====== Croatian Latin Heritage ====== Neven Jovanović, Department of Classical Philology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Zagreb, Hrvatska / Croatia A public lecture, part of the [[http://welcomecroatia.net/croatian-latin-heritage-2/|Welcome Croatia festival]] Date: Monday 3 June 2013 Venue: The Eliot Room, British Library Conference Centre, 96 Euston Road, London NW1 2DB Address of this page: ''http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:bl-latin-heritage'' The text of the lecture is {{:z:130603bl.pdf|here}} (PDF). ===== Ciriaco de' Pizzicolli (Cyriacus of Ancona, 1391-1453/55) ===== Dubrovnik. Fontana d'Onofrio.
Posuerunt ONOFRIO IORDANI FILIO ONOSIPHORO\\ PARTHENOPEO EGREGIO NOSTRI TEMPORIS\\ ARCHITECTO\\ MVNICIPES\\ QVOD OPTIMO INGENIO ET DILIGENTIA SVA RAGVSEORVM NOBILIVM PROVI\\ DENTIA ET AMPLIssimi ORDINIS IVSSV COACTO ARGENTO PUBLICO HANC IN\\ EPIDAVRIAM RAGVSAM NEC NON ILLY\\ RIDIS VRBEM DIV IAM AQVARVM PENVRIIS EGESTANT\\ EM AQVAS IN EA HODIE ET ANTE DIEM VI KALENDAS FEBRVARIAS KYRIACEO FAVSTO ET FELICISS\\ IMO DIE CONSPICVIS FONTIBVS EXVBERANTISSIME DEELVENTES VIII\\ AB VRBE MILia PASSVS SCRVPEOS ARDVOSQVE PER COLLES DIFEICILLIMO DVCTV\\ PERDVXIT\\ KYRIACVS ANCONITANVS ANNO DOMINI MCCCCXXXVIII VI KALENDAS FEBRVARIAS\\ ALBERTO IMPERATORE DESIGNATO ANNO I
===== Ambroz Mihetić (c. 1420 - after 1487) ===== [[http://www.british-library.uk/catalogues/illuminatedmanuscripts/record.asp?MSID=1542&CollID=18&NStart=313|Detailed record for Burney 313]], British Library. {{ :z:mihetic-burney313-f2-c5446-07.jpg?800 |F. 2 Miheticeva prijepisa }} ===== Marko Marulić (Marcus Marulus, 1450-1524) ===== Cod. Parisinus Latinus 7989, with [[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b520004584/f153.item|Catullus commented by Marulić]]; the codex also contains Petronius' //Cena Trimalchionis// (Gallica; cf. Bratislav Lučin, [[http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=18260|"Marulus, Catullus and the Codex Traguriensis (Paris, Bibliothèque nationale, Lat. 7989", Colloquia Maruliana XVI, 2007, pp. 5--44]]). Henry VIII's marginal notes on the pages of Marulić's Evangelistarium (cf. [[http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=100602|Andrea Clarke, "Henry VIII and Marko Marulić’s Evangelistarium", Colloquia Maruliana XX, 2011, pp. 167--174]]) {{ http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fd/Evan%C4%91elistar_Marka_Maruli%C4%87a.8.jpg |Henry}} ===== Koriolan Cipiko (Trogir, 1425-1493): Spoils of War ===== {{ https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Ka%C5%A1tel_Koriolana_Cipiko_-_1.jpg/800px-Ka%C5%A1tel_Koriolana_Cipiko_-_1.jpg |Maketa}} CORIOLANVS • CEPIO • Petri Filius SVB FELICISSimo IMPeratore Petro MOCENICO PRAEFECTVS TRIREMIS EX MANVBIIS ASIATICIS HANC VILLAM AEDIFICAVIT MCCCCLXXXIϯ {{ https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Ka%C5%A1tel_%C4%86ipiko_stari_1.jpg/800px-Ka%C5%A1tel_%C4%86ipiko_stari_1.jpg |Today}} ===== Ignjat Đurđević (Dubrovnik, 1675-1737): Repentant Madalene in Croatian and in Latin ===== Usdasi Mandaljene pokornize u spilli od Marsiglje, spjevani po d. Ignaziu Giorgi, opatu Melitenskomu. K cemu se josc raslike pjesni duhovne i djello ispravne, sloscene od istoga, prilagaju. Additur in fine liber primus ejusdem Magdalidos ob eodem autore heroico carmine Latine redditus In Venezia: Appresso Cristoforo Zane, 1728 {{ http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Michelangelo_Caravaggio_063.jpg/493px-Michelangelo_Caravaggio_063.jpg |Uzdasi}} Penitent Magdalene (also called Repentant Madalene), a 16th-century oil on canvas painting by Caravaggio. ===== Don Frane Bulić (1846-1934) ===== {{:z:sarkofag3.jpg?|Sarkofag}} HIC IACET FRANCISCVS BVLIĆ PECCATOR ET INDIGNVS PRESBYTER\\ EXPLETO ANNORVM CIRCVLO QVINTO HOC SIBI\\ SEPVLCRVM FRANCISCVS CONDERE IVSSIT\\ MARTYRVM SALONITANORVM\\ SERVANS REVERENDA LIMINA SANCTORVM\\ OMNIPOTENSQVE DEVS QVI ME FORMAVIT ET AVFERT\\ CLEMENS EXCIPIAT SERVETQVE AD GAVDIA MEMBRVM\\ NAT. IV NON. OCT. A. MDCCCXLVI OBIIT IV KAL AVG A MCMXXXIV H(oc) M(onumentum) H(eredem) N(on) S(equitur)
Lindsay, [[http://www.archive.org/stream/handbookoflatini00linduoft/|Handbook of Latin Inscriptions, p. 125-126]] LXXXI. Epitaph in rude Hexameters, from Dalmatia, 599 A.D. (C.I.L. III. Suppl. 9527.) hic iacit Iohannes peccatur et indignus\\ presbiter. expleto annorum circulo quinto\\ hunc sibi sepulcrum Iohannis condere iussit\\ Marcellino suo pro consule nato\\ germano praesente simul cunctosque nepotes.\\ ornauit tumolum mente fideli defunctus,\\ accessit obsis una cum coniuge natis\\ Anastasii seruans reuerenda limina sancti.\\ tertio post decimum Augusti numero mensis\\ ind(ictione) II praefiniuit saeculi diem. Buecheler, AL 752 in lucem po]stquam [te fudit celsa u]oluntas\\ annos et uir]ides postquam doctrina repleuit,\\ tunc lacrimat]us abis, tunc gaudia larga parentum\\ spesque omnes] mesto tecum sub puluere condis.\\ at super astra] deus, qui te formauit et aufert,\\ clemens accipi]at seruetque ad gaudia membrum. CIL. III suppl. 9638 descr. et expleuit Bulić Salonis in basilica in opere musiuo 4 spes laetas, 5 omnipotensq. Bul. 5 Iouem qui ponit et aufert Hor. ep. 1 18, 111 (monuit Leo) 6 i. membrorum, ex resurrectione
===== Ivan Golub (b. 1930) =====
ABYSSUS ABSCONDITA Pupilla parens lacrimarum\\ abyssus abscondita\\ spes BEZDAN SKROVITI Zjenica roditeljka suza\\ bezdan skroviti\\ nada
{{ http://www.riha-journal.org/articles/2011/2011-oct-dec/magas-prelog-george-grosz-and-croatian-art/magas-prelog_rihajournal_0031_html_258b565f.jpg?600 |Hegedušić}} Krsto Hegedušić, Pepek in the Morning (1932), published in: Krsto Hegedušić, Podravina Motifs: 34 drawings, Zagreb 1933, 58 ([[http://www.riha-journal.org/articles/2011/2011-oct-dec/magas-prelog-george-grosz-and-croatian-art|source]]) ===== Sisak, October 4, 1591 ===== Reverendi domini et patres colendissimi, officiorum et obligationum oblationem. //Bili zw ze na ribe prekrali nekolikemi ter zw ze nochi dosli. Poweda sze denez kano da ye velik drum od nyih na sezth, da zw ze Turczi od Velike brodili konjaniczi compasse v Koztaniczw. Drum ze ye na nih prestimawanye videl okol peth ztho konykow.// Rebus sic stantibus et intellectis bombardarium unum ad Drenchinam misimus iubentes serio ut diligentiam haberent quam potest maximam. Excubamus diligenter, sed certe hostem sibi magis quam nos pertimescere vestrae reverendae dominationes crederent, quamvis aquae nimiae decreverint, quas speramus iterum renasci. Si reverendae dominationes vestrae consulunt ad duas tresve septimanas retinendi adhuc bombardarii, sin minus, die Lunae expediendi Zagrabiam. Cum his reverendas dominationes vestras felicissime valere optamus. Sciscii feria sexta in festo sancti Francisci confessoris 1591. Reverendarum dominationum vestrarum servitores deditissimi, spani Sciscienses. {{ :z:sisakstarigrad.jpg?800 |Sisak stari grad}} ===== Ruđer Josip Bošković (Dubrovnik, 1711-1787) ===== Bošković, letter of October 1, 1772:
II primo giorno di questa dimora qui, che fu Domenica scorsa parlandosi di Rousseau, e di Voltaire, dissi che il primo si distingueva colla forza del suo stile, il secondo col brio de' continui suoi lampi, e misi il mio sentimento nel seguente distico: Roussous Hercules fortis sermone triumphat,\\ Volter Apollineo fulgurat igne micans. (...) Al Signor Inglese, alludendo alla significazione francese del suo nome Tete che significa testa: Qua celebrem digna tantum vi carminis Anglum\\ Eloquar? est totus nomine, reque caput.
===== Faust Vrančić (Šibenik, 1551-1617) ===== {{ :z:machine-novae-faust-vrancic-padobran.jpg? |Faust-parachute}} ===== Bartol Jurjević (Georgijević, 1506 - c. 1566) ===== Georgijević, Bartolomej: De Afflictione, Tam Captivorvm Qvam Etiam Svb Turcae tributo uiuentium Christianorum Vormatia 1545 [[http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:bsz:180-digad-678|VD16 D 3015]] {{ :z:georg46305.jpeg?800 |Jurjevic}} ===== Matija Vlačić Ilirik (Flacius Illyricus, Labin 1520 - Frankfurt/Main, 1575) ===== {{ :z:flacius-epist.jpg? |Pismo}} Matthias Flacius: autograph letter to Philipp Melanchthon about his attitude to the teachings of Wittenberg: >P. M. RE: M. F. I.<, Wittenberg ca. 1548.10.21. Source: [[http://archive.thulb.uni-jena.de/hisbest/receive/HisBest_cbu_00011702|"Historische Bestände" der Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena]] (ThULB). ===== Markantun de Dominis (Rab, 1560 - Rome, 1624) ===== {{ http://images.npg.org.uk/800_800/8/5/mw128985.jpg |de Dominis}} National Portrait Gallery, London: Marco Antonio de Dominis by Willem Jacobsz Delff, after Michiel Jansz. van Mierevelt. Line engraving, early 17th century. Given by the daughter of compiler William Fleming MD, Mary Elizabeth Stopford, 1931. NPG D25958 ===== Croatiae auctores Latini ===== ''http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/croala/'' In collectione sunt verba 4,926,095, documenta 407, auctores (nostrates) 172, ab anno 976 usque ad annum 1984. ===== Ilija Crijević (Dubrovnik, 1463-1520): a Fruit Poem ===== {{ http://ericademane.files.wordpress.com/2011/07/herculaneum-peaches.jpg |Breskve}} Cf. Darko Novaković, "Autografi Ilije Crijevića (I): Vat. lat. 1678" ("Autographs of Ilija Crijević, part one"), in //Hrvatska književna baština// 3 (2004), 9-251. ==== Aelius Lampridius Ceruinus suo Mario Bonae salutem ==== Pollicitus sum mea persica locutura, quae muta ad te uenerunt. En, loquuntur ultro, et quod admonent, cupiunt persuadere ut exemplo suo tuis ignibus consulas. Vale! Quae sunt in patrio uenena caelo,\\ Hic nectar sapiunt et inquilina\\ Sunt suauissima poma; diminuta\\ Delectant capite exulisque succi,\\ Nec postliminio, Mari, recaepto\\ Vescentem indigena sapore laedunt. (...) //Poma, quae in patria uenenata sunt, hic nectar sapiunt et habitantia in alieno loco fiunt suauissima; ciuitate mutata et e patria eiecta succo delectant, nec iam redeuntia (iure postliminii) in patriam suam uescentem laedunt sapore loci ubi genita sunt.//
Stipantur calathi et pomis, quae barbara Persis\\ Miserat, ut fama est, patriis armata uenenis.\\ At nunc expositi paruo discrimine leti\\ Ambrosios praebent sucos, oblita nocendi.\\ Quin etiam eiusdem gentis de nomine dicta\\ Exiguo properant mitescere Persica malo. Columella 10, 405--410 And apples, which most barbarous Persia sent\\ With native poisons arm'd (as Fame relates):\\ But now they've lost their pow'r to kill, and yield\\ Ambrosian juice, and have forgot to hurt;\\ And of their country still retain the name:\\ Those of small size, to ripen make great haste (tr. Anonymous, A. Millar, 1745, p. 446; [[http://books.google.hr/books?pg=PA446&id=qcNbAAAAMAAJ|Google Books]])
Pliny the Elder, [[http://data.perseus.org/citations/urn:cts:latinLit:phi0978.phi001.perseus-eng1:15.13|The Natural History, 15, 13]]:
It is quite untrue that the peach which grows in Persia is poisonous, and produces dreadful tortures, or that the kings of that country, from motives of revenge, had it transplanted in Egypt, where, through the nature of the soil, it lost all its evil properties—for we find that it is of the "persea" that the more careful writers have stated all this, a totally different tree, the fruit of which resembles the red myxa, and, indeed, cannot be successfully cultivated anywhere but in the East. The learned have also maintained that it was not introduced from Persis into Egypt with the view of inflicting punishment, but say that it was planted at Memphis by Perseus