Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Crijević, Ilija (1463-1520) [1502], Oratio funebris in Joannem Gotium (fragmenta), versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 775, versus 2, Ed. Darinka Nevenić Grabovac [genre: prosa - oratio; prosa - oratio funebris] [word count] [crijevigotius1502].
Previous section

-- 349 --

Idem Aelius in Ioannem Gotium

Consideranti mihi duplicem hominis naturam: alteram corporis, alteram animi, malum et bonum Pythagorae, 119v lis et amicitia Empedoclis, discors ex anthitetis concordia Crisyppi, natura ex bello genita Heraclyti nec mendax nimium, nec omnino falsa, nec penitus absurda videri solet. Sive enim mentem animumque recta cogitatione, sive corpus oculis metimur, mutuas factiones, domesticas seditiones, immortalia invicem odia, intestinas simultates, iurgia, rixas et bella plusquam civilia, plusquam fraterna et domestica in nobis ipsis intuemur. Quid enim nobis non inuicem pugnat atque digladiatur? Primum ipsa elementorum copulatio seminis quaterni quasi temporaria pace per inducias quadam naturae confederatione mutuo, ac pari nexu promiscua teneatur. Semen dissidii causas et diuortii et foederis abrumpendi, et corporis dissoluendi occasionem quaerit; siue enim frigida calidis, siue humida siccis praeualent; iusta illa proportione ac symetria qua nos ad libellam et amusim ratio naturae formauit dissidenti atque confusa nostrum etiam corpus confundi dissidere, labefactari, fatiscere, ac penitus corrumpi necesse est. Vt enim cum nostra principia in amicitiam recipiuntur nascimur, uegetamur, sentimus, sic quondam intestino recrudescente dissidio, morimur decrescimus, et omnes corporeos sensus amittimus; quod Christi ueritatem docentis ille uersiculis omne innuit regnum in se diuisum desolabitur. Quousque enim uitalis 120r calor omnes sensus aequa lance concorditer pascit et temperat pacem sequestrat, pugnam suspendit, sibi quodam modo parcit, mutuo inter se dissimilimarum rerum conciliatu sustentamur; aliud multo malus maius exoritur bellum; siquidem hic consensus omni dissensu grauior quadam intestina conspiratione mentemque animumque diuini oris inspiraculum et sui auctoris imaginem et uicarium et legatum quem terreno huic domicilio praefecit et rationis et orationis potentem ita plaerumque obaudit, ita deformat, ita penitus conculcat, detorque, deprauat, ut ab illa sua diuinitatis immortali regula forma in brutorum speciem et belluinam deformitatem degenerare uideatur; illa enim uegetandi ac sentiendi uis ac duplex corporis anima quarum alterutra plantis utraque uero brutis animalibus communicamus, quoties subiugata animi ratione quae nobis insita est a natura preposteris legibus in nobis dominatur, inops sui fit ratio, mens et animus obrutescit, seminarium omnium uirtutum conculcatur, nulla bona fruges nascitur aut adolescit, sed infoelix lolium et steriles dominantur hauenae, uenena affluunt, salutaris cibus desideratur; quod enim maius uenenum est quam uitia quibus altera deterioris notae anima pascitur, quis salubrior cibus quam uirtutes, quorum educatu alia longe natura ad opificis sui exemplarum conformatur? Sed cum duplicis animae mentio facta sit 120v

-- 352 --

124r Cur igitur Joannis Gotii, viri clarissimi atque integerrimi tristes atque luctuosi cives funus prosequimur? Quid complexa tui corpus miserabile nati, atque deos atque astra vocas crudelia mater? Quid superstitum fletus, quid uxorium clamorem et faemineos ululatus audio? Conticescite querelae, lamenta supersedete et superstitiosae naeniae. Nec unicum mater filium, nec coniunx maritum plangat! Suspendite lachrymas superstites! Mors haec vitae reparatio est, summum bonum, summa foelicitas, ut merito decantare possim:
Candidus insuetum miratur limen Olympi
Sub pedibusque videt nimbos et sydera Janus.

Quod si dolemus, nos magis quam illum diligimus, ut qui nostra, non illius incommoda atque detrimenta, illius iucundissima consuetudine atque dulci praesentia orbati, deploramus magisque nostram utilitatem quam illius foelicitatem atque amicitiam respicimus. Sin vero tanquam illi aliquid mali acciderit lugemus, divinae claementiae et ipsius foelicitatis ingrati atque maligni interpretes sumus. Quo vero gradu itinere prioris vitae, quo ductu atque auspicio virtutum ad hoc aeternum decus pervenerit, illum 124v laudandi, nos consolandi, posteros erudiendi gratia paucis percenseamus; neque ab re sit externa commoda et corporis dotes quasi pedisequas et asseclas virtutum et quaedam animi mancipia pro tempore internumerare, ut ostendamus non minus fortunam quam sapientiam de illo bene meritam. Et alteram usui, alteram ornamento fuisse non mediocri. Quae duo cum saepius invicem pugnent, in illo quadrasse. Et hanc comitem, ut par est, illam ducem fuisse non solum laude, sed etiam admiratione dignum est. Quid magis contrarium quam virtus et fortuna! In illo tamen, quod rarum et infrequens bonum est, sapientia foelix, fortuna sapiens fuit. Sed licet utraque illum continuo cursu certatim ornauerit uirtus tamen fortunam, non fortuna uirtutem quodammodo praeuenit; nisi generis et patriae fortunam, quae illius industriam praecessisse necesse fuit, referre uelimus; quod illi neutrum indecorum fuit. Nam patria est caput Illuriae in sinu Adriatico secunda (Venetis enim semper primas partes tribuo), Illuriam autem ab Illuro et suis posteris denominatam omnium provinciarum amplissimam et numero gentium et dilluvio quondam populorum adfluentissimam esse, nemo est qui nesciat. Nam quicumque Moscum interiacet ultimum Tethymque Germanam et mare Ponticum et Dalmatarum australe littus, Illuriae imperio superbit.125r Neque vero illa unquam procreandis illustribus viris effoeta fuit; siquidem tot imperatores, tot reges, tot excellentes in omni doctrina et sanctitate viros et quorum memoria numquam interitura est

-- 353 --

genuit. Quis Claudium, quis Diocletianum, quis Aurelianum, Maximum improbum, Constantinum, et ex Triballis Justinum, Romanos duces et imperatores maximos, Illuriciano sanguine procreatos non meminit? Quis Orpheum, quis Zamolsidem, quis Anacharsim, quis sanctissimum uirum Hieronymum, ut linguarum ita doctrinae et integritatis et omnium virtutum genere cumulatissimum, non admiratur? Ut taceam Gothos nobis conterraneos qui rerum potiti sunt, ut pontificem maximum Romanum Caium et Joannem. Quis sanctissimum regem Wladislavum, cui caelitus corona delapsa est, quis illum, qui se victimam pro re christiana devovit, nostri regis patruum, satis praedicare potest; ut innumerabiles omittam; hunc nostrum regem Wladislavum cum bello tum pace clarum, qui suis maioribus non tam nomine quam similitudine et cognatione virtutis respondet, quis orbis imperio dignum non iudicet? Sed taceo nostri temporis homines, ne cuius adulandi capere videar occasionem.

Hunc etiam inter illustres viros referendum Illuria, ut imperii125v ita ingeniorum parens, genuit, Joannem Gotium, urbe Dalmatarum urbe primaria, gente a conditis Rhacusiis, semper patritia et familiarum adfluentissima, et cui maternum genus Gradiorum sthemmate et tui splendore nominis, excellentissime Rector, gloriatur; non tamen similitudine nominis deceptus tam a Gothis illum quam a Romanis oriundum existimo, licet imperii Romani permutatione et rerum ceu quodam diluvio aut conflagratione et ultima strage et communi confusione humani generis secuta cuiusque gentis originem singulatim indagari non tam necessarium quam difficile sit. Hoc tamen ex (est) nostris annalibus et vetustatis memoria eruimus Epidauro a Vandalis eversa huc illos cives migrasse; mox etiam Romanos ad Illuriam recuperandam Bellum regem secutos. Mortuo rege ibidem consedisse et nostram civitatem tamquam colonos suos olim in Epidaurum missos casu et fortuna auxisse. Quare huius familiae princeps surculus, ut caeteri plures, omnes (omne) fere patritiorum, huic provinciae insertus, uti ego existimo, Romano germine sobolescit.

Neque vero Gotium nomen huic rei minis refragatur. Hoc enim illis cognomen a quadam machina, quae barbara lingua Goç dicitur, quo instrumento primus quidam ex ea progenie, cum esset Alexandriae, malum navis erexit, 126r fuit impositum. Deinde ab eo ingenioso inventu omnes caeteri congentiles coepti vocitari. Quo fit ut illud vetus et antiquum nomen Pecuariorum (ita enim nuncupabantur) penitus exoleverit. Quare novum ac recens hoc nomen et a virtute inditum, illos Gothos esse non arguit.

Vtcunque est, haec familia multos insignes uiros habuit, ut ueterme illum Marinum Pannoniae mortuum; qui omnes posteros, et nepotes suos diuitiis suo labore, et industria partos locpuletauit; ut Bartholum Gotium nostra tempestate et consilio et auctoritate in republica uirum primarium, et multos alios, quorum memoria ad nos peruenit, ut Georgium Marini patrem, et ipsum Marinum quem memini me puerum uidere et eloquentem habitum in sententiis dicendis in senatu et sapientem; quod dicam de Aloiso equite mei patris auunculo, quid de posteris illius, quos omnes libens praetereo ne aliquid gratiae et affinitati et amicitiae dare uideo; uenio ad domesticas laudes et proximas, quae uerae sunt laudes; nam recte tragicus poeta Qui genus iactat suum, aliena laudat: quamuis plaerique contendant suis primordiis et rerum causis uim certam seminum insitam a natura quo multa seu bona, seu mala sint referri necesse sit: 126v quamobrem non fuit nimis alienum in hoc loco et patriae ipsius defuncti et generis meminisse, quae si uilia uis et obscura fuissent, uno tamen hoc uiro (absit inuidia) possent nobilitari; multum enim nominis, multum memoriae, multum dignitatis et gloriae maioribus suis adiecit, ut si nihil dedissent, multum acciperent ornamenti. Omnes etnim et posteros et maiores suis honestauit monimentis et uirtutis exemplar et nobilitatis incrementum reliquit. Primus enim in patriam quantum omnes meminisse possimus Atticas Veneres, et illud Isocratis Mirothecion, in f..diam uere utramque dicendi copiam, hoc est Graecam et Latinam aduexit. Bis orator creatus primo ad Wladislauum, secundo ad Federicum Regem, luculentissimas habuit orationes quibus et sibi et patriae non mediocri fuit honestamento; quorum hoc illi monimentum mei libelli in secundam orationem seruant:
Non mage Dulichium procerem testatur Homerus
Blandaque miratos Nestoris ora Phrygas
Nec mage facundum regio Maurisia Syllam
Verbaque Romani Carneadoea patres
Aut Cyneam Aeacidae regis mandata ferentem
Quam stupuit ciuem terra Latina meum
Fundententem Illurico Romanum a littore nectar 127r
Et Pandionio blandius ore melos.
Hoc proauos Epidaure tuos sermone fateris
Teque suum agnoscit Martia Roma genus
Scripsit etiam libellum quem Delphinum appellauit soluta oratione, plures etiam libellos (ut nonnulla epigrammata) quae lusit omittam diuerso genere carminum lepidissime concionnauit, quos Angelus Policianus uir undecumque doctissimus non solum laudat, sed etiam admiratur; cuius in eosdem libellos huiuscemodi extate epistula: Ang. Pol. Ioan. Got. Rag. S. D. Quom per hos quadragesimę proximos dies enarrandis populo sacris litteris essem occupatus, perlegi tamen libros carminum tuorum, quos mihi tu pro singulari humanitate tua mutuoque inter nos amore dedicaueras. Ei me scilicet cum uoluptate maxima tum maiore prorsus admiratione affecerunt. Nam quem non obsecro suauitas illa tanta, lepor, elegantiaque uersiculorum, tot aculei sales argutiae, tanta eruditio, tanta uarietas, tantae ubique Veneres Gratiaeque delectent, quis non attonitus audiat hominem ab Illyrio mercimoniis (ut inquit Plautus) emundis uendundisque occupatum florentibus adhuc annis tantos in omni poeticae fecisse progressus ut non solum cum suae aetatis hominibus, sed cum ipsa plane antiquitate 127v conferri possit; persequerer nimirum singula, mi Ioanne, quae ego in tuis poematis audacter contra ueteres statura deprehenderim ni metuam ne aut plus paulo indulgere amori aut assentatiuncula aliqua uidear te uelle demereri. Sed plane ita sentio esse hos libellos, ita ex amusim perfectos ad summum absolutos ut ne ab liuore quidem iure ualeant reprehendi. Debet autem tibi hoc nostrum (qualecumque est) saeculum, quod tu uidelicet par ueteribus in hoc saltem laudis genere redidisti. Equidem gratias ago immortaleis utpote quem tu tuis illustrando carminibus immortalitate donaueris; ita enim mihi persuadeo tam lepida illa poemata, tam uenusta, tam ornata et pulchra omnem esse iniuriam temporum superatura. Sed quia linguas tris calluit tanquam Ennius poeta, propter quod tria corda habere dicebatur, nos illum tribus coronis dignum putauimus hoc epigrammate

Previous section


Crijević, Ilija (1463-1520) [1502], Oratio funebris in Joannem Gotium (fragmenta), versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 775, versus 2, Ed. Darinka Nevenić Grabovac [genre: prosa - oratio; prosa - oratio funebris] [word count] [crijevigotius1502].
Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.