Hactenus existimaui multo maximas in quouis genere flagitiorum clementiae partes concedendas esse. Caeterum ubi nimia lenitate mei animi scelerum impunitas in meum caput recidit, opinor maiorem in huiusmodi casibus uitae rationem oportere haberi, quam opinionis uulgi cum in molitiem

ferret armata multitudo? temperaret a conuitiis? non diris execraretur? Sed quid ego conuitia execrationesque commemorem? multi, per Iouem, inuenirentur Arbacti qui regem adeo delicatum, adeo delibutum unguentis, nidore, corollis, meroque redolentem Sycioniisque indutum calceis et ueste Coa inter mulierculas pensa parcientem una cum suis psaltriis, spintriis, tineis atque soricibus aule ad extremam desperationem compellerent. Set statuatur ciuitas non magis in odium quam beneuolentiam propensa, tuique similis tyrannus appetentissimus laudis existat, segetemque gloriae susceptis expeditionibus in bellicosas gentes non per pręfectos caeterum pręsens ipse quaerat: profecto in summa ocii penuria non aberunt graues occupationes cum perplexis cogitationibus ac rara quiete nocturna, somniisque turbulentis atque terrificis: nec tamen in hunc ordinem refero iudicia, foedera, edicta, consultationes, sunt enim uel ocioso peculiaria et pacis quoque tempore quotidiana. Porro quum onus ipse solus belli sustineat, quum totus unius humeris exercitus incumbat, fit ut mentem in discipienda mille negocia disperciat. Antequam de acquirenda uictoria consilium ineatur

(quoniam leuibus ex causis tumultus in castris et seditiones excitari solent), non tantum erit opereprecium blando alloquio summissaque commilitones oratione compellare, singulorum fidem atque uirtutem extollere, atque in iis dumtaxat demonstrare spes omnes honoris fortunarumque sibi repositas esse, aliis multa dare, omnibus plurima polliceri: uerum etiam accuratissima opera impendenda est (haec autem non ignarus alioqui expertissimo rerum huius modi recenseo, qui hic maxime locus poscere uideatur) ne commeatu prohibitus exercitus fame prius, dehinc lue conficiatur: cuncta enim, quae casus uel necessitas attulerit aduersa, secordię imperatoris ascribentur: quae si grauiora fuerint quam aequo animo ferri possint, undique concursus a militibus in auctorem certatim fiet illius capite acerbitatem fortunae expiandam arbitrantibus. Iam reliqua consideremus aeque curarum atque trepidationis plena. Omnibus intempesta nocte mortalibus post curas et labores intermissos quam suauissime stertentibus ductor exercitus (nam tuus quoque uates inquit: Principe non dignum est noctem dormire per omnem) interdum cubito innixus multa tristia secum reputat: modo per silentium

tabernaculo egressus, ne qua uel proditione uel ignauia excubiarum ab hostibus in castra per uallum aut portas irrumpentibus repente somnolenti milites opprimerentur, circuit omnes plateas, perlustratisque portis castrorum uigiles in soporem incumbentes monet, hortatur, precibus fatigat, diligenter posthac obseruent, nequid per tenebras detrimenti negligentia ipsorum capiat exercitus: nihil non exequitur et in castris mouendis quod uasa conclamata fuerint, et in iis metandis unde nulla necessitate prohiberi queat quominus quum liuerit euadat. In itinere uero per antecursores explorantur hostium aduentus: hi praemittuntur ad angustias, alii ad colles occupandos, alii iubentur in subsidium a tergo sequi. Interim sollicito de copiis et animis hostium oportune quispiam transfuga adducitur: is secreto interrogatus edocet sigillatim numerum atque ferocitatem aduersariorum, ut prę magnitudine diuisis aciebus ingrediantur: mox nunciatur adesse hostes in propinquo, magno instare impetu, uel pulueris indicio instar crassę nebulę continenter augescentis, ut necessario conferendę sint manus.

Tunc repente (ut fit) multa oritur trepidatio,

tumultuatur passim, suam quisque spem sua consilia secum agitat. Tyrannus intimis pręcordiis compresso cruciatu, caeterum uultu spem simulans transfugam ex composito in concionem producit: iubet omnes bono animo esse: nam aduersarios, licet magno ueniant agmine, ficulnis tamen uiribus non esse timendos, puta maxima ex parte calones et lixas, ingenter scortorum greges in plaustris et impedimenta circumnectantes: postremo confirmatis oratione militibus persuadet ut non minus prędę quam pręlio sese accingant. Caeterum dum animo reuoluit cataphractos equites et currus falcatos ac elephantes cum turribus, ad hęc uelites alios, alios sagittarios et funditores, alios diuerso genere telorum armatos cohortes pęne insuperabiles, artus inuaduntur frigore atque animo linquitur. Eductis tamen exercitibus et aciebus utrinque instructis, ubi classica intonuere, miles non admodum consternatur, paratus, si hostes terga dederint, fugientes persequi et caesorum spoliis onustus reuerti, ad haec a triumphante imperatore donatiuum accipere ac epulo interesse; sin grauius premet aduersarius, abiecta parmula cursu quam expeditissimo saluti consulere: quem unaquęque latebra

ni re facili iudicio, tum in alienis negociis ęstimandis incredibili temeritate uanaque ac inconsulta persuasione sępius ad poenitentiam usque laborantis: nam quos uenia dignos ob tenuem suspitionem arbitraris, ualentiores ad spes perficiendas indulgendo efficis: atque etiam quum suspecti habeantur, maturius metu se liberare uel periculoso facinore coguntur. Tunc illud pulcherrimum donum Cyclopis exemplo in pręmium benignitatis exitio proprio breui compensandum. Et quamuis complures a sumenda de scelerosis hominibus pęna causę cohiberent, ne tamen pendeas animi ac subinde circumspectes (quum pręsertim audierim uulgo dici malum esse custodem diuturnitatis metum), omnia ferro, flamma, ruina excidenda sunt, unde aliqua periculi suspitio apparuerit.