977/978 serviet minori. ubi propositum Dei opponitur meritis ac operibus nostris. Sic Romanorum octavo dicit Paulus: Scimus, quod diligentibus Deum omnia cooperentur in bonum, iis qui secundum propositum eius vocati sunt. Sed adscribam etiam alterius cuiusdam explicationem, huius tam magni momenti vocis. Propositum solet vocare Paulus, quod Deus ab aeterno apud se pro bona sua voluntate constituit: ut id plane sit, quod dicitur ὡρισμένη βουλὴ . Actorum secundo definitum consilium, et εὐδοκία τοῦ θεοῦ, ἣν προέθετο ἐν αὐτῷ , Beneplacitum Dei quod proposuit in seipso. Et βουλὴ ἐν θελήματος τοῦ θεοῦ , consilium voluntatis Dei: Ephes. primo et undecimo. Itaque gravissime hallucinantur, et Apostoli sententiae repugnant ex diametro, qui bonum hominis propositum praevisum intelligunt: quasi quicquam boni in nobis sit, quod praevidere possit Deus, nisi prius proposuerit illud nobis inserere: quasi denique Paulus ubique Dei propositum non opponat hominum operibus, ut secundae Timoth. primo. Et tamen ita ludunt Graeci Theologi, quorum dux et princeps est Origenes, in hoc loco et aliis similibus pervertendis: Haec ille. Act undecimo, Discipuli proposuerunt aliquid mittere in ministerium habitantibus in Hierusalem. id est, decreverunt. PROPONERE quoque nonnunquam valde emphaticam significationem habet. significat enim non tantum publice aliquid ponere, sed etiam quasi cum quodam certo ac firmo decreto aut sententia, quod volumus, ab omnibus magnifieri, et veluti observari. Sic dicit Paulus Romanorum tertio, IESUM esse a Deo propositum propitiatorium. Quasi dicerett: Deus hunc IESUM publice, et cum gravi, certo, immotoque decreto orbi terrarum proposuit, severissimeque mandavit. ut omnes eum pro suo unico propitiatorio aut medio rationeque placandi Deum agnoscant, accipiant et observent, eoque utantur. Actorum quarto dicitur, nomen IESU esse datum, in quo omnes oporteat servari. Iohannes primae tertio capite dicit, eum esse missum a Deo propitiatorium, seu ut esset nostrum propitiatorium. Sic Ioannis sexto dicit Christus, se a patre in hoc obsignatum esse, ut det hominibus panem vitae aeternae. Ab hac significatione venit etiam vox in Scholis nota Propositio: qua vocamus sententias publice omnibus cognoscendas, et accipiendas, positas aut assertas. Quo vocabulo utitur Vulgata versio etiam Psalmo quadragesimonono, et septuagesimo octavo, pro certa ac immota, omnibusque modis amplectenda doctrina. Aperiam in parabola os meum, et proferam sententias antiquas. In Hebraeo est vox חיד Chid, quae solet crebro significare aenigma. Sic Christus dicitur proposuisse parabolas: et Paulus primae Timoth. quarto, Haec proponens fratribus. id est, talia eos docens. Panes propositionis, habet Vulgata Exodi vigesimo quinto, Levit. vigesimo primo, et Numer. quarto: ubi etiam describuntur. Sic in Novo testamento Matthaei duodecimo, et Lucae sexto. Sed in Hebraeo est, Panes facierum. Dicti autem sunt ita, quia veluti ante faciem. Dei ponebantur. Propositionis autem [?: ] ideo sunt nominati, quod in mensa in tabernaculo publice ponebantur.

PROPRIUS, et Proprium, etiam apud Latinos habet [?: ] aliquid reconditi: ut cum ponitur pro firmo ac ratio, certo et stabili. ut Virgilius: Propriamque dicabo: et [?: Te---tius ] , Deorum voluptates sunt propriae, et, Hoc gaudium sit [?: mi-- ] proprium: id est, firmum, ratum, et nulla nube doloris ac [?: ---roris ] conspurcatum. Sed in Sacris literis habet etiam aliam quandam vim: perinde ferme ac si in [?: su------o ] diceremus, Propriissima, aut prorsus propria. [?: ] . primo: In propria venit, et sui eum non receperunt. Omnia quidem sunt Christi propria: sed tamen [?: ---liticus ] populus erat ei adhuc magis proprius, et quasi propriissimus. Sic Ioan. octavo dicit Christus, diabolum, cum mentiatur, loqui ex propriis. Idque mox exponit addens: Quia mendax est, et pater mendacii. quasi diceret Dominus: Haec est diaboli propriissima natura aut indoles, ut mentiatur. Sic ferme etiam Dialectici suum proprium nominant, quod quarto modo dictum appellant: quando aliquid uni soli, toti, et semper convenit. Tale vult esse proprium diaboli Christus: sicut contra de Deo dicit, Solus Deus est bonus. Sic Christus dicit Ioan. decimosexto: Venit hora, cum singuli dispergemini in propria. id est, in vestra intima latibula vos abdetis, quo quisque rectissime ac commodissime poterit. non significat ibi, in suas proprias possessiones, aut domos. Unusquisque propriam mercedem accipiet: primae Corinthiorum tertio. id est, sibi maxime convenientem, sibique soli iustissime debitam. Secundae Corinthiorum quinto, Ut unusquisque recipiat propria corporis: in Graeco est, Quae per corpus, aut in corpore. Propria interpretatio. Secundae Petri primo: Hoc primum scientes, quod nulla prophetia fiat propriae interpretationis. Erasmus, Privatae. Vocat vero Petrus propriam interpretationem, eam quae unicuique e suo cerebro nata sit, aut quam ille ex suo (ut vulgo dicitur) gutdunken, aut gutdunkel depromit. Quare monet, ut si utiliter velint prophericum sermonem legere aut audire, Spiritus sancti illuminationem petant: quia sicut prophetia sit primum a Spiritu sancto per os hominum mundo allata, ita etiam per eum demum salutariter tractetur et intelligatur. Hoc est quod et Christus dicit: Spiritus suggeret quae dixi, et ducet vos in omnem veritatem. Non ergo hic privatis hominibus admitur intellectus Prophetiae, qui et ipsi debent esse oves vocem Christi agnoscentes, intelligentes et sequentes: nec ad solos mitratos, vel etiam ad totam Ecclesiam ea cognitio alligatur. Deus enim plerunque aliquibus singulis, et saepe etiam privatis, sua dona largitur, et sua mysteria patefacit.

PROPTER. Vide in PER, et PRO.

PROSELYTUS, Graeca vox προσήλυτος , idem est quod adventicius. Significat autem eos gentiles, qui reiecto gentilismo, Iudaicam religionem erant, amplexi, sive habitarent in Iudaico populo, sive adhuc suo loco inter gentiles. Idem ferme significat Hebraice כי peregrinus: nisi quod peregrini ii dicebantur, qui iam habitabant inter Iudaeos, quique et religionem et locum mutaverant.

PROTEGO et PROTECTOR, notae voces sunt, defensionem ab iniuriis significant: sicut tectum protegit domum contra imbres, nives, et grandinem. Valde usitatum alioqui est in Sacris literis.

PROVERBIUM, est dictum aliquod sententiosum, tritum, et aliquid obscuritatis aut tropi continens. Saepe tamen simpliciter sententiam valde celebrem significat. Haec est vis huius vocis, et ei aequivalentium etiam in Latina lingua, et in aliis omnibus. Hebraei vocant משל Maschal, quod tum similitudinem sonat, quia proverbia crebro solent habere metaphorica verba, aut alioqui ad aliquid aliud alludere: tum etiam dominium, quod proverbia sunt sententiae dominantes celebres. Sicut et Graeci certas authenticas, et primarias, et quasi vitae normas continentes sententias vocant κυρίας γνῶμας dominas sententias, primo Samuelis vigesimo quarto: Sicut dicit proverbium vetus, Ab impiis proficiscitur impietas. id est, malorum est proprium mala patrare. Ostendit Scriptura fuisse tritam sententiam, quam Christus exprimit illo venustiore: Malus homo de malo thesauro cordis mala profert. Dare aliquem, aut fieri vel esse aliquem in proverbium et parabolam, aut in proverbium et fabulam, seu etiam maledictionem, est,

Previous page

Next page