56. Turpis es. Haud tibi, sed populo. Res ista videntûm.
Nec sua formoso blanditur Adonidi; toruun
Nec sua Cyclopem facies deterret. Vterque,
Tristia, laeta, Alijs tantùm spectacula praebet.
Is doleat, sine, qui talem fòrs obuius horret:
Cui dirum facis ingratis occursibus omen.
Vnde tibi hìc luctus, niueo cui lilia frontem,
An ferrugineo pingant vacinia fuco:
Acìdis, Aetnaei an venias pastoris imago,
Nullo est, dum speculum vites, deprendere sensu.
57. At spernere. Quibus? Vulgo nempe: omnia solis
Librat, mentis inops, qui sensibus, occiduâque
Totum hominem externi metitur imagine limi.
Hoc melius. Nullos, nisi sanae mentis, Amicos
Inuenies: socio quisquis tibi foedere iunctus
Haeserit, haud fluxum formae vernantis honorem;
Virtutem, mores, animum, te diliget ipsum.
58. Turpibus haec sunto solatia. Restat amicâ
Nunc fouisse manu, lentis quos cedere morbis
Crebra valetudo, gelidus praecordia circùm
Sanguis, et exhausto tenues in corpore vires
Sorte sua prohibent contentos viuere: tanquam
Robore vique lacertorum tranquilla parentur
Gaudia, non Sophiae nisu mentisque vigore.
59. Vanus et iste dolor. Quid enim? Titania membra,
Immanesque toros; et brachia Polydamantis
Sors negat. Athletam Pisaeum fingere nempe
Noluit, aut duris operam te addicere pensis.
Cur ideo mens aegra? Solum si frangere rastris,
Triticeas versare molas, excidere saxa
Non datur, et curuo moliri pondera dorso;
At superant, quibus incumbas, meliora, viroque
Digna ministeria. Arcanas aperire licebit
Ingenio causa, ius dicere ciuibus, vrbes
Consilio regere, imperijs fraenare cohortes.
Aedibus in magnis Famuli ceu munia rite
Diuersi diuersa, illi prout quisque, vel illi

Aptior, accipiunt: hic à rationibus; alter
A cyathis: struit ille dapes; hic limina seruat:
Mox alij, atque alij, scriba, opsonator, agaso,
Villicus, artoptes, fullo, rhedarius, auceps;
Haud secus in magno, qui Regia Numinis, Orbe
Partes cuique suas, et idonea maximus author
Munera distribuit. Valido tu robore polles?
Exercebis humum fossor: ceruice torosâ
Baiulus excipies clitellas: aspera miles
Bella geres. Renuunt tantos tibi membra labores?
Non deêrunt, quas, affecto vel corpore, possis
Impleuisse, vices: tibi res sit publica curae;
Consilium, linguam, vim pectoris exere: ritus
Sacrorum, officij leges, mysteria Diuûm
Ignaris aperi: causas age, iura tuere,
Prouida ciuilis teneas moderamina claui.
Officijs nemo sic omnibus vtilis vnus,
Nec quisquam nulla diues producitur arte.
His caput esse; pedes alijs, vel brachia certo
Iure datum. Capitis voluit si munere fungi
Te Natura; suos cur inferioribus actus
Inuideas membris? Anne omnia solus obire,
Omnia posse velis? Satis esto, summa tenere
Quòd licuit, primasque refers quòd in ordine partes.
Tu fortes regis infirmus: tibi, corporis absint.
Vt reliqui vires; at deservire laborant.
60. Nonne vides, pretio quae conspicienda, vigere
Saepe minùs: solido vulgaria robore niti?
Hortorum sydus, reginaque veris odori,
Vix teneram pubem redolenti vestijt ostro,
Puniceosque sinus caelo, pompamque comantem
Explicuit; primos Rosa contabescit ad Austros:
Austris illa cadit, vel solibus: horrida messis
Interea, tribuli, lappaeque, et carduus asper
Camporum per aperta vigent impunè, nec illos
Seu rapidi soles, nimij seu laeditis Austri.
Apenninigenâ quid firmuis ilice, saeuos

Ventorum durare ausus, hyemisque rigores?
Nec tamen humanos victus iuuat illa, secundis,
Aut parit, imponi deceat quae, munera, mensis.
At malum Hesperiam felici ponere curuam
Diuitis autumni (centum licet vndique seruet
Auriferam syluam vigilum tutela draconum)
Hyberni quoties faltus, tristesque pruinae
Vrunt, et rigidi grauis inclementia caeli?
61. Adde, quòd in vegeto vitiorum pabula gliscunt
Corpore, degeneratque hebeti confecta saginâ
Mens animi. Quae non stolido molimina voto
Aggreditur, quibus vrgendis vis improba coeptis
Abstinet? Hinc Phelgraeae acies, consertaque tellus
Syderibus, montes aggesti desuper altis
Montibus, et pauidae vasta ad conamina nubes.
Donec ab immani reiecta potentiùs auso,
Cumque suis, frustra emensum per Inane, voluta
Molibus horrendum in praeceps, îjsdemque sepulta
Et caelo meritas pubes temeraria poenas,
Et terris, Superos ne impunè lacessere quisquam
Posse putet, dedit exemplum memorabile. Vires,
I nunc, indomitas, roburque exposce superbum.
72. Aequior illorum gemitus, quos lucis egentes
Perpetuùm squalens, nullique domabilis astro
Plusquam Cimmerijs nox circumplectitur alis.
Sed tamen his pariter sua sunt collyria, sortem
Queis miseram, tristesque ferant moderatiùs vmbras
Nempe dies oculos si fugit et aureus aether;
Vnà etiam ingrati occursus, et dira videri
Spectra latent. Nusquam stricti Mauortia ferri
Lux aciem, nusquam criniti syderis horror
Vulnerat, aut piceis prorupti nubibus ignes.
Non maris insani rabiem, non saucia foedis
Corpora vulneribus, putrique fluentia tabo,
Non, quae saepe venit letho funestior ipso,
Instantis faciem coguntur cernere lethi.
63. Iam quantum lucis pretium fatearis adempte,

Obuia tot scelerum irritamina, tot male blando
Mortiferas visu pestes nescire? Dolosis
Heu quoties oculi captiuam in retia mentem
Illecebris egere? Lues quàm saepe nefasti
Criminis hoc aditu in cordis penetralia fluxit?
Fortunati equidem, qui Visa nocentia, pressis,
Quandocunque locus monuit, transcurrere norunt
Luminibus: Siculi ceu monstra canora Profundi
Ceratis vitasse cohors Ithacesia fertur
Auribus. Hic multò sed fortunatior, omnem
Cui genus id curam facilis Natura remisit:
Quique fores animi non, anixus hoste propinquo,
Tum demum trepidè obstruxere ac munire laborat;
Vsque sed aeterno obstructas munimine seruat.
Si, Caecos, qui sponte imitantur, crimina vitant;
Commodiùs quantò Caecus vitauerit ipse?
64. Quid memorem, scelerum, quòd pars non vltima, rixae
Furta, doli, caedes, totque his affinia probra,
Absque oculis, animi ducibus operumque ministris,
Inuia tentari? Non vt modò lumine cassis
Peccandi studium; ipsa etiam prope copia desit.
65. Sed neque me leuiùs compendia frontis opacae
Illa mouent, nullis venientem extrinsecus icta
Mens quòd imaginibus rerum, formisque caducis,
In sese penitùs conuertitur ipsa, suasque
Liberiùs promit collecto robore vires.
Iamque, memor, precepta olim, et sub pectore fido
Condita naturae Verique Arcana reuoluit;
Iam noua, progrediens sensim, ratione sagaci
Eruit, et varias agilem se mittit in artes;
Ardua iam superans audaci sydera nisu
Iungitur ordinibus Diuûm, rerumque supremum
Authorem nitidâ immensae caligine lucis
Arcentem visus (Mortali attingere quantùm
Fas Superos, nostrisque patet conatibus aether)
Aspicit, et primi se pascit imagine Pulchri.
Quae paria his tellus, pontusve, aut mobilis aer

Luminibus praebere queant spectacula? Formas
Non humiles, pingui consecrataque corpora limo
Cernimus; augustae species, diuinaque Caeco
Panduntur simulacra. Angusto limite noster
Clauditur obtutus; sepiri nescius vllis
Finibus immensi volat ille per auia Mundi.
Fas oculis tantùm praesentia tangere; saeclis
Omnibus ille infert animum, aspectuque sub vno
Temporis elapsi seriem, seriemque futuri
Colligit. Externo rerum se cortice frontis
Pascit hebes visus; naturas ille repostas,
Claustraque vel Phoebi radijs imperuia lustrat:
Vt non immeritò Diuûm praesagia, vatis
Finxerit Ogygij tenebris patuisse Vetustas.
Luminis orbus erat. Nemo caelestibus alter
Aptior alloquijs, longique capacior aeui.
66. Et crassae iubar hoc lucis, Mundique iacentis
Exiguum, ac pecudum vulgo commune theatrum
Corporeis vetitam se attingere sensibus, aegra
Mens queritut; tantò meliori luce rependi
Nubila cum frontis soleant, potioraque tantò
Luminibus clausus animus spectacula cernat?
Non sic Abderae sapiens, qui, penè reuulsis [a]

Previous paragraph

Next paragraph