[ERROR: no reftable :]Eleazari ad quaestionem ab Aristea et Andrea propositam responsio Cernis, inquit, quid possint et efficiant conversatio et consuetudo. quia homines ex conversatione improborum depravantur, et fiunt miseri per totam vitam. Si vero cum sapientibus et prudentibus versentur, ignorantiae suae emendationem ad vitae rectitudinem consequuntur. Hinc primus Legislator noster distincte et accurate praecipit, quae sunt pietatis et iusticiae: et singula de his tradidit non solum prohibitione, sed etiam cum praescriptione recti: ob oculos etiam positis malis et afflictionibus, quas Deus immittat authoribus delictorum. Nam primum omnium ostendit, unum solum esse Deum, et eius

potentiam omnia pervadere, ita ut omnia sint ea repleta, nec ipsam lateat quicquam eorum quae in terra ab hominibus clam fiant: sed quaecunque quis vel iam faciat, vel post sit facturus, ea sint illi aperta. Quibus quidem ita accurate traditis, hoc demonstravit et effecit, ut si quis tantum cogitet de aliquo improbo facinore peragendo, nedum si id peregisset, sciret Deum id non latere: sicque in tota lege sua Dei maiestatem et potentiam illustravit. Hoc initio ita facto, demonstravit deinde, omnes alios homines, praeter Iudaeos, stulte multos statuere Deos, et colere eos quibus ipsi sint multo praestantiores. Nam illos simulachra ex lapidibus et lignis confecta, habere pro imaginibus eorum qui ipsis aliquid ad vitam utile invenerint: atque ita adorare illa, quae manifeste videant omni sensu destituta esse. Iam ut quis concedat, ipsos respicere ad facultatem, qua tempore inventionis praediti fuerunt: hinc etiam stultos habendos, quia illi ipsorum inventores non crearint neque produxerint quicquam, sed ex creatis et productis quaedam aut

ostenderint esse utilia, aut ad meliorem usum composuerint. Unde etiam hanc ob causam stulte et inaniter agere, dum habebant et colant pro diis sui similes: et eo magis, cum invenire liceat multos etiam nunc qui illis prioribus inventoribus longe sint solertiores et ad inveniendum et ad intelligendum, quos tamen ili nunquam adoraverint: et tamen interim qui Graecorum talia finxerint et commenti sint de diis, haberi apud ipsos sapientissimos. [ERROR: no reftable :]Aegyptiorum idololatria De aliis vero, aiebat, longe stultioribus quid opus est dicere, ut de Aegyptiis et similibus, qui ad bestias et multa reptilia, aliaque animalia delapsi, ea venerantur, et iis tam mortuis quam vivis sacrificant? Haec ergo singula diligenter contemplatus, utpote sapiens, et a Deo omnium rerum cognitione instructus legislator noster, circummunivit nos vallis indissolubilibus, et ferreis moenibus, ut cum nullis prorsus aliis populis possemus ulla in re commisceri: sed permanentes et corpore mundi, et animo liberi a falsis opinionibus, unum Deum, et eum potentem supra universam creaturam

coleremus. Ex quo Aegyptiorum sacri praesides, postquam multa ex disciplina nostra intentius perpenderant, et inde assumpserant, nos Dei homines appellant: quod ex aliis nemini contingere potest, nisi verum Deum colat. Sed fere alii homines sunt cibi et potus et vestitus, in quo toto animo incumbunt. Nostri vero his pro nihilo habitis, per totam vitam versantur in contemplatione maiestatis et omnipotentiae Dei. Hinc ergo ne per ullius impietatis communicationem inficeremur, neve conversatione improborum depravaremur, circumsepsit nos legitima sanctitate et puritate cibi, potus, tactus, auditus, et visus. nam in universum omnia quae ipse sanxit nobis, habent naturalem causam, et ita divinitus gubernantur: habetque unumquodque eorum quo vel abstinemus vel utimur, caussam et rationem profundam. Ex quibus unum et alterum tibi, exempli causa, cursim exponam, ne in has abiectas et leves de legislatore nostro cogitationes incidas, quasi ipse pro muribus, mustelis et similibus tantopere sollicitus, talia legibus suis

ordinarit: sed ut perspicias, omnia ab ipso graviter et sancte instituta esse iusticię causa, ad morum conformationem, et ad animos piis et sanctis cogitationibus imbuendos. [ERROR: no reftable :]Quae nam Iudaeis munda vel immunda censeantur Nam ex volatilibus, quibus utimur omnia sunt mansueta, et excellunt puritate, nutriunturque tritico et leguminibus: ut sunt columbae, turtures, attagenę, perdices, anseres, et id genus alia volatilia. quae autem nobis sunt prohibitae volucres, illas invenies esse agrestes, carnivoras, in alias violentas, et illas mansuetas ad suum nutrimentum diripientes: nec vero illas solum, sed et agnos, et hoedos, ipsosque homines et mortuos et vivos, violenta sua rapacitate petunt. Ideo eas insigni apposita nota, vocavit immundas: hinc docens, eos quibus tolerat leges, debere etiam in animis suis iusticia uti, nec quenquam potentia et viribus suis fretos subiugare, aut re ulla spoliare alios, sed totam vitam suam instituere et gubernare secundum iuris rationem, ad imitationem et exemplum illorum mansuetorum animalium, quae leguminibus ex terra nascentibus vescantur, et nullam vim

usurpent ad alia sui generis absumenda. His itaque quasi symbolis quibusdam, legislator voluit ostensum intelligentibus, ut cogitarent se debere esse iustos , et nihil per vim agere, neque fiducia potentię et virium suarum alios opprimere. Nam cum non permisit attingere iam enumerata animalia propter impetus et inclinationes illas, quas singula habent: quomodo non prorsus iudicavit cavendum esse, ne moribus et vita ad ipsorum naturam perverse afformaremur? Ita quę nobis concedit in omnibus, ut volatilibus, ita pecoribus, figurate et ad morum informationem statuit. Nam quod praecepit, pecora geminis et fissis debere esse ungulis: hoc symbolum eo tendit, ut diligenter, prout decet, discernamus actiones nostras. cum enim conatuum et totius corporis robur fulciatur, et quasi colligatur in humeris et cruribus, hoc signo monere voluit, ut omnia conaremur et perficeremus cum selectione, iuxta normam iusticiae: idque hanc etiam ob causam, quia simus magno discrimine seiuncti ab aliis hominibus, quorum plerique se

ipsi mutuo commercio inquinent, cum magna iusticiae violatione. Atque de hoc etiam civitates et regiones integrae gloriantur, in quibus impune est, non solum cum masculis commercium habere, sed etiam puerperas et filias polluere: a quibus nos longe sumus seiuncti: Quo autem in loco est haec distinctionis admonitio, in eo est etiam suo charactere expressum memoriae et recordationis praeceptum. Nam cum dicit, Quaecunque habent fissas ungulas, et ruminant: ibi manifeste intelligentibus proponit signum memoriae. nam ruminatio significat memoriam et recordationem, ac quidam praecipue vitae et constitutionis nostrae: et quod vita constat et conservatur per alimenti sumptionem. Unde similiter etiam in Scriptura cohortatur ille qui dicit: Memoria recordator Domini, qui fecit in te magna et mirabilia. Apparent enim illa magna et admiranda, cum recte considerantur: ut primum ipsa corporis compages, nutrimenti dispensatio, et singulorum membrorum sua certa figura: deinde, et multo magis, sensuum dispositio, et mentis vis

atque agitatio invisibilis: tum etiam eius velocitas ad quidvis agendum, et inventio artium in immensum sese extendunt. idcirco iubet nos haec considerare, et meminisse, quod omnia iam commemorata virtute divina, ut sunt condita, ita conserventur. Ad haec etiam distinxit tempora, et pulchre accommodavit ad perpetuo usurpandam istam recordationem de Deo, omnia gubernante et conservante. Nam cum cibus et potus est capiendus, tum statim iubet omnes convenire et adesse, ad libationes et precationes pias peragendas. Quinetiam in vestitu nobis indicia et signa illustria huius memoriae tradidit: similiter etiam in portis et ianuis mandavit praecepta Dei affigi, ad memoriam eius habendam. Atque etiam in manibus iubet circumplicitum Dei signum expresse et manifeste gestare: quo hoc plane monstrat, omnia esse instituenda et peragenda iuste cum memoria creationis nostrae, et in primis cum timore Dei, qui semper et in omnibus negociis adesse debeat. Iubet praeterea et cubitum euntes, et de lecto surgentes, ex

ista menti humanae incomprehensibili vicissitudine, et alteratione somni et quietis, considerare, et quidem diligenti animi contemplatione, motiones et vices ac successiones in operibus Dei.