Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc xml:id="marul-mar-trop">
<titleStmt>
<title>Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica</title>
<author key="marul01">
<name xml:lang="hr">Marulić, Marko</name>
<date>1450-1524</date>
</author>
<editor>Neven Jovanović</editor>
<respStmt>
<resp>Hanc editionem electronicam curavit</resp>
<name><ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref></name>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<p>Digitalizat modernog kritičkog izdanja, bez aparata (2005).</p>
</editionStmt>
<extent ana="C">Mg:C Verborum 5871</extent>
<publicationStmt>
<p>elektronska verzija: Digitalizacija hrvatskih latinista, znanstveni
projekt na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu,
Hrvatska. <date>lipnja 2009</date></p>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<p>Prema izdanju:
<bibl>Marko Marulić, "Tropologica Davidiadis expositio", Colloquia Maruliana, Vol.14. April 2005. s. 103 - 126.
</bibl></p>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<creation>
<date when="1522">ante 30.5.1522.</date>
</creation>
<textClass>
<keywords scheme="biblio/croala-catalogus-aetatum.xml#typ01">
<term>prosa</term>
</keywords>
<keywords scheme="biblio/croala-catalogus-aetatum.xml#aet01">
<term>Litterae renatae (1400-1600)</term>
<term>Saeculum 16 (1501-1600)</term>
<term>1501-1550</term>
</keywords>
<keywords scheme="biblio/croala-catalogus-aetatum.xml#gen01">
<term>prosa oratio - expositio</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
<revisionDesc>
<change>
<name><ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref></name>
<name>Luka Špoljarić</name>
<date>2012-03-09</date>
Novo, unificirano zaglavlje.
</change>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text type="prorsa">
<front>
<docTitle><titlePart>M. MARVLI DELMATAE</titlePart>
<titlePart>TROPOLOGICA DAVIDIADIS EXPOSITIO</titlePart>
</docTitle>
<div><p>
Sub<ptr target="bilj1"/> Veteris instrumenti historiis Noui latere mysteria Apostolus testatur
dicens: Omnia illis contingebant in figuram.<ptr target="bilj2"/> Ostendere igitur aggrediar Spiritu
Sancto adiuuante breui uerborum compendio Dauidis res gestę, quas ut potuimus
nostra poesi complexi sumus, quo spectent quosue typos in se habere mihi uideantur
nouitatis. </p>
<p>In omnibus fere Dauidem puto personam gerere Christi; Saulem autem Iudeos,
qui Christum persequebantur, significare. Tum sub prophetarum dictis factisque
contineri utriusque Legis autoritatem.</p></div>
</front>
<body>
<div><head>I.</head>
<p>
Igitur per Samuelem prophetam arguitur Saul inobedientię
in Deum, et Dauid
succedit in regno; quia Iudeis Euangelio non credentibus, quos utriusque Scripturę
redarguit autoritas, Christus incipit regnare cum tribu Iuda, id est cum his qui ipsum
confitentur Dei Filium mundique Dominum ac Saluatorem.
</p>
<p n="1.2">
Samuel autem qui interpretatur audiens Deum in frusta concidit<ptr target="bilj3"/> Agag regem
Amalechitarum. Apostoli Christo audientes impugnant gentilium sacrificia
simulachrorumque cultum gladio lacerant ueritatis. Agag enim festiua solemnitas
dicitur, Amalech gens bruta ac fatua interpretatur. Dauid uirum manu fortem sonat
et uultu desiderabilem. Hic est Christus qui ligauit fortem ipse fortior, et idem
desyderatus cunctis gentibus a populo fideli suscipitur, atque a Iudeis regnum
transfertur; dicente propheta: Quum uenerit sanctus sanctorum, cessabit unctio
uestra.<ptr target="bilj4"/> Translatum est regnum de tribu Beniamin ad tribum Iuda id est de filiis
amaritudinis ad filios confitentes Christum regem et glorificantes. Vtrumque enim
significat Iuda.
<note xml:id="bilj1"> 137r </note>
<note xml:id="bilj2"> I Cor 10,11 </note>
<note xml:id="bilj3"> 137v </note>
<note xml:id="bilj4"> Verba Daniheli prophetae ascribuntur (cf. Dan 9.24--26), leguntur autem apud pseudo-Augustinum (PL 42.1124ff.), in medio aevo apud Ptolomaeum Lucensem
(Bartolomeo Fiadoni, 1240--1327) in Continuatione S. Thomae De regno, Johannem Duns
Scotum (1266--1308) in Ordinationis Prologi parte secunda, De sufficientia sacrae Scripturae Quaestione unica: Utrum cognitio supernaturalis necessaria viatori sit
sufficienter tradita in sacra Scriptura. Sententia postea usi sunt e. g. William Langland in
The Vision of Piers Plowman (1370), et Martin Luther Brief D. Martin Luthers wider die Sabbather an einen guten Freund (1538).</note>
</p>
<p n="1.3">
Saul agitatur spiritu immundo, et Dauide cytharam pulsante refocillatur; hoc
est Iudei in immunditia infidelitatis uersantes desipiunt, quidam tamen Christum
audiendo conuertuntur.
</p>
<p n="1.4">
Iam primum Dauid fit armiger Saulis; quia Christus primum docuit Iudeos,
et crucem quę eius arma sunt, inter illos portauit, ut Ioannes testatur.<ptr target="bilj5"/>
</p>
<p n="1.5">
Goliam inter idolatras Palestinos fortissimum interemit. Christus diabolum
qui gentibus dominabatur, Euangelii uulgatione contriuit.
</p>
<p n="1.6">
Palestini Dauidem fugiunt, ut in illum rursum armentur. Gentiles<ptr target="bilj6"/> ecclesię
Christianę
persecutionem parant nolentes recipere Christum. Palestini quippe oris
confusiones interpretantur. Quid autem gentilium errore confusius deos innumeros
colentium? Interpretantur etiam ora maleatorum, quia martyres Christi
persecutionum maleis tundere aggressi sunt.
</p>
</div>
<div>
<head>II.</head>
<p n="2.1">
Dauid cum Ionatha Saulis filio init amiciciam, et eius reuelationibus a Saulis
inuidia saluatur. Ionathas columbę
donum interpretatur, quod Spiritus Sancti
donum est. Spiritus autem Sancti dono Iudeis Lex data est, ideo Ionathas Saulis
est filius; cuius Legis reuelatione patuerunt mysteria Christi, quę
in illa continentur
sub uelamine figurarum. Hinc nos ipsorum Iudeorum proprię
Scripturę
non
credentium manifestam cernentes insaniam pericula occidentis litterę
uitamus, et
spiritui qui uiuificat adhęremus.<ptr target="bilj7"/> Ob hoc Ionathas, id est Spiritus Sancti<ptr target="bilj8"/> donum
nostrę fidei fauet, et eorum reprobat perfidiam.
</p>
<p n="2.2">
Saul tamen Dauidem pręficit militibus. Et Iudei initio patiuntur ut plebem
doceat Christus et magister eorum sit.
</p>
<p n="2.3">
Quum autem Saul uidisset pręferri sibi Dauidem laude uirtutis, odio eum habuit,
et uitę
illius insidiari coepit. Sic Iudeorum principes quum cernerent plebem
abire post Christum, et miracula<ptr target="bilj9"/> eius prędicare,10 inuidentes quęsierunt eum
interficere.
<note xml:id="bilj5"> cf. Io 10 </note>
<note xml:id="bilj6"> 138r </note>
<note xml:id="bilj7"> cf. littera enim occidit Spiritus autem vivificat II Cor 3,6 </note>
<note xml:id="bilj8"> sancti corr. ex sancto MS </note>
<note xml:id="bilj9"> 138v </note>
<note xml:id="bilj10"> praeditare MS </note>
</p>
<p n="2.4">
Sępenumero cum Dauide in gratiam se redire simulat Saul, et Iudei Christum
tentantes blandius interrogant, non ut discant, sed ut accusent.
</p>
<p n="2.5">
Saul despondit Dauidi filiam Michol pro prępuciis Palestinorum. Michol
interpretatur aqua ex omnibus, quę
est aqua baptismi inter omnes optabilior, qua
a maledicto primorum parentum liberamur. Hęc aqua sponsa est Christi; quia nisi
Christo plena fide adhęserimus, baptisma nihil nobis proderit. Saulis autem filia
dicitur, quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui
et ipsi Iudei erant.
</p>
<p n="2.6">
Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus
incircumcisos conuersos baptismo purificat.
</p>
<p n="2.7">
Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem, donec ueniat hora eius
regnandi in cruce.
</p>
<p n="2.8">
Qui quęrebant Dauidem a Michola delusi re infecta reuertuntur ad Saulem.
In discipulos Christi baptismi gratiam prędicantes Iudeorum furit dementia, sed
qui in flagellis pro Christo susceptis gaudebant, cogi nequeunt, ut ipsum negent,
et illi spe sua decepti ad infidelitatem suam redeunt.
</p>
</div>
<div><head><num value="3">III</num>.</head>
<p n="3.1">
Dauid fugiens uenit ad Samuelem. Christus litteram occidentem uitans<ptr target="bilj11"/> aperit
spiritalem sensum prophetarum, qui aduentum suum prędixerant.<ptr target="bilj12"/>
</p>
<p n="3.2">
Missi Dauidem comprehendere, coeperunt prophetare. Et satellites Iudeorum
missi ut Christum capiant, uerbis eius stupefacti redeunt et aiunt: Nunquam homo
sic locutus est.<ptr target="bilj13"/>
</p>
<p n="3.3">
Dauid fugiens ab<ptr target="bilj14"/> Achimelech sacerdote accipit panes sanctos et gladium
Golię
Gethei. Christus fugiens Iudeorum perfidiam, a sacerdotio eorum amouet
gratiam panis in corpore suo sanctificati, porrigitque discipulis; accipit gladium
quo Golias periit, ut in eo uincat etiam nationes idolis deditas, et Iudeis incredulis
nihil prosit ablata diabolo potestas.
<note xml:id="bilj11"> cf. II Cor 3,6, ut supra </note>
<note xml:id="bilj12"> 139r </note>
<note xml:id="bilj13"> numquam sic locutus est homo Io 7,46 </note>
<note xml:id="bilj14"> ab corr. ex ad MS </note>
</p>
<p n="3.4">
Dauid fugiens ad Achim Getheorum regem insaniam simulat. Et discipuli
Christi a Iudeis repudiati transeunt ad gentes, et dum insanire putantur aiunt: Nos
stulti propter Christum, sed stultum Dei sapientius est hominibus.<ptr target="bilj15"/> Achis
interpretatur frater meus. Et Dominus ait: Qui fecerit uoluntatem Patris mei qui
in cęlis est, hic frater meus et soror et mater mea est.<ptr target="bilj16"/> Gethei dicuntur torcularia;
quia gentiles conuersi fuderunt sanguinis sui mustum pro confessione nominis
Christiani instar torculorum.
</p>
<p n="3.5">
Venit Dauid ad speluncam Odollam. Illic sui ad ipsum conueniunt. Deinde a
Gad propheta monitus uenit in terram Iuda. Odolla interpretatur testimonii
approbatio. Ostendere se coepit Christus ad speluncam<ptr target="bilj17"/> id est obscuritatem
scripturę
prophetarum de se testantium. Deinde uenit in terram Iuda id est ad
populum confitentem se et Nouę
legi adhęrentem; ad quam sui conueniunt. Sui
enim sunt qui in ipsum credunt.
</p>
<p n="3.6">
Sacerdotes Nobę
a Saule cęduntur; quia Christo in carne ueniente perire
debebat Iudeorum sacerdotium.
</p>
<p n="3.7">
Abiathar Achimelechi filius fugit ad Dauidem et ab eo benigne est susceptus;
quia Christus sacerdos in ęternum ne Iudeos quidem ad se uenientes repudiat,
nemini claudens ianuam salutis.
</p>
</div>
<div><head>IIII.</head>
<p n="4.1">
Ceila a Palestinis obsidetur, a Dauide liberatur. Ceila interpretatur sustollens
se ipsam. Fideles persecutionem passi ab idolatris a Christo liberantur et ad cęlum
tolluntur donati corona martyrii.
</p>
<p n="4.2">
Dauid uenit in Ziph. Ziph dicitur flores germinans. Quia ad quem uenit
Christus, hic affectibus floret piis, et germinat operibus uirtutum.
</p>
<p n="4.3">
Sed quoniam multi etiam a perfectionis culmine corruunt, Dauid a Zipheis
proditur, et a Saule circumdatur. Sed Saul quum audisset hostes in regnum irruisse
a Dauide recessit. Christus ad Iudeos uenerat, ex quibus Iudas Zipheus erat, dum
apostolatus dignitate floreret, sed uitio subuersus uendidit Christum Iudeis; qui
quum ipsum comprehendere parati essent, timuerunt plebem et recesserunt.
<note xml:id="bilj15"> cf. nos stulti propter Christum I Cor 4,10; quod stultum est Dei sapientius est </note>
hominibus I Cor 1,25
<note xml:id="bilj16"> quicumque enim fecerit voluntatem Patris mei qui in caelis est ipse meus et frater et soror et mater est Mt 12,50 </note>
<note xml:id="bilj17"> 139v </note>
</p>
<p n="4.4">
Dauid uenit in Engadi; quod interpretatur<ptr target="bilj18"/> oculus tentationis. Et Christus
Dominus ductus est in desertum ut tentaretur a diabolo; tunc diabolus tentauit illum
per oculum tentationis, quum ostenderet ei regna mundi.
</p>
<p n="4.5">
Dauid latet in spelunca, Sauli oram clamidis abscindit, et Saul desinit eum
persequi. Christus latebat in obscuritate Veteris scripturę, in qua Iudei cęcutiebant.
Sed illis quos conuertit ostendit oram clamidis abscissam id est sensum Scripturę
spiritalem, et agnoscere coeperunt Saluatorem.
</p>
<p n="4.6">
Samuel moritur, et Dauid uenit in Pharam. Vaticinia de Christo finem
accipiunt, et Euangelium inter ferocissimas gentes uulgatur. Phara enim ferocitas
interpretatur.
</p>
<p n="4.7">
Dauid in Nabalem iratus, per Abigailem eius coniugem placatur. Nabal stultum
sonat et fatuum. Abigail pater meus exaltans. Christus oderat idola colentium
fatuitatem; perire merebantur nisi Deus exaltasset ancillam suam Virginem
immaculatam, ipsam filii sui constituens matrem, ut ipsius meritis placaretur
Christus, et conuerteretur mundus, et fatuitas in sapientiam mutaretur.
</p>
</div>
<div><head>V.</head>
<p n="5.1">
Mortuo Nabale Dauid Abigailem sibi coniunxit. Extirpata idolorum<ptr target="bilj19"/> stultitia
Christus ecclesiam sibi sponsam fecit, et quę
demoniis seruiebat, facta est uxor
Christi per fidem.
</p>
<p n="5.2">
Dauid superinduxit<ptr target="bilj20"/> Achinoen; hęc interpretatur fratris decus. Fratres Christi
Iudei erant; ex his elegit apostolos, qui ipsum prędicando et exaltando facti sunt
eius decus.
</p>
<p n="5.3">
Saul iratus Dauidi Micholam eius sponsam tradidit Phalto. Diximus per Michol
baptismum significari. Phalti autem interpretatur liberatus. Iudei ergo quanuis
Christo infensi auertere ab illo niterentur sponsam eius ecclesiam baptismo
consecratam, tradere tamen illam non poterant nisi per baptismum liberato.
Fidelium enim coetu constat Christi ecclesia.
</p>
<p n="5.4">
Saul Zipheis prodentibus Dauidem obsedit in colle Achillę. Achila<ptr target="bilj21"/>
interpretatur susceptio eius. Ziphei ergo id est florentes non uirtute sed malicia
<note xml:id="bilj18"> 140r </note>
<note xml:id="bilj19"> idolorum corr. ex Iudeorum MS </note>
<note xml:id="bilj20"> 140v </note>
<note xml:id="bilj21"> sic </note>
accusant Christum coram principibus Iudeorum, et illi uitę
eius insidiantur, et
eiusdem susceptores persequuntur.
</p>
<p n="5.5">
Dauid noctu ingressus tentorium Saulis, tulit cyphum et hastam, ipsum uero
interimi prohibuit; ob hoc Saul placatus abiit. Ingreditur Iesus Saulis tentorium,
dum aperit Iudeis abdita Scripturarum, et sensuum noctem sua expositione facit
lucescere. Saulem dormientem non permittit interimi, Iudeos incredulos non statim
punit, sed interim donec conuertantur, aufert ab eis cyphum et hastam; quia
nec calicem sanguinis Domini bibere nec hasta defensionis ueritatem tueri possunt
qui<ptr target="bilj22"/> adhuc non credunt. Saul hoc uidens placatus abiit. Iudei quippe, qui dormiunt,
placari nequeunt: qui uident, illi placantur. Non enim uiderent, nisi crederent:
increduli cęci sunt.
</p>
<p n="5.6">
Dauid proficiscitur ad Achim in Palestinam et habitat in Sicelech et ipsos
Palestinos occulte prędatur. Transit Christi prędicatio ad gentiles et Christus habitat
in Sicelech, quod interpretatur defecatio uocis adductę, hoc est habitat in illis, qui
uocem extenuant in consensione unius Dei, quam dilatauerant in plurimorum
deorum cultu, et errorum suorum fecem expurgantes, ueritatis puritatem admittunt.
Tum autem Dauid occulte prędatur Palestinos, quum Christus intimis <FONT COLOR="#CC3300"><b>inspirationibus</b></FONT>
ad se trahit peccatores, siue incredulos gentiles.
</p>
<p n="5.7">
Palestini armantur in Saulem, Romani in Iudeam.
</p>
<p n="5.8">
Periit Saul cum filiis. Infideles Iudei, non recipientes Christum, lapsi sunt in
interitum sempiternum.
</p>
<p n="5.9">
Fleuit Christus pręuidens eorum euersionem, sicut Dauid Saulis necem et
Israhelitarum cladem.
</p>
<p n="5.10">
Palestini ascendunt in Iezrahel, id est gentiles accesserunt ad uidentes Deum.
Sic enim interpretatur Iezrahel. Videntes autem Deum dicuntur prophetę. Porro
uincere aliter Iudeorum errorem non potuissent, nisi Scripturarum ueterum
autoritate eos refellissent. Suo illos telo confoderunt.
</p>
</div>
<div><head>VI.</head>
<p n="6.1">
Dauid rediens in Sicelech comperit eam<ptr target="bilj23"/> ab Amalechitis uastatam, et uxores
suas inde captiuas abductas; currit post inimicos, et recuperat prędam. Sicelech
interpretauimus esse gentiles conuersos. Ad quos Christus rediens inuenit heresum
incursionibus subuersos; et uxores suas id est ecclesias, alias abisse post Arrium,
<note xml:id="bilj22"> 141r </note>
<note xml:id="bilj23"> 141v </note>
alias post Photinum aut Manicheum, et cętera perfidię
monstra. Sed cum ueritatis
prędicatoribus consurgens subiugauit errores et recuperauit prędam, et ecclesię
quę iam dicebantur Arrianę, factę sunt Christianę.
</p>
<p n="6.2">
Et reuersus est in Sicelech id est ad conuersos suos in fide solidandos.
</p>
<p n="6.3">
Israhelitę
in Gelboe prostrati ceciderunt, et Saul cum filiis periit, et ciuitates
a Palestinis occupatę
sunt. Et Iabitę
sepelierunt Saulem cum filiis. Gelboe sonat
aceruum pluuiarum. In aceruo pluuiarum gratię
diuinę
gentes ad Christum conuersę
uictoria potitę
sunt, et Iudei in suę
incredulitatis obstinatione perierunt cum filiis
id est cum omnibus erroris sui sectatoribus. Ciuitates occupatę
id est ecclesię a
Christianis ędificatę. Sed Iabitę
id est intelligentes, Iaba enim intelligentia dicitur,
Saulem et filios eius sepelierunt: quia gentiles Scripturę
sensum bene intelligendo
dixerunt, Lex et prophetę usque ad Ioannem.<ptr target="bilj24"/>
</p>
<p n="6.4">
Dauid dolore afficitur ob interitum Saulis et Ionathę
et populi Israel. Quia
Christus flebat eos perire, pro quibus ipse mortem passurus aduenerat; mortis eorum
autorem<ptr target="bilj25"/> diabolum interimi iubet dum eius potestatem sua passione compescit.
</p>
</div>
<div><head>VII.</head>
<p n="7.1">
Dauid ascendit in Hebron, ungitur in regem, benedicit Iabitis, qui sepelierunt
Saulem. Hebron dicitur uisio sempiterna. In hac uisione Christus regnat. Benedicit
Euangelii doctoribus, qui finem statuerunt Legi, quę
ipsum uenturum significabat
quęque finiri debuit, quum ipse uenisset.
</p>
<p n="7.2">
Filius interim Saulis Isboseth biennium regnat in Ierusalem Abnero autore.
Quia Iudei post Christi passionem regnarunt, donec a Romanis deleti sunt. Et hoc
Abnero autore, id est diabolo, qui regnantes obcęcabat, ne Christo crederent. Abner
enim interpretatur lapis lucidus. Lucidus quippe erat ante peccatum, postea
obstinatione induruit ut lapis. Iesboseth autem interpretatur coęquatus mihi. Quia
Iudei submittere se Christo noluerunt, quasi pares illi.
</p>
<p n="7.3">
Dauid regnat in Hebron annos septem. Per septenarium uniuersorum summa
denotatur. Semper enim Christus in uisione regnat ęterna, quod est in Hebron.
</p>
<p n="7.4">
Adduntur menses sex, fortasse quia in sexta ętate apparuit nobis in homine
assumpto.
<note xml:id="bilj24"> Lc 16,16 </note>
<note xml:id="bilj25"> 142r </note>
</p>
<p n="7.5">
Abner, Isbosethi dux, et Ioabus, dux Dauidis, inter se pugnant. Superior tamen
euadit Ioabus, quia Legi pręualet Euangelium. Neque enim Ioab semper in malam
partem est accipiendus.<ptr target="bilj26"/>
</p>
<p n="7.6">
Azahel tamen, frater Ioabi, ab Abnero interficitur. Azahel uidens Deum
designat. Multi enim fidei oculis uident Deum, sed uoluptatibus superati pręcepta
fidei non sequuntur. Hos Abner, id est diabolus, in ęternum trahit interitum, si in
tempore non se correxerint.
</p>
<p n="7.7">
Sepelitur in Bethlem, id est in ecclesia tanquam fidelis. Quia de occultis
ecclesia non iudicat,27 licet ille Dei iudicio damnetur.
</p>
<p n="7.8">
Ioab reuertitur in Hebron, id est fidelis post carnis uel diaboli pugnam uictor
ad cęlestium contemplationem redit.
</p>
<p n="7.9">
In Hebron Dauidi nascuntur filii. Qui enim Christi diuinitatem humanitatemque
recipiunt, filii Dei uocabuntur, non ex sanguinibus, sed ex Deo nati.<ptr target="bilj28"/>
</p>
<p n="7.10">
Isboseth cum Abnero rixatus restituit Dauidi Micholam et Abnero autore Israel,
id est omnes reliquę
tribus, receperunt Dauidem regem. Isbosethus, qui
coęquatus dicitur, Iudeum designat prius superbum, qui deinde contra Legem, quam
non intellexerat, indignatus, currit ad baptismum, quod est Dauidi restituere
Micholam. Et Abner, qui hoc loco Legem significat, quum et ipsa sit lapis lucidus,
in tabulis lapideis digito Dei descripta, omnibus per spiritalem sui sensum suadet,
ut se Christo regi submittant, si salui esse cupiunt.
</p>
<p n="7.11">
Isbosethum filii Renon dormientem interimunt, caput afferunt Dauidi<ptr target="bilj29"/> in
Hebron et ipsi Dauidis iussu interficiuntur. Et caput Isbosethi in Hebron sepelitur.
Isbosethum Iudeum ad Christum conuersum diximus, sed plerique conuersi
erroribus postea ab hereticis implicati sunt. Renon enim ecclesia uel congregatio
interpretatur. De qua in psalmo dicitur: Odiui ecclesiam malignantium et cum
impiis non sedebo.<ptr target="bilj30"/> Qui tunc caput interempti ad Dauidem deferunt, quum se de
sectę
suę
multiplicatione iactant. Sed ob hoc iustius ipsi Christi iudicio damnantur.
Tunc autem et caput interempti sepelitur, quum error illorum finem accipit. Et id
quidem in Hebron, ut ubi Deus uidetur, inde fugiat diabolus.
<note xml:id="bilj26"> 142v </note>
<note xml:id="bilj27"> CIC Decr. Grat. IX, lib. 5, tit. 3, <abbr>cap</abbr>. 34 </note>
<note xml:id="bilj28"> cf. Io 1,13 </note>
<note xml:id="bilj29"> 143r </note>
<note xml:id="bilj30"> Ps 25(26),5 </note>
</p>
<p n="7.12">
Dauid uenit in Hierusalem, expulit Iebuseos, arcem Syon muniuit et appellata
est Dauidis ciuitas. Hierosolyma interpretatur pacifica uel uisio pacis. Quia Christus
uenit in pace, et Deus homo factus est. Expulit Iebuseos qui interpretantur
conculcatio mea. Quia non possunt habitare cum Christo qui Dei mandata
contemnunt et arrogantię
suę
pedibus conculcant. Syon muniuit, id est ecclesiam
ueritatis doctrina firmauit, et uocari coepit ecclesia Christi.
</p>
</div>
<div><head>VIII.</head>
<p n="8.1">
Hyram, rex Tyri, mittit Dauidi materiam ad domum ędificandam. Hyram
uigilantem significat, Tyrus fortitudinem. Qui Christo uigilat, rex<ptr target="bilj31"/> Tyri est, quia
in tentationibus fortis est. Pręmittit Christo materiam bonorum operum ad
construendam ęternam domum in cęlis.
</p>
<p n="8.2">
Dauid accipit adhuc alias uxores. Quia Christus multas nationes fidei unius
consortio sibi copulauit.
</p>
<p n="8.3">
Palestinos uicit in Raphidim. Iterum eos in se insurgentes eodem loco concidit.
Palestini designant gentiles idolatras. Raphidim interpretatur tentatio uel laxę
manus. Gentiles cum Christo pugnabant, quum Christianos persequerentur. Sed
dum tentant Christi nomen delere et ad martyres perdendos laxant manus, uicti
sunt. Quia uisis miraculis conuersi sunt. Et rursum a Christo cęsi sunt, quum pro
Christo mori non dubitarent. Et qui multos contra Christum occiderant, iam et ipsi
pro Christo mortem subire non detrectabant.
</p>
<p n="8.4">
Dauid reduxit arcam a Palestinis redditam. Quia Christus reparauit gratiam,
primorum parentum culpa amissam. Tunc autem arca a Palestinis Dauidi redditur,
quum gentiles conuersi Christo obedire incipiunt.
</p>
<p n="8.5">
Oza arcam tetigit et mortuus est. Quia sacra manibus contrectare sacerdotibus
licet, aliis non licet. Qui non consecratus hostiam sanctam palpat, animę
mortem
incurrit, sicut Oza corporis.
</p>
<p n="8.6">
Arca primum ducitur in domum<ptr target="bilj32"/> Obededon, et ei prospere cędunt omnia.
Quando Christi sacramentum reponitur in domo cordis Obededon, id est seruientis
ruffo, id enim Obededon interpretatur, in domo animę
seruientis Christo ruffo,
cui dicitur : Quare rubrum est indumentum tuum?33 — tunc anima illa uirtute
<note xml:id="bilj31"> 143v </note>
<note xml:id="bilj32"> 144r </note>
<note xml:id="bilj33"> Quare ergo rubrum est indumentum tuum Is 63,2 </note>
sacramenti illius prosperatur. Nam a peccatis pręteritis purgatur, a pręsentibus
abstinet, a futuris cauet et uirtutibus proficit.
</p>
<p n="8.7">
Demum arca ducta est in Hierusalem et postea sub Salomone pacifico in
templo collocata. Quia de Christi sacramento est dictum: In pace inuentus est locus
eius,34 et: Beati pacifici quoniam filii Dei uocabuntur.<ptr target="bilj35"/>
</p>
<p n="8.8">
Regem ante arcam Domini ludentem derisit uxor et sterilitate damnatur.
Christum irriserunt Iudei, et bonorum fonte contempto uirtutis fructum proferre
nequiuerunt.
</p>
<p n="8.9">
Templum Dei ędificare non Dauidi permittitur, sed eius filio Salomoni. Quia
ille bellator fuit, hic pacificus. Pacifici ergo Dei templum sunt. Vterque prę
se fert
personam Christi. Sed in Dauide Christus est disputans cum Iudeis et contendens
cum gentibus: in Salomone in cruce moriens, ut corporis sui sacrificio nos Deo
reconciliet et in triduo excitet templum Iudeorum perfidia destructum.
</p>
<p n="8.10">
Et pulchre hoc quidem Nathan nunciare inducitur. Nathan<ptr target="bilj36"/> enim interpretatur
donans donum uel donatus gratię. Non enim nostris meritis hoc factum est, sed
per gratiam Spiritus Sancti diuinęque largitatis donum. Sed nunc ad Dauidem unde
discesserat redeat oratio.
</p>
<p n="8.11">
Dauid cecidit Palestinos, a Moabitis exegit tributum et a Syris; fregit Adadezerum
regem Sobę, equos eius subneruauit, et cum spoliis uictor Hierosolymam
rediit. Palestini ore contundentes interpretantur; hos Dauid cędit quia Christus
maledicos damnat. Moabitę
de patre genitos sonant. Syria in sublimitatem
transfunditur. De Deo patre omnes geniti sumus, quia ipse creator omnium. Syri
autem sumus quum superbia efferimur. Ab omnibus Christus obedientię
tributum
exigit et humilitatis, ut Deum patrem confitendo ab illo nos creatos esse testemur
et Christo obediendo gratiam referamus Saluatori. Adadezer pręcipuus separator
interpretatur, Soba serra secans. Separatores nostri heresiarchę
fuerunt, serra erroris
desecare nitentes quod catholicę
ecclesię
adhęrebat per fidem; sed Christo uincente
illi perierunt. Christus enim equos eorum id est argumenta, quibus confidebant,
ueritatis gladio subneruauit, eaque concidere fecit, ostendens nullam esse in eis
uim, qua nixa stare possent; et cum spoliis id est cum conuersis, qui<ptr target="bilj37"/> prius auersi
erant, rediit in domum pacis, destructo errore qui ueritati repugnabat. Tunc conuersi
Deo gratias agunt.
<note xml:id="bilj34"> et factus est in pace locus eius Ps 75(76),3 </note>
<note xml:id="bilj35"> Mt 5,9 </note>
<note xml:id="bilj36"> 144v </note>
<note xml:id="bilj37"> 145r </note>
</p>
<p n="8.12">
Ideo Thou rex Emath gratulatum misisse Dauidi dicitur de uictoria aduersus
Adadezer. Thou amens uel errans dicitur, Emath formidans eos. Ante enim filii
formidinis et erroris erant; postquam resipuerunt, iam non erant thou neque emath,
sed ueraces in credendo, et audaces in Christum confitendo.
</p>
<p n="8.13">
Dauid percussit Idumeos. Idumei interpretantur ruffi, rubei, terreni, sanguinei;
ruffi iracundos significant, rubei inuidia inflamatos,38 terreni eos qui terrenarum
rerum curis implicati nihil de cęlestibus cogitant, sanguinei crudeles, quos nulla
mouet erga proximos pietas. Tales Idumeos iustus iudex in malo perseuerantes
damnat.
</p>
</div>
<div><head>VIIII.</head>
<p n="9.1">
Dauid Miphibosetum Ionathę
filium bonis paternis donat, et mensę
suę
participem facit et Sibam seruum cum filiis terram eius colere iubet. Miphiboseth
os confusum, os uerecundum interpretatur. Qui de malo erubescit, haud facile ad
peccata prolabitur; et quoniam talis erubescentia de dono Spiritus Sancti uenit,
ideo Miphiboseth est filius Ionathę, qui columbę
donum interpretatur. Siba agros
eius<ptr target="bilj39"/> cum filiis colere iubetur. Siba interpretatur conuersio. Conuersionis filii sunt
sensus nostri. Quum ad Deum conuertimur, de peccato uerecundamur, et sensus a
turpi uoluptate auersos ad excolendum animę
agrum compellimus, et ubi abundabat
peccatum, superabundat gratia; atque ita mensę
Christi efficimur participes, corpori
et sanguini eius communicantes.
</p>
<p n="9.2">
Annon Ammonitarum rex male accipit Dauidis legatos. Ioab aduersus eum
missus percussit Syros eius conductitios. Dauid quoque percussit Syros, ab
Adadozero<ptr target="bilj40"/> missos, et Sobabum principem militię
interemit. Christus Dauid noster
misit legatos suos apostolos ad gentiles conuertendos; sed Annon, qui interpretatur
gratificationi murmurans, Ammonitis autem imperans, qui interpretantur
comprimentes me <gap/> murmurare infideles coeperunt, et eos persequi et per milites
suos comprimere. Sed Ioab, qui interpretatur inimicus, hoc est diabolus, percussit
Syros, id est superbos. Syria enim in superbiam uertitur. Quia persecutores
aduersum Christianos potestati diaboli traditi erant. Hos et Dauid noster damnat;
ideo et ipse cęcidisse Syros refertur, qui ab Adadozero missi erant, id est a
separatore, qui a Christo separat. Hi sunt uel heretici uel demones uel idolatrę
persecutores. Sobabum<ptr target="bilj41"/> Adadozeri ducem interimit. Damnat enim Christus morte
ęterna eos, qui suppliciis afficiunt Christianos, nisi et ipsi conuertantur. Soba enim
serra secans interpretatur.
<note xml:id="bilj38"> sic in MS-to </note>
<note xml:id="bilj39"> 145v </note>
<note xml:id="bilj40"> Adadozero sic; idem infra; sed in Adadezero em. Marcovich et post eum alii </note>
<note xml:id="bilj41"> 146r </note>
</p>
<p n="9.3">
Ioab uastat fines Ammonitarum et obsidet Rabbam. Quia diabolus humani
generis inimicus, genti infideli dominatur et idem obsidet Rabbam. Rabba
interpretatur iudicium. Nam et illos diabolus infestat, qui iudicio in bonis malisque
discernendis utuntur, dum nititur mentem eorum peruertere.
</p>
<p n="9.4">
Dauid cum Bersaba Vrię
adulterium committit et ipsum Vriam occidi facit.
Penituit<ptr target="bilj42"/> illum, et Deus mortis ęternę
poenam in poenam pręsentium aduersitatum
commutauit. Viduam Bersaben Dauid duxit uxorem. Absit ut Dauidem peccantem
Christi personam gessisse dicamus, qui peccatum non fecit nec dolus inuentus est
in ore eius.<ptr target="bilj43"/> Citra peccatum tamen fortasse non inepte intelligere possumus
Bersaben Sanctam scripturam esse. Bersabe enim interpretata est fons septimus,
fons iuramenti, puteus satians, puteus saturitatis. In ea est fons septimus, id est
fons quietis et fons iuramenti, id est pactum ęternę
salutis pręcepta eius moralia
seruantibus; puteus satians et puteus saturitatis, de quo satiantur qui fide plena ad
eum accedunt. Quę
enim alia scriptura<ptr target="bilj44"/> id efficere potest ut satiet, nisi ista in
qua est ęternę
beatitatis promissio? Scriptura ista Vrię
erat uxor. Vrias interpretatur
lux mea Dei, siue lumen meum Domini, uel Dominus ignis meus, aut Dominus
incendium meum. Sola est enim quę
mentem credentis illuminat, sola quę
ipsam
charitatis igne accendit. Illuminatorum igitur et charitate ardentium uxor est
Bersabe. Hanc adamauit Christus dicens: Scrutamini Scripturas, ipsę
enim sunt
quę testimonium perhibent de me.<ptr target="bilj45"/>
</p>
<p n="9.5">
Huius primogenitus filius mortuus est, secundus regnauit. Primi Iudei
incredulitate perierunt, secundi gentiles in fide Christi dominantur.
</p>
<p n="9.6">
Amisit ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit
soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii
a Dauide nostro, et inueniemus: quia Bersabe adultera erat sub Iudeis, ipsam non
recte obseruantibus, postea, Vria mortuo, id est Dei luce in Iudeis extincta, iuncta
est Christo Domino, et per eum genuit filios, qui in illa Christum prophetatum
fide receperunt.
</p>
<p n="9.7">
Aduersa patitur Dauid: et Christus a iuuentute sua in laboribus fuit.
</p>
<p n="9.8">
Ex hac genitus est Salomon pacificus, quia ipsa nasciturum prędixit saluatorem.
<note xml:id="bilj42"> sic in MS-to </note>
<note xml:id="bilj43"> qui peccatum non fecit nec inventus est dolus in ore ipsius I Pt 2,22 (Is 53,9; II </note>
Cor 5,21!; I Io 3,9)
<note xml:id="bilj44"> 146v </note>
<note xml:id="bilj45"> scrutamini scripturas quia vos putatis in ipsis vitam aeternam habere et illae sunt </note>
quae testimonium perhibent de me Io 5,39
</p>
<p n="9.9">
Ioab expugnaturus<ptr target="bilj46"/> Rabbam uocat Dauidem, illi cędens uictorię
gloriam.
Diabolus quippe tentare potest conuersos, qui dicuntur Rabba, uincere non potest,
nisi ipsi consenserint, ut uincantur. Christus autem tunc conuersos superat, quum
ipsi non sinunt superari se a diabolo.
</p>
<p n="9.10">
Hinc Dauid tulit regis diadema, populum serra disecuit et carpentis contriuit.
In quibus uidelicet ante conuersionem regnabat diabolus, post conuersionem regnat
Christus. Qui tunc serra secantur et carpentis conteruntur, quum per supplicia ad
martyrii gloriam perueniunt. Et tunc Dauid reuertitur Hierosolymam, quum Christus
martyribus suis largitur pacis ęternę coronam.
</p>
</div>
<div><head>X.</head>
<p n="10.1">
Ammon, Dauidis filius, uitiat Thamaram, Absalonis sororem, et rex ex eo
tristatur. Ammon interpretatur filius populi mei. Hic mihi uidetur personam habere
apostolorum, qui filii erant Hebreorum. Hi prius adamauerant Thamaram, Absalonis
sororem, id est synagogam Iudeorum. Thamar enim dicitur amara, quod illi
conuenit, quę
adhuc sub maledicto erat. Quam postquam apostoli cognitam
refutarunt sequentes Christum, Iudei eos persequi coeperunt. Horum Iudeorum
personam Absaloni tribuendam censeo, quum patris luctus interpretetur. De quibus
pater<ptr target="bilj47"/> per prophetam queritur dicens: Filios enutriui et exaltaui et ipsi spreuerunt
me.<ptr target="bilj48"/> Displicuit Christo suscitata seditio aduersus apostolos, et ait: Si me quęritis,
sinite hos abire.<ptr target="bilj49"/>
</p>
<p n="10.2">
Absalon id est pharisei fugiunt in Gessur; quę
interpretatur applicans lumen.
Hęc est Lex, quę
rite intelligentibus applicat lumen ueritatis, non intelligentibus
tenebras erroris. Tunc ergo Iudei fugerunt in Gessur, quum nihil spiritaliter
intelligentes clamabant: Legem habemus, et secundum legem nostram debet mori.<ptr target="bilj50"/>
</p>
<p n="10.3">
Ioab, qui dicitur inimicus, blanditur Absaloni, id est Iudeos per blandimenta
decipit et eos per mulierem Thecuitem cum Christo reconciliare nititur: per somnia
terrens uxorem Pilati, ita ut illa suaderet marito dimittere Christum. Thecua tuba
interpretatur. Pilati itaque coniux tuba erat, quam inflabat Ioab inimicus, ut
passionem Christi, orbi salutiferam futuram, impediret. Absalon autem incendit
Ioabi messem, quando Iudei non consenserunt dimitti Christum, sed cruci figi.
<note xml:id="bilj46"> 147r </note>
<note xml:id="bilj47"> 147v </note>
<note xml:id="bilj48"> cf. filios enutrivi et exaltavi ipsi autem spreverunt me Is 1,2 </note>
<note xml:id="bilj49"> cf. si ergo me quaeritis sinite hos abire Io 18,8 </note>
<note xml:id="bilj50"> nos legem habemus et secundum legem debet mori Io 19,7 </note>
</p>
<p n="10.4">
Absalon deinde regnum auferre nititur Dauidi patri. Quia Iudei de Christo
dixerunt: Nolumus hunc regnare super nos,51 et: Qui se regem facit, contradicit
Cęsari.<ptr target="bilj52"/> Absalon abutitur concubinis patris, hoc est Iudei peruertunt sensum Veteris
scripturę, litteram quę<ptr target="bilj53"/> occidit sequentes, non spiritum qui uiuificat.<ptr target="bilj54"/> Fugit Dauid
Absalonem; et Christus Iudeos fugiens per medium illorum ibat, quia nondum uenerat
hora eius.<ptr target="bilj55"/>
</p>
<p n="10.5">
Mittitur Ioab cum exercitu contra Absalonem. Semper Ioab contra impios
mittitur: quia impii semper sub potestate diaboli sunt.
</p>
<p n="10.6">
Defecit Absalonis uirtus, et per capillos implicatus a Ioabo transfigitur. Iudei
erroribus implicati diabolo subduntur.
</p>
<p n="10.7">
Dauid luget Absalonem: Christus deflet Iudeos et pro illis solicitus orat patrem,
ut ignoscat eis.
</p>
<p n="10.8">
Et quoniam Christi mysteria diuino succedebant consilio, ideo Absalon secutus
dicitur consilium Chusi, qui interpretatur arcanum siue profunditas. Iudicia enim
Dei abyssus multa.<ptr target="bilj56"/>
</p>
<p n="10.9">
Achitophel uero, quia Chusi consilium suo pręlatum uidit, suspendio sibi uitam
eripuit. Hic est Iudas, qui tradens sanguinem iustum, quum se peccasse
animaduerteret et coapostolos suos sibi pręponendos sciret, de uenia desperans,
suspendit se et crepuit medius.<ptr target="bilj57"/> Porro Achitophel non solum facto Iudam figurabat,
sed etiam nomine. Interpretatur enim frater meus ruens. Nam qui apostolus Christi
erat, proditor factus est Christi et corruit in infernum.
</p>
<p n="10.10">
Cęterum, quum fugeret Absalonem, Dauid cliuum oliuarum flens ascendisse
dicitur; et Christus fleuit<ptr target="bilj58"/> super Hierusalem uidens futurum eius excidium.
</p>
</div>
<div><head>XI.</head>
<p n="11.1">
Venit ad Dauidem Siba cum muneribus, et dominum suum Miphibosetum
accusauit defectionis. Quamobrem Dauid asscripsit ei bona domini sui. Sibam
diximus interpretationem conuersi habere. Conuersus ad Christum sortitur domini
<note xml:id="bilj51"> Lc 19,14 </note>
<note xml:id="bilj52"> Io 19,12 </note>
<note xml:id="bilj53"> 148r </note>
<note xml:id="bilj54"> cf. II Cor 3,6, ut supra </note>
<note xml:id="bilj55"> Io 7,30 </note>
<note xml:id="bilj56"> cf. iudicium tuum abyssus multa Ps 36 (35),7 </note>
<note xml:id="bilj57"> cf. Act 1,18 </note>
<note xml:id="bilj58"> 148v </note>
sui bona. Sic gentiles conuersi sortiti sunt bona ęterna, Iudeis ante promissa. Quos
Iudeos Miphiboseth hoc loco figurauit. Os enim confusum interpretatur. Est autem
confusio etiam ad mortem,59 ut ait Scriptura.
</p>
<p n="11.2">
Dauid uenit in Baurim et patitur maledicta Semei. Baurim interpretatur electi.
Venit Christus inter electos suos discipulos et maledicitur ei a Iudeis. Quos ideo
designat Semeus, quia interpretatur: audi mihi. Hoc illis congruit, qui suam, non
Dei uoluntatem sequuntur.
</p>
<p n="11.3">
Victo Absalone Dauid reuertitur in Hierusalem. Christus confusis Iudeis per
resurrectionem suam redit ad patrem, ascendens in cęlum.
</p>
</div>
<div><head>XII.</head>
<p n="12.1">
Dauidi a pręlio uictori reuertenti prima occurrit tribus Iuda. Et Christo gentiles,
per prędicationem apostolorum conuersi, primi occurrerunt non passibus, sed
fidei confessione, quę dicitur Iuda.
</p>
<p n="12.2">
Occurrit et Siba cum filiis, qui et ipse (ut dictum est) interpretatur conuersus.
</p>
<p n="12.3">
Occurrit et Miphiboseth, sed habitu tristis, et expostulauit in Sibam seruum,
qui per dolum sua pręripuerat.<ptr target="bilj60"/> Miphiboseth Iudeos significare diximus. Qui
quoniam occurrisse Christo dicitur, de his, qui conuersi fuerant, intelligere
debemus, alioquin Christo occurrere non potuissent. Iudei isti dolebant hęreditatem
suam translatam esse ad gentiles. Christus uero, qui non erat acceptor personarum,61
sed meritorum, ibi diuidi iubet hęreditatem, ubi ęqualem uidet fidem.
</p>
<p n="12.4">
Berzelaum Galaditem, ut secum habitaret, inuitauit Dauid, sed ille excusauit
se et reliquit ei Chamaam filium, quem Dauid gratanter accepit. Berzelai dicitur
fortitudo mea, Chamaan fidelis uel fidelitas populi interpretatur. Fortitudinis quippe
filius est qui fideliter credit. Hęc est enim uictoria (ut Apostolus ait), quę
uincit
mundum, fides nostra.<ptr target="bilj62"/> Et talem quidem Christus amplexatur, ut Dauid Chamaam.
</p>
<p n="12.5">
Altercantur tribus Israel cum tribu Iuda. Hodie quoque infideles Iudei cum
Christianis contendunt. Iuda est quicunque confitetur Christum.
</p>
<p n="12.6">
Seba seditionem mouit contra Dauidem. Seba interpretatur eloquentia. Seba
igitur heresiarchę sunt, qui eloquentię suę uiribus freti aduersus Euangelii fidem
latrabant.
<note xml:id="bilj59"> cf. confusio comedit laborem patrum nostrorum... dormiemus in confusione nostra </note>
Ier 3,24-25
<note xml:id="bilj60"> 149r </note>
<note xml:id="bilj61"> cf. non est personarum acceptor Deus Act 10,34 </note>
<note xml:id="bilj62"> cf. et haec est victoria quae vincit mundum fides nostra I Io 5,4 </note>
</p>
<p n="12.7">
Rex ingressus Hierosolymam concubinas ab Absalone pollutas a se separat.
Concubinas Dauidis Vetus testamentum diximus significare. Quod quia a
plerisque<ptr target="bilj63"/> Iudeorum male intellectum erat, ab Absalone pollutum dicitur, quod
Christus Euangelio succedente exclusit.
</p>
<p n="12.8">
Dauid ducibus pręcipit, ut persequantur Sebam, seditionis autorem. Et Christus
ecclesię
suę
doctores dedit, qui ueritatis argumentis persecuti sunt hereticorum
errorem.
</p>
<p n="12.9">
Ioab Amasam per amicicię
simulationem peremit et cum Abisa fratre Sebam
obsedit in oppido Abela. Amasa (ut supra est dictum) interpretatur indignans ei.
Et in Prouerbiis dicitur: Stultum interimit iracundia.<ptr target="bilj64"/> Blanditur iracundis diabolus,
ut uindictam appetant, et sic deceptos in ęternum trahat interitum. Seba obsidetur
in oppido Abela, quę
interpretatur commissio eius. Tunc hereticus in Abela
obsidetur, quum ab his, quibus diuino nutu commissum est, impugnatur.
</p>
<p n="12.10">
Mulieris prudentis suasu occiditur, quum Diuinę
scripturę
conuincitur
testimoniis.
</p>
<p n="12.11">
Et tunc ab eius persecutione Ioab recedit, quum iam illum sua obstinatione
damnatum uidet.
</p>
<p n="12.12">
Famem triennem sustinet populus pro Saulis crimine, qui contra Iosuę
iusiurandum occidit Gabaonitas. Dauidis iussu satisfactum est Gabaonitis, septem
hominibus traditis de genere Saulis, in quibus duo filii erant Saulis ex Respha
coniuge. Hos illi suspendio necauerunt. Respha ab<ptr target="bilj65"/> eis non recessit, donec
sepelirentur. Gabaon interpretatur uallis moestitię, Saul abutens, Respha currens
uelox. Saul abutens foenerator est. Domestici Saulis foeneratoris hęredes sunt, qui
et Resphę
filii sunt, id est auaritię. Quę
ideo uelociter currens dicitur, quia cito
eos ditat, qui foenore non abstinent. Sed quoniam foenore parta restitui debent
spoliatis, qui Gabaonitę, hoc est uallis moestitię, appellantur, quia supra sortem
usuram soluendo tristantur, noster ergo Dauid Christus tradit illis foeneratoris
hęredes, qui male partam hęreditatem dispensare neglexerunt. Et ipsi eos
suspendere dicuntur, quia ipsorum causa damnantur. Respha, id est auaritia, mater
usque ad suspendium eos comitatur. Quibus damnatis fames cessat in populo, quia
sublata usura et illicitis contractibus legis poena repressis, cessat auri sacra fames,66
ex qua omne malum oriri solet.
<note xml:id="bilj63"> 149v </note>
<note xml:id="bilj64"> cf. stultum interficit iracundia Iob 5,2 </note>
<note xml:id="bilj65"> 150r </note>
<note xml:id="bilj66"> Verg. A. 3,57 </note>
</p>
<p n="12.13">
In pręlio cum Palestinis commisso Iesbonedob<ptr target="bilj67"/> Palestinus percussurus
Dauidem exceptus est telo Abisai et interemptus. Iesbenodob interpretatur
coęquatus mihi spontanee. Abisa dicitur pater salutis. Palestini igitur, id est gentiles
idolatrę, impugnabant religionem Christi, et Iesbenodob aliquis eorum
imperator Christianos cędendo putabat se ęqualem<ptr target="bilj68"/> esse Deo. Abisai autem telo,
qui est pater salutis, percussus periit, ob errorem et sęuitiam ad inferos damnatus.
</p>
<p n="12.14">
Dauid ultra non est permissus ire in pręlium, id est Christianorum persecutio
ab idolatris fuit aliquantisper intermissa.
</p>
<p n="12.15">
Secundo bello Sabochus<ptr target="bilj69"/> interemit Zaphum. Saboch interpretatur irretinens
conuersio, Zaph illuminatio. Mihi uidetur Saboch iste eum designare conuersum,
qui uel adhuc de religione dubitat uel a peccatis non abstinet: ideo irretinens
conuersio dicitur, et fidei lumen, quod est Zaph, in se interimit. Quia fides sine
operibus mortua est,70 et de fide dubitans infidelis est.<ptr target="bilj71"/>
</p>
<p n="12.16">
Tertio bello Adeodatus interimit Goliam. Adeodatus Latinum nomen esse, non
Hebreum puto, et eos significare, qui per fidem ex Deo nati dicuntur. Hi Goliam
interimunt, dum superatis diaboli tentationibus Deo uiuunt.
</p>
<p n="12.17">
Quarto bello Ionathas, Samę
filius, hominem XXIIII digitos habentem
interficit. Ionathas (ut dictum est) Spiritus Sancti donum significat. Et quoniam
sextus digitus in manibus et pedibus naturę
superfluitas est, ideo talem hominem
superat Ionathas. Qui enim Spiritus Sancti charismata possidet, superflua abiicit
et, tantum necessariis contentus, Deo seruit.<ptr target="bilj72"/>
</p>
</div>
<div><head>XIII.</head>
<p n="13.1">
Dauid ab omnibus inimicis liber gratias agit Domino: morti proximus psalmos
decantat, futura de Christo prędicit. Et Christus in Euangelio: Gratias tibi inquit
ago, Pater, qui abscondisti hęc a sapientibus terrę
et reuelasti ea paruulis.<ptr target="bilj73"/> Idem
hymno dicto ascendit in Montem oliuarum et de sua passione et resurrectione futura
discipulos pręmonet et de secundo suo ad iudicium aduentu.
<note xml:id="bilj67"> sic; em. Marcovich in Iesbenodob </note>
<note xml:id="bilj68"> 150v </note>
<note xml:id="bilj69"> corr. MS ex Sadochus </note>
<note xml:id="bilj70"> Iac 2,26 </note>
<note xml:id="bilj71"> cf. Extra, De haereticis, c. 1 Dubius in fide infidelis est </note>
<note xml:id="bilj72"> 151r </note>
<note xml:id="bilj73"> cf. confiteor tibi Pater Domine caeli et terrae quia abscondisti haec a sapientibus et </note>
prudentibus et revelasti ea parvulis Mt 11,25
</p>
<p n="13.2">
Dauid numerando populos peccat, et pestilentia uastat regnum: penitendo et
orando sedauit Dei indignationem. Christus humani generis peccata assumpsit,
supplicia patitur, orat pro populo patrem, et perfidię
pestilentia fidei illustratione
fugatur.
</p>
<p n="13.3">
Dauid statuit altare Domino in area Areunę, quam emit. Obtulit holocausta,
et Deus propiciatus est terrę. Christus obtulit corporis sui holocaustum in ara crucis.
Ara ista posita fuit in area Areunę. Areuna interpretatur arca uel repositio, quia
crucis mysterium in arca consilii diuini repositum erat ab initio. Vel in arca aut
area, id est in hoc mundo, quem a Deo alienatum Christus suo sanguine redemit
et ecclesiam suam in eo ędificauit.
</p>
<p n="13.4">
Dauidem senectute frigentem Abisach, Sunamitis puella, suis amplexibus
calefacit. Abisach interpretatur<ptr target="bilj74"/> patris mei incensum uel patris mei holocaustum.
Abisacham hanc Mariam uirginem matrem esse existimo, cuius precibus Christus
Dominus, nobis iratus, placatur et amore erga genus humanum magis incalescit.
Ipsa patris incensum est, dum orat, iuxta illud: Oratio mea sicut incensum in
conspectu tuo.<ptr target="bilj75"/> Ipsa patris est holocaustum, dum sua erga peccatores pietate
accensa, Deum etiam patrem illis placat, ut uindictam differat et penitentiam
expectet peccatorum. Dauid non cognouisse eam dicitur, quia uirgo peperit et uirgo
post partum permansit.
</p>
</div>
<div><head>XIIII.</head>
<p n="14.1">
Postremo Adonias, Dauidis filius ex Agita, appetit regnum, sed uota eius
frustrantur, Salomone in regnum succedente. Adonias Domini donatio interpretatur,
Agith festiua uel solemnis, Salomon pacificus uel retributor. Adonias Iudeos
figurabat, qui erant Domini donatio, quia dicti sunt populus Dei. Hi Agith, id est
festorum et solemnitatum, filii erant, dum Lex uetus uigeret. Sed quoniam Noua
quoque lege succedente a ueteribus institutis et cerimoniis desistere nolebant, ideo
regnum expetisse dicuntur. Succedente autem Salomone pacifico, id est lege
Euangelica, quę
maledictum uertit in benedictionem, dissipatum est Adonię
ueteris
regnum, et nouus Salomon dominari coepit in cordibus populi fidelis. Et id
quidem<ptr target="bilj76"/> Bersabe procurante, hoc est Scripturis futurum prędicentibus, et Nathano
id est dono Dei adiuuante. Ergo Salomon, id est lex Euangelica, in solio sedit
Dauidis et inter credentes regnare coepit, Dauide iubente, id est Christi uirtute,
qui talem nouitatem dedit nobis.<ptr target="bilj77"/> Fugit igitur Adonias, cessarunt uetera, et
Salomon sedit in solio, noua facta sunt omnia.<ptr target="bilj78"/>
<note xml:id="bilj74"> 151v </note>
<note xml:id="bilj75"> Ps 140 (141),2 </note>
<note xml:id="bilj76"> 152r </note>
<note xml:id="bilj77"> nobis corr. MS ex hominibus </note>
<note xml:id="bilj78"> cf. si qua ergo in Christo nova creatura vetera transierunt ecce facta sunt nova II </note>
Cor 5,17
</p>
<p n="14.2">
Dauid moriens dat pręcepta Salomoni, ut Deum colat, ut Ioabum puniat, ut
Semeum coerceat, ut Berzelai filios charos habeat. Obiit et sepultus est in Syon.
Regnauit annos XL. Sic Christus, passioni proximus, dedit pręcepta apostolis, ut
diligantur inuicem, et potestatem dedit eis contra demonia, quod est Ioabum punire.
Iussit eos Euangelium prędicare gentibus, quod est Semeum coercere, Dauidi
maledicentem. Berzelai filios charos habere est in fide constantes diligere. Berzelai
enim (ut diximus) interpretatur fortitudo. Dauid sepelitur in arce Syon, quę
interpretatur speculatio. In illis enim habitat Christus, qui diuinitatem eius
contemplantur et in homine Deum adorant. Dauid regnauit annos XL. Sed Christus
in terra uersatus est annis XXXIII, quia longiora sunt Legis ueteris tempora quam
nouę, quę data est in fine sęculorum.</p>
</div>
<div>
<head>(Epilogus)</head>
<p>Sic mihi Dauidis historiam<ptr target="bilj79"/> quam carmine complexus sum, exponere libuit.
Siquis huic Scripturę
magis congrua monstrauerit, eius sententię
adhęrere non me
pigebit. Interim et mea contentus ero dummodo a religionis nostrę fide nusquam
aberret. Hoc autem a lectoribus nostris postulo, ut inconcinitati uerborum meorum
parcant, et ad diuina altius quam a me explanata sunt contemplanda suopte ingenio
insurgant. Talibus enim occupari, in Deo uiuere est. Cui laus et gloria semper.<ptr target="bilj80"/></p>
<p>AMEN. </p>
<note xml:id="bilj79"> 152v </note>
<note xml:id="bilj80"> dummodo... semper. notatum in codice </note>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].
|
