2.
O qui Romuleis consortia iura tenetis
Moenibus, augusto quorum sub cardine mundus
-- 108v -- Vertitur, o sacri uenerabilis ordo senatus,
Delectus fati melioris, et Vrbis et orbis
Optio, perpetuo quorum sub sospite regno
Viuere Roma cupit, nec numina magna superbas
Dedignata uices – nam caetera regna potestas
Mortalis finit, uestrum communicat astris
Imperium: neque enim terrestribus estis habenis
Contenti, propius sed uestra potentia caelo
Progreditur, Superis concordia frena tenentes
Terrigenas geritis diuos, sua iura suumque
Vobiscum imperium partiri numina gaudent!
O caeli sanguis demissaque stemmate ab alto[ERROR: no reftable :]2,14 ab alto suprascriptum: summo
Progenies! Neque enim sine mente ac numine diuum
Vos terris regnare putem. Mortalia quis non
Crediderit cognata deis? Quis segreget imis
Summa, nec humanum genus immortalibus astris
Comparet? Inspiciat uobis cum talia mitem
Indulsisse Deum, quis non a culmine summo
Delapsum terris toto influxisse Tonantem
Numine crediderit? Superis non uilia tantum
Membra sumus, nec nos penitus sublimibus astris
Sordemus, mortale genus; non infima summis
Degenerant, nostro committitur arduus aether
-- 109 -- Imperio summisque pares rectoribus imi
Miscentur, socii conspirant terra polusque,
Nec dedignari contagia nostra uidemus
Caelicolas, patitur transferri a culmine summo
Maiestas nostroque obnubi gaudet amictu.
Inde requisiti terris, quos mille figuris
Tot rerum monimenta notant, in pectore uestro
Caelicolae delubra tenent regnantque latentes.
Quid nisi nunc uicibus quorum ueneratur amatque
Praesentes uos Roma deos uobisque propinquis
Perfruimur, nostris sed uisibus aetheris alti
Numen inaccessum est inconcessumque uideri.
Hinc uos sidereo gestantes numina uultu
Caelicolas ipsos immortalesque uerendo
Ore referre deos maiestatemque Tonantis
Aspicimus; neque enim uestro popularis in ore
Spiritus aut uulgi facies, sed qualis inesse
Caelitibus summo perhibetur ab aethere lapsis,
Assimulant si quando homines terrasque reuisunt
Et coram iustis mortalibus ora resoluunt.[ERROR: no reftable :]2,44-45 Assimulant ... resoluunt in margine: Humanas si quando dapes terrasque reuisunt / Aethiopum mediaque pares epulantur harena
Quid mirum si uos ueneratur numinis instar
Et tanto positos in culmine mundus adorat?
Vos penes est aperire polum, uos limina caeli
Pandere, uos homines astris caeloque locare
Sub uestro aetherei uoluuntur cardine postes.
-- 109v -- Iure igitur tali sub relligione tot urbes,
Tot populi, tot regna manent sedisque beatae
Vos legere duces: uobis reserantibus orbi
Lactea tota patet uenientesque accipit undas;
Ad caelum haud aliis melius rectoribus itur!
Nec tantum uestris ditionibus Itala iurant
Regna, sed extrema quodcunque aspergitur unda
Occeani, quicquid fesso Titane rubescit.
Nec modo trans Alpes Pirenaeumque cucurrit,
Sed longe Herculeas audet transcendere metas
Vester honos, ultra Boreanque Arctonque rigentem
Vestrum nomen iit caelique interiacet orbem.
Hinc uos cana gelu uenerari gaudet Hiberne
Pictonumque manus; hinc uestra edicta uerentur
Orchades atque alio porrecta Britannia mundo
Antiliaeque, fero genus intractabile ritu,
Atque ignota prius Zephyri cunabula primi
Mansuescunt posita uobis feritate nec Auster
Addici refluis caelo detractat harenis.
Quicquid et aestiuae dirimunt diuortia zonae
Classis Hibera domat latisque Hispania terris,
Et tot inhumano detergunt saecula uictu
Vnanimi reges, debent quibus astra triumphos.
-- 110 -- Quorum alter mundi contagia bina relegat,
Iudaeumque nefas Sarracenosque rebelles
Labe profanari gemina non passus Hiberos,
Alter in Occeanum Solisque cubilia regnat.
Par fęlix regum, sese quorum hospite fluctu
Astra lauant, fessi respirat et orbita Solis,
Qui paribus studiis uno de sanguine surgunt
In caelum reparantque Deo tot regna, tot orbes,
Quos uobis seruire docent, quibus illa magistris
Temperat horrendo cultu gens barbara, soli
Iamque inhyat Christo et longum spem mittit in aeuum.
Si longinqua igitur confoederat aemula uirtus
Priscaque barbaries inculta et foeda politur,
Ignotumque fuit quodcunque prioribus annis
Christo integrescit ditionem et corpus in unum,
Quo magis interior uobis uicinia paret
Relligione pari et stabili per mutua nexu!
Nec minus obsequium desiderat ulla potestas.
Nam de tot populis, qua non ex urbe profecti
Legati properant? Linguae generisque tumultus
Liminibus pendent Latiis uestrisque moratur
Dissona barbaries foribus; Mauortia poscunt
-- 110v -- Moenia pellitae gentes, quas Rhenus et Ister
Et quas crinigeri miserunt undique Galli
Bracchataeque manus; plaustris procul inde Polonus,
Hinc mulis aduecta suis Hispania, uerbis
Supplicibus responsa petunt regesque ducesque,
Romulei poscunt oracula sancta senatus.
Felices igitur fortunatosque Quirites,
Qui tantos meruere duces. Nec bella Quirini
Pacificum nec Roma Numam nec libera Bruti
Saecula nec quicquam ueteris desideret aeui,
Principe sub tali rerum dominoque senatu!
Hinc Leo Christipotens rerum moderatur habenas,[ERROR: no reftable :]2,107-138 Hinc Leo Christipotens ... ouantior axis: vv. in margine additi
Humanis nedum consensibus Vrbis et orbis,
Verum hortante Deo fastigia summa capessit.
Inde pharetratos Turcas ut fulminet, acres
Componit Gallosque Caledoniosque Britannos,
Germanosque ciet nec praemia fortibus Hunnis
Denegat, Hispanumque mouet terraque marique
Arctoasque manus, ripasque binominis Istri
Munit ouans Italisque auertit ab arcibus hostem.
Nec contentus eo est: Thracas miseratus Eoas
It tersum maculas. Fęlix uictoria iuxta
Victori et uictis: totus sacrabitur orbis,
Ortus et occasus coalescet corpus in unum
Principe sub Christo, cuius uice fungeris. Ergo
Infidamque Pharum detestatamque Canopum
Magmedisque feros cultus purgabimus et gens,
Siqua fera est, nostris mansuescet moribus ultro.
Tu modo tale decus poscentibus annue diuis
Auspiciisque, Leo, melioribus arma retractes
Indecoresque abrumpe moras: te sospite passim
Prisca reuiuiscunt procerum consortia, reges
Vnio, pax, amor et stabilis concordia nectat
Vnanimes capitique errantia membra reponat;
Te sine truncus iners et inutilis. Ocyus omnes
Nec dedignentur socio tua classica coetu,
Immo sequi Christum, pro quo dum bella parantur,
Nemo Gothifredos desideret aut Boemundum
Suspiret regem, Vrbanumque Piumque requirat.
Consortes dabit ille pios rerumque saluti
Consulet, ornabitque nouis ductoribus orbem,
Vt caelo et terris uictoria tanta triumphet,
Certatimque duplex exultet ouantior axis.
