====== Bellum Iugurthinum, caput X ====== Paruus Parui Paruo Paruum Paruum me Paruum te Paruum te, Iugurtha > Paruum ego te, Iugurtha amittere amittere patrem amissus pater > amisso patre spes sine spe diuitiae sine diuitiis > sine spe, sine opibus in regnum accipio in regnum accipiebam in regnum accipiam in regnum accepi > in meum regnum accepi existimo me carum esse existimans me carum fore existimans me tibi carum fore existimans me tibi et liberis carum fore existimans non minus me tibi quam liberis carum fore existimans non minus me tibi quam liberis ob beneficia carum fore liberi nascuntur liberos gigno liberos gignebam liberos gignam liberos genui si liberos genuissem si genuissem > Paruum ego te, Iugurtha, amisso patre, sine spe, sine opibus in meum regnum accepi, existimans non minus me tibi quam liberis, si genuissem, ob beneficia carum fore. ---- Non erro. Non erraui. Neque erraui. Neque falsus habeor. Neque falsus habitus sum. > Neque ea res falsum me habuit. ---- ut omittam ut alia omittam ut alia magna omittam ut alia magna et egregia omittam ut alia magna et egregia facinora omittam ut alia magna et egregia facinora tua omittam > ut alia magna et egregia tua omittam redeo redeo Numantia redis Numantia rediens Numantia nuper rediens Numantia > nouissime rediens Numantia honoras me honorabas me honorabis me honorauisti me honorauisti me et regnum meum meque regnumque meum honorauisti > meque regnumque meum gloria honorauisti nobis amicos facis nobis amicos faciebas nobis amicos facies nobis amicos fecisti nobis Romanos amicos fecisti nobis Romanos amicissimos fecisti nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti tua uirtus tua uirtute nobis amicos fecisti > Nam, ut alia magna et egregia tua omittam, nouissime rediens Numantia meque regnumque meum gloria honorauisti tuaque uirtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti. ---- nomen nomen familiae nomen familiae nostrae nomen familiae nostrae renouatur nomen familiae nostrae renouabatur nomen familiae nostrae renouabitur nomen familiae nostrae renouatum est > In Hispania nomen familiae renouatum est. ---- difficile est id difficile est id difficilius est id difficillimum est id difficillimum inter homines est id difficillimum inter mortales est > Postremo, quod difficillimum inter mortalis est, ---- uincis uincebas uinces uicisti inuidiam uicisti gloria uicisti gloria inuidiam uicisti > Postremo, quod difficillimum inter mortalis est, gloria inuidiam uicisti. ---- morior mihi finit uita mihi finis uitae factus est mihi natura finem uitae facit > Nunc, quoniam mihi natura finem uitae facit, ---- dextera manus haec dextera > per hanc dexteram fides regni fides > per regni fidem moneo te ut obtestor te ut > moneo obtestorque te uti hi, qui tibi propinqui sunt hi, qui tibi genere propinqui sunt hi, qui tibi propinqui et fratres sunt hi, qui tibi genere propinqui beneficioque meo fratres sunt hos caros habe moneo uti hos caros habeas moneo obtestorque uti hos caros habeas alienos ne adiungas ne alienos adiungas ne malis alienos adiungere neue malis alienos adiungere malo alienos adiungere malo alienos adiungere quam fratres retinere malo alienos adiungere quam sanguine coniunctos retinere > per hanc dexteram, per regni fidem moneo obtestorque te, uti hos, qui tibi genere propinqui, beneficio meo fratres sunt, caros habeas neu malis alienos adiungere quam sanguine coniunctos retinere. ---- Non exercitus neque thesauri praesidia regni sunt, uerum amici, quos neque armis cogere neque auro parare queas: officio et fide pariuntur. Quis autem amicior quam frater fratri? Aut quem alienum fidum inuenies, si tuis hostis fueris? Equidem ego uobis regnum trado firmum, si boni eritis, sin mali, inbecillum. Nam concordia paruae res crescunt, discordia maximae dilabuntur. Ceterum ante hos te, Iugurtha, qui aetate et sapientia prior es, ne aliter quid eueniat, prouidere decet. Nam in omni certamine qui opulentior est, etiam si accipit iniuriam, tamen, quia plus potest, facere uidetur. Vos autem, Adherbal et Hiempsal, colite, obseruate talem hunc uirum, imitamini uirtutem et enitimini, ne ego meliores liberos sumpsisse uidear quam genuisse.