Damiani Benessę liber tertius De morte Christi 33'
3 Hospitii[ERROR: no link :]

Hospitii . . . 3 paratis] Mt 26, 17-19; Mc 14, 12-16; Lc 22, 7-13

sonuere fores coetusque subiuit,
Atque intus spacio patet area lata capaci:
Stant mensę et dapibus iam pridem instructa paratis.
Officii primo memores de more Magistrum
Hic obeunt, orbem facta cinxere corona.
Ille oculos tollit supplex et uerba precatur, 34
Dumque precem solitam exequitur, pia turba silebat
Et secum uoluunt suspensi pectore dicta,
Auditoque animi reuocantur carmine cunctis:
"Pectoribus, mittis quam tu, clarescere lucem
Da, pater, istorum, da lumine noscat in illo
Terra tuum nomen: namque illi hęc uita salusque."
Inde serit prisci repetens exordia facti,
Seruierint[ERROR: no link :]

Seruierint . . . labores] Ex 1, 13-14

Phario ut putres[ERROR: no link :] 1 in puluere, et inter
Erumnas ueluti pressos ac mille labores
Poscebat[ERROR: no link :]

Poscebat . . . amaris] Ex 5, 1-4

Moses per multa pericula regem:
Asper[ERROR: no link :]

Asper . . . amaris] Ex 7 - 10

acerba tumens [ERROR: no link :]

tumens] tuens A

dictis renuebat amaris.
Ille urget monstrisque nihil perterritus instat,
Feralisque[ERROR: no link :]

Feralisque . . . coedem] Ex 12, 21-30

Dei tandem distringitur ensis:
Auertunt populi monstrata litamina coedem.
His arcana docens addit misteria ritus:
"Protinus Aegyptum miseris, ubi legis iniquę
Seruitio premimur, damnatas esse tenebras
Mentis, et ex[...]s diuini numinis usus,
Qua late in populos regnum sibi corripit ipse,
Qui nostrę imposuit naturę primus, et aruo
Eiectam lętus foelici cedere uidit,
Stultitię commissa suę iam morte luentem.
Hinc", ait, "auersum genus est erroribus omne,
Nec posthac meminisse uolunt, quę uita manebat
Mortales patrioque solo et secessibus illis,
Quo uetitum inductus fruticem male contigit Adam.
Talem progenies poenam scelerata rependit:
Mancipium coepit partim quam uile uoluptas,
Atque auri aesuries et amor uesanus habendi,
Ambitio partim, turbę dum credit inerti
Immerito quęsitus honos popularibus auris.
Hinc medio irrupit Stygiis emissa tenebris34'
Inuidia inficiens macie iam pallida uulgus,
Atque inter populos rabies armatur et ensem
Intinxit nullo discrimine coede suorum.
His simul ignauia et secordia deses oberrat.
Aequora tot pestes tenuerunt libera terrę,
Quis uitę exitio ratio iam extinguitur omnis",
Et quo narrabat posthac scelus ordine creuit.
Vt iam desierat qui thura imponeret aris,
Sola coli uoluit postquam uiolentia regum
Atque illo tandem progressum, numen haberet
Quod statuit sibi quisque malis erroribus actus.
"Quando igitur uehemens animis furor incidit", infit,
"Mentis et arbitrium rapuit sibi praua libido,
Tunc sceleri terris posuere altaria passim,
Credebantque deos frustra quoscunque suasit
Impetus et ueri cultus ignara cupido,
Quę bona fortunę semper fugientia captat.
Oblitisque Deum et ueterum pręcepta parentum
Tunc neglecta pię sunt uera piacula mentis,
Addictique abeunt erroribus illicet omnes.
Sed casum miserasque uices speculatus Olympo
Omnipotens statuit certis sua secula fatis.
Naturęque dolens soboles primęua ruinam,
Submitti uoto qua debuit illa parenti,
Haud quaquam instaurans miserando perdita defit,
Atque nouę ponit condens exordia uitę,
Occultoque uiros aditu pertentat, et aethram
His aperit, nubem remouens, qua lumina uulgi
Caligant, coelo et nequeunt admittere uisus.
Permissum hac miseris inoletas noscere sordes, 35
Iussaque concretis adhibere piacula noxis."
Hinc docet, ut legit, prolem [ERROR: no link :]

prolem] suprascr. pro sanctam

unde educeret almam, [ERROR: no link :]

almam] suprascr. pro prolem

Atque sibi multum quęsitos scilicet [ERROR: no link :]

scilicet] e marg. pro verbo quod haud legi potest, forsan destina(n)t

ortus.
"Commendat spectata fides, quos deligit", inquit,
"Certaque[ERROR: no link :]

Certaque . . . 76 amori] Gn 17

continuo percussit foedera genti,
Cui ferro sacrauit Abram pręputia primus
Initium instituens lustrati pectoris illud,[ERROR: no link :] 2
Atque ita diuino stirpem deuouit amori.
Sed Deus erumnis uariis exercuit illum,
Exemplo ostendens coelo quę semita ducit,
Quod numen soboli posthac hęrebat amicum.
Componens animos atque extera gesta uirorum
Vsque adeo gentis formabat pectora lectę."
Distinguebat item, ueluti depicta per actus
Historię ueteris series apparuit omnis
Degendę legem iuxta pręceptaque uitę,
Dum rerum proprios animis accommodat usus,
Et sibi iustitię quadrat dum calculus omnis.
Quin illo penitus describitur ordine rerum:
"Quicquid", ait, "de me cecinerunt carmina uatum,
Et status umbratur coelestis, certaque passim,
Impressa uelut effigie, respondet imago,
Quę specie uerbi moderantis lapsa resultat.
Nam quia nec diuum nec certa lege peribat
Ipse homo, queis hęsit, placuit dissoluere fraudes.
Consultum primo occurri qua debeat arte,
Sed quoniam longe uim ipsam natura repellit,
Iccirco in causa libuit contendere iure.
Tunc[ERROR: no link :]

Tunc . . . 105 redacti] Ex 21, 12-17

uotum uetus in partes concessit amicas
Iusticię, noxęque legit ceu uictima carnem,
Et dolus hostilis coepit sic iure retexi.
Sed tamen assereret frustra sibi libera iura,35'
Ni iuga ceruicem prorsus depulsa leuarent.
Iccirco numerus tota seruatur amusi
Iusticię; debebat enim manus ultima poni
Si scelus occideret mortale in carne perempta
Humanę Verbi naturę sponte redacti.
Restituet sic regna Deo mors nostra genusque
Asseret hinc proprio humanum de compede iuri."
Hęcue typo monstrata docet misteria priscis,
Grandęuus[ERROR: no link :]

Grandęuus . . . 116 igne] Gn 22, 1-13

sobolem quando pater intulit aris
Susceptam extremę sub tempora cana senectę,
Hostia qua flammas non gratior imbuit unquam.
"Aspexit diuina", inquit, "clementia uotum,
Et fati cessit meritis antiqua uoluntas,
Atque una cędis pręiuit imago futurę,[ERROR: no link :] 3
Mactatur tremulis aries dum uepribus hęrens
Impositusque puer medio seruatur in igne.
Sic non ipsa Deum lędunt mortalia, quamuis
Ascribens hominis sibi nuncupet omnia uere.
Cumque[ERROR: no link :]

Cumque . . . 123 gerebant] Gn 37

iterum patri simulatum signa cruorem
Ostendunt, uerumque seni mouere dolorem,
Atque fidem incursus fecit prętexta ferarum.
At puero educto crudelia pectora fratrum
Auro mutarunt uitam preciumque gerebant;
Ille quidem nusquam fugit iram aduersaque fata,
Quamuis[ERROR: no link :]

Quamuis . . . 129 mente] Gn 39

acceptum commendet gratia regi:
Nam puero nocuitque fides et forma pudico.[ERROR: no link :] 4
Eiectusque agitur tectis regalibus insons:
Punitur frustra uinclis et carcere tetro.
Tantum sęuit amans et percita foemina mente.
Tunc[ERROR: no link :]

Tunc . . . 133 damnum] Gn 41

insperato fulsit prudentia uincti, 36
Prędixitque famem in longum mens prouida, spemque
Expedit in tanto rerum discrimine solus,
Et tempestatis sustentat pectore damnum.
Res[ERROR: no link :]

Res . . . 138 auctum] Gn 42 - 47

fratrum afflictas respexit, et ubere regni
Ditauit largo, pascuntur pinguia culta.
Hinc creuit late populus regionibus illis,
Qui tractus obit Aegypti passimque pererrat,
Et spectans armenta pecus lętatur et .
Ipse Deus meritis dum singula facta repensat
Et peragit librans examine cuncta fideli,
Dum proprio officium metitur munere
Pręmonstrabat iter uitę, qua carpere lucem
Fas sit, et aetherium sudore haurire decorem.
Ordo quidem rerum fati decreta figurat,
Expectata salus populo promissaque Legi
Oblata ut sperni debebat et in cruce poni.
Post exantlatos tandem seruata labores
Orbe alio capiet quę iam uenundata regnum,
Defendetque famem terrarum, et tuta locabit
Cuncta, animę caris si compleat horrea donis,
Accitosque domo fratres hic ubere pascet
Coelesti, latoque animę regnabit in agro,
Multaque gens crescet, crescent et pascua fratrum,
Magna ducis donec memori benefacta manebunt
In populo, hospitii durabit gratia plebi.
Sed uenient oblita Deum fera secula rursus,
In quibus elapsi manans resplendet imago
Temporis aeterna Verbi de luce, cietque
Pro meritis aeui surgentia fata futuri
Aegyptus lectam quando premet altera gentem,
Cum sibi munitas statuent in collibus arces,
Vt temere iniusto populis sub pondere pressis36'
Diuinum tractetur opus non corde piato.
Tunc porro instrato prodibit bellua Bisso
Vt mihi consurgat iam longa ciconia tergo.
Huic amor et studium iam dudum, mascula uirtus
Omnis ut intereat; generosos amne iubebit
Exponi mares, pueris cum lacte parentum
Dum uitia infundunt sacro contraria fonti.
Qualiter[ERROR: no link :]

Qualiter . . . 172 alendum] Ex 2, 1-10

et fluuii stagnantis margine lintrem
Aspexit, tollique iubet pharaonia uirgo
Et puerum exemptum matri commendat .
Vt creuit pubesque genas lanugine uestit,
Continuo populi libertas prouehit illum,
Et contra Aegypti uindex accingitur iras.
Sed[ERROR: no link :]

Sed . . . orbem] Ex 2, 11-22

non successit compos sententia uoti:
Pellitur hinc, fugiens Nabathęum migrat in orbem,
Huicque[ERROR: no link :]

Huicque . . . 184 ira] Ex 3

gregem et pecudes conspectum gramen agenti
Succendi, nec iam comburi, uocibus urget
Pascentem, ingenti late loca murmure replens
Aegypto populum pharaone educere iusso.
"Macte esto uirtute", inquit, "columenque tuorum
Aggredere, et me nunc exordia suscipe facti
Auspice; namque omni sęuum tibi persequar ira."
Exagitat[ERROR: no link :]

Exagitat uariis hinc prorsus pestibus illum] Ex 7 - 10

uariis hinc prorsus pestibus illum,
Et demum intingi pręcepit sanguine postes,
Ac noctu regno clades grassatur in omni.
Inde abeunt uulgus prędati dite per urbem
Ingressique auido transmittunt aequora cursu,
Atque heremo profugi longis ambagibus errant.[ERROR: no link :] 5
Sic uos per terras pręconia nostra ferendo
Non uulgata prius latus audiet omne docentes, 37
At coniuratus passim tamen exiget orbis.
Tunc pugnę genus omne ferox exerceat hostis
Fata uolunt; uictus semper noua bella mouebit.
Hinc status et tantę fidei uariabitur aetas:
Namque oppugnanti obsistet Lex obuia formans
Mentem hominum, uariam quę lectos instruet artem
Quaque resarcirent iacturam et damna docebit.
Ecce gradum affectant isti dum ponere coelo,
Et terris nubem diducunt, lucis apertos
Vt pręstent aditus arcanaque mystica pandunt,
Opponens sese rapiet stricto ense tyrannos, [ERROR: no link :]

tyrannos] tyrannis A

Inque neces urgebit eos, ferrumque per omnem
Exigere aetatem totumque haurire cruorem.
Concipiet tantos animos oriente salute
Hostis, et ingentes agitabit pectore motus.
Sed secura metus, nullo perterrita casu
Turba uirum excipiet pulcram per uulnera mortem;
Loeta magis penitus crudeli a morte redibit,
Vberiorque manus semper tormenta reposcet.
Et cum signa crucis ferri omni uiderit orbe,
Ingenioque nouo atque alia conabitur arte
Oppugnare fidem manibus, [...][ERROR: no link :] 6 arma remissa
Det uictus tandem leges ac iura tenenti,
Interiusque animo sese non rite piatis
Miscebit lapsus [cedentis][ERROR: no link :] 7 more colubri.
Hinc falsa multos deludet imagine ueri,
Insidias aciem mentis molitur in ipsam,
Iamque excandescet rursus ferrumque resumet
Fascibus imperii arreptis ac orbis habena.
Pectoris at sequitur dum uera piacula casti
Semotos nemorum quęret gens lecta recessus,
Atque ubi coelesti sese compleuerit haustu,37'
Inuisas tenebras ingenti luce fugabit.
Tunc illos reduces spectabunt oppida rursus,
Lęta exempla uiris par dicto et congrua uita,
Sacrarumque ingens arcana scientia rerum.
Tradentes passim coelestia pabula terris
Mores instituent humanę et pectora genti.
Talibus auspiciis iam coelo euecta penates
Ponet et expulsa tunc nocte fugabitur hostis,
Amplius et nulla poterit calligine condi.
Quid faciat, cum rapta sibi iam uiderit arma
Et tota pulsas humana mente tenebras?
Qua caperet fallax, aditusque facillimus esset,
Versabit spargetque malum per corda teporem,
Et rigidi ritus sensim de iure remittet.
Exul ad Euphratem Eoam tamen opprimet oram.
Huic nunquam cedet postquam malus hęserit error,
Et nutrita malo crescent ea damna ueneno.
Tantum etenim refert quibus est assuescere cęptum!
Illecebris primum genti blandita uoluptas
Imponet, scelus addendo mox prouehet ultra.
Arma manu capiet, late ditione tenebit
Auroram, interea cessabit carpere nunquam.
Fraude fidem et nostrum semper turbabit ouile,
Ac ueteri nimium prudens incedet ab arte.
Tunc inolescat amor priuati, ut publica temnant,
Curabit nostrum delens de pectore nomen,
Muneris immemores paulatim reddet honori
Admiscens fastum maioraque crimina semper
Augendo, imperium tum protinus eruet omne,
Iure memor regni pulsus quod cesserit inde. 38
Constituens capita hinc uno iam corpore multa
Seditione trahet populos in pręlia sęuus.
Hoc ipsam molem et rerum moderamina tota,
Hoc morbo cunctos agitabit corporis artus,
Exitio tanto fuerit mora spiritus orbem
Impellens fratrum uerbis factisque duorum,
Ardebit quibus accensus clamantibus ignis,
Et mea uera uiris aliquantum stabit imago.
Impiger ille struens clades urgebit utroque
Raptimque Eoos adducet regibus hostes,
Concutietque uiros, tum pristina foedera soluet,
Et dirimens primum concordi pace iugatos
Irruet ac fines bello ferroque tenebit,
Per Libiam late excurrens et solis ad ortus.
Ceu nebulas spirante solo stagnisque refusis
Incumbit calligo locis, cum sole cadente
Sub noctemque magis campo coit humidus aer,
Qua putres madida squalent uligine glębę,
Inde die regio iam protinus icta uaporem
Exhalat densum, pręitque nigerrimus ortum [ERROR: no link :] 8
Purpureaque humeris instantem lampade lucem,
Donec sol medium superato dissipet axe:
Sic quę lux animi tenebras inuecta fugabit,
Horribilem impellet, fuerit cum proxima, noctem,
Infernasque Herebus Furias omni exciet Orco
Orbe serens toto terrarum semina belli,
Atque diu nigra populos sub nube tenebit.
Respiciet Genitor tandem atque exhausta subibunt
Tanta mihi, sordem purgabit Spiritus omnem,
Et uerum amota agnoscet caligine tellus.
Protinus humanus sedabitur impetus omnis
Veraque conuersę celebrabunt Sabbata gentes.38'
Post longum expediet damnatam inuisere terram,
Et graue iudicium populi reuocare sedebit,
Constabitque fides priscis ab origine prima
Pollicitis, finesque suos Iudęa reuiset.
Tunc coelum terris aeternę foedera pacis
Percutiet, [ERROR: no link :]

Percutiet] parturiet A

multum quę sera tuebitur aetas.
Oppugnans iterum donec circumdabit hostis
Nequicquam passim tentatos aggere muros,
Sed cedet coelo flammis atque igne petitus.
Tunc sedem iuxta ueluti noua sponsa locabit
Hierusalem cunctos sanctorum induta decores,
Sudorumque Deus coelestibus unica merces
Absterget lachrimas oculis et pectore luctum:
Pax ea firma uiris aeternaque regna manebunt."
Atque hęc [ERROR: no link :]

hęc] ea A

sic fatus compresso obmutuit ore.
Tunc medio mensę paschalis ponitur agnus
Carpatinis quę tecta pedes pręcinctaque lumbos[ERROR: no link :] 9
Ritu sacrifico plebes de more uorabat,
Atque recumbebat ferrata astilia quassans.
Sic meminere uiam populi fugientis, et una
Instituunt animis hęc extera signa notandis.
Namque iter arreptum uitaę non expedit unquam
Mortali[ERROR: no link :]

Mortali affectu] e marg. pro affectu mundi

affectu profugis, non pectore molli,
Sed contra insanos pręstat contundere motus
Mores imbutis iusto moderamine rectos.
Interius[ERROR: no link :]

Interius . . . quibus] Mt 26, 17; Lc 22, 14

sacro purgati pectora ritu
Discubuere uiri, quibus amplius extera nulla
Quęruntur, curę nam sola est mentis honestas
Atque animi cultus, qua pectore numen aditur
Diuinum et lapsu cordis penetralia format. 39
Tali constituit sibi rite piamine natos
Carpentes sacro dulcem de lumine uitam,
Qui medio iam factus homo discumbit, et ollis
Naturę uires uirtutibus irrigat omneis,
Qua sensum exercet, coelesti et uescitur aura,
Quaque intus fruitur diuini luminis haustu.
Porro Deum mundo nondum confessus aperte,
Sed quos purgarunt certo sacra mystica ritu,
Et lucem et flammas partitur Christus amoris.
Aequales superis stant, qui uelamine cernunt
Amoto totaque Deum iam mente receptant.
Quamlibet ex ęquo non responderet [ERROR: no link :]

responderet] suprascr. pro respondebat

utrisque
Conditio, caligat enim percussa nitenti
His acies uero, nec tantum pectore lumen
Ferre queunt, animis tamen exardescit amando
Feruor, et agnoscunt quę nondum, uiscera gliscunt
Ollis tacta siti recalentque cupidine sola,
Aetherię subeunt et desideria uitę.
His uaria tales affectus temperat arte
Sors coeli pręsens et merces tota laborum
Docta animos nutrire pios, et promouet ultra.
At contra Iudas aditum pręcluserat omni
Parte Deo, nigrumque ruens tendebat ad Orcum:
Versatur tenebris, et lucem perfidus odit.
Ah Dirę hunc Herebi totum oppressere, sedensque
Turbatur: coelum uellet miscere necisque
Spirat flagitium, nec tanto crimine demens
Se reuocat, quamuis[ERROR: no link :]

quamuis . . . Iesus] Mt 26, 20-26; Mc 14, 18-21; Lc 22, 21-23; Io 13, 21

monitu non parcat Iesus.
Illum ob auariciam candescens efferat ira,
Insanus nec stare potest, sed mente furebat,
Et misero corpus per totum it corde uenenum:
Impiger huic animo tunc ignes [ERROR: no link :]

ignes] suprascr. pro Orcus

sufficit Orcus. Orcus] e marg. pro ignes 39'
Cogitat haud aliud simulac concepit auara
Mens facinus, sensim maioraque crimina culpę
Astruit et propriis infoelix casibus instat,
Aetheria de sede sequens exempla ruentis.
Heu sortem inuisam atque obnoxia pectora, quando
Pręcipiti incubuit Demon iam [ERROR: no link :]

iam] suprascr. pro vocabulo quod haud legi potest

crimen in omne!
Primo non adeo aggressu mortalibus ille
Impius apparet; prętexit nomen honestum
Principio sceleri foedo et crudelibus ausis.
Admissus tali paulatim errore scelestus
Omne nephas suadet, sensim et per uiscera lapsus
Insinuat sese incautis laxatque furori
Non animaduersus miseris rationis habenas.
Tunc captus media uersatur protinus amens
Eumenidum turba, ludumque existimat ille
Omne scelus demersa ruens in Tartara pręceps.
Quis metus hic, nostrę sunt quanta pericula uitę?
Aut fraudem tantam quis demum euadere possit?
Tu prohibe genus omne, Deus, speciemque malorum
Et Vatem defende, precor; tibi dedita nunquam
Mens alio insidiis Herebi transuersa feratur,
Fortunę aduersis cunctis exercita perstet.
Namque tuum hoc munus tuaque est hęc gratia, Christe.
Euectus medio qualis sol splendet in axe,
Hauritur terris ex quo lux alma polumque
Illustrat, capiunt tum mutua lumina stellę -
Illa orbis foecunda sinu conspergitur omni,
Atque elementa intus porro illustrata nitescunt,
Sola manet penitus tanti Stix muneris expers -
Talis erat patris aeterno qui prodiit ortu, 40
Atque uirum medio residebat in ordine Christus.
Quęrens porro aditum uersabat pectora Iudę,
Et dictis una residentem et lumine pulsat.
Hactenus, ut lapsum repararet, namque uacabat,
Quippe iter alloquio cordis pręcluserat amens
Quo redit, et gressum uestigat spiritus alto
Qua ponat, pressas linquens caligine terras.
Thesiphone miserum suetis implexa cerastis
Circundat, lapsę sensim pręcordia subter
Quę mox commotę mentis penetralia turbant.
Interea Christus repetens exordia sumit
Sermonis, sociis animum testatus amicum:
"O[ERROR: no link :]

O . . . 393 docebo] Lc 22, 15

uotis optata diu mihi cęna diesque,
Qua uos ante obitum amota nunc alloquar omni
Ambage, et Patris arcanum sublime docebo!
Nam qua primigenum manans sine semine Verbum
Demeruisse suum uoluit pietate parentem,
Non iam quod fuerat propago producta futurus ,
Haud parua mercede stetit, testabitur aether
Quod uobis cernens celsa de sede ruinas,
Natio[ERROR: no link :]

Natio . . . morte] e marg. pro versu del. Et mulctata hominum natio male credula morte

tum mulctata hominum male credula morte.
Inuitus facinus iam tunc crudele fatebor
Permissi[ERROR: no link :] 10 , tribui cum libera iura merendi.
Sed commendat opus uirtus quęsita labore,
Quę multum aduersis exercita tristia pensat,
Et uictrix meritis inuenta obstacula gaudet.
Hanc[ERROR: no link :]

Hanc . . . 410 ] Mt 26, 29; Mc 14, 25; Lc 22, 17

mihi, uenturum exemplo quę prouocet aeuum,
Proposui, nec iam libabo hęc pocula uitis
Amplius, exhausti donec mihi lęta rependat
Pręmia confringens obstantia claustra salutis,
Et me constituat triplex uictoria coelo,
Humano generi superantem hęc omnia morte.40'
Neue ignota forent tanti misteria facti,
Hac magnum menti arcanum ratione patebit.
Ars Patris est proles, uita est hęc insuper huius:
Namque aliud non Patris opus quam gignere Natum,
Instar naturę uita est operatio cuius.
Quę progressa Deo sincera theoria prodit,
Hęcue subit rursus rationem praxis et artis,
Quatenus exemplar rerum est munusque negoti
Protinus est huius, quicquid delinquitur, hinc ut
Emendetur opus, cui tollitur hactenus error,
Ad finem ualeat deduci quatenus ipsum,
Quo sua principio tendunt exordia cuique,
Nilque reducit eo, propria ars ni corrigat illud,
Et quo iam melius limetur rite probatum
Porro opus omne redit, quod nondum absoluitur arte.
Cui contra si iam corrumpi contigit olim
Perfecto, iam tunc damnatur inutile prorsus.
Principio quod parte igitur non substitit omni
Perfectum, aut spectes naturam protinus ipsam,
Cui desunt adeo iam plurima, singula siue
Per partes rursus scrutabere. Nempe uidebis
Defectus uarios et culpas inde secutas,
Nascentique ideo est huic addita gratia coelo,
Omnia naturę quę detrimenta tegebat.
Quam post heu miseris infoelix abstulit error,
Atque amissa tulit mala protinus omnia uulgo,
Conseruata potens defendere cuncta uicissim.
Haud fuit, Omnipotens opus hoc ut deserat ergo,
Verterit hanc speciem quamuis uesana libido,
Exitioque nocens obnoxia manserit ultro. 41
Sed non mota loco optatę sunt signa salutis,
Integro potuit quo tendere robore sana:
Et posthac licuit, si uellet saucia niti.
Iccirco promisit opem post eruta demum
Artifici ingenio bene quę fundauerat olim.
Rursus amiciciam lapsa cum gente requirit,
Qua magis ipsa ruit, contra maiora labanti
Auxilia ille parat, conanti et pręmia ponit.
Restitui tamen haud potuit sic tota ruina,
Nec uitę, quondam qui corruit inde, reduci.
Pellitur hinc positi uictoris ad hostia dextra,
Ostentat concessa sibi qui iura Parentis,
Et totam posthac semper subscribere prolem,
Vnde quidem merito regnum sibi uendicat hostis.
Protinus hęc tetigit iustissima cura Tonantem:
Principio repetit, fuerit quę causa ruinę,
Tum quę fata dedit rebus; iam comperit hosti
Inuidiam mouisse fero fatumque secutum.
Atque ita proposuit talem se soluere noxam
Factus sponte reus, totasque absumere fraudes,
In se aliena luens conceptaque debita pridem.
Quodque fuit uotum sobolis, ratione subinde est
Exactum, fierique hominem lex [ERROR: no link :]

lex] res A

certa petebat:
Deleri nam posse scelus sic iure uetustum,
Si subeat, cuius quęsiuerat aemulus olim
Electum genus infesta subuertere fraude,
Factus homo passus sęui nihil artibus hostis
In quo constaret tantarum ars condita rerum.
Atque ea Patris ego sum proles prodita, qualem
Nunc uobis refero, cunctis incognita terris.
Neue time tanto promisso credere, cuius 41'
Facta fidem dictis pręstarunt; scilicet olim
Mens quodcunque capit, sensus non certus in illo est,
Constans ni doceat demum experientia rerum.
Principium petite haud falsa de mente salutis,
Quę capit esse aliud, humana ut uerba loquuntur,
Fortuitum, cuius ratio quęcunque fuisset
Signans, quid rerum pote sit, iam limite certo.
Attamen haud esse est illud iccirco necesse.
Namque duo hęc remanent penitus distincta uicissim,
Esse et quod ratio talis dilucidet ultro,
Quę contingenter dicto exit prompta creantis,
Atque etiam causam, quod substet, rettulit illo,
Factaque cuncta simul tali radice tenentur,
Quamuis iam uariis agitentur casibus usque.
Esse suum ratio fuerit cui, nempe moueri
Haud poterit, duratque statu inuariabile prorsus.
Hic Deus est ratio mundi, lux certa potensque,
Molem corpoream, Chaos ipsum atque abdita mentis
Circum intusque agitans, quę iussu protulit oris.
Putri hic materię fugiens a sorde recedit
Semotus sensu, solo compręhensus ab haustu
Mentis, quę minimum delirat tramite recto.
Atque ita nullus eo sensus accersitur usus,
Qui cognoscendis adhibetur rite creatis,
Ipsa rei ratio quoties compręhensa fuisset.
Mens quęcunque ideo merito mulctatur aberrans,
Iam culpę ueniam cum sensus impetret error,
Officio recte utenti nisi talis utrinque
Alternis adiuta fides assensibus esset,
Arbitrio tali quando parere necesse est.
Sic doctrina mihi recte est fundata, recepit
A prima arcani ratione exordia diui,42
Quod penitus nullis agitabile casibus unquam est,
Et quali uita testatus degitur illic,
Prolemque exposui et iucundum foedus amoris.
Tumque hominum curam docuit progressa salutis
Esse Deo, auersos ueluti reuocare Parentem
Immortale genus, spectato cuius in ore
Perpetua fieri natum est aetate beatum,
Nasci hominem Verbum fueritque antiqua uoluntas.
Vnde secuta poli sunt pręlia, casus et omnis
Terrarum, cuius suscepta prouincia [ERROR: no link :] 11 nato
Conciliare Deo lapsum et reparare ruinam.
Vatibus huc equidem tot carmina scripta uetustis,
Et prędicta olim pariter tam multa docebam.
Hinc et nota Dei dudum cantataque passim
Versari in terris hominum cum gente uoluptas,
Meque illum asserui; promissis talibus inde
Multa secuta fides facti, reuocata sepulchris
Menbra uirum, uacuis lux orbibus indita, surdis
Redditus auditus, simul intellectaque uerba,
Atque ea me tantum dicto confecta iubente.
Tum uobis operata meo tot nomine solum,
Atque ita credendi facta est fiducia cuique.
Sed maiora quidem pręstabit uita fidelis
Argumenta, quibus formabit pectora Sanctus
Spiritus: ecce sacro baptismate gratia manans
Humanum pręcedit opus, roburque ministrat
Viribus infirmis hominum, foecundaque ueri
Excutit obtutus hebetes caligine tersa.
Optatum hoc regnum terris foelixque futurum
Sępius audistis dudum promittere uobis. 42'
Vicinumque instat tempus nec iam hora moratur,
Victor cum moriens hostilia signa mouebo,
Quę tollunt Herebum, et facinus testantur inultum."
Hęc fatus siluit, nec[ERROR: no link :]

nec . . . coquebant] Io 13,2

dictis flectitur ullis
Iudas, conceptumque scelus fera corda .
Tunc aliam aggreditur prudenti pectore curam
Vt tandem exemplo maiori prouocet illum
Atque suos doceat mitissimus aspera ferre,
Ac doctrina simul tradatur mystica nobis
Affectus Christum quęrentibus esse luendos.
Assurgens[ERROR: no link :]

Assurgens . . . 548 sodales] Io 13, 4-5

primum tergo deponit amictus,
Pręcingitque quibus sese, tum lintea sumit
Et fundit tepidas in cymbia protinus undas,
Admouitque uirum pedibus genibusque reflexis.
Demissus procumbit humi, petit inde sodales:
Stet iam hodie solio, tumeatque superbia regum
Vt sibi subiciat terras et misceat orbem,
Quando pontificum placuit sic sacra potestas.
Mundus cuius opus, proh quicquid pectoris usquam est,
Ecce luit puro residentum flumine plantas,
Nedum prodentem secum discumbere passus,
Quin etiam [ERROR: no link :]

etiam] suprascr. pro vocabulo quod male cernitur, forsan super

ante pedes uoluit iacuisse nocentis.
A Iuda cępisse fides est certa, libetque
Credere, sic pietas homines augetur amantis.
Vt[ERROR: no link :]

Vt . . . 563 abesto] Io 13, 6

uentum est uoluitque pedes assumere Petri,
Continuo auersus refugit penitusque recusat:
"Ipse mihi patiar prostratum cernere coram
Quem noui, et teneo manifesto lumine ueram
Esse Dei prolem? Mihi scilicet abluet ille
Heu ne pedes hodie? Procul o scelus istud abesto!"
Protinus[ERROR: no link :]

Protinus . . . 568 est] Io 13, 7

hęc olli tunc reddidit ore Magister:
"Neu [ERROR: no link :]

Neu] suprascr. pro ne

contende mihi, specta quęcunque geruntur,43
Quamuis hęc hodie lateant te condita, Simon,
Cęlari passus paulisper; namque patebunt
Cuncta breui, modo uos facto parere necesse est."
Obstat[ERROR: no link :]

Obstat . . . 573 Magister] Io 13, 8

et a sese facinus ceu grande repellit,
Ac commotus ait surgens de sede Magistro:
"Mancipio plantas Dominum lauisse iacentem
Nunquam sustineam, nec fas hoc dicere duco,
Exigere a meme neu talia perge, Magister!"
"Non[ERROR: no link :]

Non . . . dixit] Io 13, 8

ullas mecum sibi partes, nosce, futuras
Cui latice haud luero liquido uestigia", dixit.
"Iam[ERROR: no link :]

Iam . . . 579 regni] Io 13, 9

non sola pedum uestigia, quin super ipsum
Et caput, et luito palmas, meque ablue totum,
Si sedet, et meme si sic lauisse iuuabit,
Ne tantum excludar noti de limine regni."
Quippe[ERROR: no link :]

Quippe . . . dixit] Io 17, 1-13

uiro subiit mons[ERROR: no link :] 12 menti, hinc talia dixit.
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . 586 ille] Io 13, 10-11

refert contra respondens: "Cetera mundus,
Et qui quotidie se sedulus excutit, illum
Sola pedum lauisse decet uestigia, uosque
Non opus est adeo nisi tingere flumine plantas:
Mundi namque estis uos, inquam, haud quamlibet omnes."
Excepit dictis prodentem talibus ille.
Haud tamen hęc narrans operam tardabat Iesus:
Lauit et extersit uestigia sindone Petro.
Dehinc tacitus reliquos adit ordine, cimbia solus
Admouet his, solus liquidas fundebat et undas,
Atque uiros niueo tergebat syrmate solus.
Iam[ERROR: no link :]

Iam . . . 609 Magistri] Io 13, 12-17

lotis terra surgens repetebat amictus,
Cumque resedisset, rursus sic ore profatur:
"Et feci et uidistis enim modo quale Magister
Exemplumque dedi uobis, et primus obiui 43'
Passus humi poni, uestrisque adrepere plantis,
Emundansque pedum sordes et sindone tergens.
Iamque adeo Dominusque simul uesterque Magister
Si me sustinui pedibus demittere uestris
Par, uos atque decet pręstare hęc mutua uobis
Officia, alternosque simul lauisse uicissim.
Quicquid custodit maior, non dedecet illud
Obseruare suos; etenim me recte Magistrum
Atque uocatis Herum; sum namque id natus ab aeuo.
Aequum uos ideo studio contendere mecum
Altius et sentire suo iam nolle Magistro.
Qui capit hęc et seruat, eum iam certa beatum
Spes fore, si quęcunque fero seruarit ad unguem,
Quęsieritque sagax imitari facta Magistri.
Et[ERROR: no link :]

Et . . . 624 cruoris] Lc 22, 19-20

me sępe quidem dudum meminisse potestis
Pollicitum terris monumentum et pignus amoris
Carne mea et linqui diffuso uelle cruore,
Vita quidem castę fuerit quo condita menti,
Cum me pręsentem sine sensibus hauserit illa,
Atque nouo iungi mecum sibi quęrat amore.
Hoc hodie in memores uobis mandabitur annos:
Instituam, quę rite uolo seruetis, et aeuo
Commendate obitus nostri monumenta futuro,
Quę culpę humanę fuerit iugis[ERROR: no link :] 13 hostia terris."
Interea pateram medio sibi ponit, et illam
Ardentis uini replet, tum commata panis
Intulit, hinc prece concepta benedicit, et ipsos
Corpus tunc proprium iam panes esse fatetur,
Qui sibi debebat fundi calicemque cruoris.
Aethere lapsa mihi uirtus in carmina uires
Suffice, cui summis seruatus in orbibus ordo
Diuino nusquam uultum diuertit ab ore,44
Vt pandam arcani terris misteria sacri,
Et uestra auspicium cantus ope prouehe cępti!
Illud natura fuit haud ignobile corpus,
Nec qualis nostrę lex est ingloria carnis.
Principio aetheria conceptum dote refulsit
Immortale, pati non formidabile quicquam.
Defectus sed sponte tulit, qui protinus omnem
Fingit ad arbitrium naturam mitis Iesus:
Hactenus ille homini prouidit morte salutem.
Iure[ERROR: no link :]

Iure . . . soluit] Mt 17, 24-27

ideo solitum debere didragma negauit
Quod tamen ex hamo remouenda in crimina :
Ingens arcanum et diuino carmine dignum.
Piscis uerus erat mortalis in aequore uitę,
Quem mater foecunda tulit sine semine cretum.
Piscibus haud coitus, Veneris non nota uoluptas,
Coniugii paria iis etsi de more iugantur.
Huius in ore reos soluit didragma repertum.
O uani Solimi, quę uos insania fallit!
Non iam stirps Abrahę soboles sed perfida Chanam,
Quem piscem uobis exemptum quęritis undis?
Tantum spectato quales sub principe mensas?
Sabbata decepti quęnam promittitis ultro
Et celebrare diu, detractam et tendere pellem?
Heu stulti, et multum coelestia noscere tardi,
Hęc hebetes hodie diuina aenigmata .[ERROR: no link :]

ludunt] e marg. pro verbo quod haud legi potest

Nunc fas et, Iudęe, licet qua diruta cernis
Moenia, et ingenti iam iam lapsura ruina,
Ingredere, en Christi stant omnia pręmia prędę,
Nulla fides populo, et penitus iam corruit omnis.
Restituet Deus hęc, hic prouidus omnia fulcit. 44'
Hunc piscem nunc tolle tibi, qui lapsus Olympo
Piscis ad exemplum carnem circumdedit illam,
Quę penitus nulli fuerat obnoxia labi,
Sed qualem reddit susceptam gloria nobis.
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . 667 superna] Mt 17, 1-8

infirma suis acies non pertulit illam
Numine nudato cum monte refulsit Iesus
Mortalem carnem retegens habitumque reducens,
Corporis arcanum sociis quando omne retectum est,
Munere cum proprio resplenduit, atque subinde
Redditus hic tenuit radios sub uoce .
Et[ERROR: no link :]

Et . . . abiuit] Lc 4, 29-30

cum pręcipitem uellent dare, tutus abiuit,
Quin[ERROR: no link :]

Quin . . . plantis] Mt 14, 22-33; Mc 6, 45-52; Io 6, 16-21

idem siccis incessit in aequore plantis.
Illius hę dotes, hęc unica gratia carnis,
Atque ita spiritui nutus parebat ad omnes.
Verum[ERROR: no link :]

Verum . . . 676 ullam] Mt 28; Mc 16; Lc 24; Io 20 - 21

post obitus direptaque Tartara et Orco
Exemptos Manes, rursus cum menbra reuersus
Sumeret et fatis defunctos scilicet artus,
Exemplo mentis tractus leuis ire per omnes,
Vt sedem uolucer prorsus non occupet ullam.
Huc aciem rursus reuoca mihi mentis ad ipsum
Artificem: scrutare modum, quo talia Christus
Constituit, non insolitum est usuque remotum.
Plurima sic mandare notis consueuimus ipsi,
Atque ea, fictores quorum sumus, omnia parent.
Nunc uoces speculare, quibus mens addita sese
Explicat, et proprios iam sensus egerit extra,
Fingunturque tamen quęcunque uocauerit ultro,
Signaque nil motę pactis diuersa notarunt.
Atque Dei digitis est multo mollior omnis
Pręscripto natura suo contenta uigensque.
Protinus hinc constant, quod sunt iam singula, nempe
Et tenuere suas, ut gignant congrua, uires.45
Hęc tamen Omnipotens duci ut uult, omnia parent.
Hic mirare, modo redeat substantia quali
Ardentis uini Christi iam sanguis, et ipsum
Alma Ceres corpus. Naturę protinus omnis
Res ex materia et propria stat condita forma,
Tertia res, pręter sua namque exordia, iure
Quę proprio nobis substantia nomine fertur.
Mutari hanc legimus geminę constante figura
Naturę; figmenta[ERROR: no link :]

figmenta . . . 702 res] Ov. Met. I, 163-243

struunt sic mira poetę.
Quin et certa fides lustrataque deuia regi,
Quęsitosque ferę iam montes; quippe manebat
Materies eademque erranti et spiritus idem,
Sed non uera hominis facies, non tertia iam .
Atque utcunque quidem constabunt talia, certe
Concipitur quod mente, Dei uim haud effugit illud
Cui fines mens nostra quidem non repperit usquam.
Ergo hic materia quę constant [ERROR: no link :]

constant] e marg. pro verbo quod haud legi potest

scilicet ipsa
Et forma, munus[ERROR: no link :]

munus cereale] suprascr. pro panis cerealis

cereale et Massicus humor,
Non remanet panis, non Massicus amplius humor,
Sed corpus Christique cruor, uice subdita rerum
Dictarum, subeunt quę formam protinus ipsam
Materiamque simul; res certę et talis adeptę
Iura operis porro arcano sibi mystica ritu.
Materies, neu crede tamen, quod corporis haurit
Panis materiam, faciat uel forma quod ipsum
Esse Dei corpus, naturam protinus illud
Non habet hanc, specie sed tantum delitet ista.
Sed non materiam species hęc constitit extra,
Conueniens at utrumque simul non perficit illud,
Quod semel est iussum transire in mystica iura. 45'
Nec iam materies ipso sine restitit actu,
Amplius inde tamen sed non res tertia manat,
Cui subisse loco iam corpus diximus ipsum,
Christus et hinc certa sibi uindicat omnia lege.
Non hunc afficiunt subiecto qualia niti
Iam sunt nata quidem, quamuis ostenditur esse
Christus ibi, sine subiecto nec talia constant.
Hęrent materię gremio deprompta capaci,
Nata sinu educi coelo et uergentibus astris,
Mundi natiuis agitata impulsibus actu
Dum coalet proprio, foetus hos parturit ultro.
Germina pugnantis naturę haud prorsus alumna [ERROR: no link :]

Accidentia communia non sequuntur proprias naturas, sed naturam elementalem; nec uirtus elementalis naturam attingit specierum, sed illis uirtus primi motoris influit

Vllius generis, speciem non protinus unquam
Attigerit tantum aduersa contraria fronte,
Atque simul toto cernens conamine secum
Ni[ERROR: no link :]

Ni . . . 747 compos] e marg. pro vers. del. Illius ora Deus tam clara luce refulgens/Ni ducat, reddunt simulacra impressa supernum/Exemplar, facies infra hinc diuersa resultat./Atque eadem ratio est simplex substantia rerum,/Addita cui, partu manant quęcunque benigno/Naturę, uultus ratio tantum induit istos,/Humanis tandem quo peruia sensibus esset,/Illo naturę nec uis pertingere compos.

Deus ora sibi ducat tam luce refulgens
Insigni, manant ex qua simulacra deorsum,
Exemplar, mirum, uario reddentia textu,
Vnde scatet facies rerum diuersa per orbem.
Multa hęc interea, exemplar dum respicit, una
Colligit, ac eadem tum contra dissipat, alto
Materię titubans agitata uolumine fluxę,
Dum subit hinc uarios uultus, dum ponit eosdem,
Et faciem quamuis alternet imago uicissim,
Mutari tamen at tantum uariata resistit,
Addita cui, partu manant quęcunque benigno
Naturę, pręter quod iam substantia signat.
Quo uis naturę haud prorsus pertingere compos,[ERROR: no link :] 14
Ni uultu diuo species remicaret in hyla.
Collatum huc tulit omne, nouans quod mysticus ordo
Submota uultus ratione reseruat eosdem.
Christi delituit sic corpus rite locatum
Sub specie panis, specie non amplius eius.
Atque ita materiam prorsus subsedit in ipsam,
Naturę quicquid congressu pullulat ortum,
Altera in alterius cum uim substantia cedat.46
Sic sine subiecto non candor, candida caro
Non tamen est ille, [ERROR: no link :]

ille] illo A

non mole extenditur ipsa.
Quippe ea naturę non est accersita motu,
Atque habitu tali non istic clausa latescit.
Ast ubi panis erat, uera est substantia carnis,
Et modus est, insit iam quali, mysticus olli.
Corpus adest, quod materiam sibi uendicat una
Atque illas species, neu te extera fallat imago:
Namque hęc uera manet species rerumque figura.
Attamen arbitrio diuina sequestrat utrumque
Virtus: sic medio puerilis turba camino
Tuta fuit, uires oblito protinus igne,
Cum natura suis exuta est usibus, impos
Quę potuit sensu comprehendi, tota[ERROR: no link :]

tota propago] e marg. pro tota superstes

propago
At[ERROR: no link :]

At . . . ipsos] e marg. pro vers del. Cuius hic est contra stirps, et substantia sola/Defit, quę sensus imperuia decipit ipsos

manet hic contra, tantum substantia defit,
Quę sensus nobis imperuia decipit ipsos.[ERROR: no link :] 15
Quamque sui captus mens longe a sensibus ultra
Vestigat, quia iam uia talis deficit istic,[ERROR: no link :]Quia nullum accidens manuducit ad cognitionem existentię corporis Christi, nisi quis alia miracula obiecerit, necessaria est Fides
Est quęsita fides, penitus quę illuminat omnes.
Exsors ipsa mali totius, factaque compos
Iam uoti sancta correpta cupidine coeli.
Diuino constant si protinus omnia Verbo,
Quid mirum carni si talia facta reponat?
Vt quam cępit amor, accita resignet amori
Hęc sese, medioque Deum ceu glutine nobis
Vniat, unanimes cunctos doceatque reuerti.
Asserit[ERROR: no link :]

Asserit . . . 784 orans] Mt 6, 11

[ERROR: no link :]

Asserit . . . 784 orans] versus additi e marg.

id dictum Matthęi protinus illud,
Esse, super signat quod iam substantia, panem
Prorsus eum, sibi quem uotis expostulat orans.
Sed me nosco rapi, qua flexerit orbita nulla,
Et dudum iam longe alio diuertere cliuo.
Ausus iter ratus ingredior sic dogmata uerę
Posse quidem fidei retineri, multaque demum
Ardua uitari, quę uix obstante repelli
Nempe queant, ratio rationi namque repugnat,
Vt substet, ratio iam cuius ut hęreat, esset.
Illud ut hic nobis est omni parte tuendum,46'
Esse quidem Christi corpus Christique cruorem,
Certaque iam demum tenuit sententia, panem
Et Bacchi laticem dicto diuersa reuerti.
Ista tene, teque hinc uno neu moueris ungue.
Accerse huc, sensus quę percipit insuper, ecquid
Vt nil absurdum admittas, seruaueris illa?
Atqui distingui possunt quęcunque seorsum
Mente, Deus porro distinxerit ocyus illa.
Hęc distincta quidem diuersa scientia monstrat,
Altera, quę motu naturam inquirit in ipso,
Altera discutitur cui iam substantia rerum.
Pertinet, illa mouet quod quęstio, rursus eodem
Longe aliud totum, partes ac illius una
Sumptas; hic demum sic partes esse fatemur
Cedere sed totum iam panem scilicet ipsum,
Et Christi carnem, uinoque subire cruorem.
Atque his ut substent ratio non ulla resistit,
Quin totum ut nexu complexis effluat inde,
Hoc agitur uerbo iunctis operante latenter,
Cui debent, quicquid uel sunt, sane omnia, quantum
Siue ualent, illi et referunt iccirco receptum.
Nil ergo absurdum, si talibus eximat ultro
Quicquid communi pręscripto pullulat ortum,
Vel si commutet sibi scilicet insita uitę
Procurans hominum et nobis se carne reponens.
Atque ideo solam panis substantia sola
Rettulit hic carnem, sed restant cętera pane
Subtracto, contra comitantur at omnia carnem.
Non tamen hic extant propria ratione, locoque
Haud resident, condunt in quo se corpora mole
Extenta, panis penitus quę tota remansit.
Quicquid at hic sacro certum est existere ritu,
Qualem pontificum iussu libantis in ara 47
Conceptis precibus peragit consensus ab alto.
Atque ita cuncta modo accitę sunt carnis, et ipsam
Collocat hic, panem quod scilicet ante locabat.
Sed natura locum, substantia quatenus, illi
Non debet, simili ni mole extenta fuisset,
Qualis materię demanat origine prima
Non circumscriptę ex sese iam limite certo.
Terminus huic passim circum nam ponitur, illam
Postquam forma subit, mensuram et uindicat inde.
Iccirco, quamuis existerit[ERROR: no link :] 16 antea multo,
Constituunt tamen hic carnem quęcunque locabant
Ipsum olim panem: sic uerum denique Christi
Corpus crede, Dei, cui res nulla ardua factu,
Hoc opus, et cuius sunt demum facta potenti
Cuncta manu, cuius nil summis uiribus obstat.
Vt ualeant ueteris reparari damna ruinę
Debuit usque adeo et demum fuit utile nobis
Diuinam humano uestiri corpore prolem.
Vnde fuit medicina quidem mortalibus olim
Expectanda malis, quę, quicquid debile, totum
Restauret, possintque resumpto robore niti
Imbeciles patris antiqui de crimine facti.
Et ueluti uictus terreni animalia muta
Obliti penitus cęlestis originis, omnis
Protinus hinc culpę sanata est plaga uetustę,
Quę miseram inuexit mortem infirmosque tenebat.
Atque hodie sese susceptis uiribus aeger
Excitat et ualido curatus corpore tollit.
Sed, quę regnat adhuc, superabit gloria mortem
Cum tuba iam cunctorum animas reuocarit in ossa.
At quam multus erat noster defectus et error,
Prouisę misero tot opes totidemque medellę
In mortem generi properanti. Protinus inde
Excipit in lucem egressos baptismatis unda,
Hoc certos signo sibi reddita foedera uitę,
Qua mundo morimur diuinę lucis ab haustu.47'
Hęc iam restituit nos gratia prima ruentes,
Et mox prouectos corroborat altera, spemque
Implet, et obnixos contra docet ardua ferre.
Ast opus et refici lassis omnino necesse est,
Pręcipue robur uirtusque laboribus impar,
Et quibus omnino iam totum debile pectus.
Ac uelut aduersis media compręhensus in unda
Obluctatur aquis, et tota puppe receptat
Exsuperans pelagus fundo subsidere certus,
Ni superi affuerint afflictis rebus amici,
Sic grauitate quidem nostra decumbimus Orco,
Atque procellosis uitę demergimur undis,
Et iam nulla salus, mediis spes nulla periclis,
Ipsa potens non cimba satis defendere tanto
Nos aestu, instructę non armamenta carinę.
Debuit ille rati iccirco succurrere nostrę
Qui cunctas sola componit uoce procellas,
Et fugat humanas ingenti luce tenebras,
Ipsumque ingressus qui uictor diripit Orcum.
Atque ministerio quia stant iam cuncta supernę
Partis, adit sacros penitus quę sola recessus,
Quęque Deum in densa lustrat caliginis umbra,
Cuius seruitio natura alimenta ministrat,
Quę fiunt nobis uitalis protinus humor,
Sanguis et ossa simul, caro ipsa, et denique quicquid
Nos sumus in nostras penitus cedentia uires.
Hac porro sese nobis indulsit, et esca
Iam passus fieri, melius se mente receptus
Imprimit hinc promens uirtutem numinis almi.
Hęc est uera dapes qua uere spiritus ipse
Pascitur, et montem adiutus pertingit ad ipsum
Vates, perpetuo siluis ubi degitur aeuo.
Quin eadem lęta foelicis in arbore prati
Carpitur, et sensum pellit de corpore plebi.
Hoc[ERROR: no link :]

Hoc . . . ruentem] Idc 6 - 7

uigili uisum Medum uersa agmina pane
Israelis, medioque ipsum Gedeona ruentem,
Dumque[ERROR: no link :]

Dumque . . . rependens] Gn 14, 17-24

reuertenti panem obuius obtulit ara
Ista figurabat rex Salem lęta .
Azima[ERROR: no link :]

Azima . . . 902 signis] Ex 12, 21-28

mactato profugis sumentibus agno,
Tinguntur fuso cuius de sanguine postes,
Hęc expressa fuit manifestis hostia signis.
Pauit[ERROR: no link :]

Pauit . . . 906 egenis] Ex 16, 1-16

et errantes deserta per auia manna
Collectum populo lux prima ut dispulit umbras,
Huius pręmonstrans nobis libaminis usum
Vnde uenit, quali et studio seruetur egenis.
Sed desiderio et uoto foelicior omni
Exhibita est hodie ieiunę hęc hostia terrę.
O cui fas pręstare quidem foelicia Tempe,
Et riuos passim diductos fontis amęni,
Quę pręfers superans, paradisi quanta uoluptas
Perpetuo iustis fuit olim uere parata!
Foelix iam cui nosse datum bona quanta recondis,
Qui tali puro discumbunt pectore mensa.
Isque ego sim, ualeam qui tota mente tueri
Prętento coelas quem nunc uelamine terris,
Atque illum penitus uacuis haurire medullis;
Huius in erumnis uitę sentire iuuantem
Vt possim, docti mihi denique prębeat usum
Carminis ad finem cupido deducere cępta! Finis tertii