ELEGIA VIII. AD CUPIDINEM
Optime Caelicolûm, Veneris certissima proles
Aeterno Divos qui regis imperio,
Et genus humanum placidis amplecteris alis,
Optime Caelicolûm, caste Cupido, fave;
Dum canimus tua jura, fave. Jam Daedala tellus
Non ulli Superum, quot tibi, vota ferat;
Aera qui tenuem, qui vasti caerula ponti,
Terraique sacro concutis igne solum,
Frondentesque avibus sylvas, et lustra ferarum
Omnigenis gaudes exhilarare modis
Vere novo, cum floret ager, cumque altior intus
Naturae molem versat, agitque vigor.
Sed tibi nulla adeo placuerunt saecla animantum,
Magna suo genitrix quotquot alit gremio,
Ut genus humanum, quod nempe prae omnibus unum
Eximie toto diligis ex animo!
Namque hominem dia cum tu ratione potentem
Praepete vidisses omnia consilio
Pollere, et magnos propius contingere Divos,
Protinus aeternae nobile mentis opus
Neglectum haud ima voluisti serpere terra,
Ignarumque tui numinis esse diu
Tu, quas temporibus per bruta animantia certis,

-- 203 --

Materni illecebras largiter officii
Diffundis, tetro implicuisti errore, vagique
Finisti caeco munere concubitus:
Qualibus at nos e tenebris, quantisque periclis
Servas, magnorum maxime Caelicolûm,
Dum nostras finire negos, mitissime Divûm,
Corporis ignaro pondere delicias!
Tu, cum informasses nostra intus molliter ossa,
Nervorumque vias haustibus aetherei
Flaminis implesses, Veneris cunabula primae
Humano primum in pectore constituis;
Unde viri muliebre genus, muliebria rursum
Saecla petunt avide, concupiuntque viros,
Ut genitale Venus Cythereia conserat arvum,
Augeat et pulcra prole Juventa domos.
Hoc Veneris donum est; haec est Venus ipsa: sed illi
Sanctius haud dubie deerat adhuc aliquid.
Deerat Amor: sancti pulcherrima deerat Amoris
Fax: hoc ipsa quoque est pulcrior igne Venus.
Quo tu cum velles nos leniter igne beare,
Scilicet has rerum diceris isse vias.
Principio sentire suae cum munera laudis
Posset homo, et cujus quaeque opis indigeat
Natura ingenito quiret deprendere sensu,
Fungique appositis saepe ministeriis,
Has tantas vires, atque haec miracula mentis
Non est in nihilum passus abire Deus.
Principiis sed enim ex istis, nostraeque elementis
Naturae unanimes vincla sodalitii

-- 204 --

Protinus eduxit, penitoque in corde locavit,
Mutuus in nobis unde aleretur amor;
Dissimilemque ideo simili sub corpore formam
cognata instruxit mente, animique pares
Ingessit sensus, atque ignea semina flammae
Alte in femineo pectore seposuit:
Et dedit alterius potuisse agnoscere quidquid
Mens animi cuperet, vel mage non cuperet.
Hoc tamdem exoritur vivendi mutua pacto
Conditio: hac alii conditione dies
Incipiunt tamdem humanae procedere genti,
Vitaque non parvis ire sub auspiciis.
Praeterea omnigeno cum hominem exsuperare decore
Omnia pervellent cetera saecla Dii,
Illum etiam specie cohonestavere venusta,
Ut quasi naturae flos foret, atque oculus.
Hinc variae natura potens sub imagine formae
Humanis adeo lusit amabiliter
Vultibus, et tantos Venus alma afflavit honores,
Atque ipsae tantos contulerunt Charites.
Omnis in haec inhians longi spem potat amoris
Gens hominum, et primis illecebras oculis
Omnis amans hausit: pulcraeque est gratia formae
Humanum potuit quidquid amore genus.
Inde voluptatum sensus, sensusque malorum,
Quo datur alterius gaudia et illecebras
Sentire, atque animi curas partirier omnes,
Alteriusque pie condoluisse malis;
Inde chorus virtutum omnis, concordia felix,

-- 205 --

Quae jungit, gemino et corda adamante tenet,
Lenis in imperium, sed non violabilis ulli
Impune. Huic pura in veste Pudicitia
It comes, et pavidos terrae defigit ocellos;
Fas sequitur retro, cultaque Simplicitas.
Queis super ambrosium laticem secura Voluptas
Inspergens curas allevat omnigenas.
O vere ante alios felix, longeque beatus,
Mollia qui in molli pectore corda gerit!
Quem pulcro adveniens gratissima corpore virtus
Extra se cara surripit illecebra!
Ille in ferventi semper defixus amore
Non dulces animi sole oriente sui
Pectore deposuit curas, non vespere sero
Oblectare avidum cessat āmore animum.
Respondet similis cognato in pectore flamma,
Et desiderio gliscit amor simili,
Miscenturque animis animi: quo pignore demum
Ingentis compos mens bona propositi
Ultra mortales sensus sapit, atque jacentes
Ultra terrigenas nobile tendit iter,
Impatiensque morae caelo se librat aperto;
Unde mare, et terras, siderasque vias,
Atque omne immensum hoc, quodcumque est, despicit: atque in
Tam casto summum potat amore bonum.

-- 206 --