IACOBI BONI RACVSAEI / HIERARCHIAE PRIMAE CHORVS / PRIMVS, SERAPHIN / DEO PATRI DICATVS, PASTOR
Bis genitum regem, Diuina, humanaque pandam
Concilia, et causas, quibus utraque germen in unum
Virgineo natura sinu permista coiuit,
Altera largita est uitam, mortem altera passa est.
Spiritus omniparens, triplicis concordia regni,
Et Patris, et Nati non enarrabilis ardor,
Pande uiam Vati, celsoque allapsus Olympo
Grata Salutiferi memora cunabula Christi,
Tempus erat Pacis, quo numine plena tumeret[ERROR: no link :]❦
Diua parens, coeloque salus descenderet alto,
Quom pater haec nato superis in sedibus insit,
Vnica nate mihi soboles, prius aedita cunctis
Coelitibus, prius astriferos quam coelifer axes
Volueret, aeterno Deus es mihi natus ab aeuo.
Vna qui mecum coelesti uiuis in Aula
Filius aequalis, pater unum, filius unum,
Spirat uterque parem, tribus una potentia nobis,
Maiestas est una tribus, Deus unus in omnes
Aetherios tractus, et mundus fusus in omnem,
Quique est immenso semper sibi notus ab aeuo.
Iam tempus properat, fatis stat certa uoluntas,
Atque ordo antiquus, seriesque aeterna propinquat,
Iam promissa dies maturis labitur horis.
Principium et finis coeat, coelumque fathiscat,
Et tellus, tum nostra pluat Claementia Christo.
Qui regat ascitas aeterno foedere gentes,
Infima qui iungat summis, postremaque primis.
Omnis ab hoc patris nulla se gratia meta
Pandat, et humano sese communicet orbi.
Hic intermedius natura existat utraque,
Haec innotescat Verbo manifesta renato.
Illa beatificam uideat lucemque, Deumque.
Haec caligantes tenebras eliminet, illa page
Numina subsannet cultu celebrata profano,
Atque suo authori credat, tum se ipse reflectat
Mundus amicitiae meliori foedere nexus,
Tum uitae altricis cumulatior amnis inundet,
Diluat ut sordes, humanaque crimina purget.
Nam uelut a primo scelus exitiale parente
Serpit, et infectant contagia dira ueneno
Mortifero genus humanum, sic iussa fusa per omneis
Profluat ex uno uitalis gratia Christo.
Qui documenta ferat populis, exemplaque uerax
Testis, et expertus Patrium causetur amorem.
Perficiatque modos hominis natura creati,
Et caput apponat mundo, quo caetera membra
Incrementa boni capiant, et nectare largo
Ambrosia exundet, seu Corpora Pascua carpant,
Siue animae penitus, nec me magis ista decebat
Conditio, nec te nostri spiramen amoris.
Solus ego ex me sum, me numine nate parente
Nasceris aeternum, rursusque renascere mundo.
Nam satis indultum furiis, satis ira salutem
Distulit, et tristes exercuit ultio poenas.
Satque interclusi tenebris, et carcere coeco
Sperauere Pii, praescita, electaque plebes.
Sed nunc plena dies, nunc expectabile tempus
Legis adimplendae Solymum, morbique leuandi.
Ergo sponte tua pro cuncto innoxia mundo
Hostia macteris, proque omnibus unus obito,
Quum perages sex lustra tribus cum messibus actis,
Ternaque transierint mutatae cornua Phoebes.
Quumque tot orbe suo coelum percurrerit horas,
Quot maris exanimum iacet Embryon, unde profanos
Mater agit soles immunda puerpera nati,
Rursus in aeternum immortalia membra resumes.
Quum uero euoluet tenebras, lucemque reducet
Bis uicena dies, animis comitantibus arces
Sydereas, patriumque petes sublimis Olympum,
Illustres domito referens Acheronte Triumphos.
Per quoscunque Choros spoliis inuectus opimis
Porrige laetitiam, noua gaudia, deinde Tribunal
Scande hoc dextrorsum, suprema et sede recumbe page
Tum uetus ipse nouum mirabitur incola Regem.
Interea Gabriel in lumina Solis, et Ortus
Virgineum ad thalamum nitidis mittetur ab astris,
Intactae qui nostra ferat mandata Parenti.
Vt genialis amor praecordia diua beatae
Virginis alliciat sancta insinuatus in aluo,
Et Sponsam faciat, fuerat quae filia, Virgo
Mater erit, foetumque dabit sanctissimus ardor.
Haec ubi, contremuit coelum quatit ardua pulsus
Sydera, nutantemque tremor concussit Olympum.[ERROR: no link :]❦
Assensit natura Deo, tribus unus inhaesit
Consensus, stetit una tribus sententia simplex.
Dulcior Ambrosia per tris, et nectare dulci
Dulcior aeternum percurrit Dia uoluptas
Et trius unanimi dulcescunt gaudia sensu.
Sed neque Coelicolas fas est, umbrasque rebelles
Consilium arcanum nosse omnipotentis abyssi,
Quod Deus in Coeli secreta sede uolutat.
Protinus Archithens rector persecta resoluit[ERROR: no link :]❦
Colloquia, et nullis accessa sacraria diuis,
Oraque laetitia, coelumque retexit Ouanti.
It uox, et tacitum toto fremit aethere murmur.
Mirantur superi noua fata fluentia summi
Mente Dei, causisque trahi permista secundis.
Alter in alterius speculatus lumine, lumen
Haurit, et alternos lux illa reciprocat haustus.
Primus enim splendor patria de mente fluebat,
Alter et ante uias fulgor praemissus obibat.
Qualis ab exortu uernum iubar exeruit Sol
Conditor aetheriae lucis, rutilumque decorem
Auricomi effundit capitis, conuexa nitescunt,
Sudaque sub laeto ridet Claementia coelo.
Praecedens Aurora leui freta concita flatu
Crispat, anhelantes propellunt aera flammae,
Tum crepitant Syluae, clamat mare, sibilat aer.
Dum summo interea stant alta silentia coelo[ERROR: no link :]❦
Pax dilecta Deo, atque hominum Dea limite custos,
Laetaque purpureo Claementia fulsit amictu.
Atque haec Sydereum quum constitit ante Tribunal,
Maxime Rex inquit, qui primus et ultimus orbis page
Frena quatis, rerumque graues moderaris habenas,
Quod uiam olim qupio, coram te summe sacerdos
Opportuna mihi nunc est data copia fandi.
Nuper ego in terris, et pax soror anxia mecum
Conciliabamus lachrymis, et supplice questu
Mortales miseros tibi Rex hominumque Deumque.
O, utinam magnum rumpat Pater optime Coelum,
Vt caput hinc Oriens mortalia membra capessat.
Haec dum templa tonant coelestia, et arduus aether,
Continuo horrendus quassat uaga sydera pulsus,
Contremuitque Solum, concussaque machina Coeli.
Annuit en precibus nostris, en approbat inquam
Vota Deus, sancto qui nunc mouet aethera nutu.
Credo equidem uanumuana nec me ratio illa fefellit.
Nanque dies ueniunt, et Sexta reuoluitur aetas,
Diuino fiat qua Virgo Puerpera partu,
Nascaturque Salus Populis optata necesse est.
Fatidicae si uera canunt Oracla Sybillae,
Et si uera monent Vatum praedicta tuorum,
Si Pater Israel, nam Rex alienus in Aulae
Sede Palestinae, et Solymis dominatur in oris,
Dux quoque defecit Regali e semine Iudae.
Si Daniel, iam Virgo Deo foecunda tumescat,
Vatis ut hebdomades Christi noua terminet aetas.
Iam uero et bellum super arma cruenta reuinctum
Mille catenatis per mille ligamina nodis
Terribili fremit ore, simul furialis Erinnys
Clauditur aeratis gemino sub lumine ualuis,
Et tuus Imperium terrae, quam circuit omnis
Oceanus, gentesque omni regione subactas
Possidet Augustus Caesar, felicia parcae
Fila trahunt, Populi tranquilla pace fruuntur.
Quid detestandum scelus execrabile dicam.
Foemineus sexus sine partu, infandaque passi
Heu miseri accelerant fatum, et qui semina uitae
Irrita disperdunt (hominum praeposterus ordo).
Sunt haec signa Dei uenturi, hinc Daemonas angit
Insolitus dolor, et gemitu, tristique ululatu
Moeret inops Acheron, hinc praescius aethere toto
Coelestum Chorus exultat, mundique salutem page
Stellifer optatam fato portendit Olympus.
Cernis ut ex utero terrai, nocte sub ima
Infremuit carcer tenebrarum? et uiscera caeco
Telluris sub uentre tonant? te mitior Orcus
Inuocat, et digno priuati lumine manes.
Denique quid referam? Iudaea in Virgine quantum
Lumen inest, quo sola Deos supereminet omneis.
Solaque Phoebaeo rutilantius igne coruscat
Foemineos inter coetus, dignissima Mater
Aetherii partus, cuius descendat in aluum
Filius excelsi, tua Rex altissima proles.
Vt mala mortiferae soluat contagia labis,
Et quae corruerant culpa, trahat omnia secum
Atque hominum assumens naturam illuminet omnem,
Quam nox in tenebras, et mortem inuoluerat atram.
Ac uelut extinctis si iam super aethera flammis
Mundus in aeternam uortat sua lumina noctem,
Sydera nec Coelo, nec Luna refulgeat usquam,
Omnia sed nigra lateant caligine, quem non
Haec moueant superum? quis non accendere Solem
Te rursus uelit? Et rursus dare lumina mundo?
Sic genus humanum caligat, et omne profundum
Truditur in barathrum, stygiaque immergitur umbra.
Ergo age nate Deo propera huc, longasque repente
Solue moras, iam iam te Virginis innuba sanctae
Viscera concipiant, et caeco germinet orbi
Lux noua, et insolito stupeant haec saecula partu.
Talia dicebat Claementia, protinus aether
Intonat, applaudunt superi, cunctique precantur
Coelicolae, solita pietate exaudiit ingens
Arbiter, et dulcem complexus ad intima natam
Viscera cognata genitor cum pace recondit.
Parte alia pullos Astraea induta colores,[ERROR: no link :]❦
Regia quam decorat facies, et fronte seuera
Maiestas, et longa manus, longisque decenter
Stat pedibus subnixa, Dei sublime Tribunal
Ardua suspectans, argentea lamina fulget
Et librat recto geminas examine lances,
Lances laeua tenet, dextra micat aureus ensis,
Omni parte secans, capulo cui scribitur imo, page
Ius dare cuique suum nostrum est, sua reddere cuique,
Qualis Pannoniis in saltibus, aut Boreali
Riphaeo, perfert flatus a monte niuali
Puppibus apta abies, gummi nec inepta ferendo,
Talis celsa sacro consurgit uertice Virgo.
Tum grauiter circunspiciens, sic ora resoluit.
Quae tua sollicitam uersat sententia mentem
Diua soror? num te nocturna somnia ludunt?
An ne suis tellus erroribus imbuit? unde
Labe mala coeleste petis corrumpere Templum,
Progeniem foedare Dei male prouida suades.
Nonne uides quam tu pugnantia uerba loquaris?
Quippe Deum atque hominem iungi natura repugnat.
Nam diuersa simul nulla ratione coibunt.
Frigida cum calidis luctantur, et humida siccis.
Est deus immensus, cuius sine fine potestas
Labe caret, quem non rerum comprehendit abyssus,
Hunc tamen ipsa locas? atque ullam cogis in aluum?
Oceanique cupis uastum scrobe condere flumen?
Ipse Deus mundum propio regit ordine princeps,
Seque super cunctas Coeli tenet arduus Arces.
Ast hominem terra famulantem mersit opaca,
Hos ergo iungis quo foedere? Diua doceto.
Nunquid tanta Deum potuit mouisse cupido?
Damnatam faciem, peccatricemque figuram
Induere? Inuidiam superis, Coeloque futuram.
Mallem uniuersae potius suasisset amictus
Materiae, cunctoque animari in corpore Christum,
Aut intellectae toto discrimine formae.
Quod si facta tuis succedant prospera uotis,
Vir Deus ille tuus, quo tristia fata subibit
Crimine? qui nullo potis est occumbere fato,
Nec labi potis, aut aliquod committere crimen.
Indignum facinus, dirum, crudele, nefandum,
Insontem pro sonte mori Claementia suades,
Scilicet ut quondam fiat Deus ipse cadauer.
O, te indigna soror sententia, sontis iniqui
Dum miseret, iustum crudeli funere mactas.
Nonne aliquem superum minus intolerabile crimen
Fata humana pati? quid Coelo trudis ab alto page
Subiectum Imperio quem nullo insuescere fas est?
At qui principio mundi, uel fine supremo
Sumpsisset genus hoc hominis, si sumere uellet,
Principium et finem qui claudit et inchoat aeui.
Quod si facta tuis succedant prospera uotis,
Quo fiet, qui cuncta facit? Coeloque relicto
Ibit inaudito motu? qui immobilis extat.
Scilicet hoc Coelum, lachrymas dum fundis inanes,
Praestitit augurium motu, tellusque tremiscens,
Vana soror tali fingis praesagia motu,
Nanque uaporiferos sidus per hiulca meatus
Discutit, et radiis surgentes attrahit undas,
Vis ea tellurem quatiens noua gentibus arma
Nuntiat, hinc dira ueniunt contagia pestis,
Aut male suada fames, hinc dat domus alta ruinam,
Aut urbs, aut scopulus fugit a radice reuulsus.
Sexta ne nunc agitur aetas? quis talia Diuam
Erudiit portenta loqui? quum millia quinque
Mundus adhuc solis uix ante peregerit annos.
Quonam autem partu, uel qua de Virgine surget
Nobilis ita salus, si sensa latentia pandi
Concessum est superis, quae uis arcana subinde
Vatibus insinuat, multaque ambage reponit,
Disce soror fatis, fatum est Diuina uoluntas.
Castores altigrado iungunt caput arce Draconis
Saturno, Lunamque Ioui Cyllenia Virgo,
Belliger arce sua stat Mauors, Arcadis ardor
Sol etiam Hellaei succendunt uellera signi,
Aurea caeruleos calcat Cytheraea natantes,
Vipereumque ungit Centauri spicula uirus.
Si datur astrorum uarias praediscere leges,
Haec Coeli series talem tibi suscitat ortum
Iure quidem Virgo Regio Iudaea uocatur,
Erigones quia signa subit, Virgo illa salubrem
Parturiet legem populis, qua uera resurgit
Relligio, magnusque a stirpe renascitur orbis.
Hos igitur partus cecinere Oracula Vatum,
Hos pater Israel, hos praedixere Sybillae,
Afficit hos superos, tristes hoc Daemonas angit,
Bella fugat, pacem gignit, totumque per orbem page
Obscoenae Veneris non fanda piacula perdit.
Quae uero ob culpam ceciderunt, omnia Coelo
Acta trahi suades, unde hoc rogo diua probandum
Consilium summo fers acceptabile Regi?
Quin etiam omnigenis oppleri sydera monstris,
Et lucem fieri tenebras, age, dirue mundi
Moenia subducas Coelo fera Tartara, cunctos
Et tibi coelicolis liceat miscere profanos.
Haec inuisa dabat placidae responsa sorori
Iustitia, auertitque suos contraria uultus.
Dissensere duae uario sermone sorores,
Nec superis accaepta fuit discordia sanctis,
Dant fremitus altos, totusque remurmurat aether.
Ac ueluti Boreas Coeli, quum cardine ab alto
Decidit in nimbos, et flatu segregat atra
Nubila, quae attulerat nubis collector aquosae
Africus, et uacuam compleuerat hymbribus aethram,
Quis foecundat humum, largo ne foenore fraudet
Agricolas, tunc alta fremunt Maria omnibus undis.
Sic duo diuerso uerborum flamine Diuae
Concertant, superique fremunt rumoribus omnes.
Dicere diues adhuc Claemetia plura uolebat
Iustitiam contra, fandoque refellere Diuam.
Sed Pater astriferi pior est sic orsus Olympi,
Facta ac dicta suo qui stans agit omnia nutu.
Quo dicente poli siluerunt, axis utroque
Cardine frena tulit, strauit freta caerula Pontus.
Haud uolo certatim fandi haec contentio gliscat,
Et diuersa meo surgat sententia Regno,[ERROR: no link :]❦
Diuae innata Deo uis atque aeterna potestas,
Vnica progenies, quas aequo examine amamus.
Sic ego compono uestrae discrimina litis.
Haec uult ut miseri subsidant ad loca Ditis
Impia terrigenae, nec quicquam impune remittam,
Haec iubet omne nefas soluatur, et omnibus omne
Vt pateat Coelum, non sic, sed plurima perdam,
Plurima dimittam, nam sic iubet alta uoluntas,
Sic innata monet uestro concordia sensu,
Almaque temperies. ergo aspiretis eodem
Consensu pariter concordi mente necesse est, page
Vos utrinque simul, neu uos mala diuidat ultra
Seditio, testor Coelum quod numine uestro
Suscipient mea fata uiam, Rex talia fatus.
Inde supercilii grauitate dementia diuum
Tecta repercussit, terruitque exterrita tellus
Regis ab aspectu, sacras nam Virginis aedes,
Templaque respexit, Marie quibus inclyta ad aras
Munera ture pio cumulauerat, ipsaque flammis
Dona incendebat crepitantibus, illa Iohachim
Templa pater Graia curauerat arte parari.
Nanque ibi picturis paries animatus anhelat,
Cernere erat ueras facies, opera ardua mundi,
Vt conuexa poli uasta exinuarat Abysso[ERROR: no link :]❦
Omnipotens, mediamque leui suspenderat aethra
Ingentem terram, quae se caligine multa
Induerat, summis uolitabat Spiritus undis,
Factaque se subito lux circum plurima fudit
Turbine, nec tenebris sese commiscuit atris.
Et prope cernere erat, quod Coelo utrinque reflexo
Aetherios orbes circunfluus ambiat humor,
Arida mox tellus coeuntibus extitit undis,
Et tulit omne genus proprio cum semine frugum,
Pomiferi nemoris, syluae, herbarumque uirentum.
Hic quoque quadriiugo calcat nouus aethera curru
Sol Pater, aetherii princeps, et rector Olympi.
Plenaque noctiuagis hinc Luna iugalibus instat,
Astraque per sudum rutilant, genus inde natantum
Per mare purpureum flexis secat aequora caudis.
Et uariae uolucres syluis, Coeloque uolabant.
Necnon et pecudum genus, et genus omne ferarum
Ingreditur late campis, binaeque iugantur.
Hic patria effigies, et summi numinis instar
Stabat Adam rerum dominus, tum uelle uideres
Arbitrio parere uiri terramque, polumque.
At Pater omnipotens solio sedet igneus alto
Et circum leuibus Sereaph uolat arduus alis.
Hinc fortunatas sedes Oriente remoto,
Te fortunatas potuit quis dicere sedes?
Aut molles umbras nemorum, uolucrumque susurros,
Plumigerum praedulce melos? syluasque uirenteis? page
Quae pictura modis expresserat omnia miris.
Aut quis tam puris manantes fontibus undas?
Quis uaria et teneris halantia prata rosetis?
Malaque propter aquas grauibus pendentia ramis?
Quae sese uitreo subter qui labitur amni
Mirantur, placidos circum longaeua uolatus
Exercet Phoenix, et uerberat aera pennis
Purpureis, cui colla super nitet aurea torques,
Caerula tum roseos ostentat cauda colores,
Et cristatus apex pulchrae caput alitis armat,
Vnaque uitifera depascitur arbore Phoenix.
Illinc gemmiferis Phison euoluitur undis,
Inde Geon, hinc Tygris aquis ad littora rubra
Tendit, et Euphrates leni se prouehit alueo.
Consecrat hic thalamos, iugi connubia nexu,
Primus amor, sed prima nefas reparabile fecit
Foemina, quae uetitos ausa est decerpere foetus,
Capta dolis, haud gnara mali, muliebris at illum
Dignus amor uenia caepit, sed morte luendum
Stat longum facinus, sed utrunque piabile crimen.
Parte alia ueteres proaui, et genus omne secutum
Stirpis Adameae, fatis stat prima sinistris
Perpetrata lues, hic conditur Enocha primo
Vrbs fundata solo, coquitur fornacibus illic
Martis opus, uarius belli quod postulat usus,
Quod tellus uertenda petit, dolat ille sonantes
Aite lyras, notat hic cursus et sydera coeli.
Quisque suas acuunt artes. stant alta duarum
Signa columnarum uenturi praescia fati.
Hinc altum Noas caedit nemus, ipsaque nauis
Robora trunca dolat, rimasque annectit hiantes,
Atque immissa locat reparandae semina prolis.
Tum super effusus largis ruet hymbribus aether,
In mare desidunt montes, tenet omnia pontus.
Fabricat hinc audax conteptocontempto numine Nembrot
Bella gerenda parans superis, coeloque minatur
Deucalionis aquas ulturus Marte superbo.
Inde remigrabat Caldaeis ductor ab oris
Abraamus superum iussu, et noua regna petebat,
Quem comitabatur sumptis exercitus armis. page
Parte alia uictor paruas Iordanis ad undas
Sternit inaequali uictrices milite turmas.
Erigit hic aras Solymi post Xenia regis,
Post promissa Dei, circum genitalia caedit
Relligione noua, patulaeque sub arbore quercus
Tris cratere Deos, dapibusque exceptat opimis.
Hic homo uersa riget, subuetsaque moenia sidunt.
Hac puer Esau pharetra succinctus et arcu
Venatu syluis instat, nemora inuia lustrans,
Nil matrem, aut falsi, ueritus mendacia fratris,
Qui profert sancta mendacia mystica lingua.
Hac ascendebant pendentibus aethera, rursum
Ad terram scalis ultro, citroque meabant
Coelicolae, profugus somno indulgebat Iacob,
Subter erat cui dura silex sita tempora, mox et
Pastoralis adest coetus, pulchramque Rachelem
Adducunt sociae, cognataque foedera noscunt.
Fit pecoris custos, septemque paciscitur annos
Pro thalamis et amore piae seruire Rachelis.
Mox gener affini deluditur, altera uirgo
Fraude soror sponsi in thalamos non rite subornat.
Tandem ad dulce solum, super arua paterna reuersus
Migrat in Aegyptum, recolunt praeuisa tot annis
Somnia bisseni felicia pignora fratres.
Bissenaeque tribus, genus innumerabile campis
Densentur diuersa inter portenta secuti
Cornigerum Mosem, flagrantemque igne columnam
Horrifico, rutilante ducem sub nube latentem,
Per iuga, per fluuios, deserta per inuia ducti.
Talia per Thalamum pictura, coloribus, auroque
Atque alia ex aliis uariaueat ordine pulchro
Ingeniosa manus. tum mille uolumina circum
Coccineus uellabat honos, atque aurea cingit
Fibula, molle solum pedibus substernitur imis,
Stragula purpureo radiant aurata cubili.
Iamque aris templisque pio Dea ture litatis,[ERROR: no link :]❦
Haec dum oculis Mariae, atque animo meditata uolutat
Protinus aetherio noua lux erumpit Olympo.
Tum Pater omnipotens terras prospexit, et insit,
Haud quaquam indignam diua implorante salutem,
Quam merito fautrix hominum Claementia suadet, page
Naufragio mundi tot tempestatibus acti,
Subuenisse lubet tandem, nam si Heua nocendo
Vna genus totum subuerterat, una merendo
Virgo salutiferum portum dabit. abstulit unus
Si uitam populis, cur non dabit unus eandem?
Dat sine connubio si sancto sub aethere primum
Terra uirum, mulierque uiro deprompta creatur,
Quod reliquum factum est, cur non modo uirgine sola
Prodeat in solito non uectigabilis ortu,
Foedere iuncta bono proles hominisque Deique?
Quare age diua polo superis Astrea relictisparatis
Iussa sequi, dum pensa trahunt in fila sorores,
Venturum praegressa Deum delabere Virgo.
Haec ubi dicta dedit, coelo descendit aperto
Iustitia, at mansit Pietas, moxi nde secutus
Praepes ab aetheriis demittitur Angelus oris,
Vt mandata ferat, quis coniugis inscia Virgo
Concipiat Galilaea Deum. uolat ille per altum
Aera, et Assyriis uento stetit ocyor oris.