56. ad Marcum Marulum de obitu Valerii fratris
Marule, Socraticae non dispar gloria uitae,
Praeualido fultum robore pectus habens,
Exemplar uirtutis, honos, lux, Marule, nostri
Temporis, o patriae uita salusque tuae!
Tramite qui recto diuinae sedis ad urbem
Tendis et inuitans dirigis hinc alios
Quid mandata Dei iubeant; qui solus ad unguem
Obseruas plures, deinde docere cupis;
Sub pedibus Fortuna tuis regina triumphans
Terribiles uinclis ferre coacta manus;
Mors et fata deum, quid sint caelestia nosti
Iura, quid humana conditione subest;
Quam miserum est mortale genus fluitansque caducum,
Vt rosa florigero languet adempta iugo;
Nosti quam subito mutantur gaudia luctu,
Alitis acta modo quam breuis hora fugit.
Confiteor graue sit damnum, grauior quoque poena
Nonnullum ex caris occubuisse tuis.
Frater erat, dices: carissima pectora fratris
Heu miser ipse gemo perpetuoque gemam!
Huius nomen erat quanta probitate fideque
Te docet et quali laude ferendus honos!
Quis dubitat clarae quod erat uirtutis amator,
Nobilis in bello nobiliorque toga?
Huic inerat gratae quaedam praestantia formae;
Ingenium, probitas consiliumque decus.
Non sibi sed patriae carisque uigebat amicis;
Iuuerat ignotos auxilioque suos.
Doctus, honoratae meruit praeconia uitae,
Mellifluum fundens semper ab ore fauum.
Adde quod ille quies studiorum, Marce, tuorum,
Ille tuis curis dulce leuamen erat.
Dum fuit hic, dulces Musarum expromere fetus,
Aonidum poteras sollicitare nemus.
Sed quid ego haec referens uulnus in uulnera condo,
Et lacrimas lacrimis associare parem?
Oceano fluctus, frondes cur frondibus addo;
Aequoribus pisces, sidera curue polo?
Viuit adhuc neque enim mortales exuit artus
Ipse tuus uita frater amabilior.
Improba mors cuius corpus dum dente maligno
Stringeret, horrisonas incutiendo minas,
Sic ait: "Obsequium uideor, non uulnera ferre
Huic ego. Cur? Morsus non timet iste meos.
Sollicitat quem non duri uiolentia fati,
Diruet imperium forsitan iste meum."
Cui Valerus placida compostus mente, quieto,
Imperturbato reddidit ore sonos:
"Omnibus esse soles rabida truculentior ursa
Quis placuit uitam labe notare suam.
Ferrea qui subeunt prauae retinacula mentis,
Ferentur semper turbidiore metu.
Ast quibus aetherei feruens in uertice caeli
Astrigero mens est, cura perennis, amor;
Ast quibus immensum decus immortale per aeuum
Fulget et aeternum praemia clara uigent;
Pace tua nunc sit, mors o saeuissima, dictum:
Hi tibi nil debent, non meruere mori.
Mortem nemo timet nisi qui cum crimine uixit:
Qui bene uiuit habet sub ditione necem."
Dixit et in uerbo medium sibi protulit unguem
Intrepidus caecae probra futura deae.
Ergo, age continuo non indulgere dolori,
Marce, uelis! Lacrimis, Marule, parce piis!
Ex quo nil timuit leti discrimina frater,
Certa haec fraternae signa salutis habe.

57. Marci Maruli responsio

58. Nenia ad Petrum Petrarcham, in extremis laborantem
Imbribus uda piis spargebam lumina tristis
Nuper ad aegrotum corpus, amice, tuum.
Tu modo certa tuae stringebas limina uitae,
Heu tibi fatiferae quae statuere deae.
Et modo maesta mei tandem suspiria cordis
Excipis, inuito lumine quemque notans.
Dulcis amor tibi erat nostros cognoscere fletus,
Sed tamen incassum, membra grauante malo.
Mors aderat Stygio cum remige saeua, profundus
Et sopor, exesa cum face dira soror.
Astiterat comitum fidissima turba, sorores,
Mater et heu fratris pectora cara tui.
Astiteramque tibi pro caro pignore matris
Ipse ego, qui socius, qui tibi frater eram.
Hi lacrimis, gemitu, summissa uoce profusis
Questibus obruerant teque tuumque torum.
Ast ego uoce magis complebam tecta, remissis
Ordinibus, mens ut rapta dolore solet:
"Quo fugis? - exclamans; - patrias ne desere sedes;
Moenia neu studiis consolidata tuis!
Quis remanet iusti custos, seruator honesti?
Quis pius aut constans, ore disertus erit?
Te sine, Petre, decus mutum, facundia nusquam;
Gloria nodosi te sine nulla fori.
Orba iacent sine te Musarum numina; Phoebo
Sordet inauratam sollicitare chelym.
Vrbis adaucta tuae seruasti moenia prudens:
Quassa cadunt humeris exonerata tuis.
Heu domus alta ruit, domus inclinata recumbit;
Quo fuerat maior, hoc erit illa minor.
Quid faciam sine te? Facient quid cetera: matres,
Maesta parens, comites innumerusque cliens?
Omnia te meritis lacrimarum fontibus urgent,
Et crepitant flammis ultima dona tuis.
Martia non tantum defleuit Roma Camillos;
Pompeios, Brutos Aemiliumque Numam.
Hectoreum corpus tantum cum fregit Achilles,
Laomedonteae non doluere nurus,
Turba tuas quantum lugebit moesta fauillas,
Concipiet quantam mentis amaritiem."
Haec ego. Tum tacitis respondet uocibus ille:
"Quid quereris? Fletus comprime lora tui!
Credideras forsan per saecula uiuere cunctos
Semper et in terris terrea membra fore?
Nil facis! Euge meam tandem uexare quietem
Desine; cuncta trahunt quae sibi fata, sequor.
Falleris. Atra suis mors omnia uersat habenis:
Illa rapit iuuenes et rapit illa senes.
Diuitis unda Tagi non illam frangit, Orontis
Balsama, non flauo lumine chrysolithos.
Illa nec ostrinas uestes nec curat honores,
Sed ruit in quemquam dentibus atra feris.
Hanc timet innocuus, nocuus pauperque beatus;
Stemmate conspicuo, sit licet ortus humo.
Omnia sub caelo quae sunt, obnoxia fatis
Nempe iacent: nulli parcit amara dies.
Lege reguntur aues, pecudes; lex orbe gubernat
Cuncta: deum leges me uoluere mori.
Mortuus uel Libyae Mauors, qui castra subegit
Martia, qui totiens contudit Ausonios;
Croesus ad auriferas et qui se contulit oras:
Vincere diuitiis non ualuere necem.
Herculis altus honos periit, cum Caesare Magnus:
Vrnula parua capit nomina tanta ducum."
Dixit et obliquans oculos cum uoce premebat.
Pallidus ora tamen paucula uerba dedi:
"Vade per Elysios duce sacra Virgine campos;
Numina fausta tua sint precor officio!
Ver tibi perpetuum, uernantia semper inundent
Prata nec irriguis sit procul humor aquis;
Turba tuos uado nympharum flore capillos
Componant uiolis purpureisque rosis.
Vrna crocos graciles fundat tibi semper, amomum,
Cinnama nardino cumque liquore fluat.
Dent tibi fata manu facili conuellere ramum,
Quoi nimium splendent flaua metalla, precor.
Vt melius, sedes sacer intrature beatas,
Accipias uitae praemia casta tuae.
Vade nec horrendas tenebrosi gurgitis undas,
Nec Phlegethonteas sis aditurus aquas.
Quandoquidem nostro te subtrahit inuida collo
Sors, inimica meum cum rapit hora decus:
Vade, sed immemorem cari ne gratia fratris
Arguat e superis te rediise mei.
Accipe parua mei testantia munera amoris,
Frater ut a fratris nomine missa legat."

59. ad beatam Virginem pro remotione pestis panegyricus
Tabida pestifero lanientur corpora morbo.
Esto: uenenosi feriant mala sidera cancri.
Vndique finitimis tot inundent gentibus arma
Tristia. Defecti Bromii Cererisque negatae
Nullus honos. Modicae stent oblectamina pacis.
Non ego laurigeri supplex celeberrima Phoebi
Numina, fatidicae uexem non sacra Sibyllae
Lintea. Philyrio procul absint docta magistro
Antra. Salutiferi ualeant delubra draconis,
Quaeque colit ueterum demens insania uatum:
Tu mihi, Christe, faue; faueas, dulcissima Christi
Mater. Honora meo concedas tympana plausu,
Plectra Meleteas praestes resonantia cordas.
O mundi regina, mihi tua fama cothurno
Clara Maroneo uix est contenta. Precamur,
Quo tua pro tantis exorem numina damnis.
Si merui quo uota tuas reuolutus ad aras
Annua concipiam, tenui quo uoce fatigem
Teque pias licet pro nostris ciuibus aures
Indignis: miserere tamen, pia Virgo, reatus
Neue notes mortale genus quod semper iniquos
Congeminat. Terrena lues quod spurca nefandis
Criminibus caeleste decus, placidissima laedit
Fata deum, merito pateremur tot mala, celsi,
Et patimur, lucina poli. Meruisset in undas
Surgere, Pyrrha, tuas hoc detestabile uulgus.
Haec Phaethonteas meruissent saecla fauillas
Phlegraeasque faces. Tua sit clementia nati,
Mollior ira tui. Non nos neque crimina cernas
Nostra, sed, oh miseri proprio qui sanguine mundi
Abluit omne scelus. Cernas quod nostra creauit
Corpora more sui, qui nos in sede locauit
Elysia, ualidi confringens claustra barathri.
Semina tolle precor laedentia, lurida pestis
Contrahe tela trucis, generosum lucida caeli
Virgo decus. Rabidi fugiant mala toxica morbi;
Sarmaticis Geticisque procul regionibus instent.
Nos tibi turicremis faciemus munera uotis
Plena; peregrinis statuet tibi templa columnis
Aspalatum; uario resonabit carmine laudes
Turba senum iuuenumque, graui seiuncta flagello.
Sola potes potuit quod non Podalirius olim
Ad Danaos, medica potuit non arte Machaon.
Non Perimedeae fallacis gloria, Circes
Gramina uirilegae, Colchi non licia rhombi
Thessala, Persephones carmen, Temesaea nec aera.
Alma nites nituit quod non Priameia uirgo;
Fama Therapnaeae nituit non clara palaestrae;
Thermodonteae celeberrima turba catenae.
Nulla Diana simul. Superat tua forma beatum
Et mortale decus, superantur sidera luce
Clara tua. Roseis rutilans Aurora quadrigis
Vt, superinductae remouet cum pallia noctis
Nigra, rubet niuei uerax praenuntia Phoebi:
Intemerata micas. Pauitantibus aequore nautis
Ipsa faues, dulcis condonas praemia portus.
Grata procellosos hilarant tua splendida nimbos
Lumina et Iliacae depellunt astra sororis.
Fida Palaemonio subigis pro munere cunctis.
O bona Leucothoe; miseris mortalibus una
Tiphys ades; tumidis uigilans Palinurus in undis.
Tuque laboriferis Semeleia cura colonis
Es Ceres; exulibus requies, bona Iuno; tremendis
Belliger agminibus Mauors; Tirynthius heros
Militibusque pates; rutilo tua fulminat ense
Dextera, pro nobis quoties depugnat in hostes.
Anguigeris Bellona comis perplexa lacertos,
Tempora Romuleae uictricia subdita lauro.
Tu patris aetherei coniunx placidissima, mater
Vnica, fatiferi dulcissima filia regis;
Gloria caelicolum, fidissima parma reorum.
Quae dea quisue deus tibi erit par, gemma dearum?
Quemue tibi conferre queam? Tua numina uincunt;
Vincit honos, geminus quicquid complectitur orbis;
Quicquid humus uariat, refluus circumsonat humor.
Saecla triumphatae deducis candida uitae.
Perpetuo Cumaea tholo uiridante iuuenta
Virgo sedes. Manibus retines uexilla tonantis
Summa dei, pauitant cuius miracula, caeli
Sidera flammigeri; ueniam mortalibus auges.
Angelici regina chori, miserere precamur.
Sancta, precor miserere. Precor, dulcissima, nostri
Sis memor: hos rabidae pestis contundito morsus.

60. ad Marcum Natalem, fratrem suum
De numero fratrum remanens, carissime frater;
O mihi pars animae maxima, Marce, meae.
Cultior a teneris annis qui crine dicato,
Christe, tibi et Petro domnica templa regis.
Gratia miraris quonam fugit illa iuuentae,
Qua uelut hesterno tempore notus eram.
Pallida cur macies graciles abduxerit artus;
Cur faciem nobis ruga senilis arat.
Nostra quod albescunt imitantia tempora cycnum;
Ostendit Scythicas cur mea barba niues.
Quae quoque causa meam uitiauerit aemula formam;
Aetatis quare est facta ruina meae.
Anne uides quod cuncta rota properante senescunt,
Quodque uices primis posteriora ferunt.
Omnia diuino uoluuntur ab ordine, mundus
Et cum mundanis forma caduca bonis.
Anne uides quod nos nostri genuere parentes,
Nos sumus inde patres, filius inde nepos.
Publicus hostis ad haec nulla oblectamina uitae
Suggerit, horrisonas incutiendo minas.
Nocte dieque dolor, circum discrimina mille,
Mille sonant; hinc nos angit et inde metus.
Tempora temporibus subeunt grauiora; moramur
Vix intra muros, nec licet urbe mori.
Adde quod et natis non ultima cura leuandis
Est mihi, res tenuis forsan et apta minus,
Qua numerosa domus possit tractarier et qua
Omnimoda possit commoditate frui.
Scis bene quod nostrae placuerunt otia menti
Semper et in studiis molliter esse meis.
Insueto noua colla iugo corrumpere taurus
Dicitur, inuitum dum toleratur onus.
Fortius indomitas durissima frena lupati
Excruciant fauces quadrupedantis equi.
Sic me, quem docuit patientia nulla laborem
Posse pati, patior sic mage, crede mihi.
Num tibi causa leuis? Num sunt haec taedia parui?
Visa satis Lachesim sollicitasse meam.
Heu Lachesim tetricam, quae me iubet esse senili
Confectum forma, nec tamen esse senem.
Hanc mihi si demas, Pylio sim Nestore maior;
Mygdonio liceat sim seniore prior:
Illicet extentis rugis uulsisque capillis,
Canities per quos, signa futura, damus,
Exsurget mea forma recens, reuirescere primum
Incipiet iuuenis; sic tibi frater ero.

61. ad Franciscum Martiniachum

62. in laudem Bernardini Rippae, praetoris Spalaeti dignissimi
Innuerit si quis Rippam secedere iusto
Exuere et ueri iudicis officium:
Artibus humanis tentet discindere caelum;
Oceanum paruo stringere in amne paret;
Hesperio Phoebum consurgere credat ab axe,
Quaque refert nitidum, condere et inde iubar;
Eridano Tanaim commisceat, Inda Timauo
Arua; Paraetonium flumen inundet Arar;
Floriger autumnus, uer sit glaciale necesse est;
Aeternus mundi corruat ante globus.

63. in laudem Dauidiados Marulianae
Aeneis in toto memorabitur orbe perennis
Tolleturque tuum nomen in astra, Maro.
Tetrica Maeonio uiuet dictamine semper
tebais Thebais: aeternum Statius inde uiget.
Nec minus hac inter Dauidias alma nitebit;
quod Quod si non primus, Marce, secundus eris.

64. in laudem Symonides Basantii
Iupiter horrendo celebratur fulmine, Mauors
Cuspide, dulcisona pulcher Apollo lyra;
Frugibus alma Ceres; uiridi stat Pallas oliua
Nobilis; eximio nectare, Bacche, nites;
Alcinous pomis, cantatur floribus Hybla:
Perpetuo uiuet carmine Symonides.

65. ad Petrum Cypicum, pictas urbes ementem
Pro quibus in toto concurritur urbibus orbe
Dantur et ad uotum uulnera, mille neces.
Pro quibus argentum, fuluum uacuatur et aurum:
Ecce nouem nummis octoue Petrus habet.
Proh scelus! humanae quanta est stultitia uitae:
Quo pereunt reges unicus assis emit!

66. ad Franciscum Bolanum, comitem Brachiae
Inter auos nitidae prolis memoranda, Bolane,
Gloria; magnanimi summe leonis honos!
Sic, Francisce, tuum uiuat decus, optima coniunx;
Sic tibi sint nati, saluus uterque parens;
Sic domus et patriae crescant uexilla superbae;
Sic tua quadriiugis fama uehatur equis;
Sic generosa patrum praestent subsellia fasces;
Sic tibi purpureos constituant titulos:
Adde modum nostris; nodosas stringito leges:
Litibus ingenium molle Thalia uocet.
Quid mihi cum uerbis? Verbosas odimus artes:
Otia sunt animo continuanda meo.

Previous page

Next page

---

Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1497], Francisci Natalis Carmina, versio electronica (), 3135 versus, verborum 19055, Ed. Miroslav Marcovich [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [natalisfcarmina].

---