Damiani Benessę De morte Christi liber primus 2
1 Funebres ritus solemni Ecclesia uoto[ERROR: no link :] 1
[ERROR: no link :]

Quamuis epicum genus, tamen tragica materia: ideo in principio uisum quasi prologo exordiri uice propositionis fungenti

Vindicat, humanę repetens monumenta salutis,
Et uiduos habitus pullataque carbasa tendunt.
Moeretur uulgo templis, delubraque Diuum
Condunt, direptis facies stat flebilis aris,
Ac passim ingentis luctus nouus ingruit horror.
Sed me quo raptat mens? Auferor, oppida solus
Longinqua ingredior: redeunt mihi temporis acti
Ecce dies, totusque labor tormentaque Christi.
Vrbe uagor Solima, surgunt simulacra dolorum.
Turba ruit, uoces miscentur, stringitur uni
In populum gladius, utcunque ulciscitur ira;
Illicet in Christum colaphis datur ire potestas.
Hinc trahor in poenas, prętoria protinus intro.
Ecce aulę in medio redimitus tempora dumis
Et deiectus humi uultum conspectus in ostro
Sceptra tenet; cęsum flagris Iudęus adorat.
Parte hinc diuersa tibi toto corpore pronum,
Pendentem tignis, lacerum Caluaria pandit:
Sustinet affixum tollens iam certa subacto
Signa Herebo uictas leges et Tartara rupta.
Inde crucis tam grandis onus iam tollere iussus,
Iam [ERROR: no link :]

Iam] inde A

labi miseranda animo obuersatur imago[ERROR: no link :] 2
Impelli et torto repetitum uerbere, donec
Mole repercussum prostrauit sarcina labens.
Heu, pręsens uidit spectacula qualia mater!
Ingenti oppressum trabe natum et colla reuinctum
Reste trahi, exhaustas uires confectaque menbra,
Non tulit et fuso procumbit corpore pręceps. 2'
Quis dolor, hic stratos et natum et cernere matrem!
Interea causas cędis memorare iuuabit,
Exorsu ut seriem repetito mortis iniquę
Mente sequi ualeam, coeloque reuersus ab umbris
Inferri et Christo uates uictore uagari.
[ERROR: no link :]

Inuocatio

Tu mihi, qui rerum solus moderaris habenas
Aerios tractus penetrans atque intima mundi,
Quiue [ERROR: no link :]

Quiue] quique A

nouis semper foecundas partubus annum
Materiam uarians proprii sub imagine uultus,
Vt fluxum maneat perpes nec protinus usquam,
Qui uitam aetheriam genito communicat orbi,
Ignis deficiat succensus origine prima,
Terrenumque tuo simulacrum ut luceat ore,
Adsis; te canimus, tibi noster pangitur orsus.
Tu, nos ut redimas, hominem tibi Virginis aluo
Suscipis, utque nouo terris natura creatrix
Emicuit vultu, stupet omnis machina mundi
Mirata, ut consors humano constitit ore
Naturę duplicis; quęnam concordia tanta
Concilians iungit simul immortale caduco?
Vagitum cunis infans puerilibus aedis:
Cęlestum cuius splendore exercitus omnis
Impletur lucemque suam de fonte perenni
Deriuat [ERROR: no link :]

Deriuat] mut. e deriuant

rerum qua nil speciosius extat,
Atque ubi conspicitur melius spectabile nostrum.
Indefessa beant obtutibus agmina sese
Illa tuis, nobis subter largoque refundunt
Vbere, quo dulcis nostro fluit aethere nimbus,
Terrenas sordes qui purgat, et intima mentis
Illustrans ductis sublimes prouehit alis.
Hac ope nunc ausum misteria dicere mortis3
Erige, et infirmas augens in carmina uires
Da tot pro populo passum meminisse labores,
Et quę Pontifices tam dira agitabat Erynnis,
Exosi ut peterent crucis in tormenta salutem.
[ERROR: no link :]

Redduntur causae

Vanus honor, nec non sacrorum cultus inanis,
Et templi uenalis apex, pollutaque merces
Diuini ritus, nec iam libamen in aris
Quale fuit priscis quondam de more uetusto,
Cordis signabat quando hostia cęsa piamen;
Ambitio tantum in populo turbaque uideri,
Vulgares auras captare et nomina gentis.
Hęc frustra non cura uiris, sed conscia gaudet
Quo sibi mens tacito, nullus respectus honesti,
Relligioue Dei, scelerumque exempla tueri
Non pudet, et patriam documentis fallere legem,
Securique, diu quod nemo redarguit, errant.
Sed[ERROR: no link :]

Sed . . . 90 lignum] Mt 3, 1-10; Mc 1, 1-8; Lc 3, 1-18

postquam, primo quo tunc secessit ab aeuo,
Egressus siluis in ripa apparuit amnis
Promissa barba et squallenti crine Ioannes[ERROR: no link :] 3
Direptoque recens indutus tergore menbra
Damnauit gentem, et ualido perterruit ore:
"Vipereum genus, atque Herebi patris improba proles,
Immineat (quis monstrat enim?) quę pestis ab alto,
Cura Dei inuisum solito non auocat idem?
Seruetur pietatis opus, quę corda piando
Digna parat sceleri, uitę cum pęnitet actę.
Iam nihil imponat, soboles quod prisca parentis
Estis; namque Abrahę de marmore tollere gentem
Ipse Deus poterit: truncis admota securis
Stat pridem, penitusque recidet inutile lignum." 3'
Nec Christus parcit post hęc incessere dictis,
Namque [ERROR: no link :]

Namque] nempe A

illo passim properatur, et agmina campis
Dum feruent, toto uox protinus insonat amne:
"Ecce[ERROR: no link :]

Ecce . . . 102 fluxit] Mc 1, 7-8; Lc 3, 16

uenit promissa dies et claustra patebunt,
Quę pulsis aditus olim coelumque tenebant.
Nos haustas tantum liquido de flumine limphas
Fundimus et turpi inundamus corpora sorde,
Terrestres toti ualidi nil scilicet ultra.
At, coelo qui missus adest, noua pectora finget,
Formabitque animas ueteris delemine noxę.[ERROR: no link :] 4
Scilicet huic pleno fudit se copia cornu,
Deque suo, quicquid nos hausimus, ubere fluxit."
Interea nitidus capiti superastitit ales,
Seque peti uitreas gradienti uidit ad undas.
Nouit signa uiri, uolucrisque argentea quidnam
Portendat pendens sublimibus aethere pennis.
Constitit et presso uenerans obmutuit ore,
Nec multum tali post uoce silentia rupit:
"Expectatus[ERROR: no link :]

Expectatus . . . 111 resoluit] Io 1, 29

ades, nunc terra piabitur omnis:
Hic est, cuius iter componere mittimur, Agnus,
Hic delet culpas hominis nexumque resoluit.
Accessit[ERROR: no link :]

Accessit . . . 116 recenti] Mt 3, 13

uir mundi opifex pignusque salutis."
Oppressa attonito ingenti mens luce uagatur,
Hausit molem oculis, sed se Deus obtulit olli,
Interior qua prodit homo: tum poscitur amnem
Et laticum ritu solemnia uota recenti.
Detrectat,[ERROR: no link :]

Detrectat . . . 120 oris] Mt 3, 14

"Nostrisque piacula sordibus", infit,
"Affers: ipse sinu manans primęua paterno
Lux, qua depulsis effulget inane tenebris,
Nec non pars melior formosior emicat oris."
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . 123 istos] Mt 3, 15

refert contra: "Obniti tu desine fatis;
Sic placitum semel est, numerusque implebitur omnis4
Iustitię, crescatque gradus doctrina per istos."
Protinus[ERROR: no link :]

Protinus . . . 126 nouit] Mt 4, 1-2; Lc 4, 2

in siluas agitur tunc solus ab undis;
Dumque docet quęnam mortales semita coelo
Traducit, nullam Cererem nec pocula nouit.
Affuit huic quondam foelici uisus in aruo -
Quod stetit heu magno, nam pręceps corruit ipse
Primus homo sobolemque infecit culpa futuram -
Sed tunc frustratus conatum abscessit et ingens
Cura subit, rapto neu iam pellatur iniquus
Possessor regno, repetit sic fata timendum,
Quam ualidus rapidis tenet unguibus, affore prędę
Vltorem; hic uictor spoliabit mortuus umbras.
Est regio qua non foelicior altera glebę
Seu potius grauidis uindemia [quaeritur] [ERROR: no link :]

quaeritur] coni. A

ulmis[ERROR: no link :] 5
Siue seges, Cereri aut Baccho non gratior ulla.
Explicat hęc Solymis demissum montibus aequor,
Qua uertit Galilęus humum non segnis aratri.
Hic gens multa uirum passim, populique frequentes,
Cinctaque turritis non desunt oppida muris.
Quin[ERROR: no link :]

Quin . . . uillas] e marg. pro Et licet impositas fundis prope cernere uillas

licet impositas et fundis cernere uillas,[ERROR: no link :] 6
Claraque non paucis numerantur nomina terris:
Engade sine prole ferax, quid foemina soli
Ignotum, nec festus Hymen connubia iungit;
Et cui nil tutum, sic fert in secula famam,
Dum male sustinuit clangentis murmura cornu,
Quęque urbes inter merito se iactat alumno
Nazaret, et Sodomis leuior nil diues aquarum
Prisca Capharnaos, querulę[ERROR: no link :]

querulę . . . Ramę] Ier 31, 15

tum moenia Ramę.
Huc primum a siluis se contulit, audiit altrix
Terra renascentis pręconia prima salutis. 4'
Per populos it fama uiri mirata potentem
Amplius humano captu, quem pellere dicto
Languores canit, et rerum pręuertere legem.
Cognita[ERROR: no link :]

Cognita . . . 158 Lięo] Io 2, 1-10

sic Channa est: liquidum prius hauserat amnem,
Vnda tulit, uitis cui non certauerit ulla,
Spumantem pleno mensis cratera Lięo.
Huic[ERROR: no link :]

Huic . . . aequor] Mt 8, 23-27; Lc 8, 22-25; Mc 4, 35-41

iussi uenti ponunt, obtemperat aequor,
Et quicquid menbris inimica iniuria uexit.
Instaurat male nata potens naturaque paret
Officio famulata suo. Post lumen ademptum
Euasit cęcus tenebris uisuque potitur
Diuinę carpens cęlestia munera lucis.
Nec[ERROR: no link :]

Nec . . . 167 ore] Mt 9, 32-34; Lc 11, 14-15

surdus solum iam percipit aure fragorem,
Insinuat sese lux illi, intelligit omnem
Sermonis salebram et sensus se promit in ore:
Sic subitas mutis uoluit quoque lingua loquelas,
Vsque[ERROR: no link :]

Vsque . . . 171 aurę] Mt 9, 23-24, Lc 8, 49-55

adeo premit humanę penetralia mentis,
Quin post exequias defletaque funera Manes
Euocat, et redeunt uitales ossibus aurę.
Talis fama uolans commotas concitat urbes:
Illicet urgentes, auditur sicubi, turbas
Vix iam ferre ualet, nunquam intellecta docentem
Tantus amor uidisse uirum: tum gliscit eundo
Qua Libano prętenta iacent Traconitidis arua,
Atque uias coelo commentus in aequore Phoenix,
Quaque Arabes cingunt tunica gens usa fluenti.
Ecce[ERROR: no link :]

Ecce . . . 185 nurusque] Io 4, 1-42

autem mulier certis afflatibus amens
Vrbe stetit media, qualis furiosa Mimalon:
"Inueni quem scripta canunt, mihi credite, uatum
Ad fontem, Sicimna, tuum, fas uisere, ciues!"
Talia uoce sonat, rursusque refertur in agros;5
Pone trahit populum, Samaria tollitur omnis,
Et mixtum vulgus feruent, iuuenesque nurusque.
Ecce autem iam signa Dei manifesta latentis
Mirati, uultus quę conscia prodit imago,
Nondum monstrato digressum fonte tuentur.
Dilecto[ERROR: no link :]

Dilecto . . . 194 arcum] Gn 48, 22

hęc sorti superaddita terra Iosippo,
In ripis dum, Nile, tuis defungitur aeuo
Israel et meminit promissa nepotibus arua,
Quę uicto tulit hoste pater: "Tibi munera sunto,
His", inquit, "pulsus mihi cessit Amorrius agris,
Et nostrum robur, nostrum cognouit et arcum."
Sic nato senior meritos exoluit honores
Officiumque pium testatur fama superstes.
Hęc loca raptorem Dinę possederat ultus,
Cum Simeon stricto gladio ferus irruit urbi.
Mercatus[ERROR: no link :]

Mercatus . . . recedens] Gn 33, 18-19

quondam non grandia iugera, campis
Illis se tenuit Syria tellure ,
Cum lędi indignus, tum lędere nescius heros.
Collibus his placidus pecudes pascebat in emptis,
Accendit donec fratres iniuria Dinę.
Audiit[ERROR: no link :]

Audiit . . . fallit] Io 4, 39-42

hic illum populus uerbisque repente
Dicentis capitur, mulier nec credita fallit.
Tunc hominum noua traditio passim imbuit aures:
Scilicet esse alios ortus, quis quęritur aether,
Rursus opus lymphis per mystica sacra renasci;
Proponi hunc panem humanę noua pabula uitę,
Carne sua uesci demum, suadetque cruorem
Potari; maiora fides neu linquat inausa,
Se credi uult esse Deum coeloque parentem
Asserit esse sibi, quocum una luce coruscat,
Cum sit uterque idem, distinctus origine tantum:
Cęlo [ERROR: no link :]

Cęlo] suprascr. pro Alto

se terris mitti, mortalium in illo5'
Vitam constitui, quam mutat nulla uetustas,
Quę nullos obitus nouit, quam Spiritus afflat
Rite suus, Patribus conspectus in alite priscis.
Reddidit infestos talis doctrina Magistro
Quos scelus et uitę cęcabat cura profanę,
Ardor mox haustus quis pridem inoleuit habendi;
Affectantque externa, nihil sunt cętera pensi,
Non parcunt sceleri, concępit praua libido,
Dum satagunt, acies hinc raptim extinguitur ipsa
Qua Deus et Legis substantia uera paternę
Cernitur. Hinc miseri sensim labuntur in omnem
Nequitiam: promissa Patrum meminisse recusant;
Non factis credunt, quę coram plurima Christus
Aedidit, impingunt tenebris corda inscia ueri.
His[ERROR: no link :]

His . . . 232 culpant] Mc 11, 18

Orcus pater infandas exsuscitat iras:
Illicet aeternum gens odit adultera Verbum;
Plebem seduci dicunt, miracula culpant.
Ciues[ERROR: no link :]

Ciues . . . 244 aufert] Mc 11, 15-17; Mt 21, 12-13; Lc 19, 45-46; Io 2, 14-16

diffugiunt templo, secat ille flagello,
Impellitque uiros et humi diffunditur aurum.
Pręcipitem festo celebri tum feruor agebat.
Atque ita uenturi cecinit mens pręscia uatum,
Exederet quod cura uirum cultusque moueret
Diuini neglectus honos. Ait: "Hactenus ergo
Prodit auarities, templo sibi quęrat honorem
Aspernata Deum, quo, dedecus, ausa rapinam
Inuexit, scelerique nouus mos uindicat aedem
Qua pius instituit ferri libamina Moses!"
Scintillę vultu absistunt dicentis, et inde
Cessit vulgus iners, cursu et se territus aufert.
Vt[ERROR: no link :]

Vt . . . 249 nectere] Mc 11, 18

uero seditque pauor, nec iam ora minantis 6
Obsistunt animo, reuocans sese increpat ultro,
Et dolet hoc ausum, grauiterque irascitur inde [ERROR: no link :]

inde] e marg. pro olli

Fraudari famaque ratus quęstuque sacerdos,
Insidiasque necis proponit nectere. Contra
Hoc magis instabat dictisque obiurgat amaris:
"Insuper et Legem, modo quam contemnitis, ipse
Non Moses statuit? Quid me ergo perdere vultis?
Ille magis uobis culpandus, si modo debet
Culpari, factum qui damnat Lege scelestum.
Quin etiam uestrum cum seruet Sabbata nemo
Si circumcidi carnis pręputia poscant:
Sanantem hac coecum cur luce repręhenditis ultro,
Incassumque dolos insonti tenditis?" inquit.
Tunc nectit uaria sermonem ambage refellens.
Illico se uelli Pharisęus hypocrita sensit,
Haud[ERROR: no link :]

Haud . . . operti] versus additus e marg.

recto gaudens, uanus simulator operti,
Pontificumque manus turbę nihil ausa tumultu,
Quę nunquam sibi dicta prius narrantis ab ore
Pendebat credens factis suspensa prophetam.
"Pro[ERROR: no link :]

Pro . . . 295 mundat] Mt 23, 1-28;

solio Pharisęus", ait, "Mosisque cathedra
Sublimis sese componit: discite quicquid
Disserit, at memores imitari exempla cauete!"
Illum[ERROR: no link :]

Illum . . . 273 curę] Lc 11, 46

grande docet pondus imponere plebi,
Quale tamen digito nequam[ERROR: no link :]

nequam non] nunquam A

non mouerit uno;
Nil referre sua, simplex si transigat aeuum
Et uita et factis monitor documenta sequatur;
Monstrari tantum digitis et uelle uideri,
Atque sibi in populo credi, nil cetera curę.
Hinc genti fastus, adducique agmine longo
Ambitio, temere hinc iactantia uana tumenti
Mane salutantum, et nomen preciumque magistri.
Clamat: "Io Pharisęe, uides sapientia quonam
Te refugit propriosque petit sublata recessus?6'
Nequicquam captas: ludit defensa tenebris
Obtutus hebetes terrenaque pectora uitat,
Atque ideo Legis uerum quod foedus omittis.
Nulla fides uobis, quondam de gentibus Abram
Educens mediis et quę reuocauit adusta
Israel Aegypto Pharaonis compede uinctum.
Iudicium periit, periit clementia Legis,
Et sectrix decimę diuina, proh dolor, aede
Sedit auarities, nec prorsus uilia linquunt.
Quis uos aeterno damnatos eximet igni?
Non aurum colitis? Vestris Deus exulat aris.
Summus honos auro, pensatur uictima nummis,
Et sine diuitiis altaria uilia, uilis
Aedes ipsa Dei. Quęnam hęc dementia gentis?[ERROR: no link :] 7
Par similisque, intus quę coelant ossa, sepulchris
Lumina spectantum uaria fallentibus arte,
Quę mentis sordes abscondit et extera mundat."
His[ERROR: no link :]

His . . . 298 senatu] Mt 26, 3-4; Mc 14, 1; Lc 22, 2

ergo causis succensent uera loquenti,
Et legum consulta cohors uanusque sacerdos
Tractabant procerum medio de morte senatu.
[ERROR: no link :]

Narratio

Solus discipulis stabat comitatus Iesus,
Quaque procul uernans oleis internitet ora,
Cunctantes in morem obeunt decliuia montis.
Illud fama canit placidę regionis oletum,
Sępe Deus quo se solitus referebat ab urbe.
Vrbi uicinus delectus in ocia plebi
Mons sensim cliuo ascendens consurgit in auras.
Molle iugi fallentis iter per pinguia culta,
Qua raris suberant pulcherrima prędia uillis:
Crescenti segetes serpunt arbustaque dorso, 7
Et cultu iucunda oculis uineta nitenti.
Pars bona non ulli cultori obnoxia restat[ERROR: no link :] 8
Naturę ingenio requiem seducta petenti,
Absunt unde hiemes, tepet et mitissimus aer.
Aestuat at longis quando iam solibus annus,
Crebrescunt flatus nec deficit aura Fauoni;
Terra solo passim gratos exhalat odores.
Omnibus optatus secessus ciuibus ille
Componit mentem et pellit de pectore curas.
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . 321 luce] in calce folii pro versibus expunctis in textu (Hic epulis animi pariter uitalibus omnes/Pascebat captos sortis substantia sanctę) et in margine (Hic desiderio et uitę cęlestis amore/Arcano hic aditu lectos pascebat Iesus)

pręsens uitę substantia uera beatę
Dum pascit lectos, uisi sibi ponere pennas
Protinus et raptim cęlestem carpere tractum,
Ac clara tandem compręhensum cernere luce
Carmine quem populis cupio [ERROR: no link :]

cupio] suprascr. pro vellem

memorare Latino
Partibus occiduis atque una auditus Eois.
Afflante hic quondam diuino numine cretus
Intactę tumido [ERROR: no link :]

tumido] tumida A

gestatur Virginis aluo
Aeternę insertus naturę Virque Deusque.
Principium huic geminum duplex referebat origo,
Ostensos[ERROR: no link :]

Ostensos . . . 330 ferebant] Mt 2, 1-12

omnis cuius turbatur in ortus
Aurora et positis properabant Bactra thiaris:
Regem quęrebant et Regi dona ferebant. [ERROR: no link :]

ferebant] e marg. pro gerebant

Quin[ERROR: no link :]

Quin . . . 337 cicutę] Lc 2, 8-20

timuit circum noctis uicinia lucem
Maiorem mirata die, quo tempore Mater
Illum utero fudit, uolucres cum uisa per auras
Coelestum trepidis nituerunt agmina siluis.
Territus audito stupuit tunc carmine pastor,
Narraruntque diu, et meminerunt pascua noctis
Prodigium, ac gracili res est mandata cicutę.
Iam[ERROR: no link :]

Iam . . . 346 tulere] Mt 1, 18-25

uero natum uocis coelestis Iesum
Egregii monitu iussi dixere parentes,
Promissum Legi et prędictum vatibus olim.
Nam dederat causam contemptę iniuria Legis
Pollicitis, fruticem uetitum dum uellit Adamus,7'
Cum mors perpetuos uitę primum abstulit annos.
Debebat damnum hic culpę reparare uetustę
Quod desideriis aetas quęsiuit auorum,
Et uotum fatis tandem sua secla tulere.
Exinde[ERROR: no link :]

Exinde . . . quęrit] Mt 10, 1; Mc 3, 13-14; Lc 6, 12-16

[ERROR: no link :]

Exinde . . . quęrit] tres versus duobus in textu scriptis emendandis additi in calce folii sed deinde expuncti: Atque uiri demum ut primum uox publica facta est/Non audita prius pergit uulgare docendo/Delectos probitate simul sibi iungere quęrit

in populum cum Doctor prodiit ille[ERROR: no link :] 9
Delectos probitate uiros sibi iungere quęrit;
Secernit bis sexque, suas quis credere curas
Possit et arcani magnos recludere sensus.
Atque sodalitium instituit commune Magister
Formabatque viros; assuescunt moribus illi
Doctoris, studiis amor hinc coalescit in isdem,
Quos circum dociles secum tunc Christus habebat,
Interiusque uiros sacro purgabat amore.
Sed[ERROR: no link :]

Sed . . . 359 canit] Mc 14, 10-11; Lc 22, 3-6

qui iam mentis penetrali hunc reppulit, absens
Transegit mitis de proditione Magistri.
Hunc, quamuis obscura, tamen Schariotide uico
Ortum fama canit: profligatissimus olim
Et quem, tot scelerum caperent cum tędia tandem,
Tunc, ut poeniteat, uenientem haud reppulit ille.
Sed pietas reiecta breui prauumque secutus
Ingenium solitos morum deflexit ad usus.
Furtim[ERROR: no link :]

Furtim . . . reponunt] Io 12, 6

dilapidat loculis quęcumque reponunt
D[um Christum] refe[runt et] cura haud deside uitę
Pros[piciunt] [ERROR: no link :]

Prospiciunt] coni. A

mirum dictis factisque potentes.[ERROR: no link :] 10
Lapsus eo sensim posthac ut uenderet auro
Autoremque auri uitęque animique bonorum.
Hoc Christi latuit non prouida corda [ERROR: no link :]

corda] cura A

futurum,
Cum iam uesanum socios secerneret inter.
Verum doctrinam [ERROR: no link :]

doctrinam] e marg. pro vocabulo quod haud legi potest

quęrit dum linquere terris,
Fatis, esse malos, nullis cogentibus, ultro . . . .[ERROR: no link :] 11
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 8
Fuderat[ERROR: no link :]

Fuderat . . . 452 quietos] Mc 14, 12-15; Lc 22, 7-12

haud uitę pestem laquearibus aurum
Munda soli facies, et foeda sorde retersa
Depicta unde aberant uarianti marmora textu.
Splendida simplicitas turpi sine labe nitebat,
Spes ciui certa angustis in rebus egeno.
Hic non parca manus miseris alimenta ministrat.
Nam uitę cultu peregrinę accommoda genti
Hospitio semota domus pars magna recessit.
Muneribus uariis late explicat area sedes.
Vngi hic et lauisse licet, discumbitur illic,
Summendis epulis locus aptus; et altera somno
Pars uacat, a turbis longe seposta quieti.
Nec statio deerat spaciando commoda, uitę
Cum poscit ratio, et lentos incedere pręstat.
Huc fert dispensans celeri uestigia passu
Inducitque uiros raptim clauesque resignat,
Ne qua nocens temere insontes iniuria turbet
Et uesci liceat dapibus de more .
In[ERROR: no link :]

In . . . 456 Petrus] Mc 14, 16; Lc 22, 13

medio stabat gentili instructa paratu,[ERROR: no link :] 12
Non lichni mensę patrii, azima desunt,
Non quid opus festo Phasen celebrantibus illo:
Sedulus[ERROR: no link :]

Sedulus . . . Petrus] e marg. loco versus Ipse struit satagens propere tum cetera Petrus

ipse struit tunc ordine cętera Petrus.[ERROR: no link :] 13
Aegyptus[ERROR: no link :]

Aegyptus . . . 459 coelo] Ex 14, 8 - 10, 23

causam ut solemnia sacra frequentent
Iamque[ERROR: no link :]

Iamque olim] suprascr. pro iam dudum

olim perculsa dedit, quo tempore Moses [ERROR: no link :] 14
Sęuibat plagis minitans et uindice coelo.
Nocte intempesta trepidos aggressus et ensem
Per mediam cędens exegit Spiritus urbem
Hebręos pręteruehiturque sub indice postes
Defensos iussi monstrata aspergine sacri.
Prodigium fastis ascribi in sęcula fecit,
Quoque, Pater statuit, mactetur uictima ritu.
Mense[ERROR: no link :]

Mense . . . reuersat] Ex 12, 6

diem celebrant primo cum Cynthia lucem8'
Iam quartam decimę iungit lumenque reuersat.
Vespere tunc primum laribus fermenta sequestrant,
Obtruncant agnos, sudibus dein uiscera torrent:
Solenni populis lucescit crastina festo.
Cumque pares nocti lux uernę reddidit horas,
Ostendit primum Neomenia proxima mensem,
Lunaque dehinc reliquos uoluens per signa reuisat
Dum celeri fratrem cursu pręuertitur usque
Distinguens abitu reparando lumina menses,
Donec principio rediens iam clauserit annum.
Sic gens digestis metitur tempora fastis.
Sub noctem surgens urbem repetebat Iesus,
Et gradiens secum dispensat singula mente.
Occulit immensum numen, tum cetera cautus
Obseruat rerum momenta examine iusto,
Correptus qualis turbato nauita ponto
Intrepidus sedet et circum impiger omina captat,
Tum clauo et uelis titubanti temperat aluo.
Pręscriptum[ERROR: no link :]

Pręscriptum . . . 487 quotannis] Io 11, 55

et patriam stabat non temnere legem,
Quę festo passim cunctosque accersit ad urbem,
Vt memores renouent solemnia uota .
Ast[ERROR: no link :]

Ast . . . 491 amico] Mc 14, 17

odium, tibi quo, Pharisęe, inuisus agebat,
Cunctantem retinet, si commoda tempora posset
Corripere et uanum populi uitare tumultum
Dum de more urbem comitatu inuisit amico.
Vestigans tacito tunc alta mente tuetur,
Si tandem insidiis, semper quibus excubat Orcus,
Implicet ignarum et pręhenso fera uincula tendat.
Hoc rerum, quicumque legis, dulcedine captus,
Cantantem non aequa sequi me calle memento. 9
Namque ut cauta uiro nusquam prudentia nutet
Et referam uictus Phlegethon qua restitit arte
Dum fas atque nephas confundit et omnia miscet.
Tendentem tuto noctis fax prima tegebat.
Ingressus ueteri ne turbas suscitet urbe,
Neue leues populi motus exciuerit ultro,
Vrbem adit: armari capto nunc milite Iudas
Vellet, et arreptum subito ad prętoria duci.
Pestis tanta premit, totusque insederat Orcus
Visceribus! Pretio nam sanguinis aere recepto
Proditor intranti mox limen adhęserat urbis,
Consilio procerum ueniens mercator auarus.
Has excandescens iras conflabat Alecto:
Namque indignari, mortali robore uinci,
Et Chaos exuuiis spoliari, limes in altum
Conspectus findi, qua sese nexibus arctis
Expediant populi, turbatam pectora terret
Incertamque animi non antea uisa mouere,
Ire uiri uerbis orta nunc luce nocentes,
Atque priora animis agnosci crimina nusquam;
Se dicto obsessis tantum suaque agmina pelli,
Et quęcumque libet uel solo fingere iussu.
Humanę hunc tenebrę nullusque obnubilat error:
"Quanta non alias mens", inquit, "luce refulsit
Mortalis, candens Seraphin sublimia pręstat.
Quidnam fata parant? Quid uult aeterna potestas?
Vidimus huic umbras ubi Tartara iussa remittunt,
Amplius assueto indulsit se gratia pręsens
Extolli tantum, solus qui debeat, unquam
Hic fuerit; non quę sententia mulctat iniqua est,
Quę superos coelo deiecit et infima tollit?"
Atque ignara rei in nubem se rettulit atram:9'
Rimatur contexta poli terramque profundam.
At rete ut fraudum bene tendi uidit Erynnis,
Et late totum cohiberi amplexibus orbem,
Huic soli pugnas aequo certamine sisti,
Miratur, nexusque inuisens consulit artem.
Repperit infęlix nusquam, qua possit adiri.
Quin formido feram cohibet consistere iuxta,
Atque suum nescit, remanet cur debile, robur.
"Hostis quantus adest, et quam contrarius!" inquit:
"Omnia tentanti nusquam mihi prębuit ansam;
Humanum huic nostro deletur codice nomen.
Sed memini puero fluxit de uulnere sanguis:
Hic te iam teneo, quantum ius [ERROR: no link :] 15 pręualet, omne
Morte lues; dabitur poenas hac sumere saltem.
Esto, illum nostra uetitum sit sternere fraude:
Pręsidium at liceat labanti hoc tollere mundo.
Sin fuerit quicquam, quod nostris artibus obstet,
Consilii arcanum summi didicisse uacabit."
Tunc artes reuocat fallendi et circuit astus:
Ingens huic studium primaque ab origine cura
Humanam recto diuertere limite mentem,
Abiungitque animam centro, qua semita coelo
Ducta meat, nec non certus prouectus in auras
Et qua mortales euadunt numina tandem
Implicat errores et iter conuertit ad ima.
Mille assueta modos uersat, tum uirus inungit
Inspiratque malum menbris medicamen anhelis;
Post onerat curis, tumefactaque pectora flatu
Tendit somnifero Lethea obliuia ducens,
Sic sontes statuens mortales dira co[ercet].[ERROR: no link :] 16 10
Aggressura doli repetit tunc texta, fidemque
Explorat, Pharisęe, tuam; uolat ocyor Euro,
Pontifices adiit, uarias his incutit iras
Accenditque odium, furit omnis concitus oestro.
Qualis, ceu fama est, Phrigia bacchatur in acta
Inuaditque armenta odiis agitatus amaris
Et pestem propriam ignorat Telamonius Aiax.
Fastu sunt habiti Pharisęis semper honores,
Et longo populi quęsita potentia seclo
Ciuili solitis urbem miscere tumultu,
Sępe ausi ciuem reges impellere contra.
Tolli illum cupiunt acuuntque doloribus iras,
Quos dudum indoctę commendat gratia plebi,
Ore nocens uario gnaros abscondere pectus:
Non legum doctrina uiris spernenda sacrarum,
Sed uitę mentis penitus sententia discors.
Inde[ERROR: no link :]

Inde . . . inanes] Mt 26, 3-4

acti Furiis coeunt et curia sedit,
Decernit de morte, metus et fingit inanes:
Quotidie[ERROR: no link :]

Quotidie . . . omnis] Io 11, 45

sed fama magis crescebat Iesu.
Bethaniam regio ruit excita finibus omnis:
Illas qui dirimit terras urbs monte sedebat,
Lata Palestinę prospectans arua iacentis.
Hinc demissa iugis regio descendit in aequor,
Parte una ingreditur laudatas ubere glebę
Qua terras uersat duro Galilęus aratro;
Altera adit regni male peruia saxa niualis
Iudęę, tractum uicis populoque frequentem.
Ad[ERROR: no link :]

Ad . . . prodis] Io 11, 43-44

uocem iussus monumento hic, Lazare, .
Nobilitate potens, ampli ditissimus agri
Lazarus, et late terras ditione tenebat.
Huius Bethaniam simul et decliuia montis,
Ac totam ostentant ingentia tecta per urbem,10'
Et qua, dum placidus refugis elabitur undis,
Collectas Iordanus aquas in stagna relaxat
Atque uoluptatum gentis laudatur alumnus,
Genesaram picto uectus canit accola lembo,
Magdali dictis huc proxima męnia parent.
Eiectus quondam patrio de littore fugit
Solus cum gemina commissus naue sorore.
Expediunt non uella uiri, non aequore tonsę
Tinguntur; legit illa uias, appellitur oris.
Massiliam eggressi gentes docuere remotas.
Iam tunc ille recens uestigia rettulit Orco.
O nimium dilecte Deo, o iam tempore natus
Optato, eductum rursus fera Tartara coelo
Restituunt! Totas ea fama uagata per urbes,
Mira canit facta uiris; exciuit amore
Tunc resides populos noua res studioque uidendi
Opplentur celebri conuentu tecta fidemque
Vix capiunt uidisse uirum, repetuntque .
Putruerant[ERROR: no link :]

Putruerant . . . 613 surge] Io 11, 38-43

clauso defuncti menbra sepulcro:
Astitit, et lapidem auferri pręcepit Iesus.
Clamorem tollit, quo maximus insonat aether,
Et perculsa procul geminarunt Tartara uocem:
"Lazare, surge!" Viro sese patefecit Abissus,
Atque alias qualis nunquam uia facta per umbras.
Germanę sparsis stabant in colla capillis,
Tristiaque uberibus lachrimis simul ora rigabant.
Tunc circumfusę surgit querimonia turbę,
Perculsamque domum miserantur, et omnia late
Morte uiri prostrata uacant: pars sustinet ulnis
Defessas gemitu et suspiria lenta trahentes, 11
Ac quacumque ualent casum solantur acerbum.
Ecce[ERROR: no link :]

Ecce . . . 631 caterua] Io 11, 44

autem strepitum commotaque menbra recluso
Conspiciunt tumulo, pedibusque innititur et se
Vir regit, ac totus panno consistit opertus;
Vincla manus niueas cohibent, et uincula plantas.
Terrentur subito uisis retroque recedunt;
Mox sumunt animos propiusque accedere tentant.
Ingressi iuuenem discingunt; haurit apertum
Lumen et excisi prodiuit fornice saxi.
Concursu opprimitur tenues reuocatus in artus,
Adducuntque domum longa comitante caterua.
Ille tamen sese retinet post terga Magistri,
Obseruatque ducem et numen ueneratur euntis:
Multum animis, multum se pectore deuouet olli.
Protinus attoniti pensant rem et facta uolutant
Egressi tumulo, cunctis ea mira uideri.
Tum uero repetunt uatum prędicta priorum,
Inueniunt numero promissum Legis inito[ERROR: no link :] 17
Et tandem incurrunt pręsentia tempora fatis.
Illapsus menti propria sub luce refulgens
Explicat humanis ambagem sensibus omnem
Ipse Deus; conuersi[ERROR: no link :]

conuersi . . . Christum] Io 11, 45

animi capiuntur amore,
Agnoscuntque simul manifesto lumine Christum.
[ERROR: no link :]

ormh kai dianoia

Insinuans sese bifida face scinditur ignis,[ERROR: no link :] 18
Permeat, et cordis penetralia lambit adurens.
Enituit mens pura uiris, rapit impetus omnes.
Illum nam solum celebrant et solus amatur,
Fraudatos templi ritus ac secula damnant.
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . 654 periclum] Io 11, 47-50

stimulos addit Pharisęis Dira, iubetque
Rursus concilium cogi. "Quid curia deses
Nobis," inquit, "agit, quęue hęc ignauia menti?
Opprimimur, segnis secordia fecit inertes.[ERROR: no link :] 19 11'
Hoc toti populo conducit, id expedit, unus
Vt pereat, ne forte adeat plebs cuncta periclum."
Hęc[ERROR: no link :]

Hęc . . . rursus] Io 12, 10

fatus Caiphas, et tete huc, Lazare, iungunt,
Ereptus morti occumbas uult curia rursus.
Heu iusti uerique tenax et, concio, Legis
Demissę coelo uindex, age stemmata Patrum,
Et uatum uobis documenta recenseat ordo!
Aegyptus[ERROR: no link :]

Aegyptus . . . 662 undis] Ex 14, 5-28

plagis percussa (agite ita superbi)
Quod male, dum sequitur, uestigia ponit harenis,
Inque oculis Patrum mediis immergitur :
Profugiunt[ERROR: no link :]

Profugiunt . . . 667 tenentes] Ex 13, 21-22

ataui coelestia monstra secuti
Et castris noctu lampas pręfulget heremo,
Perque diem nubes populo dat signa fideli
Arripiuntque uiam quo duxit tramite numen,
Sublimes oculos pendentiaque ora tenentes.
Vos non signa mouent, nihil et miracula flectunt,
Insontesque manus cohibere a sanguine uates
Pręcipiunt: uobis certę sententia cędis
Stat contra, tantumque cadat sub iudice Christus,
Iam non dedecori, sceleri non parcitis ulli.
Quęsiuit quę signa dari gens improba nuper,
Nunc uisis eadem tolli festinat Iesum.
Inueterata diu sic nunquam ars mitigat ulla,
Ingenium trahitur quo fert propensa uoluntas.
Neue ignominię mens ipsa obnoxia restet
Si iam fas contra ueroque proboque repugnet,
Fingit, quid culpę prętendat, callida semper,
Non[ERROR: no link :]

Non . . . quamuis] e marg. pro quamuis non iusto teneat

teneat iusto quamuis examine lances.
Nil refert, utcunque fugis temeraria falsi
Iudicia arbitrii; mens improbat omnia nequam. 12
Dum docet haud positam tractandis mercibus aedem,
Instituitque uiam coelo, nil sacra potestas
Aduertit mentem, nec dicta examinat amens,
Sed furit, ac effoeta boni sibi signa petebat.
Defunctus cineres semesaque menbra resumpsit:
Id[ERROR: no link :]

Id . . . errent] Io 11, 47-48

metuunt, regno ne se Romanus auito
Exigat, et patriis eiecti finibus errent.
Heu frustra, uesane, malum uitare laboras!
Hac[ERROR: no link :]

Hac . . . 693 istum] Lc 19, 41-44

serpunt, quę fata times: non sera nocentum
Terga premit uindicta, dabit mox, improbe, poenas
Vrbs antiqua, diem quod non agnouerit istum.
Vteris haud uero tu nunc interprete poenę,
Cuncti causa mali et cladis, Pharisęe, futurę.
Ecce fremunt iterum, tanto mussantque dolore.
Applausu[ERROR: no link :]

Applausu . . . asello] Mt 21, 7; Mc 11, 7; Lc 19, 35; Io 12, 14

ingreditur turbarum uectus asello:
Qualis stelliferum cum possidet aethera solus
Lucifer, impleuit largi cum luminis ora,
Vnde uagus tremulo subter natat aequore splendor,
Et gaudet ridens pulchro sub sidere tellus,
Pręsens quod vultu coeli conuexa uenustat,
Sideris hinc toti crescit iactantia mundo.
Omnibus[ERROR: no link :]

Omnibus . . . 713 iungunt] Mt 21, 8-9; Mc 11, 8-10; Lc 19, 36; Io 12, 12-13

at contra uenienti partibus exit,
Vrgentisque unum seruat populi unda tenorem.
Quaque fuit facturus iter, per strata uiarum
Vestimenta uiri tendunt; stat fronde refertum
Omne solum, coedunt oleas, palmasque ferebant,
Multa quibus pendet prędulcis bacca saporis.
Sparsus turmatim populus discriminat arua;
Quaque pius graditur Rex, illico confluit ingens
Turba,[ERROR: no link :]

Turba . . . micanti] versus additus e marg.

simul numero uaria de parte micanti
Obuia[ERROR: no link :]

Obuia concursu] corr. ex obuiaque occursu

concursu ducentibus agmina iungunt.
Ceu cum surgentes turbant examina uenti,
Perque leues auras diuersa tulere procellę -12'
Hinc quacumque uident ferri per nubila regem,
Vt primum posuere animi, flatusque resedit,
Illo continuo sese stipantia cogunt:
Sic passim uideas gradienti occurrere loetos.
Huc ramos oleę iaciunt, pręsagia pacis,
Quamque sibi pręfert superans Victoria frondem.
Iam laudes et facta canunt: "Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . panibus] Mt 14, 19-21; Mc 6, 41-44; Lc 9, 16-17; Io 6, 10-11

milia gentis
Multa quidem paucis saturauit panibus; idem[ERROR: no link :]

idem . . . morbos] Mt 4, 23-24

Corporibus quoscunque ualet depellere morbos.
Macte esto uirtute Dei: tibi flamina parent,
Et[ERROR: no link :]

Et . . . fluctus] Mt 8, 26

turbata suos componunt aequora fluctus!
Dexter adi populum: tibi gens en supplicat omnis.
Tu[ERROR: no link :]

Tu . . . coecis] Mt 21, 14

gressum claudis reddis, tu lumina coecis,
Restituis[ERROR: no link :]

Restituis . . . iussus] Io 11, 44

uiduę tu natum: Lazare, demum
Existi tumulo funebri sirmate iussus.
Pax[ERROR: no link :]

Pax . . . redibunt] Mc 11, 9-10

terras teneat, subeat noua gloria coelum!
Rex uenit, et populo Dauidica regna :
Fausti sint aditus, exordia prospera regi!"
Atque alia exultans populus tunc mille recenset:
Vt[ERROR: no link :]

Vt . . . sodales] Mt 14, 22-33; Mc 6, 45-52; Io 6, 16-21

suspensa tulit tumido uestigia ponto,
Et prętergreditur cimba obnitente sodales,
Vtque[ERROR: no link :]

Vtque . . . aruo] Mt 8, 28-34; Mc 5, 1-20; Lc 8, 26-39

actos Furiis iactauit in aequora porcos,
Expulsi inciderant quibus omni demones aruo,
Et quacumque, malis regio purgatur, obiuit;
Vt Tyrius ciuis nemus et frondentis Idumes,
Atque iugo canente procul Iudęa niualis,
Foecundęque manum glebę sensere salubrem,
Quas stringente fugax Iordanus pręfluit unda,
Qui ripa attonitus miracula uidit utraque,
Ante celer totam differt ea fama per urbem, 13
Obuia pręcipiti quę cursu effunditur extra.
Inuehitur tandem portis, mediisque sonabat
In plateis carmen, pars altera templa subibat.
Accessum,[ERROR: no link :]

Accessum . . . 752 quondam] II Par 3, 1

scopulis qua surgit in aethera moles,
Aeditaque aequabat coelo fastigia templum,
Quod posuit Salomon, modico qua colle tumescit
Moria mons: Ornę Iebusęi hęc area quondam
Inter[ERROR: no link :]

Inter . . . 755 proles] Ios 18, 11-20

Beniamin et certus limes Iudam,
Obuersę in Boream latus hoc sors obuia iungit,
Et cedunt hinc iura tibi, Rachelia proles,
Ductaque[ERROR: no link :]

Ductaque . . . colli] Gn 22, 1-14

grandęuo seniori huc uictima natus,
Tradente euentu tunc paruo nomina colli.
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . sacranti] Gn 28, 10-19

et scala suo coeli post uisa nepoti,
Luza uetus Bethel quo facto dicta sacranti,
Dumque[ERROR: no link :]

Dumque . . . 766 arcę] II Sm 24

scelus regis diuina ulciscitur ira,
Hinc [ERROR: no link :]

Hinc] e marg. pro hic

ruere educto gladio conspectus in urbem
Angelus, et multa clades augescere coede.
Mercato sacrauit humum rex territus agro,
Atque adolet supplex trepidis altaria uotis.
Destinat hanc templi sedem, passimque uagantis
Et uersantis adhuc rigidis sub pellibus arcę.
Exequitur[ERROR: no link :]

Exequitur . . . 769 seclis] III Rg 6

successor opus, nam fata uetarunt
Belligero id regi; constructum surgit in auras
Templum augustum, ingens cunctis memorabile seclis.
Nec[ERROR: no link :]

Nec . . . 772 illo] IV Rg 25, 9

primi diuturna fuit fortuna laboris:
Aequatumque solo uictor iam Persa relinquens
Aegit cornipedem campo calcaribus .
Sed tandem inuenta est posthac iam gratia plebi;
Erigitur rursus, recidiuaque fabrica .
Protinus hanc aucti uisum ditione non esse [ERROR: no link :] 20
Pro regni, muris maioribus ambiit aedem
Herodes, potuitque inter miracla referri.13'
Feruebant illo, ualuisque patentibus omnem
Absorbet populum; strepitu templum omne remugit,
Quod uicibus uariis spaciosas diuidit aedes.
Quaque aditus primus, duplici circumdata muro
Atria fundantur: populi huc concursus ab urbe,
Atque intersepto sexus diuisus abibat,
Omnibus hic solitis coelestem exposcere pacem,
Et foedas animi sordes noxamque piare.
Succedit lato excurrens post area campo:
Leuitis aditus solis de more uetusto.
Haud sedes defensa suis a solibus illa
Ex uoto populi quo uictima ducitur omnis.
Hic iugulant nam rite pecus funduntque cruorem.
Quam[ERROR: no link :]

Quam . . . 796 arca] III Rg 6, 15-22; 8, 1-8

struxit Salomon hinc iam transitur in aedem,
Cedro contextam quondam fuluoque metallo.
Sacra iugis medio stabat libaminis ara[ERROR: no link :] 21
Rite litabatur qua mane et uespere semper.
Vltima post subeunt magni penetralia templi,
Illata est quondam quo magni foederis arca;
Fasque semel sacris insistere postibus anno
Pontifici, vulgusque locum formidinis horret
Omne aliud; reliquum stant clauso limine tempus.
Huc ergo ingressis iteratur carmen in aede:
"Optato tandem uenit spes una salusque,
Vrbs antiqua, tuis prędictus vatibus olim."
Sępius hęc repetunt, responsat uocibus aether,
Et clamore uirum sublimia tecta resultant.
"Heus,[ERROR: no link :]

Heus . . . 809 doloue] Mt 22, 15; Mc 12, 13; Lc 20, 20

abeunt omnes post hunc, et pectora languent
Nostra diu", queritur Pharisęus, et anxius ambit,
Increpatque senes, quod cura deside marcent. 14
Multaque tunc templo ingressum scitantur adorti,
Si qua fraude queant captum damnare doloue.
Sed uanum sumis nequicquam, stulte, laborem:
Nullę huic ignotę ambages, fallacia nulla,
Occultumque nihil uel inextricabile restat,
Ancipitesque uias errorum hęc regula soluit.
Te fugit esse hominem, quę nunc pręfertur imago,
Cui tribuit: nunquam uiderunt secula, demens,
Tale opus, emergunt huius nam cętera dicto,
Et uultum species quęque ac propria imbuit ora,
Nigro iussa Chao postquam emicuere sub auras,
Vmbras ut tenues tenebris quę deuocat ille.
Continuo at coelum egressis hauritur apertum
Naturę et tolerant pręscripto limite leges.
At non hic nihilo prodit difformis inani:
Omnia qua constant, lux delitet artibus [ERROR: no link :]

artibus] artubus A

istis,
Osque hominis sumens sese mortalibus addit
Ipse opifex rerum, uiuax exemplar, inundat
Fons cuius rebus late diffusus, et ore
Vsquam quod lucet, species delapsa refulget;
Ac quantum defit, ratio quod quęque requirit,
Singula compensans diiudicat arbiter aequus.
Quantum errat ratio depręhendit, et ipsa uoluntas
Quantum delirat, quid ponderis actio iusti
Deiicit, et subito taxata examine restant.
Peruius huic radio, et quantum defecit, inustus
Accessit tentans posito clam milite scriba.
Cyrino quondam censum Sadocus agente,
Sadocus legem et Pharisęum dogma secutus,
Seditione potens totam commouerat urbem,
Atque iugum capto suadebat pellere ferro:
Nam pręstare mori pro libertate tuenda14'
Hortatus secum turbas in bella trahebat.
Primo[ERROR: no link :]

Primo . . . 861 relinquunt] Mt 22, 15-22; Mc 12, 13-17; Lc 20, 20-26

aditu partes orator prętulit illas,
Atque ait: "O nobis assertor cognite ueri,
Ad uultus nullos cui cor expalluit unquam,
Vnde ostendis iter diuinum tramite recto:
Nos gens lecta Dei, stirps Patrum et sancta [ERROR: no link :]

sancta] vera A

propago,
Quos aluit semper spes lęta et gratia coeli,
Romanis indignum Abrahę seruire nepotes.
Iccircone licet pręsenti pectore censum
Detrectare, manu et patriam defendere legem,
Errori an potius gentis succumbere pręstat?"
"Frustra", inquit, "tentare paras modo cuncta scientem:
Ocyus huc agedum census numismata profer."
Prolato demum, quęnam sit, quęrit, imago
Impressa, aut cuius descriptio desuper iret,
Cęsaris esse, inquit: iubet hinc sua reddere cuique
Taliaque haud una penitus miscere necesse.
"Debentur coelo quę sunt coelestia: terrę
Terrenum tribue, et steterit concordia rebus."
Decepit falsos postquam sententia uoti,
Illico digressi uertunt hinc terga, docentem
Turbis collectis passim populoque relinquunt.
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . 870 docentis] Lc 21, 37-38

diem totum noua regna annuntiat urbi,
Sub noctem in siluas abit et deserta recedens.
Lustrat oliuetum coetu comitante suorum,
Exemplo, ingeniis adeant quibus aethera, tradens.
Hinc rursus remeat, quamprimum discutit umbras
Orta dies, uitę miseris reuehitque labores.
Ingressus templum medio stans ore profatur:
Cultus diuersi plebs plurima cogitur illo, 15
Inque uiri uerbis capitur diuina docentis.
Huc passim coeunt, instant solennia quando,
Siue fugę Aegypto renouat monumenta cruentę,
Seu populus Legem meminit sub monte receptam,
Septima quod uoluit referens hebdomada festum,
Aut cum frondenti tentoria stemmate formant,
Sabbata qui mensis totius creditur anni,
Impulsę quis certa tubę dant signa diebus.
Verum alias redimit sese longinquior ora,
Ast urbem cunctos adstringit uisere Pascha.
Et[ERROR: no link :]

Et . . . omneis] Io 11, 55

tunc forte dies instabat proximus ille,
Ac penitus circum fines exciuerat omneis.
Omne frequens iter est properantum, semitaque omnis
Conteritur, passim gradientum turba coruscat,
Vrgendoque uias exorsi utcunque loquelas
Christum quisque suo comiti referebat, in ore
Multus erat cunctis, illum sermone frequentant,
Verbaque docta uiri mirandaque facta recensent.
Tum porro ingressi, quocunque auditur in urbe,
Festinant, iterum gaudent spectare loquentem,
Intentique nouis formabant pectora dictis:
Ingens Doctoris nomen celebratur ubique.
Hinc iam liuor edax Pharisęos cogit, et inde
Ira diu coctis exęstuat atra uenenis,
Insinuatque metus odiumque his Tartarus una.
Vtque accita omnis seniorum curia sedit,
Protinus a Christo sermonum exordia sumunt.
Huius signari maledictis sępe queruntur,
Ordinis et fraudes nudari, pristina uitę
Libertas rapitur, si plus impune licebit
Oranti templis uersari: "Scilicet", inquit,
"Suspicit hunc populus; tum quicquid dixerit, olli15'
Creditur, et nostri spernunt documenta senatus.
Dedecus, hoc equidem uictum si cesserit uni
Consilium, et tantos solus labefecerit ille
Conatus: agedum statuat sententia coedem,
Expediatque modum, ne circum impune pererrans
Infames faciat passimque oppugnet auaros."
Sic fatus quidam, hinc ineunt suffragia cuncti:
Obtinuit numerus, stetit et sententia tandem,
Occumbat,[ERROR: no link :]

Occumbat . . . 914 Magistri] Mt 26, 3-5; Mc 14, 1-2; Lc 22, 1-2

soluatque metus ut morte timentum:
Cęde supersedeant tantum statuere per urbem
Dum celebri festo uersatur plurimus hospes,
Cęptum interturbet populi ne forte tumultus,
Quem docti cernunt captum sermone Magistri.
Nondum[ERROR: no link :]

Nondum . . . 920 cruoris] Mt 26, 14-16; Mc 14, 10-11; Lc 22, 3-6

digressi, medium mirantibus infert
Bethania sese referens Scariotha tribulis:
Acceptum dextris pręhendunt solioque locarunt.
Aduentus quę causa docet, nouisse recessus
Christi secretos, mortemque paciscitur auro.
Conuenit: aes una accepit pretiumque cruoris.
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . 924 sorori] Mt 26, 6-7; Mc 14, 3; Io 12, 3

thoro iratus surrexerat, intulit aruis
Quo lectum Syrię nardum fuditque refracto
Vase, domumque totam quando repleuit odore
Voce Dei mulier carę laudata sorori.
Seu nardo ingenium uarios confudit odores,
Et mixti princeps unguento nomina donat -
Illud erat, tantas Oriens nam repperit artes
Delitiisque dedit regali prodita gazę -
Siue ferę sanies, qua non preciosius aurum,
Hęc lucis legitur, qua stillat ab inguine uirus.
Nam misero gemitu in saltus et lustra recedit, 16
Dumque uagam siluis passim dolor angit acerbus
Vlceris, hic duro rescindit stipite plagam,
Deliquat impressu tunc urgens, funditur unde
Cui par non alius terris manauerit humor
Egregiumque ferunt, preciumque accedit odori
Florentes inter segetes nardumque reperto,
Precipue Taurus qua brachia porrigit ingens,
Atque abeunt cani nebulosa cacumina montis.
Labentem hinc fluuium et Gangetica despicit arua;
At procul aerias qua tollit nubilus arces
Assiriamque uidet, nostrumque excurrit in orbem,
Terrarum nusquam nardus generosior exit.
Hic ubi depastę distendunt corpora spica,
Defluit eximius duris cruciatibus humor.
Delitias[ERROR: no link :]

Delitias . . . 950 honesti] Mt 26, 8-9; Mc 14, 4-5; Io 12, 4-5

postquam mulier has intulit ergo,
Obloquitur Iudas: "Quorsum hęc iactura? Receptum
Pręstabat uenire, inopi succurrere possent
Vt loculi!" Tali prętendens furta loquela
Atque alios specie fallente instigat .
Exoritur murmur, qualis cum flamina siluę
Incumbunt, longe foliis insibilat aura;
Certantumque stetit sensim uox dissona cęnę,
Atque superuacuos leuiter repręhendit honores.
Quos[ERROR: no link :]

Quos . . . 966 aetas] Mt 26, 10-13; Mc 14, 6-9; Io 12, 7-8

Christus roseo exorsus compescuit ore:
"Quis tantum menti facinus nunc implicat error?
Haud uobis culpanda, uiri, quę munus humandi
Corporis exhibuit, semper famulata fideli
Obsequio mulier: dabitur nam sępe facultas
Atque alias ex uoto inopes iuuisse merendo.
Hoc pietatis opus; quantum nam sedula pollet,
Impendit studium, superetur [ERROR: no link :]

superetur] suprascr. pro superatur

pectore quamuis
Officium: uenit ecce dies, uulgemur in orbem,16'
Nostraque cum pueris narrabunt gesta parentes,
Hoc quoque erit passim terris memorabile factum,
Cum pia laudatam sacris mirabitur aetas."
Lecta manus procerum mox presso credidit ore
Culpatam temere, et sese correpta repręhendit.
At Iudas solus furtim se proripit auro
Fraudatum indignans damnumque rependere certus,
Quanto mercetur seniorum turba Magistrum.
Iamque adeo sector tunc aere redibat onustus,
It medio mixtus cętu, ceu uisus in aruis
Et pulsus de lacte lupum nemore euocat agnus;
Vt pręda potiatur, adit, seque ingerit ultro,
Perque gregem medium, donec hunc tollit, oberrat.
Doctrinę expulerat sacros de pectore sensus,
Atque animum quicquid coelesti fingit ab haustu.
Hinc iam uisceribus Furiam conceperat, atque
Adiuuat urgentem, simul ut traxere uenenum
Atque haustum penitus pręcordia lęsa recondunt.
Possesso incubuit, tum quantum clauditur Orco,
Inspirat sceleris misero: ruit illicet amens,
Pręcipit et turbas et capti uincula mente.
Non hunc, quę uidit, miracula plurima cępto,
Non usus reuocant placidi Doctorque benignus;
Oblitusque nihil meminit, cum iussus obiret
Oppida et hęrentem Simeonem cerneret una.
Quantum illis uirtutis erat! Quęcumque iuberent,
Parebant dicto: pellunt de pectore morbos
Languentum, obsessis abeunt tunc demones acti.
Exortam[ERROR: no link :]

Exortam . . . aeuo] Io 8, 12

lucem referebant insuper aeuo,
Quodque expectatum est tam longo tempore, regnum 17
Venturum, ut laxent patribus fera Tartara claustrum:
Esse quidem rupto sublata repagula coelo,
Plurimaque ostensę uulgabant signa salutis,
Et respondebant iam facta ingentia dictis.
Verum ea restabat impuro euanida uirtus.
Sic deformato superum dux agminis ore,
Dum potuit gressum reuocare, lababat ab alto.
Quem clipeata cohors ad terram protinus armis
Insequitur lapsis, casus tonat aethere diuum,
Inter adhuc acies sacras non amplius agmen
Cernere erat sacrum, et nullo fulgore coruscans.
Incessu placido pręibat pulcher Iesus.[ERROR: no link :] 22
Lęta duci facies et glaucum lumen ocellis,
Atque superciliis positum discrimen honeste.
Oris adhuc nasique decor, roseusque genarum
Candor et in miti grauitas pulcherrima uultu,
Conciliatque simul diuinum aspectus honorem.
Ipsa statura uiro proceri corporis apta,
Tum demissa comę nodis collegerat oram
Cęsaries niuea residens ceruice decenter,
Intonsos seruat quę uoti more capillos;
Maiestasque metus et castum afflabat amorem. Finit liber primus