PASSIO, et PATI, valde crebro ponitur pro supplicio affici: praesertim vero dicitur de Christi morte, atque adeo de tota illa humiliatione ac exinanitione, quam nostri caussa sustinuit, ex gloriosissima forma Dei, in ignominiosissimam servi, atque adeo peccatoris omnium maximi descendens. Haec passio saepe etiam mors et sanguis Christi vocatur, quia in hac passione sanguinem fundendo mortuus est. Est vero Hebraeis perusitatum, sanguinem pro violenta, et praesertim iniusta morte ponere, ut in voce SANGUINIS dicetur. Porro, qua ratione passione, morte ac sanguine Christi iustificari, salvari, redimi, mundari ac salvari dicamur, et quomodo passio eius nostra iustitia esse dicive queat, non est huius loci exponere. Dictum vero est de tota hac re in Libello maiore, titulo de Iustitia. Hac passione, dicit Epistola ad Hebr. cap. 2, Christum esse consummatum, aut perfectum factum, et ob eam gloria et honore coronatum, sicut et Philip. 2 dicitur. Passiones Christi vocantur etiam calamitates piorum, utpote qui membra sunt eius corporis, ut cum illi patiuntur, ipse pati videatur. 2 Corinth. 1. Sicut abundant passiones Christi in nobis, ita etiam abundat per Christum consolatio nostra. Philip. 3, Societatem passionum Christi, conformatus morti ipsius. Colos. 1, Gaudeo in passionib. meis pro vobis, et suppleo defectus passionum Christi in carne mea, pro corpore ipsius, quod est Ecclesia. Sunt igitur duplices passiones Christi: alterae, quae tantum in ipsomet divina ordinatione peractae sunt, quae sunt plane perfectae et absolutae, solaeque fuerunt sufficientissima propitiatio et expiatio peccatorum nostrorum: alterae porro, quae divina ordinatione in membris eius ac corpore, quod est Ecclesia, peragi debent, dum omnia membra suo quodam modo ac mensura per crucem Christo capiti corformantur. Hae nondum sunt plane perfectae, sed quotidie earum defectus supplentur ac [?: perf- ] tur, et supplebuntur usque ad extremam diem. Sic Apoc. cap. 6 martyribus pro vindicta clamantib. respondetur, ut expectent, donec eorum conservi per martyrium ad eos veniant. Hasce igitur posteriores [?: ma-c-que ] mystici corporis Christi passiones Paulus dicit, in membris suis supplere. Earundem passionum 1 Petri 4 mentio fit. Tertio, Passiones vocantur omnes calamitates ac cruces piorum, 2 Timoth. 3. Quarto, pas siones non raro in novo Testamento significant [?: pr- ] affectus, et alios improbandos animi motus, quos [?: ] ginalis innataque malitia perpetuo in homine ciet sicut et Philosophi interdum vehementiores affectus πάθος passionem vocant. Dicuntur autem ideo passiones, quia simul affligunt et turbant hominem, ut licet ab eo agantur, tamen simul ex eis quaedam molesta passio etiam ad homines perveniat. Rom. 7. Cum essemus in carne, passiones peccatorum, quae per legem sunt, [?: ] gebant in membris nostris ad fructificandum morti: ubi internos illos pravos significari motus puto. Sed adscribam etiam alterius cuiusdam annotationem supra hunc locum, quo etiam vox πάθημα tanto magis explicetur. Affectiones peccatorum, τὰ παθήματα τῶν ἁμαρτιῶν . Pro eo quod videbatur Paulus scribere debuisse ἡ ἁμαρτία , substitur τὰ παθήματα τῶν ἁμαρτιῶν , affectiones peccatorum: i. motus ad peccandum sollicitantes, quicunque tandem illi sint. Id autem fecisse videtur duab. de causis. Una est, quia [?: q- ] ἁμαρτία sit feminini generis, non satis accommode illi [?: ] bui posse videbatur mariti persona. Altera, quod explicandum etiam fuit qua ratione peccatum cum marito conferatur. Itaque affectus peccatorum sunt tanquam aculeus [?: pecca- ] , per quem s. gignit in nobis carnis opera velut partus: quorum catalogus contexitur Galat. 5. Caeterum [?: d- ] quoque hic notanda sunt: nempe παθημάτων nomen apud Paulum multo latius patere, quam apud philosophos: ut qui illam etiam ipsam rationem peccato obnoxiam faciat, ii philosophi pro virtutis regula sibi proponunt. Alters, παθήματα dici quatenus mens ab illis afficitur, suntque ab ipso peccato ingenerati motus, quibus intellectus patiens (quem vocant) agitatur, totumque secum hominem rapit quod quidem annotandum fuit, ne quis miretur illis tribui ἐνέργειαν , i. agendi vim: quae tamen παθήματα , i. ad verbum, perpessiones dicuntur. Sed et hoc eodem nomine saepe apud Paulum intelliguntur, quaecunque pietatis causa fideles perpetiuntur, ut infra cap. 8. Alibi, nempe Gal. 5 coniunguntur παθήματα et ἐπιθυμίαι . Eadem igitur vox est etiam Gal. 5, παθήματα , passiones carnis. [?: ] enim: Qui sunt Christi, carnem crucifixerunt cum passionibus et cupiditatib. eius. 1 Thes. 4, Unusquisque [?: vestr- ] versetur non in passione cupiditatis, sicut gentes quae ignorant Deum. ubi passionem cupiditatis vocat ipsam avariciam, sive habitualem, sive innatam: ut ex sequentibus clarius patet. Porro Rom. 1 videtur significare ipsos pravos turpissimorum scelerum habitus, una cum suis operibus aut effectibus. inquit. n. Tradidit eos Deus in passiones ignominiosas. nam et feminae earum [?: mut- ] turalem usum. Verbum Pati pro supplicio effici, nec [?: ] tinos, nec apud Graecos olim usurpatum fuit: sed in novo Testamento aliquoties reperitur. Luc. 22, [?: Desid- ] desideravi manducare hoc pascha vobiscum antequam [?: p- ] .i. extremo supplicio affectus moriar. Matth. 17, Sic et filius hominis passurus est ab eis. Luc. 24. Sic oportebat filium hominis [?: p-ti ] . Hebr. 9, Oportuisset Christum semper pati ab origine mundi. Et 13, Christus passus est extra portam. Act. 26 dicitur, Christum esse passibilem: quam non potentiam, sed actum passionis significat: non eum qui pati [?: ] potuerit, sed qui debuerit etiam. qua de re sic annotat quidam: Nempe quod Christus esset passurus, ἀπαθήτει χριτός . Vulg. Si passibilis Christus. Erasm. An [?: pass- ] fuerit Christus. Sic. n. inquit, disputabat ex prophetis,

833/834 [?: ] ostenderet illorum vaticinia in Christum competere. At ego malo haec ita accipere, ut contineant explicationem eorum quae dixit, prophetas futura praedicisse: ita ut εἰ non pro an, sed pro ὅτι , et quidem εἰδικῶς , ponatur: nimirum ad explicandum per species, quod in genere tantum proposuerat. Ideo addidi particulam NEMPE. Coniunctionem autem εἰ pro ὅτι usurpari apud idoneos etiam scriptores, doctiss. Budaeus in Comment. observavit: et particulam εἰ etiam εἰδικῶς usurpatam, comperio a Graecis interpretibus interdum per ἐάν converti: ut Iob 22. Postremo quod vetus interpres παθητὸν convertit Passibilem, non videtur convenire. Quamvis enim παθητὸς proprie declaret eum qui patibili sit natura: tamen sententia ipsa postulat, ut accipiatur pro eo qui non modo pati potuerit, sed etiam passurus fuerit, atque adeo poenis ac suppliciis perferendis destinatus: i. ut non sit δυνάμεως duntaxat, sed etiam ἐνεργείας σημαντικὸν . Neque enim ambigebant Iudaei, quin Messias esset verus homo futurus: adeo quidem, ut pauci sibi persuaderent Deum fore, quod etiamnum hodie illis videtur incredibile. Sed Messiam animo conceperant, qualem hodie quoque imaginantur: i. cuius regnum esset ex hoc mundo. Dicit contra Paulus, praedictum esse a prophetis Messiam fore παθησὲν : i. ferendis nostris calamitatib. ac peccatorum nostrorum poenis destinatum: qui tamen in aeternam gloriam primus esset resurrecturus, quam postea cum suis communicaret. Modicum passos ipse sarciat, corroboret et confirmet vos: 1 Pet. 5. i. paululum afflictos aut cruciatos. Siquidem. n. crux ista cum futura gloria aut Christi passione conferatur, modica sane est. Non patietur vos tentari supra quam ferre possitis. 1 Corinthiorum decimo. pro, non permittet. nota phrasis est.