Diuitis intactos, Asiae in tua praemia census
Seposuit: nullum non surgere iussit arenâ,
Quae bellatoris frontem victricibus vmbris
Tergerent, palmas: tua signa anteîre, malignos
Perrumpentem obices, pandentemque ossia fatis,
Poenituit nunquam: tibi dum constatiùs haeret;
Visa sui est oblita, et sors propre desijt esse.
Mitte queri. Capiunt vnum laxissima centum
Regna virum. Si non naturam sceptra per omnem
Porrigis; at plus, quàm naturae simplicis vsus
Poscat, habes, plus, quàm valeat vel perdere luxus.
Heu male consultum Mortalibus, aurea pacis
Ducere si nulli permittitur oti, vasto
Vnius includat qui non diadematis orbe,
Quidquid stelliferis complectitur orbibus aether.
Immensum per Inane satos (quid Graecia monstri
Non parit?) vsque nouos audis superesse tuarum
Indociles legum Mundos. Fac, detur et illos.
Aemathijs domitos fraenis adiungere; plenus
Anne ideo, mentisque satur sum denique, dices?
Nil minus. Haud omnis tantarum opulentia rerum,
Haud tota haec, spatijs immanè vagantibus, vltra
Noti Orbis cumulum toties geminata, recentum
Mundorum series sat erit. Post omnia victa
Terrarum, pelagique, nouus pandetur auaris
Limes inexhaustus votis: plura vsque videbis,
Quae, lacrymans, hominum sorti impermissa, requiras
Suspicies caelum, et, gemitu testante dolorem,
Heu miserum! dices: imo cui limite Mundi
Regalis finitus honos, mensuraque tellus
Imperij. Nam cur stellantibus alter in oris
Dignior augusto frontem diademate cingi,
Et nutu versare polos? Cur nescia iuris
Astra mei? Cur non Phoebus, Germanaque Phoebi
At me surgendi suspicium, legesque meandi
Accipiunt? Saltem caput hoc, maturiùs vni
Orta, dies, nondum per summa cacumina visis,

Afflaret radijs: superi vel luminis haustus
Intacto de fonte, et, quàm pro parte virili,
Largiùs affusos traherem. Proh damna pudoris
Vltima! Alexandro neque lucet pleniùs aether,
Qum miserae plebi. Nil egimus hactenus armis:
Punctum Orbis teneo: quae pars pulcherrima rerum,
Summaque, pellaeas etiamnum spernit habenas,
Laeta suo seruire Iovi. Sic improbe fata
Argueres: tali Briaereûs immanior ausu
Tentares Superos. Quid me, ceu vana canentem
Somnia, turbato perstringis lumine? Certos
Sacrorum monitus tripodum, atque oracula Diuûm
Vaticinor. Sortis quam praemia tanta, subacti
Tot nequeunt Orbis spolia exaturare, cupido,
Morbus, non sitis est. Angustis finijt author
Limitibus naturam: auido sint pabula ventri,
Diuitiae faciles: sint, quae defendere nudum,
Tecta, Iouem, rigidam possint quae, vellera, brumam.
Hoc quibus exiguum, nil sufficit: ipsa propagat
Esca famem: positosque semel quae transijt, vllos
Nescit caeca sibi fines posuisse libido.
Vltima votorum (haud reor inficiabere) primum
Martem inuadenti fuerant, perrumpere metas
Imperij patrij, angustaeque suburbia Pellae
Ad Persas, ad Bactra, adque Euri extendere nidos,
Et Cyri solio solium mutare Philippi.
Audax, quanquam hominis, furor. At nunc omnia rerum
Claustra remoliri, totque vno niteris Orbes
Composuisse iugo. Demens! Molimine tanto,
Vltra anni, Solisque vias, caelique rotatus,
EVTHYMIAM dum persequeris, qua nulla Dearum
Proximior, nulla aequa magis, facilisque volenti est.
Crede mihi, parto imperio licet esse beatum:
Crede, licet nullo. Pacem tibi subditus Orbis
Non dabit: ipse dabis rationi subditus. Aufer
Spes nimias. Vacuum, teneat licet omnia, prodit
Se cupiens. Pleno felix vt corde quiescas;

Nil opus est regna augere, at compescere vota. 9
9. Haec, quibus insani Iuuenis temerarius ardor
Corripitur, sibi dicta putent, quoscunque dolosis
Ambitio rapit illecebris: qui splendida sortis
Munera, regales census, trabeasque, securesque
Vndique solliciti properant, venantur, anhelant. 10
10. Nec malè quis sapiens respondeat, haud sibi votis
Tam nimijs auidem feruescere pectus; vt Orbis
Vnius imperio nequeat sine fine furentem,
Immensosque sinus reserantem explere Charybdin.
Sat fore, si tenues meliori forte relaxet
Copiolas: si quo rerum fulgore profundam
Immemoris famae noctem, Lethaeque rumpat
Nubila: si Patriae non vltimus, inque nepotum
Sedibus, effigies monstrari digna, supersit. 11
11. Verba dat, et vanâ se credulitate volentem
Decipit infelix. Cupidum nam longiùs, esto,
Haud animum ferat in praesens: at, prima potitus
Cum fuerit; noua continuò maioraque poscet,
Perpetuùm sitiens, nulloque explebilis haustu.
Qualis seu turtur, seu pullus hirundinis, aequus
Cui nondum vigor, et medij experientia caeli,
Totaque vix tenerae praetexunt brachia plumae:
Ille quidem vacuum patrij de margine nidi
Aethera prospiciens, ignota pericula visu
Metitur tremulo, nec liberioribus audax
Credere se subitò spatijs, pendentia tecta,
Natalemque breui caueam circumplicat orbe.
Mox, vbi respondit primo sors aequa labori,
Et vires placuere; vagos per Nubila cursus
Explicat, immensoque volans indulget olympo.
Vnde furor tantus votis felicibus, vnde
Haec nona, successu tristis, quaesitaque velox
Spernere, se maior semper dementia, causas
Altiùs aggrediens (animos adhibete) docebo. 12
12. Et primò id memori condedum pectore, quidquid
Fulgeat exteriùs, patrimonia lauta, superbos

Diuitis imperij fasces, plaususque Quiritûm,
Legitimos praeter, naturae publicus ordo
Quos homini statuit, votorum excurrere fines:
Nilque adeo proprios ad egeni corporis vsus,
Integra nil fanae conferre ad gaudia mentis.
Numquid enim saturis Gaetulo murice somnus
Blandior irrepit thalamis? Aut, diuite gemmâ,
Caelatoque bibat ni Mentore; flammea nescit
Expleri sitis? Imperij num quisquis habenas
Flectit adorato populis de culmine, liber
Continuò dominusque Sui. Num, si vaga currâ
Aerio geminos tulerit te fama per axes;
Ocyùs hinc aegro fugient de corpore febres,
Mitiùs hinc tristes fodient praecordia curru?
Caetera quid memorem, famulas ad iussa cohortes,
Miluorum rapidos delassatura volatus
Praedia, marmoreos postes, fulgentiaque auro
Tecta, tot artificum curas, operumque labores?
Omnia (ne dubites) speciosae haec fercula pompae,
Vana quibus pretium circumdat opinio, fictis
Irritare queunt animos, haud pascere laruis.
Nec Sapientùm aliquis, seu quos Zenonia iactant
Limina, seu dulces senior Gargettius hortos
Queis aperit; varios vel qui te, Euphorbe renatum
Post obitus, taciti, et iurati in verba sequuntur,
Naturae finem cum rimaretur; in istis
Certa sibi vitae statuit momenta beatae. 13
13. Hoc adeo Veri posito fundamine, quisquis
Talia, securae ceu pignus amabile pacis.
Persequitur, summo votorum à fine suorum,
Frustra alacer, recti quia tramitis auius, errat.
Ergo vbi, post mille ambages, et longa viarum
Taedia, quaesitam licuit comprendere fortem
Cum, quae magna procul spectanti credulus error
Finxerat, optati nil demum claudere fructùs,
Amotâ propior caligine detegat vsus;
Haud potis est, illis vt adhuc ieiuna cupido

Se teneat. Noua prôinde pari conamine lucra
Insequitur cumulare: ea si fors addita primis
Sufficiant nimios restinguere pectoris aestus.
Nec videt infelix, simili conflata metallo
Omnia sollicitis nequicquam mentibus addi:
Ac velut vmbriferae chaos illaetabile noctis
Nulla, quibus rutilantem animam non Mulciber afflet
Quantovis geminata auctu, funalia vincunt;
Sic neque fortunam, maioribus incrementis
Vsque licet geminet sua munera, posse tenebras
Maestitiae, offusamque animis detergere noctem:
Cum nihilò illius sint quaevis dona fugandis
Opportuna magis curis, quàm tristibus vmbris.
Arcendis fulgoris inops, et mortua lampas.
Acrior hinc sitis, et, quae vota nouissima quondam
Credidimus, votis gradus vlterioribus esse
Incipiunt, versantque alio vaga pectora motu.
Non secus ac, laethalis hydrops cui viscera tendit,
Exigui primùm laticis sperauerat haustu
Morbida bacchantes circùm vitalia flammas
Vincere: quêis nihilò se se cum mitiùs vri
Experiatur; anhelanti praeferuidus aestu.
Altera continuat, deîn tertia, pluraque rursus
Pocula: nec totus sat erit, qui fontibus vllis
Rumpitur, et terras latè circumfluit, humor:
Propterea, morbi quia causam non tenet Aeger. 14
14. Esto tamen, sortitus opes, titulosque, modesta
quae sibi mens pepigit, non sis abiturus auaris,
Vlteriùs votis: saltem quaesita tenere,
Congestoque voles hilaris gaudere paratu.
At non id pariter certum, neque foedere tali
Lubrica sors homini propriam se commodat. Ipsis
Vel pro votorum succesibus altera vota
Sunt facienda, nouis et pristina munera Diuûm
Semper egent, ne deficiant vix orta, foueri
Muneribus. Num gallinae tu filius albae
Solus vt in tantâ rerum vertigine nullas

Experiare vices: communes laedere solum
Te casus vereantur: edax nil deterat aeuum,
Nil tempestatum furor, atque incendia peccent,
Nil dolus, aut error minuat? Sic nota theatri,
In quod continuò geniti producimur, anceps
Alternisque sibi vicibus contraria semper
Mobilitas? Nescis, quàm crebro turbine fati
Res hominum trepidae, quantus moralia ludus?
Scilicet expertus nunquam. Sed discere dulce
Ex alijs: neque Doctorum non plurima circùm
Agmina. Pompeium sileo, cui terra triumphis
Defuerat, mox, semîustos quae conderet artus,
Vix fuit. Extorrem Patriâ, celerique veneno
Deuictae toties euadere iura coactum
Annibalem Romae, post bello perdita regna,
Vix mortis dominum Mithridatem, ante hostis amari
Laurigeros axes captiuum Persea, Pyrrhum
Foemineae titulum dextrae, miserabile caesi
Ludibrium Crassi, feruilia vincla Iugurthae,
Quaeque Sophocleos meruerunt plura cothurnos,
Nil opus è priscis euoluere nomina chartis.
Ipse tuo (sis mentem adhibe) quot talia passim
Fortunae inuenias documenta volubilis aeuo?
Aureus ille Midas, caeci ditissima Pluti
Progenies, fuluae quondam cui crescere gazae
Sub manibus, gemini dotataque censibus Orbis
Ipsa videbatur nupsisse Opulentia, tristi
Nescio quo fato diuortia saeua iubente,
Aspicis, vt mutatus, egens, desertus, inanis,
Flosculus apríco ceu solstitialis in horto,
Aruerit, caetusque hominum, lucemque perosus,
Tristibus inuisam latebris obuoluere quaerat
Pauperiem, se seque simul: ne creditor in ius
Deprensum rapiat: totâ quem sedulus vrbe,
Ceruus vti procul auditum per lustra leonem,
Tramitibus caecis elabens, vitat et horret?
Fortibus en Ausis alium, centumque trophaeis

Inclyta Marcellos supra, supraque ferebat
Gloria Scipiadas. Quid tum? Variante fauorem
Neue foret clades non vndique plena, superbo
Additus in praedam victori, Marte sub vno
Perdidit aggestas tot per discrimina palmas.
Quid vafer ille nepos Seiani, callidus aulae
Vertumnus, regumque potens quem sternere nulli
Aeternis nixum radicibus, et Ioue dextro,
Posse videbantur venti, nunc qualis? Ab alto
Nonne iacet veteris deiectus culmine sortis?
Nonne suis miserè implicitum mersumque ruinis
Ipsi etiam pede securo haud calcare verentur,
Quos olim nutu vix dignabatur amico?
Casibus vsque adeo subitis terrena rotantur
Omnia: cumque hominis fluxum, mortale, caducum
Sit genus; heu multò mortalia, fluxa, caduca
Sunt magis, infidae sorti quae munera debet. 15
15. I nunc, et dubio semper, lapsumque minanti
Vertice securos ausis defigere gressus:
I miser, eque Bonis, rapidi quae fluminis instar
Vlteriùs iam iam fugitiua abscedere sentis,
Perpetuos fructus, mansuraque gaudia ducas.
Haud malè Spartanus, vulgi clamore secundo (a)

Previous paragraph

Next paragraph