1207 aliquo factam testificationem de quapiam re aut homine. Sic saepe dicitur Baptista perhibuisse de Christo testamonium, quôd ipse sit verus Meschias, aut agnus Dei unicus, mundi peccata tollens. Idem dicitur venisse in testimonium, ut testaretur de luce, ut omnes crederent per ipsum. ubi ipsemet textus indicat, venire in vel ad testimonium, esse venire ad testificandum de IESU, quod is sit verus servator mundi. Christus dicit Ioh. 5. Si ego de me testor, testimonium meum non est verum. Et contra 8 cap. ait etiam: Si ego de me testor, testimonium meum est verum. ubi intelligendum est non de ipsa nativa testimonii veritate, sed de externa receptione aut approbatione: sicut ferme Hebraeum נאמן Neeman verum pro fideli, approbato aut recepto intelligitur. Posset etiam videri illud prius dictum esse, quasi per quandam concessionem. quasi dicas: Vobis hoc largiar, quod si solus de me testarer, non necesse esset mihi credi, meritoque testificatio mea suspecta esse posset Contra autem Iohan. 8 dicit, sibi merito credendum esse, quia sit fidus doctor, et a patre missus, nec sit solus. Vide in Generalibus, de iis quae per quandam concessionem dicuntur. Testimonium praebere aut dare, videtur aliquando significare idem quod celebrare, laudare ac praedicare. Lucae 4 Omnes testimonium ei dabant, et mirabantur super sermonibus plenis gratia, qui procedebant ex ore eius: ubi verbum μαρτυρεῖν , sicut in multis aliis locis, non significat simpliciter testari de aliquo, ut solent testes a iudice rogati: sed publica professione quidpiam ita testari, ut non modo assentiaris, sed etiam laudes ac comprobes. Itaque mihi quidem videtur respondere verbo Hebraeo ידה iada. pro quo saepe sacri scriptores usurpant verbum ὁμολογεῖν : unde תודה id est, μαρτυρία καὶ ὁμολογία , ut 1. Timoth. 6. Sic apud Xenophontem in Apomnemoneumatis, κάγὼ μαρτυρῶ τούτοις : id est, ego quoque testimonio meo haec approbo. Vir boni testimonii, Act. 6 est is cui bonum testimonium datur ab omnibus recte iudicantibus sed in Graeco est simpliciter μαρτυρούμενος passive: quasi dicas testimoniatus, id est, cui aut de quo datur testimonium: non addita qualitate boni aut mali. inquit enim ibi textus, Dispicite viros testimoniatos septem. Sic et cap. 10 Cornelius dicitur (ut ita dicam) testimoniatus a tota gente Iudaeorum: quae significatio verbi testificandi convenit cum eo quod modo dixi significare, laudare, celebrare, praedicare: et cum eo quod supra ostendi significare, docere. Unde fit, ut in Novo testamento, sicut et in Veteri, non raro testimonium significet doctrinam. 2. Timoth 1, Ne te pudeat testimonii Domini nostri, neque te pudeat mei, qui sum vinctus ipsius: sed esto particeps afflictionum Evangelii: id est. ne te pudeat Evangelizare, aut testari de Christo. Sic Act. 22, Paulo in templo divina revelatione dicitur a Christo: Festina, et exi cito ex Hierusalem, quia non accipient testimonium tuum de me: id est, doctrinam tuam, quam de me praedicas. Sic 2. Thess. 1, Testimonium nostrum est creditum apud vos: id est, praedicatio ac doctrina. Qui dedit seipsum precium redemptionis pro omnibus testimonium suis temporibus: 1. Timoth. 2: id est, qui venit in hoc, ut suo tempore docendo et patiendo testaretur de Dei voluntate, ac hominum salute. Sic Hebr. 9 dicitur per mortem suam patefactus 1. Corinth. 1, Sicut Christi testimonium confirmatum est in vobis: id est, doctrina de Christo, vel etiam ea quae doctrinae coniuncta sunt, ut miracula, dona Spiritus, vitae honestas, confessio, persequutio, et similia. Vulgata versio semper מועד Moed tabernaculum testimonii vertit, cum in Hebraeo sit proprie conventionis aut condictionis, aut denique contestationis, ubi scilicet Deus contrahit aut agit cum populo suo: seu ubi condixit se habitaturum, quaerendumque esse, et homines exauditurum.

¶ Testamenti vox multum in Sacris literis celebrata, maximique momenti est, quam operae precium esset quam diligentissime exponi. Ego dicam quod Dominus suggesserit: alius, aut etiam ego, si Dominus benedixerit, alias meliora, tametsi iam et supra in voce FOEDERIS et PACTIONIS dicta sint quaedam. [?: V- ] haec in Veteri testamento Hebraeorum est ברית Berit, quod proprie pactum aut foedus significat. Quae quidem vox non paulo clarius nobis rem ipsam exprimeret, tametsi et ista usitata Testamenti sua commoda habeat.. Vertit vero eam Aquila, teste Hieronymo, συνθηκὴν , pactum: Septuaginta autem, διαθήκην , quod quidem plerunque testamentum sonat, et sic a Vulgata versione saepe vertitur, tametsi crebrius Foedus: sed tamen in singulari numero, testibus Graecis grammaticis, saepissime etiam foedus denotat.

¶ Novi porro testamenti illi sanctissimi suaeque fidei scriptores, sicut in multis aliis, ita in hac quoque voce LXX sunt sequuti, ubique usurpantes διαθήκην : quod tamen, uti dixi, non tantum testamentum, sed etiam [?: dus ] in singulari numero denotat. Causam sorte [?: ] praebuit, quod hoc nostrum foedus cum Deo. non parum aut simplex quoddam foedus est, sed habens quiddam mixtum ex foedere et testamento, ut postea ostendetur: eoque hic etiam inter patrem ac filios agitur, haereditas donatur, filiorumque commodum potissimum agitur, et denique etiam mors ac sanguis testantis aut legantis nobis ista bona intervenit: ut nec sit merum foedus, nec etiam merum testamentum, sed quiddam mixtum, ut merito testamento foedus composita voce dici appellarique posset: ut mox ostendam. Alias sunt etiam in ipsa Scriptura tractatur ut foedus, alias ut testamentum: hac quidem ratione magis in novo Testamento, praesertim in Galatis et Hebraeis. ¶ Scriptura Veteris ac Novi testamenti plerunque tantum duo testamenta expresse additoque numero nominat, ac inter sese confert: Ezech. 31. 2. Corinth. 3. Gal. 3. 4. et Hebr. 7. 8. 9. 10. Verum diligenter attendenti Scripturas aliquomodo, tria comparebunt: nempe Abrahami, aut etiam Adami, Moysis, et Meschiae. Quorum tamen primum et ultimum idem sunt, ut nihilominus res tota in [?: s- ] duo testamenta reducatur. ¶ Primum foedus aut testamentum est potissimum sancitum, aut saltem illustratum (nam etiam antea cum Adamo sancitum fuerat) cum Abrahamo in hac promissione: Ero Deus tuus, et seminis tui: Ero scutum et merces tua copiosa valde, et in semine tuo benedicentur omnes gentes, Gen. 11. 15. Ei foederi signum circumcisionis additum est, Gen. 17, quod foedus aut testamentum potest dici Testamentum promissionis. ¶ Secundum foedus fuit per Moysen in eductione ex Aegypto cum populo Israelitico ad montem Synai initum ac sancitum: Exod. 24. cui fuit adiuncta promissio terrae Cananeae, et aliorum temporariorum bonorum: sed tamen ita, ut sub illis nihilominus ratione Abrahamici foederis, spiritualia bona [?: ] aliquo modo comprehenderentur, aut subindiceretur: id potest dici foedus legis. ¶ Tertium foedus aut testamentum est, quod Deus per Christum [?: ] nobiscum in Baptismo et Sacra coena init et instaurae quod etiam novum foedus aut testamentum nominetur, quodque proprie sola spiritualia ac aeterna bona affert et offert: quod discriminis gratia vocetur foedus Meschiae et impletionis. ¶ Non autem temere, ac meo tantum iudicio vel arbitrio distinguo duo illa foedus aut testamenta vetera, nempe Abrahami et Moysis. [?: ] et Paulus ipse Gal. 3 et 4 ea distinguit ac confert, [?: ] tria testamenta. primum enim dicit de [?: test- ] foedere cum Abrahamo inito, quod etiam promissionem nominat. Inquit enim: Fratres, etiam hominis testamentum confirmatum nemo reiicit, aut [?: i- ]

Previous page

Next page