SATYRA XX. AD MAECENATEM
Absentem quod me sponte, et defendis amice,
Nonnulli quoties culpant, mordentque maligni,
Candide Maecenas, humaniter, atque benigne, et
Pro tua amicitia facis, atque fide, ut tuus est mos;
Statque tui vivax, et stabit gratia facti
Semper apud memorem. Nunc, ipse ut non mihi desim,
Non quia me obtrectatori purgare laborem,
Sed tibi me cupiens magis, et mea facta probari
Contentus te uno, et pendens te totus ab uno,
Accedo dicturus apud te, quomodo quidquid
Culpant, aut rectum est, aut saltem criminis expers.
Quid tamdem est, vitio mihi quod vertunt? Duo nempe:
Scribere quod Satyras decrevi, et vivere ruri.
Quod scribam Satyras, qui norunt? Num recito illis?
Num cuiquam, praeter te, et paucos praeter amicos?
Quorum ego judicio, si illi quid forte probarint,
Delector; sin, tum docilis mea scripta retexo.
Non ego censuram, nec formidare lituram
Pugnax, aut lentus meliora sequi, monuere
Cum quid forte mihi. Hygiane, aut Betondius umquam,
Aut tulerit Bettera inhonesta, et turpia ineptis
Ipsorum ante oculos me impune immittere chartis?
Cujus ego dente, atque stylo mordere maligno

-- 132 --

Aggressus vitam, dicenda tacenda loquutus
Traduxi ad populum immeriti, aut meriti? Pater ecquis
Nati facta sui audiit ex me? Quis, rogo, furti
Damnetur me teste? Fabullam ego quando, ubi, dixi
Moecham? deprensum vulgavi ecquando ego Plancum?
Sermone effertis vos qualia quotidiano,
Nempe agitis cum inter vos jucunde atque jocose.
Nil nostris ergo nigrum reprehenderit aequus
In Satyris judex, nil cujus poeniteat me,
Qui vitium nulli objeci, tantum illa minora
Cautus delegi salse et ridenda facete,
Facta sibi quae nemo neget, quae imo sibi pulcre
Facta putet: qua de re ego multum discrepo ab illo,
Festivaque puto Satyra, sed non cruce, dignum.
Tota nec a me hoc, quanta est, porticus extorquebit,
Illum ego tantumdem ut sanus peccasse putem, qui
Olim Ephesinae igni succendit templa Dianae,
Et qui Luculli pomum decerpsit ab horto.
Dignus servari modus hic in moribus, inde
In Satyras dignus traduci, finibus et res
Quaeque notanda suis ita, ut admittentia risum
Libero et urbano risu exagitentur honesti;
At si quae excessere modum dignissima fletu
Judicibus potius sint, quam excutienda poetis.
Exulet hoc omne a Satyris genus: exulet, atque
Scurrarum in trivio pingues exerceat aures.
Regia scribendi fuit haec nobis via: ab ista
Trans versum digitum ecquando discessimus? Aut quid
Peccavi infandum, in Satyra si forte negavi

-- 133 --

Quemquam non hodie temere, aut coenare pusille,
Nec satis ad verum exacta ratione saporum,
Qui non calleat, ars quales sibi chymica vires 55
Vindicet in coenas? Nulla est sine pharmacopola
Mensa paranda. Coque o veteri decede culinae, et
Esto pharmacopola vicarius archimagiri.
Stultitiam risisse, gulamque recentis Apici,
Ad coenam lepide procedit ab his qui elementis,
Cur dignum est mulcta? Num fortasse hoc ego dixi?
An non te primum narrante audivimus, atque
Non ne leves homines simul ambo irrisimus aeque?
In quo ego deterior? Nisi forte ego pecco, lepores
Quod nostros numeris, pedibusque coerceo senis:
Omnibus at vinclis contra, omni et lege solutus
Libera tu, quocumque impellit splendida bilis,
Infers per vacuum temere vestigia passim.
Cur ergo placuere tibi tua, displicuere
Nostra tibi tantum? Dic, dic, corruptissime judex,
Si qua potes. Potius sed dicam ego, et excutiam te
Totum, intus nudis rimatus viscera venis.
Quidquid livoris tetri usquam est, invidiaeque
Omne mala hoc largita tibi est natura venenum,
Nativumque vomis, ceu vipera, in omnia virus,
Non quia sunt mala, sed potius quia sunt aliena.
Sed quantum sceleri concessit, provida tantum
Natura ingenio detraxit, foedaque honestis,
Pinguiaque urbanis secernere posse negavit.
Inde times Satyras, urbanorumque leporum
Spicula, certus quidquid non intelligis, illud

-- 134 --

Implacato odisse odio: nec enim tibi parcet,
Sed non praevisa cor figet arundine. Quod si
Acrius intendas, mens haec sibi conscia culpae est.
Inde fit, illa statim ut coeant contraria in unum,
Quod Satyras maledictis dum ipse facis, tamen idem
Improbus odisti Satyras, latrasque poetas
Hostis et eversor, non censor et arbiter artis.
Vis triduo mecum rediisse in gratiam, amicus
Et fieri extemplo? Naturam, si pote, pravam
Helleboro expelle, aut furca. Sic fiet, ut olim
Odisti quaecumque probes mutatus, amesque,
Nam tua non illic agitur res amplius ulla.
Haec satis ad pravos. Verum est, quod me male torquet
Maecenas intus: quod nolim in publicum ego ullo
Adductus pretio exspuere... Atqui nescio quis clam
Irrepsit!... Nemo est... Sed acutas subrigit aures:
Num quid inaudivit?... Nil dixti. Qui audiat?... Ergo
Parva quidem, multi sed res est plena pericli,
Quam, dicam, quamque opto tuas demittere in aures.
Scribere enim Satyras adigit me magna voluptas
Scribendi, fateor, proprioque errore notandi
Singula, quae in vita culpa evenere magistra.
Hoc mihi deliciae. Hoc permitte, oro. Hoc placet unum,
Et melli est. Hoc ambrosiae, hoc mihi nectaris instar.
Quod si urgere voles me et cogere pluribus, illud
Ultro etiam puerile, atque esse fatebor ineptum,
Sed placitum defendam, et vi expugnabile nulla.
Quid mihi plus sapiat, teneras subeatque medullas
Mollius, occurit quam quod salis, atque leporis

-- 135 --

Arrepto calamo perituris tradere chartis
Carpentem veterum gemmas, longoque imitantem
Intervallo illorum salse aut scripta facete
Ut tibi (Dii faciant!) possint quandoque placere,
Maecenas, lectos cum inter recitentur amicos?
Denique, dicatur si hoc esse insania, morbus,
Annuo, sed nullo morbum medicamine muto.
At vivo ruri. Forte hoc mihi non licet uni?
Nec video satis, hoc mihi cur est invidiosum,
Quod factum est saepe et multis et fortibus, atque
Me melioribus. At ruri me detinet illud
Primum quod revocant me nulla negotia in urbem,
Quod calor extrudit, laureta et quaerere cogit,
Et platanos, et lene strepentis murmur aquai.
Naturae servimus in hoc. Tum me loca sola
Mire delectant, umbroso et silva recessu,
Importunus quo accedat nemo, mihi nemo
Illa urbanae elementa ubi narret suavia vitae,
Queis vos languiduli fomentum, et molle levamen
Oti ducentes vacuas componitis horas,
Et lenta aridulo vobis sermone movetis
Taedia. Cui fuerit tolerabile quaerere sano,
Jugeribus quot Cottae excedit jugera Crassus?
Quis rem mercando, quis fenore strenuus auget?
Unde Libonis opes? Sicci jejunia nasi
Quantum contulerint Capitoni, pulveream ex quo
Nasorum in tabulas manceps digessit arenam?
Cui non decoxisse lucrosum? Quisve recentes
Fecit Amyntae ocreas, et quali sutor aluta?

-- 136 --

Quis vestem, Mancina, tibi donaverit, et cur?
Quis peregrinantum tulerit mendacia, inepti et
Gloriolam fumi, gentes, loca, factaque nugis
Cum male corrumpunt puerilibus, et nihil ore
Emittunt praeterquam reges, atque tetrarchas?
Forte superveniens haec inter Galba facetus
Enarret. Luxu deperdita Phryne ab eo, qui
Nummos crediderat, mulum sex milibus emit
Sic expilato illudens. Mediocriter atqui
Non haec sunt tangenda sine Archilocho, et sine iambis!
Hoc ego, sive lepos, sive est sapientia, nullo
Ferre modo possum; meque his exsolvere vinclis
Mirum, quam propero, et quam illinc erumpere conor,
Atque mea me libertate involvere ruri!
Praecipue quia possum etiam nescire libenter
Quid rex Parthorum moveat, quid Seres et Indi,
Aethiopesque nigri, aut Japonius incola volvat.
Ex his postquam ego me in rus conjeci, et mea in antra
Otia nactus ibi vacuo liberrima regno,
Libris me immergo, sitiens ut fontibus hydrops,
Grajorumque patres multo veneratus honore,
Multo Romanos, quorum est sapientia princeps,
Exemplo arreptus, Musaeque pedestris amore
Deferor in Satyras, pravos expendere mores,
Ridiculisque jocosum adspergere laetus acetum
Partim odio errorum, partim dulcedine risus.
Sed tamen usque mei memor officii, atque pudoris
Extenuans vires consulto urgere peperci
Acrius, et risum quam educoere malo cruorem.

-- 137 --

Sic bene totius pateant incommoda vitae,
Naturaeque viam possim secernere ab arte.
Quo verum incipiat, quo pulcrum fonte, decensque,
Incertis ubi certa, absurdis congrua pugnent,
Non alio melius, Satyrae quam discitur usu.
Ipse etiam scopulos Satyra vitare magistra
Mille queas vitae latitantes angulo in omni,
Si doctor tibi fias, si tibi tutor eidem,
Ad Satyras vitam ipse tuas componere certus:
Ne, dum aliena sagax adeo mala cernis acutum,
Improbus ignoscas tibi, caecum aut te tua fallant.
His ego praecipue studiis me alo, et artibus hisce
Mirifice oblecto, seniumque, et fallere curas
Instituo, expertem ambitionis, avaritiaeque
Vitam agitans, me ipso contentus, nec tibi forte
Maecenas, nec paucis injucundus amicis.
Sic omnes placidi illuxere dies mihi, eunt sic
Soles post solem, et noctem altera consequitur nox.
Denique quidquid ago verbo claudatur ut uno,
Sponte mea lecto, scripto, ambulo, coeno, quiesco.