ita maxime iusiurandum servaveritis: sin minus, eadem quae iam antea hortamur, otium agite, colentes, quae vestra sunt; neque ab altera parte state; et tamen utrosque pro amicis recipite. Haec sat nobis erunt. Quae cum esset locutus, tum legati Plataeenses, ingressi in urbem, re cum multitudine communicata, Archidamo responderunt; facere se non posse quae suaderentur, sine Atheniensibus; apud eos ipsorum liberi atque uxores essent. timere quoque se toti civitati; ne scilicet illis digressis, aut Athenienses venirent, talia non permissuri; aut Thebani, qui et ipsi iureiurando continebantur, dum utraque pars recipitur, rursus urbem occupare conarentur. Illo, bene eos sperare iubens, respondit: Vos vero urbem ac domos nobis Lacedaemoniis tradite; fines agri demonstrate; arbores, et quidquid aliud potest sub numerum cadere, numerate: ipsi, quocumque libuerit, abscedite, quoad bellum fuerit: quo confecto, reddemus vobis quaecumque acceperimus, habebimusque ea interim pro deposito; colemus, vobisque fructus, qui ad usum vitae suppetant, reddemus. Ea cum audissent legati, urbem iterum ingressi, habito cum multitudine consilio, dixerunt, ea quae suaderentur, velle se prius communicare cum Atheniensibus; accepturosque conditionem, si illis persuaserint. interea iusserunt sibi fidem dari, in ipsorum regione nihil eos hostiliter acturos. atque ita, interposita fide, intra quot dies credibile fuit acceptum iri responsum, a regionis vastatione temperarunt. Aditis Atheniensibus legati Plataeenses, agitatoque cum eis consilio, reversi, haec civitati renuntiant: Neque in superiori tempore, viri Plataeenses, ex quo societatem inivimus, inquiunt Athenienses, se permisisse vobis iniuriam fieri, neque nunc esse neglecturos, sed pro viribus adiuturos: vosque iurisiurandi admonent, quo vestri se patres obstrinxere, nihil novi se, quod ad societatem attineat, tentaturos. Haec cum legati renuntiassent, Plataeenses statuerunt, non prodere Athenienses, sed resistere, et, si etiam res ferat ut vel ante ipsorum oculos agri vastentur, atque alia quaecumque accidant, pati; neque ullum emittere, sed de muro respondere, ea quae Lacedaemonii vellent, se facere nullo modo posse. Qui cum respondissent, tum vero Archidamus rex astitit, deos atque heroes indigenas his verbis contestatus: Dii, quicumque terram Plataeensem tenetis, vosque heroes; testes estote, iureiurando prius ab istis violato, non incipere a nobis iniuriam, quod in hanc terram venimus, in qua patres nostri, votis apud vos nuncupatis, Medos superaverunt, quamque vos propitii adiutricem Graecis in proelio praestitistis; neque nunc nos, si quid faciemus, iniuste facturos. nam multis eos iustisque rationibus adhortati, nihil profecimus. itaque concedite, ut et ii qui iniuriam facere coeperunt, poenas luant; et, qui merito punire parant, poenas sumere queant. His deos precatus, militi bellum permittit. Iam huic tam praeclare tamque exquisite conscripto dialogo, alium quendam, quem isti eius characteris admiratores maxime extollunt, conferamus. is autem est eo in loco, ubi misso ab Atheniensibus contra Melios, Lacedaemoniorum coloniam, exercitu, ante initium belli, ducem Atheniensium ait ad colloquium cum Meliorum senatoribus venisse, in quo de belli solutione ageretur: cumque ab ipso statim initio, quae ab utrisque dicta sunt, ex sua persona indicasset, in uno tantum responso narratione usus continua, post toto dialogo personas inducit loquentes, et veluti drama quoddam efficit. ita autem Atheniensis exorditur: ἐπειδὴ οὐ πρὸς τὸ πλῆθος οἱ λόγοι γίγνονται, ὅπως δὴ μὴ συνεχεῖ ῥήσει οἱ λαοὶ ἐπαγωγὰ καὶ  ἀνέλεγκτα ἐς ἅπαξ ἀκούσαντες ἡμῶν ἀπατηθῶσι “γινώσκομεν γὰρ ὅτι τοῦτο φρονεῖ  ἡμῶν ἡ ἐς τοὺς ὀλίγους ἀγωγή,” ὑμεῖς οἱ προκαθήμενοι ἔτι ἀσφαλέστερον ποιήσετε. καὶ μηδ᾽ ὑμεῖς ἐν ὀλίγῳ ἀλλὰ πρὸς τὸ μὴ δοκοῦν ἐπιτηδείως λέγεσθαι εὐθὺς ὑπολαμβάνοντες κρίνετε: καὶ πρῶτον, εἰ ἀρέσκει ὡς λέγομεν, εἴπατε.” οἱ δὲ τῶν Μηλίων σύνεδροι ἀπεκρίναντο: “ἡ μὲν ἐπιείκεια τοῦ διδάσκειν καθ᾽ 

ἡσυχίαν ἀλλήλους οὐ ψέγεται: τὰ δὲ τοῦ πολέμου παρόντα ἤδη καὶ οὐ μέλλοντα διαφέροντα αὐτοῦ φαίνετε. Hoc est; Quoniam nos non apud multos verba facimus, ne multitudo semel audiens ex perpetuo sermone ea quae allicere, nec refelli facile possint, in errorem a nobis inducatur: (ideo enim nos esse a vobis ad paucorum aures inductos intelligimus) vos, qui assidetis, tutius etiam quiddam facite. singula enim, non paulo post, sed quaecumque parum apte dicta videbuntur, statim excipientes, iudicate. atque hoc ipsum quod dicimus si placet, significate. Ad haec Meliorum proceres ita responderunt: Humanitas in docendo mutua, placide adhibita, non illa quidem vituperatur; sed ab hac re non nihil videtur differre, quod bellum a vobis non impendet, sed iam adest. Atque hoc postremum si quis inter figuras numerare velit, is profecto, nihil obstat, quin omnes etiam soloecismos, qui vel in numeris, vel in casibus admittuntur, figuras dicendi vocet. Nam cum praeposuisset, ἡ μὲν ἐπιείκεια τοῦ διδάσκειν καθ᾽ ἡσυχίαν οὐ ψέγεται deinde ad singulare, et nominandi casu prolatum, accommodasset ea quae multitudinis numero efferuntur, τὰ δὲ τοῦ πολέμου παρόντα ἤδη καὶ οὐ μέλλοντα his in singulari numero, et gignendi casu αὐτοῦ coniungit; sive quis articulum vocet eius generis quo in demonstrando utimur, sive pronomen malit dicere. nam neque si cum illo quod in feminae sexu, unius numero, ac nominandi casu prolatum est, neque si cum illo iungatur quod multitudinis numerum, ac neutrius generis accusandi casum habet, aptam efficiet compositionem et ordinem. Quodsi ita dixisset, aptam et cohaerentem atque congruam orationem effecisset: ἡ μὲν ἐπιείκεια τοῦ διδάσκειν καθ᾽ ἡσυχίαν ἀλλήλους οὐ ψέγεται, τὰ δὲ τοῦ πολέμου  παρόντα ἤδη καὶ οὐ μέλλοντα διαφέροντα αὐτῆς φαίνεται. His subiungit enthymema, non inepte excogitatum illud quidem, sed obscure explicatum: εἰ μὲν τοίνυν ὑπονοίας τῶν μελλόντων λογιούμενοι ἢ ἄλλο τι ξυνήκετε, ἢ ἐκ τῶν παρόντων καὶ ὧν ὁρᾶτε περὶ σωτηρίας βουλεύσαντες τῇ πόλει, παυόμεθα: εἰ δ᾽ ἐπὶ τοῦτο, λέγοιμεν ἄν. Hoc est; Si de futuris igitur rebus coniecturam facturi, aut aliud quidpiam de salute civitatis deliberaturi convenistis, diversum ab eo quod adest, quodque cernitis; silebimus: sin autem ad hoc venistis; loquemur. Postea, narratione sublata, hunc dialogum scenicis collocutionibus similem efficit; Atheniensem hoc modo respondentem inducens: εἰκὸς μὲν καὶ ξυγγνώμη, ἐν τῷ τοιῷδε καθεστῶτας ἐπὶ πολλὰ καὶ λέγοντας καὶ δοκοῦντας τραπέσθαι. Hoc est: Consentaneum est, ac venia dignum, homines in tali conditione constitutos multa dicere, et multa etiam consilia mutare. Post haec, speciosam esse illam propositionem opinatus, ita inquit: ἡ μέντοι ξύνοδος καὶ περὶ σωτηρίας ἤδη πάρεστι, καὶ ὁ λόγος, ᾧ προκαλεῖσθε τρόπῳ, εἰ δοκεῖ, γιγνέσθω. Hoc est; Et conventus quidem hic de salute nostra institutus est; et eo modo, si videtur, verba fiant, quo iam statuistis. Ac primum quidem argumentationem adhibuit, quae neque Atheniensium civitate erat digna, neque praesentibus rebus accommodata: “ἡμεῖς τοίνυν οὔτε αὐτοὶ μετ᾽ ὀνομάτων καλῶν, ὡς ἢ δικαίως τὸν Μῆδον καταλύσαντες ἄρχομεν, ἢ ἀδικούμενοι νῦν ἐπεξερχόμεθα, λόγων μῆκος ἄπιστον παρέξομεν. Hoc est; Neque nobis igitur ipsis verborum elegantia, longaque oratione, cui fides non habeatur, utendum arbitramur, ut ostendamus, vel iure penes nos, qui Medum eiecerimus, imperium esse, vel nulla iniuria nos lacessitos nunc ad bellum exire. Haec oratio confitentis est bellum innocentibus illatum; cum de neutro istorum rationem reddere velit. His deinde addit: οὔθ᾽ ὑμᾶς ἀξιοῦμεν ἢ ὅτι Λακεδαιμονίων ἄποικοι ὄντες οὐ ξυνεστρατεύσατε ἢ ὡς ἡμᾶς οὐδὲν ἠδικήκατε λέγοντας οἴεσθαι πείσειν, τὰ δυνατὰ δ᾽ ἐξ ὧν ἑκάτεροι ἀληθῶς φρονοῦμεν διαπράσσεσθαι. Hoc est; Nec volumus vos cogitare,

si dicatis Lacedaemoniorum vos esse coloniam, ac propterea in belli societatem nobiscum non coivisse, neque ullam nobis iniuriam fecisse, nobis persuasuros: sed ea ab utrisque dicenda iudicamus, quibus effici possit ut inter nos transigatur. Hoc sane idem est ac si dicat: Vos quidem, cum certo sciatis iniuria vos affici, necessitatem perferte, ac cedite. nos contra, cum non ignoremus iniuriam nos inferre imbecillitati vestrae, per vim erimus superiores. Haec enim utrique nostrum possunt evenire. Deinde caussam huius afferre volens, addit: ὅτι δίκαια μὲν ἐν τῷ ἀνθρωπείῳ λόγῳ ἀπὸ τῆς ἴσης ἀνάγκης κρίνεται, δυνατὰ δὲ οἱ προὔχοντες πράσσουσι καὶ οἱ ἀσθενεῖς ξυγχωροῦσι. Hoc est; Iusta quidem humana ratione ea iudicantur esse, quae a pari necessitate proficiscuntur: possibilia vero, superiores faciunt, inferiores admittunt. Haec ad Graecos oratio, barbaris regibus fortasse conveniebat: Athenienses sane ad Graecos, quorum

Previous paragraph

Next paragraph