An in ipsa Trinitate nulli alii personae vocabulum Patris asscribatur.

Legitur de filio dictum: Pater futuri seculi. Sed hoc secundum carnem dictum est, et non proprie, sed significative: ut ostenderetur ipse causa et genitor beatitudinis nostrae: in quo per carnis resurrectionem humana natura futuram vitam et sperare incipit, et sumere.

Quot modis Filius significetur. Cap. V.

Quinque modis loquitur Scriptura de filio. Nam velut sola nonnunquam deitas eius significatur, et consequenter intelligitur carnis assumptio, ut est: Unigenitus filius qui est in sinu patris. Nonnunquam vero solus homo, ab eo susceptus, et deitas consequenter, ut est: Novissime locutus est nobis in flio Nonnunquam simul utrunque ut est: Hoc sentite in vobis, quod et in Christo Iesu. Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est, esse se aequalem Deo: sed semetipsum exinanivit, formam serviaccipiens. Nonnunquam et ad corpus videntur dicta, quae ad deitatem sunt principaliter referenda, ut est; Filius hominis quidem in caelo. Rursus divinitati nonnunquam videntur adscripta, quae specialiter referuntur ad carnem, ut est: Si enim cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent.

Quare his quinque modis loquatur Scriptura de filio.

Distincte quidem ideo secundum naturas loquitur, ut inconfusas eorum proprietates ostendat communiter, ideo ut asserat unitatem. Alternat vero humana divinis, et divina humanis: ut utrumque unius personae indivisumque monstretur.

Duobus modis solet filii persona significari. Principaliter quidem significater, cum Christus dicitur absolute. Nam cum alii Christi vocantur, alterius quidem dicitur, ut est: Christus Domini, aut Christus meus solus autem Deus, naturaliter Dei filius, Christus absolute dicitur: unde et hoc solius eius esse proprium declaratur. Consequenter vero intelligitur persona filii ex illis tribus, quibus et Pater, et ex ipso Patris vocabulo, et ex Spiritu sancto, quia et spiritus dicitur patris et filii.

Quot modis significetur persona Spiritus sancti. Cap. VI.

Principaliter uno significatur modo Spiritus sanctus, ut legitur: Ite, baptizate omnes gentes in nomine patris et filii, et Spiritus sancti. et iterum: Templum enim estis Spiritus sancti. Consequenter vero, et gratia quam ipse largitur, quae et ipsa similiter Sanctus spiritus dicitur, ut est: Spiritus sanctus superveniet in te. et: Accipite Spiritum sanctum. Similiter et ex his quibus divina significatur essentia, vel operatio, vel ad creaturas collatio, sicut et de Filio diximus. Sed et Patris Filiique persona Spiritum sanctum significat consequenter: quia quicquid horum dicamus, etiam personam Sancti spiritus aut cooperatricem, aut consubstantialem intelligimus consequenter.

Quid habeant commune vel proprium personae Trinitatis. Cap. VII.

Hoc habent proprium personae singulae Trinitatis, quod Pater nunquam dicitur Filius, nec coniunctis sermonibus, Spiritus sanctus: licet divise et spiritus dici possit, et sanctus. Nec Filius Pater proprie dici potest, aut coniunctive Spiritus sanctus. Nec rursus Spiritui sancto Patris aut Filii nomen adscribitur.

Communia his personis sunt omnia, quae ad significationem aut essentiae, aut operationis, aut ad creaturas collationis pertinere noscuntur. Unde et constat Trinitatem unius esse substantiae.

Patris et Filii et Spiritus sancti vocabulis in his personis significatur tantum quod sunt. Nam quid sunt, ut supra de Deo diximus, sermo non potest explicare.

Per quot species divinitatis operatio designetur. Cap. VIII.

Per quatuor species divinitatis efficientia sive operatio designatur, quam Graeci ἐνέργειαν nuncupant: aut creatione, aut providentia circa creaturas, aut futurorum circa eas praeparatione, aut praeparatorum exitu vel eventu.

Ad operationem pertinentia sunt, ut cum dicitur Bonus, ex eo maxime, quod quae non erant, esse fecit, ac facit: et Sapiens, eo quod tam mirabiliter cuncta cernimus ab eo ordinata: et Fortis, eo quod potuit, quae tam bene et sapienter voluit, adimplere.

Utrum haec in Deo sint essentia, an voluntate?

Deus simplex est: nec est in eo aliud essentia quam voluntas. Unde et omnia nomina operationis eius, licet inter se definitionibus differant: apud ipsum tamen nulla differentia vel diversitas invenitur. Itaque et essentia, vel natura facit, quia ei nihil accidens est: et tamen etiam voluntate, quia nihil necessitate efficit, aut coactus. Non enim sicut ignis naturali necessitate urit, aut apes naturali necessitate fabricant ceras, vel telas araneae, ita etiam Deus operatur: sed Deus ideo natura vel essentia facere dicitur, ne voluntas in eo quasi aliud quid demonstretur. Et ideo voluntate, quia nihil operari compellitur, sed essentialiter vult, et voluntate subsistit.

Ad creationem specialiter pertinentia: ut cum dicitur Factor, Artifex, Creator, et similia: quamui dicatur et facere pro disponere, ut est: Fecit salutem in medio terrae sed tunc secundum speciem providentiae dicitur.

Ad providentiam specialiter pertinent: ut cum dicitur Adiutor, Praescius, Omnipotens, et similia.

Ad praeparationem futurorum pertinentia: ut cum dicitur Via, et Spes, et Refugium, et similia.

Ad eventum praeparatorum pertinentia: ut cum dicitur Exultatio, Gaudium, et caetera similia. Omnis autem ad operationem pertinentia, non in nominibus tantum, sed etiam in verbis, vel revelationibus similibus cognoscuntur.

Verum non his tantum modis divina operatio declaratur: est namque et alius figuratus modus, cum ex humanis operatio divina signatur. Idque fit duobus modis: cum aut quae ad animum nostrum pertinet, figuraliter dicuntur in Deo, ut est furor, ira, et poenitentia: aut ea quae ad corpus vel per corpus tractantur,

Previous page

Next page

---

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

---