Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].
ARGVMENTVM Regum lib.
[ERROR: no link :]Adonias appetit regnum
Vidit Adonias, Agita de coniuge natus Dauidi, multa confectum ętate parentem Ad metam duxisse suę curricula uitę, Et mente elatus regnique cupidine captus Ędificat currus, equitum peditumque cateruam Comparat et iussit, se iam pro rege salutent. Pręcipui fuerant illius signa secuti Militię princeps dimisso rege Ioabus Atque Abiatharus pura cum ueste sacerdos. At uero fidei sanctę mentisque probatę Inuenti, firmata quibus sententia mansit, Ab Dauide suo nunquam discedere rege: [ERROR: no link :]Banaias, Sadoch Ioiada natus Banaias atque Sadochus [ERROR: no link :]Nathanus Flamen cumque illo uates Nathanus et ipsi, [ERROR: no link :]Celethi, Phelethi Nomine Celethos quos dicunt atque Phelethos, Noti Marte uiri belloque experta iuuentus Partis regis erant. Fonti uicina Rogello Stabat acuta silex: Zeletham nomine dicunt. Hanc prope Adonias sacris de more litatis Conuenire iubet Dauidis germina fratres Atque tribus Iudę partem sociosque patrandi Audacis facti, cuius manifesta cucurrit Suspicio. Quoniam, quos nouerat esse fideles Dauidi, piguit tunc illos uelle uocare, Hoc est Nathanum Sadochumque et Banaiam Atque ipsum, promissa patris quem sceptra manebant, Bersaba genitum Salomonem, et cętera fidę Pectora militię. Salomonis matre uocata Nathanus uates scelus hoc et facta nefanda [ERROR: no link :]Nathan ad Bersabam Detestatus ait: "Num te, Bersaba, latere Debet, Adonias quid iam molitur? En ipse Regnat, et est facti talis mens inscia regis. Consiliis nunc usa meis i, dicito regi: 'O rex, uiue diu! Num te iurasse pigebit Ancillę quandoque tuę Salomona futurum, Quem tibi progenui, tua iam post funera regem? Regnat Adonias.' Te sic cum rege loquentem Adueniens sermone meo uerbisque iuuabo." Ęger erat senio Dauid lectoque iacenti, Quicquid opus fuerat, solers Abisaca ferebat. Venit Bersabe regisque ingressa cubile, Inclinat submissa caput. Rex coniuge uisa, Quid uellet, rogat ipse prior. Cui protinus illa [ERROR: no link :]Bersabe ad regem Sic est orsa loqui: "Regum sanctissime, salue, Cuius ueridico rerum certissima quęque Ore fluunt falsique nihil depromitur unquam. Per cęleste mihi iurasti numen, et istud Mente gero memori, quum te decędere terris Fata uolent, regni quod sit recturus habenas Et solio Salomon post te sessurus in alto. Promissum turbare tuum pactumque fidele Ausus, Adonias regnat. Tu nescius horum, Quę nunc te uiuo fiunt. Mactauit opimos Ecce boues ouiumque gregem fratresque uocauit Militięque ducem pręcepit adesse Ioabum Atque Abiatharum. Spreuit Salomona superbus Ille tuum pariterque meum spretumque reliquit. Ergo tuo post te sceptro potietur et idem Nos tua proiectos longe de sede repellet?" Nondum cessarant Bersabes uerba loquentis, [ERROR: no link :]Nathan Quando Nathanus captato tempore uates Affuit ad limen ueniens portamque cubilis. Hoc referunt regi iussusque intrare propheta Venit et ad terram Dauidem pronus adorat: "Ęternum, rex, uiue," inquit "cui summa potestas Israhelitani populi data munere magni Et firmata dei est. Nunquid tua iussa secutus Regnat Adonias? Nunquid concesseris illi Sceptra uolens soliumque tuum? Nam tempore in isto Mactauit pingues uitulos ouiumque bidentum Veruecumque gregem, mensis epulisque paratis Iussit adesse suos lauta ad conuiuia fratres Egregiosque uiros, curandis Abiatharum Addictum sacris bellatoremque Ioabum. Vescentum uox illa fuit: Rex omnibus unus Pręsit Adonias! Quos fidos esse sciebat Ipse tibi, cauit tales ad sacra uocare: Ioiada genitum Banaiam meque tuumque Sadochum, cui sunt adolenda altaria curę, Atque abs te genitum Salomonem. Talia forsan Permissu sunt acta tuo, nec dicere nobis, Rex, tibi cura fuit, quem post te sceptra tenere Decernas regni solioque sedere superbo." Hęc ubi dicta dedit Nathanus, protinus ille Imperat acciri Bersaben. Cęsserat ipsa Hinc etenim, fieret quo libera copia fandi Nathano, quicquid uellet. Coramque uocata Astitit atque ipsi respondit talia Dauid: [ERROR: no link :]Rex ad Bersaben "Nil dubites, Bersaba, modo! Tibi numina testor Sancta dei, qui me tandem seruauit ab omni Sorte mali seruumque suum miseratus et urbem Erruit aduersis, sicut Salomona futurum Post mea fata tibi regem dominumque spopondi Astrinxique fidem iurans, sic fiet in ista Te spectante die." Submisso uertice grates Egit Bersabe et Dauidi sęcula multa Optauit uitę. Rex inde repente uocatis Principibus Nathano et Sadocho et Banaia [ERROR: no link :]Dauid "Ite," inquit "nostram uobis adiungite gentem Et super instratam phalerato tegmine mulam Ponentes Salomona meum, deducite lęti Ad Gyonis fontes, et tu, Sadoche sacerdos, Tu, Nathane, simul, uenturi conscie fati, Vngite uos illum diuino chrismate regem, Increpitate tubis hilares et dicite: 'Viuat, Viuat rex Salomon!' Quem rursum moenibus istis Reddite et in solio nostro residere iubete, Vt pro me regnet sceptroque innixus eburno Israhelitanam gentem regat, imperet unus Omnibus, unius simul omnes iussa facessant." His illi auditis, "Animo" dixere "libenti Paremus tibi, rex. Firmet tua dicta supernum Numen et ipse deus, qui te seruare periclis Consuerat fortesque tibi qui subdidit hostes, Ipse tuum Salomona iuuet, sublimius illum Euehat euexit quam te, quem fama per orbem Concelebrat uirtusque super quem sydera tollit." Nec mora, tres isti collecto milite pergunt, In medio Salomon dorso supereminet alto Compositus mulę, magna glomerante caterua. Ęquora permensi celeri siluestria cursu, Ad Gyonis leni labentes agmine lymphas Perueniunt. Salomon pecoris frenauit equini Gressum desiliens circumque stetere manipli, Sanctaque Sadochus sumens unguenta sacerdos, [ERROR: no link :]SALOMON REX Bersaba genitrice satum Salomona perunxit. Ille magis gratum spirauit inunctus odorem [ERROR: no link :]Sacra unctio Quam succi, quos iactat Arabs Babylonque superba Assyriumque solum. Non sic opobalsama fragrant, Non nardus, non myrrha simul, non thura Sabeis Lecta iugis. Etenim superant diapasmata sacra Vnguenti genus omne suo dulcore prophani. Sacrato Salomone cauę clangore canoro Intonuere tubę, psalmos cecinere Leuitę Belligerique uiri lętas ad sydera uoces Iactarunt pariter: "Salomon regnator in omnes Aspirante deo uiuat feliciter annos!" Ille hinc principibus Solymas comitatus abibat, Omnis post illum populi pia cantica coetus Vocibus elatis ędunt et cymbala pulsant. Pars bifores calamos buccis spirantibus inflant Et pars fila lyrę plectro radente cientes In uarios rumpunt sonitus, uulgaria turba Verbere multiplici Berecinthia tympana tundunt. Hinc reboant siluę, colles clamore resultant Et rupes egressa cauas simul assonat eccho. Vrbana intrarunt cum tali tecta triumpho. Sensit Adonias, cuncti sensere tumultum Conuiuę. Fuerant lecti mensęque remotę. Inde Ioabus ait: "Quorsum nunc clamor in urbe Ille uirum clangorque tubę? Quidnam ista requirit Lętitię species?" Nec adhuc cessauerat ipse Velle loqui, nunc hoc, nunc illud mente uolutans, Ecce Ionathanus, sacri puer Abiathari, A Solymis ueniens illuc accessit, et ipsi [ERROR: no link :]Adonias Dixit Adonias: "Huc adsis, sancte Leuita, Nuncius esto boni, felicis et omine sortis Consolare tuos, quando fortuna secundo Successu mea uota fouet." Respondit at ille: [ERROR: no link :]Ionathan "Fallit, Adonia, tua te spes, optime, fallit, Aduersa est fortuna tibi. Salomona locauit In solio Dauid. Sadochus quippe sacerdos Et Nathanus eum uates ad Gyona ductum Vnguine sacrarunt sancto regemque uocarunt Ingressique urbem solio statuere paterno. Lętitia incessit populos. Peruenit ad aures, Credo, etiam uestras sonitus clangorque tubarum Atque hominum clamor. Primatum coetus adorat Innixum sceptro. Gaudens post talia grates Dauid agit superum regi, pro munere magno Accipiens, hodie quod uiuens uiderit illum In sedem sedisse suam regisque tulisse Insigne et populi plausum meruisse fauentis." Hęc illo dicente palam conterrita mens est Cunctorum gelidusque pauor pręcordia pressit. Auertunt sese taciti diuersa petentes Effugia, ut tutum iam tum sibi quisque putabat. [ERROR: no link :]Comparatio Non secus atque acies, quum bello fracta refugit, Spargit se campo: proiectis ocius armis Pręcipites currunt, illi montana capessunt, Hi latebras siluę, compendia nota uiarum Arripiunt alii, breuior qua cursus ad arcem, Tutior aut callis pateat. Sic omnibus istis Contigit, et quem lęta modo ad conuiuia regem Vnanimes fecere sibi, pulsante relinquunt Corda metu, obliti fidei iurisque sacrati. [ERROR: no link :]Adonias Solus Adonias, quo se conuertat, ab omni Iam spe depositus, nescit pactoque suorum Deceptus pariter. Tandem tentoria sacra Irruit et cornu stantis complectitur arę. Illic ille quidem iam tali tutus asyllo Exposcit ueniam. Quanto nunc tutius esse Confugium debent nobis iam sanguine Christi Templa sacrata pio, pecudum si sparsa cruore [ERROR: no link :]Confugium ad ecclesiam Tutata est hominem manifesti criminis ara? Non quod pręstari debet fauor ullus iniquis, Sed quod multa locis danda est reuerentia sacris, Nec uiolenta manus templis adhibenda dicatis, Sponte repurgando sceleri, non cęde luendo. Nuncius ad regem sic est Salomona locutus: [ERROR: no link :]Adonias poscit ueniam "Fugit Adonias arcę ad tentoria sacrę Atque altare tenens ueniam uitamque precatur Et rogat, ut regni crimen dignere cupiti Condonare sibi, si te simul ulla cupido Regnandi tenuit, quum nondum sceptra teneres." Respondit Salomon: "Si post hęc nulla dolosę Crimina molitur mentis, promittimus illi Omnia tuta quidem; uiuat formidinis expers Securusque mali. Sin quicquam fecerit ultra Supplicio dignum, referet pro crimine poenam." Promissis istis fidens arasque relinquens, Venit Adonias et fratrem frater adorat. Pro uenia grates egit, seruire paratum Sese illi dixit, cui fata sedere dedissent Regali in solio et populo dare iura uolenti. Ast illi Salomon "Rebus pręstare necesse est, Quod spondes uerbis." inquit "si pręmia ferre Pro meritis cupias dignosque acquirere honores." [ERROR: no link :]Vesper His dictis Agita natus, iam sole cadente Consuetasque uices fuscis cędente tenebris, Rege salutato sua se sub tecta recępit. [ERROR: no link :]Dauidis de Christo uaticinia Dauid uicinus fini mortique propinquus, Terrenę fecis iam expers liberque futurus, Cęlesti magis atque magis fulgere fauore Coepit diuinumque piis componere carmen Vocibus aggressus, psalmos cantauit et hymnos. Et uentura nouę prospectans tempora legis, Omnia de Christo prędixit in orbe futura: [ERROR: no link :]Christi mysteria Vt cęlo genitus, terra generandus in ista Virgineo partu, genitor foret ipse salutis Humanę, Hebreos inter uicturus, at ipsis Ignotus, plebi noscendus uana colenti Falsorum simulachra deum, quibus omnibus ultro Abiectis, ad pura sui baptismata Christi Concurrent pariter dominumque deumque uocabunt, Quem stabulo genitum nudumque et rebus egenum Eoi proceres thus, myrrham aurumque ferentes Ore colent prono delataque munera tradent. Cuius in aduentu leges ritusque uetusti Obliterari habeant, luci cędentibus umbris Expediet surdis aures, uestigia claudis, Donabit cęcis uisum mutisque loquellam Et solo lepram uerbo morbosque repellet. Quodque magis mirum fiet, iam morte solutis Restituet uitam rursumque animata resurgent Corpora, diuinas hominis testantia uires. At neque tam miris gens impia credula gestis, Inuidię stimulis agitata, insurget in illum. Criminis insontem damnabit, uincula collo Iniiciet sacro, conuitia congeret illi Et sputa et colaphos nudataque membra flagellis Pertundet spinisque caput compunget acutis Affixumque cruci suspendet, pocula felis Faucibus apponet sitientis, cuspide pectus Transadiget dominumque pium per sęua peremptum Supplicia angusto condent claudentque sepulchro. Sed pro multorum qui talem ferre salute Adueniet mortem, postquam monstrabit in istis Esse hominem uerum sese, testabitur inde Esse deum uerum: clauso qui nempe sepulchro Exibit uiuus, uiuum lux tertia cernet Ostendetque suis. Ipsos solatus abibit, Angelico comitante choro, lętantibus astris, Ad cunctis repleta bonis cęlestia regna Sydereamque domum, lucis loca clara perennis. Inde iterum ueniet, circumdatus agmine multo Spirituum coetuque patrum uatumque piorum. Quos quoque discipulos sibi legerat ipse magister Et quos poenarum fecit patientia regno Ętherio dignos et qui, sua iussa secuti, Inter sanctorum meruerunt agmina poni. Omnes circa illum stabunt infraque supraque, In dextrum leuumque latus cum lumine multo. Ille super niuea sublimis nube sedebit, Maiestate potens, patria uirtute uerendus, Numine conspicuus, terrarum ut iudicet orbem. Completo arbitrio iustos ad sydera ducet, Iniustum prauumque genus sub Tartara mittet. Talia diuino cantauit carmine Dauid Inque suis psalmis nobis cantanda reliquit. Illic perlegitur quicquid uenisse fatemur, Quicquid uenturum postremo creditur ęuo, Tam certo euentu, sanctis ut et ipse prophetis Asscribi mereat, trino iam dignus honore: [ERROR: no link :]Dauid bellator, rex, propheta Belliger inuictus, regum rex optimus, idem Veridicus uates. — Postquam sentire supremum Coepit adesse diem membrisque incumbere mortem Affectis senio, Salomoni sancta uocato Sic orsus mandata dabat uerbisque docebat: "Natorum Salomon charissime nate meorum Vltimus ecce meę consumpto tempore uitę Iste dies agitur neque me decedere fas est, Si non ante tibi iam nostra in sede locato Expediam monitus, quos serues. Accipe tandem Quę nunc pręcipio et memori tibi mente teneto! [ERROR: no link :]Dat pręcepta Salomoni Iussa dei primum tibi cuncta capessere curę Sit uolo, diuinę legi parere memento. Consulere hanc studeas, fuerint seu sacra ferenda Grata deo, fuerint dubię seu iurgia litis Arbitrio tollenda tuo. Committere noli, Committi quod iure nequit nec legibus ęquis. Promissis confide dei, nil uerius unquam Esse putes illo, quod sancti numinis ore Noueris emissum. Si sic moderabere uitę Ipse tuę sicque ipse tuos componere mores Contendes, promissa deus rata stare iubebit, Quę tribuit dicens: 'Si recto tramite uitę Ire tuos natos uerumque fouere iuuabit Tota animi et mentis uirtute, paterna dabuntur Sceptra illis generique tuo prolique tuorum Perpetuo gaudere throno concessa potestas, Dauid, erit.' Conare igitur, nequando querantur, Mi Salomon, nostri de conditione nepotes In te finita, si talia foedera franges Et pia scita dei uitio dominante repelles. Ergo memor legis cura punire nocentes Et seruare pios. Causas examine iusto [ERROR: no link :]Ioab Perpendas semper. Facinus crudele Ioabi Nosti, credo, satis, fuerit quam perfidus ille Israhelitanę geminis ductoribus alę: Alloquio miti et uultu simulante fidelem Ambobus nutum decęptos perdidit ictu Mucronis duri, qui tunc sub ueste latebat. Hinc uelut ille ducum tranquilla in pace cruorem Fundere non timuit, sic idem sanguine poenas Fac luat atque imas Herebi descendat ad umbras. [ERROR: no link :]Semeus Est etiam Semeus, Geminina stirpe superbus, Qui me sacrilego lęsit temerarius ore, Probra uomens, maledicta tonans, conuitia fundens, Quando iter arripui Castrorum moenia uersus. Talia dimittas, quoniam Iordanis ad amnem Occurrit supplex nobis ueniamque precanti Ignoui crimen. Sed quid, rogo, moribus istis Ignouisse iuuat? Freno compesce pauoris Dissidiis assuetum animum turbasque cientem. Imperio parere tuo si desinet, illum Dede neci, multos male ne contaminet unus. At bene de nobis meritis est gratia multa [ERROR: no link :]nota Persoluenda fide. Quum sit culpabile cunctis Accepti ex aliis memorem non esse fauoris, Tum dominis id turpe magis foedumque putatur. Nam qui plura queunt, debent quoque plura referre Multo quam accipiunt. Natos tibi Berzelai Nunc Galladitis commendo. Semper in aula Fac illos habitare tua mensamque sedere Ante tuam semper. Socii comitesque fuere Hi mihi, quum fugerem Absalonis tela furentis, Fratris tela tui. Magno se offerre periclo Sunt ausi mecumque fide mansere perenni. Pręterea terrę dominator et ętheris alti [ERROR: no link :]Vt templum condat Te sibi condendi lato fundamine templi Deligit autorem. Tali te donat honore, Quum sis pacis amans, non me, quia bella gerendo Foedaui humano pollutam sanguine dextram. Fac opus eximium, tanto fac numine dignum, Hic ubi parua sedet moles altaris in aruo Arreunę, dudum quod nostro est ęre paratum. Ecce ego materiam summis de montibus omnis Collegi generis, cariem spernentia ligna: Ęrias cedros, hebeni noua robora fusci Fraxineasque trabes, ingentia marmora, multas Saxorum moles, auri argentique talenta Et ferri multos et multos ęris aceruos Fusaque de uario quam plurima uasa metallo. Illa sacrare deo facies temploque peracto Atque adytis templi diuinam protinus arcam Induces, populi circumplaudente corona Et caua linigeris inflantibus ęra ministris. Ipsam conueniet sanctis portare Leuitis, Sacra nefas aliis contingere. Diuidat ordo Officia in cunctos: alii pia dogmata legum Expediant, alii diuinas carmine laudes Cantent, hi foribus pręsint, custodia gazę Vasorumque illis detur. Solertia tali Cuncta gubernentur te pręside, nullus in ęde Vt locus errori reliquus sit, nullus in urbe. Sis felix, tua regna deus sublimet, ab armis Defendat, det pace frui, tibi proroget ęuum, Mittat et ex alto diuinę lumina mentis Sinceramque fidem, firmam stabilemque bonorum Spem promissorum, feruentem semper amorem Religione sui, ut legem pręceptaque serues, Quę patribus Mosyque dedit; seruantibus ampla Accedet merces, transgressis poena parata est." Inde deo sese commendans atque supino [ERROR: no link :]Dauid obiit Spectans ore polum, Per thalami stratum tacitaque in morte quieuit. Regia magnifico celebrarunt funera luxu, Cum moerore graui plebis luctuque suorum. [ERROR: no link :]Arx Syon ubi sepultus Dauid Arx erat alta iugo montis fabricata Syonis Illius munita manu laudique dicata, Vrbis pręsidium Solymę: tunc cassa calore Ossa suo et propriis exutos sensibus artus Traiiciunt illo, liquidis et odoribus unctos Depositosque nouo tandem texere sepulchro. [ERROR: no link :]Regnauit annos XL Lustra decem lustris regnans minus ille duobus, Hebronę septem sceptrum gestauerat annos, Tres et triginta sanctam translatus in urbem, Vrbem pręcipuę longinqua per oppida famę, Sed mage Dauidis celebratam nomine regis. [ERROR: no link :]Conclusio operis Hic operis longo deducti syrmate finis, Hic suspensa tholo sileat lyra. Diximus ecce Quicquid bella gerens et quicquid pace quiescens Egit Iesseides, quam fortis sęua ferendo Extitit et mitis fato meliore fruendo, Quam cito commissum doluit scelus, impia passus Iurgia quam facilis dimittere tota roganti Sępe fuit quantaque deum pietate colebat. Talia facta uiri nullus decerpere liuor Nullaque sęclorum poterit delere uetustas. Stabunt, Sole dies donec ueniente nitebit, Donec terra parens cum frugibus efferet herbas, Ęra dum uolucres percurrent, ęquora pisces. Virtutum meritis nunc felix ille suarum, Pro fragili regno stabili dominatur in aula Conspicuus consorsque sui super ęthera Christi. Hęc mihi cantanti non doctus fauit Apollo, Non Helicon, non turba nouem celebrata sororum, Sed sacer ętheria delapsus spiritus arce Impleuit nostram diuino lumine mentem Et uersu memorare dedit non ficta poetum Prodigia aut uarias hominum diuumque figuras, Sed quę nostra fides scriptis testata uetustis Hausit et arguto conata est promere cantu. Illi ego Spiritui pro tali munere grates Semper agam sanctaque simul delatus ab aura Littus ad optatum subducta puppe quiescam. |
Previous section
|
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.