, Restium perturbabant, argumentorum scilicet

-- XVII --

delectus et Latinae elocutionis ratio. Noverat enim ipse, quam dedeceret coctam jam crambem recoquere, et res alienas alienis servili more coloribus adumbrare. Ex duplici itaque fonte res dicendas hauriri posse arbitratus est, ex hodiernis nimirum moribus, qui, ut alibi, sic etiam Ragusae a pristina severitate longe recesserant, atque ex lectione romanensium, uti ajunt, fabularum: quarum usus, modo sapiens sit, rem comicam et satyricam valde promovet exornatque. Inter has fabulas in deliciis eas habuit praesertim, quibus titulus, Istoria del famoso predicatore Fray Gerundio de Camperas, alias Zotes et don Chisciotte della Mancia. Eas ut delibaret utilius, Hispanam linguam sibi discendam putavit. Ex Anglicis vero laudabat fabulam Fristum Ghandy nuncupatam, et libros Spectatoris, e quo integrum Satyrae octavaedecimae argumentum.

Vitia nimium generatim persequi insulsum duxit Junius. Quare Juvenalem potius, et praecipue Persium quam Horatium sequutus in hac re ea praesertim in vitiis notare studuit, quae tunc temporis maxime dominarentur. Novum illi inauditumque videbatur, homines quo tempore ingenio morumque elegantia se sapientiae apicem tetigisse gloriabantur, eos ita insanire,

-- XVIII --

ut vitae instituto ad ferinos magis, quam ad humanos mores accederent. Vide quid ipse in Satyra prima:
»Sed nostra haec aetas mihi non peccare videtur,
Improbitate adeo, pravorum et amore scelesto,
Multa licet toties multi et foedissima peccent
Nec magis improbitas vitiis nos praegravat, audax
Quod fur est Verres, homicida Cethegus, adulter
Clodius, expilatque Deûm quod fana sacerdos;
Quam quia non alias ullo umquam crassior aevo
Stultitia incubuit domitum bacchata per orbem,
Pinguiaque ignavo diffudit regna veterno.
Hinc incerta animis vertigo, nullus honesti
Sensus, nec pravi, atque acies lentissima mentis,
Ut vix judicio dicas distare ferino.«

Hac ille peculiari stultitiae et levitatis nota aequales suos prae reliquis deformari affirmabat, neque eos ferro aut igne ad bonam frugem revocari posse, sed risu, atque contemptu. Subdit enim ibidem:
»Atque adeo caecae vanissima somnia mentis,
Et deliria sunt nulli cedentia monstro
Exemplo quaecumque malo jam publicus usus
Sancivit, servumque pecus formidine risus
In vitam invexit. Tota haec de matre supellex
Stultitia est. Risu arguto compesce superbam

-- XIX --


Stultitiam: solo male sana superbia risu
Frangitur: hanc tu ridiculam per compita tradue.
Per vicos, depectendamque dicacibus offer,
Ut sibi ne placeat, rideri ubi coeperit, atque
Monstrari digito, quam intus sit turpis, et excors.«

Quapropter non ut olim Lucilius et Juvenalis, sed ut Horatius, Lucianus, et Parinius, quos prae manibus semper habebat; insectari se velle profitetur eam in moribus corruptelam, quae dissimulata primum et timida; aperta deinde et insolens vel ipsa humanae societatis praecipua fundamenta diruere minitabatur.

Ceterum si magna commendatio oboritur in primis ex argumentorum delectu, copia et varietate, in hoc etiam Restius sibi optime consuluit. Quamvis enim integrum de humanis affectibus tractatum non exhibeant ejus Satyrae, quod olim Theophrastum molitum esse novimus, attamen nihil eorum, quae huic poeseos generi conveniunt, in ipsis desideratur. Longum esset et supervacaneum singularum Satyrarum argumenta et pulcritudines tamquam pictas tabulas in suo lumine collocare. Cum id quisque per se sibi praestare facile possit, satius erit inspicere, utrum rebus inventis respondeat ea Latini sermonis proprietas et elegantia, qua res illas exornari oportebat.

-- XX --

Incredibile dictu est, quam ille esset de elocutione sollicitus. Probe enim intelligebat (1) non satis esse pulcra et idonea argumenta excogitare, sed opus esse praeterea, ut illa quibusdam formis, et simulacris poetarum propriis ornentur ac illustrentur. Quare ut res inventas expoliret ornatius, quos toties legerat, et fere memoria tenebat classicos scriptores, iterum ac tertio pervolutandos explanandosque suscepit; Horatium in primis, quem raptus ab ipsa rerum similitudine imitari, et experimere conatus est. Hinc eadem illa ratio penes Junium omnia accommodatis verbis dilucide exponendi: hinc illa venustas atque festivitas personarum, quas induit pro sua cujusque natura ac conditione: hinc idem saepe, mos in Satyrarum exordio, atque contextu, idem transitus ex una in aliam rem, idem tamdem finis in iis, quae ad morum, vitaeque disciplinam pertinent.

Neque vero quemquam esse existimo, qui in Restii Satyris si quid obscurum interdum videatur, id auctori vitio tribuat quasi principum scriptorum ac Horatii in primis Satyrae legantur sine interprete. Nemo sane eos subobscuros esse queritur, quod sint vel grandes verbis, vel crebri sententiis, vel compressione rerum breves: ex quibus obscuritatem effici ajebat Tullius

-- XXI --

de Alcibiade, Critia; Theramene, aliisque Graecis. Nos equidem Restio auctores fueramus, ut Satyras suas apositis notis et interpretationibus illustratet: quod quidem ille de omnibus praestitisset, si diutius ei hac lucis usura frui licuisset. Ceterum cum in carminum artificiis suus sit rebus quibusque cultus, cumque Satyras, eo quod de rebus agant tenuioribus, sermo pedestris deceat, pressus ille quidem ac subtilis, sed candidus et venustus, errant profecto, qui versus amant in Satyris grandes ac numerosos. Quo enim versu magna bellorum eventa, resque publice gestas caneres, si epicum sibi Satyra vindicaret? ubi vero vel in Satyra occurrat grande aliquid et magnificum, nihil vetat, quominus lepores et sales cum numerorum concentu et magniloquentia conjungas ab Horatio monitus:
»Interdum tamen et vocem comoedia tollit.«
Quod certe a Junio abunde factum videmus non in Satyris modo, sed etiam in Epistolis succo, ut ajunt, plenis et sanguine.

Interim praeter eas, quas nobis reliquit, Satyras, quascumque adhuc, si diutius vita superfuisset, castigasset accuratius et emendasset, aliam quoque, quam Satyram perpetuam vocabat, exarare statuerat, uti patet ex ejus epistola nobis dana et infra posita (2). Novam domum,

-- XXII --

quam in suburbio, situ quidem peramoeno, aedificare jam coeperat, novae huic rei litterariae conficiundae destinaverat. Sed obstitit iniqua sors. Etenim ingruente bellorum impetu, tot tantaeque statim et publicae et privatae calamitates consequutae sunt, ut non solum nova consilia capere, sed ne capta quidem perficere possemus. Junius ut antea in prospera fortuna mitis, sic nunc in adversa sibi semper par, privata conditione contentus, et novis se rebus immiscere detrectans Canosam secessit in praediolum suum, ibique magnam anni partem insumsit legens, scriptitans, et multa eorum, quae in tantis totius Europae motibus inopinato acciderant, futura praedicens. Prudentia in summis viris quasi ad divinationem accedit. Altera interea contigit urbis Ragusinae obsidio. Junius ut mala urbi impendentia declinaret, rursus Canosam petit, ubi gravi epiphora, qua jam ab aliquot annis hiemali tempore laboraverat, media in aestate graviter vexari coeput. Morbus in dies augeri, viresque sensim deficere. Pulsis tamdem VI. cal. Jan. anno MDCCCXIV ex urbe Gallis, festinus Ragusam rediit, praesens aliquod adversae valetudini remedium quaerens. Sed vomica ex gravedine contracta, fere derepente unicus ex patricia Restiorum gente superstes occubuit pridie cal. Apr. anno

-- XXIII --

MDCCCXIV. Heredem ex asse instituit uxorem. Vixit annos LIX, mensem unum, dies undecim. Nemo Ragusae fuit; praesertim inter ejus amicos, qui tanti viri interitum non acerbe tulerit, illiusque funus lacrymis etiam non sit prosequutus. Atque si pudor haud vetat, quominus et ego de me, deque Urbano fratre quidquam addam, dicam equidem, moerorem nostrum ex hac morte susceptum levari numquam posse. Amisimus enim virum, qui officiorum et consiliorum societate nobis conjunctissimus, studiorumque nostrorum, quaecumque ea sint, quasi auctor fuit et moderator per quatuor fere lustra, quique de piarum Scholarum ordine in hac urbe difficillimis temporibus optime meritus malevolentia nos et invidia pro instituto nostro tuendo defatigatos, non autem victos, jucundissima sua consuetudine recreavit. Sed nemo Junium immatura morte praereptum magis doluit, quam ejus conjux, quae singularem hominis virtutem et amabilitatem omnium maxime noverat. Hinc omni adhuc fere impar consolationi Romam proficisci statuit monasterium ingressura; in id unum antea incumbens, ut poetica viri sui opera publici juris fiant, eique tamquam perenne sui in ipsum amoris monumentum consecrentur.

Statura fuit mediocri, fronte exporrecta, naso aliquanto

-- XXIV --

eminentiore, ac tam gracili et infirma totius corporis habitudine, ut naturam in illius animo magis quam corpore fingendo exornandoque liberalem fuisse putaveris. Erat insuper ita debili oculorum acie, ut non nisi proxime objectas oculis res videret. Valetudine usus minus prospera ut plurimum degit in lecto libris, chartisque instrato. Gravis nimium atque severus prima fronte, sed tanta revera erat comitate et facilitate, ut suavissimi ejus mores ad omnem rationem humanitatis accommodarentur. Cum in coetu aderat, vel in conviviis amicorum, omnium ad se unum oculos mentemque convertebat modo serius, modo facetus, semper vero acutus, solers, ingeniosus, ad audiendum aeque ac dicendum paratissimus. Numquam excident memoria amicorum et familiarum suorom quaedam ejus effata. Ut erat veritatis opprime studiosus, ita assentationis hostis acerrimus. Nihil umquam de se gloriosius, rebusque suis praedicavit, at modeste semper, ut constat legentibus ejus Satyras, ubi verba facit vel de libro suo, vel de vitae studiorumque ratione. Sua carmina libero amicorum judicio subjiciebat, legendaque non solum, sed etiam notanda dabat et corrigenda: cujus rei testes sunt Matthaeus comes de Georgiis, Jacobus Bettondi, Giorgius Higia, Michael Gargurevich, et

-- XXV --

Bartholomaeus Bettera magni ingenii et judicii viri, tum Georgius Ferrichius metropolitanae ecclesiae Ragusinae Canonicus et Vicarius capitularis plurimum poeticorum operum auctor eximus: cui quidem viro, nec non eruditissimis optimisque fratribus Nicolao Marco, et Mathaeo Comitibus de Pozza plurimum debemus, quod omnia Junii scripta collegerint, perviderint, ordinarint. Nullum Restius inire voluit cum viris doctis exterarum gentium commercium literarum, in quo multum jacturae temporis inesse autumabat, vanitatis plurimum. Amicos tamen studiose coluit, et eorum periculis numquam defuit. His animi ingeniique virtutibus religionem etiam et pietatem in Deum, praesertim extremis vitae suae annis, adjungens veram literati et christiani hominis formam nobis reliquit.

-- XXVI --

ANNOTATIONES
(1) JUNIUS RESTIUS FRANCISCO ET URBANO APPENDINIIS S. D.

Cum diutissime vos apud me exspectassem, neque tamen fati mei iniquitate videre potuissem; statui incommodum istud aliqua exercitatione lenire, neque bonum otium per ignaviam conterere. Quamobrem summum ruris silentium nactus partim inter deambulandum, partim vero inter jacendum ex pedis aegritudine Satyram aggressus sum argumento fortasse novo, et cujus me non poeniteret, si essem mihi conscius, ea lumina orationis, eamque dicendi vim, atque urbanitatem ad illam contulisse, qua dilucide ac festive ea res ornari potuisset. Sed ego potius contra sentio, nempe, quidquid de argumento sit tamen non eo vultu ac colore Satyram meam prodiisse, quem res poscebat; idque mediocritate ingenii mei accidisse, non sum, qui ignorem. Hanc tamen, qualiscumque ea sit, ad vos mitto, ut eam vos attente perlegatis, vestrumque de illa judicium censorio more interponatis. Si in totum delenda videbitur, detur igni utcumque; sin ex parte aliqua, aut inopia, aut importuna copia, vel obscuritate laborare, corrigatur utique ex vostra sententia, quam mihi ut libere significetis, etiam atque etiam vos obsecro. De Satyrae genere verba facere non duxi necessarium esse, cum id vos tum ex ejus lectione, tum ex notis dispicere possitis.

Vos tamen mihi rescribite, et valete. Dabam Canosae VI. id. Novemb. MDCCCVII.

-- XXVII --

(2) JUNIUS RESTIUS FRANCISCO APPENDINIO S. D.

Mirifice delectatus sum literis tuis, quas ad me nuperrime misisti: intellexi enim; te praeteritis diebus magnam operam theologiae dedisse, deque ea publice disputavisse. Illud non subdis quem adversarium habueris, quam partem, cujusque sectae defensionem susceperis; quae omnia, si vacas, fac, ut non me diutius lateant. Non enim hujusmodi res adeo parvi pendendae sunt, quemadmodum nonnullis persuasum est, quos ego nihil sapere semper putavi. An parum erit, ingenium attente meditando in subtilissimis rebus defixum habere? Quod si subtilitas non placet admodum, vide, quid ea una dempta, ceteris disciplinis relinquatur, praeter crassam quamdam Minervam, quae ipsa an Minerva sit, vehementer dubitandum est. At vero si utilitate omnia metiris, non longe utilius meditando assequi quanta a Dei O. M. Voluntate, et natura officia in vitam manenet, quam aeris proprietatem, ignis naturam, malleique, et securis efficaciam investigare? Sed haec physica ad vitae commoda applicentur. Fateor: sed enim jamdudum applicata sunt, quantum ad vitae usum est satis; ut tamdem a corpore ad animos assurgere, et rationem in ipsa ratione exercere non sit poenitendus homini labor, qui ratione praeditus sit. Video, me in theologiae laudem paulo fusius delabi, quam homine imperito dignum est. Quamobrem argumento mutato ad Satyras descendo. Ecce enim aliam tibi mitto, quae notis mihi indigere non videbatur, argumento fortasse, nisi tu aliter censes. Hanc etiam si legeris, sed censoria illa non intermissa acerbitate, pergratum mihi feceris. Supersunt adhuc quatuor argumenta, quatuor Satyris singillatim a me pertractanda. Has in proximam aestatem rejeci, si vita suppetet, et cum Zephyris, et hirundine prima stylum

-- XXVIII --

resumemus: in ea exercitatione totus autumnus abibit. Tum nihil reliqui erit, nisi omnes Satyras ad trutinam revocare, lima polire, et pleraque spongia delere. Postquam quatour, quas dixi, Satyras absolvero, intelligis profecto, nihil amplius mihi praemeditati argumenti superesse, quod peculiari Satyra tractari possit, nisi quid fortuito objiciatur ex insperato, quod hercule nunc nullo modo divinare possum. Visne ergo mihi in limando totam in posterum aetatem traduci, aut in nihil agendo? Vide, quaeso, quid in mentem venerit. Consilium est scribere Satyram perpetuam, quae una mihi, quoad vixero, perscribetur, ita ut eadem mors vitae, et Satyrae meae finem imponat: argumento erit vario, omnis generis, ac paene infinito: quidquid quotidie occurret, aut cogi dabitur, illic conjicietur: utemur quoque stylo vario, nunc ad Horatii, nunc ad Persii, nunc ad Juvenalis, aliorumque morem, non ex unius scriptoris mente, sed ex omnium penu conflato, dummodo sat acutum ad configendum vitium, ligneo ne, an ferreo gladio, risu, vel acrimonia, nihil interest, sed prout quaeque se res dabit. Erit operi sapor ille, ut ego puto, quo tantopere praedicatur Hispanicum illud ferculi genus, quod ex omnis generis eduliis simul commixtis conflatum est, et aromatibus, oleribus, leguminibus, carne omnigena, piscibus, et multis aliis constat, quodque olla putrida ipsis est. Mea qualis futura sit, heredis judicio erit relinquenda. Quid tibi de hoc videtur, velim me certiorem facias, nisi Grammatica Illyrica distineris, quam suspicor te prelo velle tradere; id enim mihi suadebat illud ambiguum mercimonii in epistola tua verbum, quod etiam Urbano fratri satisfaciebat. Non inficior, homini praesertim in matheseos demonstrationibus adeo exercitato, pecunia certitudinem perbelle repraesentari, et ideo grammaticam tuam valde bonam futuram, si valde fuerit quaestuosa. Quod ego omnibus studiis tuis opto, et brevi coram videro; nulla enim res me a te, et urbe, praeter tempestatem, intercludit.

Vale. Dabam Canosae A. D. MDCCCVII. Kal. Dec.

-- XXIX --

Previous section

Next section


Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].
Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.