Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].
IESSEIDOS LIBER IV.
1.
Septimus autumni mensis quadruplice Libram Aequidio paribus noctes aequare diesque Viderat horarum spatiis, cum caelicus Annae Initium quarti partus contingeret anni. Anna memor voti, quo vir, quo obstricta Tonanti Ipsa fuit, sterilem quando lugebat uterque Improlemque uterum peterentque extinguere ventris Opprobrium: dum modo propitio si Numine prolem Susciperent, mystis illam sacrisque dicandam Obsequio templi se per promissa ligarant. Tunc, cui iam quartam gravidus detraxerat uvam Vitibus autumnus, Virgo matura monebat Tempus adesse quidem maternis utile votis; Sed non maternis tempus satis utile flammis. A se dulce sui pinguis divellere ventris Non potuit dulce esse Annae; dicebat obortis Sic lacrymis saepe illa: “Tuae, suavissima proles, Matris amor, quo mente feram, quo lumine cernam, Avulsos ad[ERROR: no reftable :]19 ad : ab vota tuos quo pectore vultus Orba animae tolerabo parens? Si munere votum Hac alio redimi posset, dabo quidquid in agris Fert laeti fecunda Ceres, dabo cuncta bidentum Vellera et agnorum distentas ubera matres Laeta addam et multo redimam te, filia, censu. Novi equidem quod nostra sinat lex pignora siclis Non multis redimi; pro te sed pauca referre Aera, minusque Deo placitura numismata, carpit Religio. Sit lege mihi supplere minori Fas pretio votum; summo sed debita Patri Hoc pietas fas esse negat. Te, filia, templo Debeo: templum olim Domini, materque futura Aptius in templo, Domini formabere templum. Plura nec imprudens memoro: iam debita templo Est Natae persona meae. Clarissima lampas Divinis[ERROR: no reftable :]35 divinis : dvinis resplende aris, praeitura micantes Quos fulgere sacris cernes penetralibus ignes. Iam promissa Deo est soboles; affectibus illa Est numquam cessura meis, matremque Tonanti Non praeferre placet, privataque gaudia Natae Et Natam, voti rea non infida, litabo.”
2.
Postea vero animum Natae sic Anna probabat: “Num soboles te cara lares retinere paterni, Num posset quoque matris amor, ne Numinis almi Addicta obsequio templi paterere verendis Te famulam praestare adytis, fanoque dicatis Virginibus sociata rudes aetate placeret, Crescentesque sacris numerare penatibus annos?” “O Domina, o genetrix,” sic illa reponere sueta, “Quid votis optare meis felicius unquam, Quid animis versare queam, quid laetius ista Sorte petam, quam nil adversa matre ligari Numinis obsequio ut valeam?” Rorantibus Anna Haec oculis responsa hausit vultuque madente A lacrymis, tenerae spectabat gaudia Natae.
3.
Surgebat celsis Solymaeis turribus olim Altior una Domus, cuius rudis area, magnae Urbis erat spatium; moles augusta, stuporis Prodigium, cuius pretium non solveret omnis Copia praecipui cumulo congesta metalli Quod melior pars orbis habet: confluxit in istam Regnorum si gaza domum, confluxit et omnis Sedulitas artisque labor: nam Iessias aedi Maiestas quas prima, Dei pro sede futurae Immensas congessit opes, haeredis in istud Vertere mirandum sudavit gloria templum. Centum myriadum plusquam millesimus auro Debetur numerus, Latii si pondere totum Distribuas nummi: lunaris massa metalli Maior erat decuplo, demptis maioribus aeris Et ferri cumulis: erat haec sine pondere moles. Nec gemmis aderat numerus, quas Numine plenus Tanto operi Princeps soboli post fata reliquit.
4.
Dicite nunc, reges, vestri quo ponitur auri Gaza, colonorum terrae et sudante popelli Fronte laboratus sanguis? Cruor iste cruorem Fundit, ubi potos inopum sudoribus enses Stringitis innocuo plerumque in pectore, saevi Victores, caelique sacras pessumdatis aras. Praestitus in censu, fuso sic sanguine sanguis Bullit, ut hoc regum perfundat pallia nimbo. Iessides immane sacris altaribus aurum Cogit et augusto ne religiosa supellex Deficeret templo, toto quas comparat orbe, Divina insumit decoranda ad limina gazas.
5.
Si necdum cessas insulse requirere, vates: Dicite, Pontifices, in templo quid facit aurum? Te fatuum unius dicet sapientia regis, Te nequam alterius pietas, qui talia faris. Aurea sunt vestrae quae spumant pocula cenae, Aurea lanx fumat ventri factura saginam, Aurea sunt, sonipes brutus quae vincula gestat, Aurea pectoribus demissa monilia portat, Auro asper, fulvum mandit sub dentibus aurum, Aureus est, turpis quo stertit adultera, lectus, Largitori auri pietas non offeret aurum? Quas David bellator opes cumulavit, honori Numinis expendit, propriis quoque censibus auctas Heres pacificus, structo pietatis opumque Ingeniique simul moderantis cuncta trophaeo.
6.
Augusto spatium templo describitur asper Moria saxoso spectans orientia clivo Astra, tenebrosas mundo pellentia noctes. Hic idem mons est, centenis ante litandus Annis mille super fuerat quo filius almi Thariadae, cum vicinis in vepribus haerens Pro nato iussas aries tepefecerat aras . Hoc montis constructa iugo, spatiosior ipso Sed domus ista iugo; substructis undique muris Latior, aggestis templi stetit area glaebis. Dignus rege labor! Fuerant hic montis et aedis Fundamenta eadem, nec monti creditur ingens Depositum, nisi quae montem quoque sustinet ipsum Terra fidem faciat; nam summo ut vertice staret Delubrum, petiit clivi radicibus unis Pressa secuturae substerni marmora moli.
7.
Sed maiestatem tanti describere templi Quis potis est? Non si pariter mihi fronte serena Nectat adoreas et Smyrna et Mantua lauros, Hoc opus expediam. Nemo cui divite rivo Libera Pierio fluxit facundia nexu Hoc opus exegit; minus est ut nostra subacto Ad metri numerum speret sollertia Pindo.
8.
Ne damner dixisse nihil tantamque silendo Praeteriisse Domum, lauro meliore canentem Cingite, Pierides! Fuit hoc quadruplice templum Portarum numero, obiectas in quatuor orbis Respiciente plagas; sed quarum maior in Ortum Versa, peregrinis etiam speciosa patebat. Inde etiam externae sectae cultoribus ampla Non vetita, aprico praestabant atria saxo; Vestibuli cuius Tyriis asarota nitebant Marmoribus, varias quae multicolore lapillo Reddebant rerum formas; contra Euron et imbres Erectis circa xystis, Libanitide cedro Desuper in gyro stantes onerante columnas. Hoc vulgi commune forum; sese obvia templi Hinc sacra porta dabat, quae non subeunda profanis Gentibus, Hebraeos ducebat in atria mystas, Moseique libri populos; fueratque secundum Vestibulum, gradibus ter quinque, aliunde profectis Saxicolis licito sublimius atque superbis Porticibus cinctum, quorum laquearia cedro Pallida marmoreas pressere gravantia pilas. Vestibuli istius medio, caeloque patente Aenea surgebat constans flagrantibus ara Ignibus in tenues vertens holocausta favillas. Hic mare, vas ingens laticis, ter quatuor infra Suppositos pressit fusos ex aere iuvencos. Ista sacerdotum manuumque pedumque nitoris Unda, per occultos urbis transmissa canales, Cedronis bibulis absorbebatur arenis. Aequoris illius laevum paris aeris habebat Concha latus; fonsque iste fuit, quo vota Tonanti Non nisi lota pecus sacros transibat ad ignes. Proxima pandebat templi sancta atria porta Aurea, quae nulli non mystae adeunda patebat. Grande pavimenti planum procera tegebat Nodi ignara abies, sed quam non cernere fecit Aurea quae tecto radiabat lamina ligno. Arte laborati constructus pondere saxi Surgebat paries, cedros indutus ab omni Parte; labor solido rutilabat cedrinus auro. Tectum etiam augusti splendens fulgore metalli Eminuit, reliquo par respondere nitori. Hic auri pretiosa stetit septemplice lampas Lumine, quae totidem circumprotensa lucernis, Assidua noctes flamma lucere diesque Scintillare dabat, victor qua postea Romae Dicitur Assyrio Titus exultasse triumpho. Hic sacra compositis fumans suffitibus ara, Tota aurum, gratis replebat odoribus auras, Quos sibi componi Numen de thure Sabaeo Iusserat; egregii cui miscebantur odoris Galbana, cum myrrhae lacrymis onychaeque fragrantis Addita fumabat sacro pars purior igni. Hic etiam laticem numquam prohibente scatebat Dextrum fonte latus, cui aequoris aenea lymphas Debebant et labra suas, et habere perennes Inde sibi elegit luteris concha liquores. Haec miranda aulae facies, haec gloria solos Excipiens mystas, ubi non nisi flammeus auri Spectari potuit splendor, domus ista nec unquam Calcari potuit, nisi calcaretur et aurum.
9.
Pars tamen augusti non haec dignissima templi, Ista nec arcanis legalibus apta fuere Atria: claudebant aliae cernique vetabant Intimius conclave fores, ubi sanctius Arcae Servatae penetrale fuit, quam corniger olim Isacidûm iussis panxit caelestibus Heros. Eripiens adyti visum pandebat ab alto Obiectum portis, oculorum illustre renidens Illicio velum. Bysso huic intexta rubebat Purpura, connexo splendens hyacinthina cocco Tela, ferens varios quos finxerat ore Cherubos Ridentes multoque genas accenderat astro Ingenio pollens, nec parca laboris Arachne. Lilia, narcissos, Cypriae quoque sanguine plenos Tela dabat Veneris flores, ubi mira colorum Spectanti laetas referebat gratia formas. Carbasus haec illa est, Christi quam funere sectam Arcana virtute stupens aspexit Apella. Hâc occulta stetit pars illa sacerrima templi Interiusque adytum, nemo quo fingere gressum Tentasset, nec mysta quidem: fuit annuus uni Pontifici summo ingressus, quae solus adibat Intima praemisso thuris sacraria fumo. Augustale sacrum, celsus cui marmore secto Surgebat paries et marmor odora tegebat Cedrus et affixum cedros absconderat aurum. Lucebat penetrale auro, caeleste viretum Caelatura dabat. Surgebant aurea passim Lilia et insculptus pomi tulit aurea stipes Mala, quibus viridis mater si planta fuisset, Ficta negarentur; palmae volucresque Cherubi, Gemmarum figmenta, manus artisque fuere Luxuriantis opus : nactae laquearia flammae, Accensaeque auro reddebant Castora stellae.
10.
Hinc librare licet qualis fuit ista supremi Maiestas adyti; multum si dicere paucis Expedit, haud dubium est. Speculum sincerius ista Maiestate loci, quam lumine cernimus, omnis Non habuit tellus quod verior esset Olympi Effigies et sole gravi conformior aethrae. Hic aulae medium quae prodigiosa tenebat Arca, Dei solium, solidi rutilabat[ERROR: no reftable :]225 rutilabat : nutilabat ab auri Lumine; quam simili tectus stipare metallo Bisgeminus passis constans fuit Aliger alis. Tectum erat ex auro, quod ne saturo incuba ventre Foedaret volucris, fixis pungentibus auri Cuspidibus poenale fuit: mucronibus unde Territus auratis, vitare pericula cautus Milvius, aut pica, aut corvus, passerve solebat. Tanta fuit quondam Solymaei gloria templi.
11.
Craterum par gaza fuit, sollemne colendo Apta aris servire Deo, nec degener aedi Augustae numerus: cuncta haec vel purius aurum Argentumque dedit. Nullus vasa alba metallo Calculus absolvit. Complebant aurea multas Myriades, quorum immanem cognoscere molem Optanti refero: quantum modo totius orbis Optima pars auri cumulum proferre valeret – Hac illo minus est: tantae vix credita gazae Fama sacro debet, quod non sit ludicra, vero. Hanc patrio Euphrati miseram populata Sionem Fortunam Chaldaea tulit cessitque superbo In spolium regi, cui formidanda tumoris Poena fuit, bruto similem mugire bisonti. Annorum post dena tamen si quatuor addat Lustra, Semiramiae Cyro domitore columbae, Mollis Achaemenium capta Babylone subiret Cum Chaldaea iugum, captivo victor ademit Serviles Iudae laqueos et compede fracta Assyria patriam libertatemque benignus Restituit princeps direptique omnia templi Vasa reversuris Solymam concessit Apellis. Quae tamen Ausonios iterum decorasse triumphos, Spectavit Romana Tito victore potestas. Funere Messiae postquam foedasset iniquas Infamis Iudaea manus, Tarpeia nefandum Signa adsunt ultura scelus templique relictum E flammis cinerem nocuo cum sanguine miscent.
12.
Inter Idumaeas, Latia quas cuspide miles Collegit Romanus opes, fuit arca micantis Illustris splendore auri, fuit aurea panum Mensa, fuit lampas septem fecunda lucernis Aurea craterumque argenti immanis et auri, Oppressam numquam numerus visurus Idumen. Sic Salomoniacos lusit fortuna labores, Cuius in externos transivit gaza triumphos. Pacificus tamen hoc a maiestate Latina Obtinuit princeps: quod Pax conflaverat olim Libertasque aurum, levius quo ferret ademptas Libertatis opes, Pacis gaudebat in aede, In gremio molis, libertatisque Latinae, Captivae spolium Solymae regale reponi. Vel fati vis ista fuit, migraret in Arcem Ut sobolis defuncta parens, ubi egena potentem Regnorum synagoga fidem populosque legentem Aspiceret natam: moriensque vetusta Sionis Umbra, suo clarum signaret funere solem, Ut Carmeleus decor ubertasque Saronis Et Libani in Latios transiret gloria colles. Grande decus defuncta tuis Iudaea paratur Exequiis; dignam tantus cinis occupat urnam: Caesaris Assyrio raperis tumulata triumpho. Funeris hanc pompam regum stipante senatu, Clauderis Ausonio, mater Synagoga, sepulchro: Cui Pacis templo illatae, quod fama ferebat Aeternum, bene lege novâ Romana precari Visa est maiestas: aeterna in pace quiescat.
13.
Sed Mariam iam Musa cane intrantemque sacratum Delubri limen, ter quinûm conspice laetam Ascensu graduum seque imo corde litantem Immensam Authori trimam perpende puellam. Est locus in templo, genti interdicta profanae Area, praeclarum sacris confine tiaris Vestibulum, quo secta suis domicilia muris, Quinque super denis graduum sublimia saxis Obvia lustrati scandebant tecta tribules. Foedus adorabat nequaquam hic Numen Apella, Iustitiae legalis inops, sed munda subibat Turba locum, pietate calens, ubi Codice legis Et Vatum antiquis oracula prodita fastis Auribus hausta rudem Moseo dogmate prolem Formabant et fata palam ventura sonabant. His viduae sanctaeque nurus teneraeque puellae Degebant tectis, precibusque aetatis honestos Addebant mores curis caelestibus aptos.
14.
Appositum voto postquam concurrere tempus Viderat Anna, pio senis accedente mariti Arbitrio, statuit plus non servare potentem Delubri sobolem. Iam ter sua sidera Titan Absolvit, quartumque redux sol ibat in annum, Grandaevo cum fusa utero rorantia coepit Sugere maternis collecta alimenta papillis. “Iam satis,” Anna inquit, “terrenae, caelica proles, Matris habes, meliora tuo inventura calori Pabula. Sacratas templi pete, filia, sedes: Hic divina tuae Numen caeleste parabit Nutrimenta fami: Charitum plenissima suges Ubera, nectareis animam saturantia succis.” His ita perpensis sic est affata maritum Anna: “Deest nostris ultra nil, optime coniux, Pollicitis, sancti quam summo Antistite templi Auspice divinas Soboles concedat in aedes. Ergo age nunc, coniux, siquidem neque filia nostris Obnixa est votis, primo te siste gerenti Imperium mystae promissaque debita nostri Dic thalami et Natam sancta pete sede dicari. Conveniant iustis ut singula ritibus, istud Posce, Ioachime, ut princeps pro more sacerdos Postibus inducat sanctis prolemque benignus Suscipiat sociamque sacris velit esse puellis.”
15.
Summus erat, templo quo tempore trimula Virgo Praesentanda fuit, Davidis ab urbe sacerdos Buzides Simon, quem Phoebetide remoto Herodes prima voluit fulgere tiara. Simonis siquidem Mariamnes gratia natae Tanta fuit tantusque decor talisque per omnem Iudaeam formae rumor, lasciva cruenti Cuius amor potuit succendere corda tyranni. Et licet istius castas scelerata potestas Damnaret leges; solii sed honore putasset Quod tantum frontis dignum decus, igne pudici Effecit thalami captivos virginis ignes. Dignus rege decor fuit huic, sed regibus impar Nobilitas. Quae ne[ERROR: no reftable :]347 ne : nec thalamos prohiberet amatae Virginis, inicitur patri par regibus altus Pontificalis apex. Sed ubi formare iugales Connubii vult rite thoros, non rite priori Detractae Capiti probrum tulit ille tiarae. Sed rara impuris numquam fuit ista tyrannis Improbitas, calcata quibus legalis honestas Et iuris neglectus honos, ubi ventilat atras Cypris, amorque faces; quëis fortia semper iniquus Sacrorum ad lusum parat argumenta Cupido. Taliter Herodes contra fas legis et aequi, Fascibus exornat sacris mitraeque coronat Simonem socerum, formosae ut iusserat ardor Virginis et regni titulus, quem fortius omni Ducenda in thalamos urebat femina recto.
16.
Hunc Simonem igitur, fuerat cui tempore multo Nota Ioachimi virtus probitasque, requirit Ipse Ioachimus. Quem mox cognovit eundem Esse virum Simon, qualem ille minoribus olim Adiunctus mystis sacris opulenta ferentem Vidit dona aris: nam quos ducebat avitis Proventus fructusque agris Solymaea petentis Fana peregrini voluit templique piorum Esse ministrorum; largus quos ille quotannis, In sua servato vix lucra triente, fovebat. Hunc praesul postquam accepit sua poscere Simon Ora, iubet propriis dignum succedere tectis Admittique virum, praesens qui tabulis altum Affatur mystam: “Solymae sanctissime Flamen, Et templi summe Antistes, me pauca loquentem Te supplex audire precor: mihi filia nata est, Et thalami flos illa mei, quam cedere templi Obsequio mea vota iubent. Nam viximus una Anna et ego sine prole diu tulimusque iugalis Opprobrium commune thori, cui nulla tot annis Accessit soboles. Prolis sed luce carentes Numen honoravit taedas: lux unica maesti Connubii nata est, pro qua stant debita nostri Quod dedimus, templo ut famuletur filia, voti. Iamque ter assuetum Phaëton bissena per astra Consumavit iter, quartumque reversa priores Aetheris ad flammas Phoebi rota denotat aptam Aetatem soboli augusta Salomonis in aede Cui sacra maternis succedat cura papillis. Auspice te, Simon, fieri precor ista: puellam Praesul in augustos infer, sacrate, penates.” Huic contra Antistes: “Thalami te laetor, amice, Evasisse probrum: steriles pensavit Olympus Optata si prole annos, maiore seniles Laetitia afflavit rugas: quod filia voto Si templo promissa tuo, pietate rependis Quae donat pietate Deus: nec nostra reluctans Officia impendam ducendae in templa puellae.” Hic Ioachimus comi sermone reponens Pontifici grates, imae se postibus effert Flaminiae, propriaeque domus ad limina tendit.
17.
Inde petit gemino fulgente Nazareth astro, Et matre et nata pater ut se tertius illis Addiderat splendor; completi luminis instar Fulgebat terrena Trias. Venit obvia sancto Anna viro, legis quae natam arcana legentem Observans Solymis hunc advenisse Rebeccae Audierat monitu famulae dominumque salutat. Cui ille in templum ducendae Virginis aequum Praesulis exponit placitum: mox languidus Annam Irrigat, et maestis corrugat vultibus imber. Haec tamen ut sese agnovit, componere prompta Naturae affectus, siccis accusat ocellis Maternas lacrymas, constans postponere templi Obsequio votoque pium genitricis amorem. “Tempus adest iam, nata,” inquit, “quod subtrahet orbae, Divinoque locet tecto te, dulce parentis Pignus: abi tamen et sacri pete limina fani Pars animae non una meae, sed tota parentis Vita calorque tuae. Numquam, lectissima proles, Te querar absentem, numquam divisa relinqui A te posse gemam: quo te mea degere tecto Nata iubet Numen, tecum indivisa manebo Qua melior sum parte parens: non deseret unquam Anna tuos, imo pressit quos pectore vultus, Et tecum semper praesens non visa morabor.”
18.
Iam prope lux aderat, quae ter septena dierum Infamis pelago secat intervalla November, Post primam istius lunae vicesima: voto Solvendo praefixa dies. Tunc provida natae Anna puellares Phrygiae quas fecerat artis Illecebrâ tunicas, florum variata figuris Tegmina depromit: nivea cervice fluentem Addidit his roseam ferientemque atria pallam. Singula disponit genetrix et singula prolis Ad cultum Solymis votum positura reponit.
19.
Est via quae ternae spatium non molle diei Postulat et Solymis triplici distare beatos Cogit sole lares, felix ubi semper amoeno Nazareth adiectas oblectat vertice valles. Iuncta viro sobolique, viam premit Anna superbas Ducentem ad Solymae turres: descendit ab alto Urbis ut aversae clivo, tum forte minori Contentus torrente Cison occurrit, utrâque Longa tribus geminae lambens confinia ripâ. Una Zabulonis campos rigat, altera montes Fortunata tuos fecundis roribus Hermon. Dulcibus Aurorae lacrymis hic vertice pingui Praevalidi laetas Issacharis umbrat aristas. Perpetuis mox inde patent data culmina diris, Quo nulli veniunt rores, pluviamque negantes Occurrunt tantum nubes: ut gramina perdat, Sidus aquosarum venit imbris inane sororum. Hinc subito planis protenditur area glebis, Una Manasseae telluris portio, fuso Quam Doris Iordana secat; campique relicta Planitie laevaeque iugo Samaritidis aequum Sichima praebet iter; lascivi ubi principis ignes Effusus tota urbe cruor restinxit, et atram Flagitii maculam concisi sanguine regis Germanae lavere manus diraeque – cruento Bisgemini fratres sunt ulti opprobria ferro. Cernitur hic tumulus Iosippi et villa paterno Cunctorum soli fratrum superaddita dono. Hinc Lebnae turres, hinc praetereunda Garizim Fana, profanatae cultu Iovis Hospitis arae. Inde petunt Machmas, ubi cena secunda profectam A patria excepit Triadem: labor inde diei Simplicis Hebraeae primam fert gentis in urbem. Attulit huc omnes vesper, proprioque penatum Limine Iesseos vidit lux sera tribules.
20.
Proxima spondebat solito magis ore serenum Exurgens aurora diem, quo mane puellam Insomnem caeloque animum palmasque ferentem Visit uterque parens maternaque arte paratos Virgineis Natae membris aptavit amictus. Vestis erat quam pinxit acus; nam sedula mater Anna sub umbrosa platano studiosa rosarum Dispositas spectare acies gratasque mariti Delicias horti solita observare, virentes Traxit ad exemplar, sobolis pro tegmine, flores. Pulchrum matris opus: materni stamine fili Nec melior natura fuit: discernere veris Vita et odor poterant Annaeam floribus artem; Par utrique color, fuit et par linea utrisque. Cingula stringebant fixis candentia bullis Virgineum pectus: cingentis pectora zonae Fibula erat duplex adversis morsibus anguis; Ut veteri Stygius numquam quae labe momordit, Illa triumphatus decoraret corda cerastes, Et fera victrici servirent colla puellae. Artubus illa prior chlamis addita et altera parvis Latior ex humeris fluxit diversa laboris Palla, potens reliquas Natae circumdare vestes. Olli caeruleus fuerat color, ipsa serenae Effigies aethrae, qualisque aestate calenti Imbriferae vacuus nubis spectatur horizon. Virgineo capiti molli de flore paratam, Quam mitis dabat Autumnus, generosa corollam Applicuit Mater: nec enim iurata parentum Debuit ista suis privari victima sertis. Flava comas virgo, nivea cervice fluentes Excipiens humeris, colloque albente, capillos, Ceu radiis Aurora novis cum luce quieta Memnoniis abluta comas emergit ab undis, Fulgebat Maria et roseo vernante labellis, Caelestes animi flammas prodebat in ostro. Hoc igitur cultu sacrati limina templi Virgo petit; matrisque latus sanctumque severa Observare patrem Solymis ex aede paterna Egreditur gaudens, communis victima voti.
21.
His aderat comes, Hebronis pius incola, vates Zacharias, Levita sacer, cui iuncta marito Uxor Elisa thoro, terris quam protulit Annae Ismerie germana soror. Fuit illa iugali Infecunda viro, donec nutante senecta Natura pareret contradicente Prophetam. Illa virum iucunda sequi trimamque videre Anxia cognatam, montes post terga relinquens Sublimis Iudaea tuos, accessit ad urbem Et regum solio claram, sacraeque beatam Maiestate Domus: qua convenientibus una Cognatis, trimâ solvuntur vota puellâ. Sanctorum quinque adfuerant pia cognatorum Pectora: quam rarum decus! uniusque propagis Mira fides, pietasque! Istis comitantibus aedem Augustam ingreditur Virgo, transgressaque plures Delubri postes, tandem pervenit ad illud Vestibulum, quod ter gradibus sublimia quinque Culta Palaestinis aperit conclavia nymphis.
22.
Supremo graduum, vestitus epomide sacra, Pontificum summus, cidari byssoque tiarae Insignis, stabat Simon, augusta paratus Sub tecta illustrem proavis inducere Natam. Hic iurata Deo stetit inferiore triennis Virgo gradu; nec matrem ultra, sanctumque parentem Respiciens, ter quinque uno velut impete velox, Alta oculi ad nictum graduum intervalla coëgit. Hic mirati omnes superi vi flaminis actam Processisse rudem pedis aetatisque puellam Et vires superasse suas, quod tardior ipse Vincere magnanimus spatium deberet Achilles. Non aliter quam si volucris conclusa saligno Carcere, reclusi cum prospicit ostia clathri, Libertatis amans, non plus prohibente patentes Prosilit e cavea campos celerique volatu Quam vix luce sequi possis sua rura requirit – Talis erat Virgo, visa est cui maxima semper Libertas servire Deo, data quando potestas Divinos intrare aditus, secura beatas Hic animi libare dapes, terrena parentum Aeternorum avido solvit retinacula gressu.
23.
Illius cognata domus maestique tribules Postremos Mariae cuperent ubi cernere vultus Supremumque audire vale; nec lumina retro Flectere, nec dulces versa aspexisse parentes Visa fuit, superae signans molimina flammae. Et magis aethereo caluit pusilla Tonante Virgo, foret propriae quam vimine clausa volucris Libertatis amans: caveam cum deserit ista, Arbore vicina residens sua vimina saepe Respicit et blanda affatur mala tecta querela. Noluit ista suae Virgo memor esse parentis Consecrata Deo: timuit ne pectoris imum Divideret lumen. “Lucis non secta requirat Hunc acies,” inquit, “certo quae vulnere figit, Pupillae explorat radio dum simplice Numen. Una oculorum acie nostro succumbit amori Omnipotens: collecta uno pia spicula sentit Lumine. Nolo meos oculorum dividat orbes, Aut pater, aut genetrix; uni indivisa reservo Venturo in gremium pupillae spicula Nato.”
24.
Ipse etiam tenerae praesul miracula prolis Obstupuit Simon; qui dum ludibria lapsae Componit noctis, somnique ostenta revolvit, Miratur magis. Autumni diuturnior atros Noctis, in Auroram promoverat umbra iugales, Cum placidi Simon detentus imagine somni, Virgineam vidit speciem: formataque nocte, Non mage quam trimam referebant ora puellam. Ignota effigies mystae: cui lumine grandi Mox circumfusae, illibato surgere solem Ventre videt, terrasque suo splendore repleri. Depulso evigilat somno, nocturnaque librat Ludibria; extremae Praesul sed omnia noctis Ludibrium vix esse putat: stupet ille, nec una Perplexa ostenti variat praesagia mente. Aethra novos Phoebi cum mane recolligit ignes, Supremumque vocant templi stata munia Mystam, Impiger augustam Simon procedit ad aedem, Ut repleat sacras solitis suffitibus aras. Inde per auratos visit domicilia postes, Debilior quae sexus habet, monitusque docetur: Sancta Ioachimi quam ducat in atria Natam, Expectare suum, iuncto cum sanguine, culmen. Venit ut adversus graduumque in vertice sistens, Virginis explorat vultus. Advertit eandem Esse, puellari quam nox postrema figurâ Ostendit faciem, qua se lusisse putabat Umbrarum vacuis fallentem Morphea formis. Attonitus mystes, tum quid sibi visio somni Ludicra promittat, quid lux, quae trima puellae Membra superfuso radiorum ornaverat auro. Tum quae progrediens utero daret omnia Phoebus, Clara tenebroso diffundens lumina mundo, Serius expendit: quos menti oblata recondunt Aut docent veros noctis ludibria sensus Dinumerat, lumenque suis exquirit ab umbris. Ast immissa animo penetrare insomnia frustra Molitus, fatis istum committit honorem.
25.
Interea Simon noctem hanc dum pectore versat, Herodis generi natalem accedere cenam Constituit conviva socer, cui ille locutus Multa super regni curis, super indole multa Natorum, Augusti quos munere Roma futuros Dixit Idumaeos patris post funera reges. Multa super prolis reditu, Romaque petenda Disseruit. Pariter Simon huic multa reponit Et grato sermone tenet. Sua somnia tandem Pandit et Herodem regni sceptrique paventem Exterret fatis. Qui dum componit obortos Corde metus, capit ista socer responsa Sacerdos: “Novi equidem Simon, nec te nescire putabo, Quam somni sit vana fides. Concepta sub umbris Nil lucis figmenta ferunt: coëuntia casu, Nocturno occurrunt rerum simulacra sopore. Fortuitus formarum error quid dicere veri, Aut casus quae fata potest protendere? Mendax Nos ubi collecta percellit imagine Morpheus, Fallere vult: quivis vero se decipit ipsum Mendaci dum credit. Habet tamen umbra quod almae Filia sit lucis, matrisque a lumine verum Saepe trahit: memini siquidem complura futuro Praelusisse suis figmentis somnia fato. Medicus Astyages somni inter ludicra visae Ex utero gnatae crescentis imagine vitis, Cuius in immensum protensi palmitis umbra Totus erat oriens, Cyro accessura nepoti Imperia agnovit. Vitio nil fata morante Obsistentis avi: cuius quoque somnia, nostrae Vera fuisse docent fractae Babylone catenae. Claraque Iosephi nox est, cui supplice spica Crevit honor dum distractum pro merce, secundum Effecit Phariis livor fraternus Osirim. Quod modo subiciam temet fortasse latebit Antistes, sed ego, cum me sata Marte teneret Roma potens, quando Augusti mihi munere venit Iudaeae regalis apex, audita notavi, Hospitii nostri clarus quae laude ferebat Pollio tum consul: sceptri nocturna Latini Augusto simulacra fidem fecisse, parentem Ventre gravem obiectâ de prole docentia formâ. Illa puerperio decimam cum proxima Lunam Tangeret, aethereis iungi sua viscera stellis Vidit et immensas aethrae diffusa per auras, Et Caelum terramque sua comprendere mole: Sopitoque patri (fuit hic Octavius) uxor Visa fuit rutilo (vide habent an somnia pondus) Surgente ex utero splendere puerpera Phoebo, Quo nunc sole calet mundi totius horizon. Imperiique orbis vatem tunc somnus agebat, Iudaeae fortasse novum sperare Monarcham Ostenso Titane docent omniscia rerum Fata? Sed ede rogo Mystes venerande, puellae Quis pater est, quod stemma viri, quae patria?” Simon Reddidit: “Aprici quae fixa est culmine montis Nazareth, optat ubi fuso torrente rigari Terra Zabulonis, Natae huius origine gaudet, Cui Ioachimus genitor, quem sanguine cretum Hebraeo, primos dat fama propagine reges Tangere Iesseos, ipsumque ad stemma vocare Ingentem Davida volunt. Sed regibus impar Est census: tamen hoc tantis prostrata ruinis Spirat adhuc Iessaea Domus. Nec mitis egentem Esse Ioachimum voluit fortuna: paternis, Unde inopes etiam servat, sibi sufficit agris. Hoc scio, saepe solent altos subvertere fasces Fortunae sortisque vices, non commovet ulla Isacidas Fortuna tamen, nisi caelite signo Admoniti pandant quae sunt ventura Prophetae. Si sacer ignota de Nazareth hactenus omnis Subticuit Vates, quid eam proferre recentis Famae posse putas? Non provenit inde quod altas Afficiat mentes.” “Nil me movet iste,” reponit Herodes, “somnus. Sed quod mihi saepe vetustis Auditum est extare libris, tibi dicere, Simon, Non opus est. Novisti etenim, paritura potentem Nostra quod Iudaea Ducem, quem totius orbis Expectat solium: fasces premet ille superbos, Ut paleas quas aura rotat, diademata regum Subiciet, solusque uno dominabitur ostro.” “Rex, ut ais,” retulit Simon, “haec fama vagatur, Nostraque nec tanti, fateor, Iudaea tepescit Religione ducis. Sed tunc, mihi credito, Princeps Is veniet mundique unus sublime capesset Imperium, scelerum plenis cum strata tyrannis Cervicem natura dabit ratioque petita Ad iugulum, fido sua defensore tueri Iura impos taetra condet caligine mundum. Cum leges fasque omne ruet cedetque trementem Nequitiae ad spolium fugiens Astraea bilancem, Tunc veniet primi reparator idoneus aevi.” Contra ait Ascalides: “Credo felicia victrix Nequities iam signa movet vitiumque faventes Excipit Aeolidas sceleratis puppibus auras. Nulla aequi pactique fides: durosque reliquit Terrigenas virtutis amor. Quid nequius hoste Auditum est nostro, fallax cui Parthia favit, Antigono? Quamvis demum mea perfidus arma Sensit; cui etiam victis ex regibus uni Postea Romanae collo rubuere secures. Insidias fraudesque illas quis dicet, iniquae Mollitur quos mentis Arabs? Pro pace petenda Transmissos Aretas nuper crudele peremit Legatos: ubi lex prohibens offendere sanctum Legati nomen? Sed nil moror extera regum Crimina et infidae gentis probra. Proximus ardet Perfidia sanguis, sese domestica stirpis Extulit impietas, quae ceu saeviret in hostem, Saevit in affinem. Quas me quoque saepe cruento – O fatum crudele! – faces restinguere ferro Impulit et vitam agnata cervice pacisci!” His dictis, memor interitus caedisque suorum, Callidus ingemuit princeps, cui mente solebat Hircani cruor ingratumque haerere peremptae Funus Alexandriae, alterius quoque coniugis insons Umbra aliaeque animae voluit quas una tyranni Ira fuisse reas; fuerantque immitia saevae, Quam ferus Ephratae exhibuit, praeludia scenae. Dirum iterum mulcere ducem non degener infit Turpis adulator Simon: “Extare scelestos Quos ratio virtusque fugit non ambiguo, princeps; Nec tamen imperio virtus caret. Ille domator Perfidiae, facile accepturis vincla tyrannis Imperat Augustus; timet hunc quicumque Latina Non patitur virtute regi: sua frena momordit Orbis et Augusto ratio se Caesare munit. Si vero minus, Herodes, tibi provida rerum Imperium fortuna dedit, non impare, princeps, Flagitium virtute premis: par omnibus ultor Caesar et Herodes superest, nec poscit iniqua Alterius mucrone fides feritasque domari. Invicto salva est istorum robore virtus; Quo gemino veluti rectum se cardine volvit.” His una expensis Mystam socerumque tyrannus Amplexus, proprias gratus dimittit in aedes.
26.
Nunc me sera vocant, subiit quae urgentibus annis Fata Ioachimus maturo plenior aevo. Ferventes necdum soles aestivaque signa Attigerat soboles Annae, mors quando paterni Connubii castas extinxit frigida taedas. Vix faciem quartum Lunae variaverat astrum, Et nitido Mariam crescentem expresserat ore; Cum gravis aetate et vergente in fata senecta Occubuit Ioachimus. Sic Phosphorus orta Conditur Aurora: visâ splendoris Eoi Lucifer occumbit flammâ: non ille propinquum Expectare solet, nec natum cernere solem. Talis erat Ioachimus, caligine priscae Legis olorino morum candore refulgens; Hebraeae cernens Eoa crepuscula noctis, Splendidus expirat, contentus ad usque serenam Fulsisse Auroram legalis Phosphorus umbrae. Iam nocturnorum legis praecesserat ingens Astrorum numerus, quibus obtigit eminus istam Suspirare facem: reliquis o pulchrior astris, Phosphore, signorum fax ultima nocturnorum, Multa Hebraearum stellarum nomina sortem Optavere tuam, geminae sub pondere legis Visa micare quidem, sed quae splendore beari Non valuere, tibi cuius data copia, flammae. Hac ignota abiit lacrymantis Pleias Adami, Eliae plaustrum, puppis Noëtica, Abelis Innocui Cygnus, Lyra Iessias, Ara fidelis Thariadae, Gedeonis ovis, Mosaicus anguis, Estheris diadema, gravis Nilotide spica Messis, Orionius Machabei mucro, litata Iephtias, et caesi Iudaeae gloria, fratres. Lucifer Aurorae genitor, cui fulgor ab ipsa Maior prole fuit, reliquis cedentibus astris, Ipse etiam cadis exanimis: tua lumina Limbo Claudi optant. Nato sed, Ioachime, relictae Prolis in occasum laetus potes ire sereno. Phosphore, gratis obis: expectant sidera lucem Iam defuncta tuam: postremum noctis avitae, Ioachime, iubar, reliquis coniungere legis Sideribus. Carus venies, certissimus ortae Aurorae testis quam suspirare sepultum In tenebris semen flentis non cessat Adami. Hanc Adam vocat ipse, expectat Noa, reposcit Abramus, cupit hanc Moses, hanc experit Isac, Progenitorque tuus David, claroque probatos Iustitiae splendore patres ea flamma fatigat.
27.
Est locus, ut fertur, diro confinis Averno, Sanctorum domus: hoc olim confluxit ad antrum Purior Isacidum sanguis, quos criminis expers Integritas Stygiae potuit subducere poenae. Hanc Abramigenae, quique aequis moribus ante Thariaden obiere pii, coluere latentem Invisa tellure specum. Dixere vetusti Christicolae Limbum, communi voce notantes Terrae postremam Cocyti in finibus oram. Hic specus immanis coopertus fornice saxi, Phoebeae radios impar admittere lucis, Completus densa umbrarum caligine squalet Horridus: externo numquam penetrata calore Marmora primaevam duris sub cautibus auram, Nullo umquam Zephyro motam perflante, recondunt. Hoc antri squalore patrum praetriste ferebant Exilium sanctorum animae famulataque caelo Religio clausi damnum tolerabat Olympi. His pia iustorum diuturnis debuit umbris, Authorem promissae libertatis Iesum Expectare fides; cuius nisi nacta cruorem Non erat obstrictas sibi dimissura catervas Infera telluris regio, sine lumine, noctis Continuae caligo, atri vicinia Ditis. Sed licet innocuae Limbi tenebrosa tulissent Electorum animae, nullos dabat ille dolores, Aut poenas carcer; quas nec tetigere reorum Ultrices Erebi flammae, nec forma draconum, Saeva aut spectrorum vis terruit infernorum. Attamen una illis, sed non minor omnibus una Poena fuit, summa caeli regione remotos Empyrei tolerare sitim, vultusque bonique Copia divini fuerit subtracta quod illo Exilii damno, culpâ infelicis Adami. Illis poenarum dulcis comes, aurea summi In maerore mali, miseraque in sorte serenae Laetitiae nutrix nisi praeconcepta fuisset Spes tantum largita sui, quod flebile dulci Exilium patria, tenebras quod luce perenni Mutaret ventura salus, locus ille vocari Debuerat carcer, noxque horrida damnatorum. At quia poenarum hoc expers veniebat ad antrum Illorum probitas, quos olim tristia Limbi Vincula rupturi Herois spes viva tenebat Atque spei mensura fides, venturus in orbem Infera divinus minuebat damna Redemptor. Quot vero solis gyros habitura dolentem Spes foret haec Iudam, maestos torquebat Apellas – Incertae vis saeva morae. Quem vero silenti Lapsurum gutta rorem dixere Prophetae, Isto tellurem Auroramque madescere rore Clamabant vincti; verno hunc quod germine sacrae Signarent voces, illud prodire benigna Optabant tellure rei, quod nube soluta, In pluviam veluti, caelo descenderet iste Divinus Bellator. Aquae sitibundus hiabat Istius ad pluviam Limbus nubesque liquatis Imbribus hunc miseri laticem stillare rogabant – Non aliter quam cum summas vomit aethere flammas Sirius aestivoque ardent Hyperione durae Arvorum glebae, sterilesque humore carentes Titan urit agros, millena petentia nimbos Ora aperit tellus supplex humore rigari, Usa petit tali pluviae solacia suadâ. Tunc etiam grato si quae densatur ab Austro, Agricolae observant nubes, quae signa paratam In rivos abituram aiunt protendere lympham. Talis erat vinctus fidei Abramitidis heres, Fervidus optatae pro Vindice libertatis Sollicitare magis precibus caeleste Tonantis Subsidium, quam fecundas telluris aperta Ora petant nubes, gratosque ex nubibus imbres.
28.
Saepe hos Aligeri caeli promissa docebant Custodes rata stare quidem, tamen usque morantem Statutum nescire diem, quo optata benigno Libertas cum sole aderit: Mosaica legis Nox tota in cursu est. Geminabant saepius illi: “Quid, Custos, de nocte? Manet quid noctis, amice Aliger? Heu, nimium longae da noscere finem Noctis!” “Adhuc tempus modicum tolerate” reponit Angelus. Illi iterum: “Heu modicum! Non praeterit unquam Hoc modicum! Semper modicum, semperque misellis Dicitur ‘Expecta!’ Nimis expectare quid ultra Saecula Servator post tot divine moraris?” Hos iterum alloquitur Custos: “Iam temporis huius Indulta est brevior vobis mora, septuaginta Hebdomadum numero: quater hinc ter denaque restat Hebdomas et vestras victor descendet ad umbras Messias nigroque hilares descendet Averno.” Exclamant maesti manes: “Anne ergo, beate Aliger, hoc modicum est? Quater et ter dena profundi Praeteritura manent antri septennia, nec tu Dicere formidas, modicum est? O saecula quinque Quam magnum modicum est! Vobis, caelestia, vobis Flamina pennigeri, modicum videatur id esse Crediderim, aeterno semper quëis numine plenis Mille anni sunt una dies; tellure sed ima Et Stygii mersis nobis prope limina Ditis, Una dies sunt mille anni. Vis quanta doloris Restat adhuc! Ades o citius, divine Redemptor! Diceris esse gigas equidem, sed passibus eheu Quam nimium lentis nostras descendis ad oras! Sit licet aeternum, sitque admirabile longum Quod moliris iter, non te tamen illa tuosque Longa gigantaeos remoretur semita gressus!” Talibus infernae resonabant vocibus umbrae.
29.
Quin etiam si quando aliquam Iudaea dedisset His tenebris post fata animam, cito discere manes Solliciti optabant: Solymaei qualia mystae Dant monita, afflatusque ferat responsa Sacerdos, Quam cito venturum, maestum Israëla molestis Erepturum umbris doceant oracula regem. Dicebantque obita Limbum quëis morte venire Contigit excelsum post Zorobabelis honorem, Quem pressa exilii poena sub Principe Cyro Chaldaeae victore tulit, Daniele quod aequo Vate, ter atque quater denas, nescire negatum est, Hebdomadas cessisse Deum, breviore Daturum Exilii promissa morâ finemque dolorum. Sed modica istius fuerant solacia vocis, Ante pii manes quam praedicere monente Aligero vinctae consolatore catervae.
30.
Cum tribus, Assyrius quëis cesserat ignis, ephebis, Has etiam Vates Daniel devenerat umbras. Ille triumphantis dominas Euphratis ad undas Septuaginta, prius fati quam sanxerat ordo, Venturum hebdomadis ignara fallere voce Messiam cecinit: pariter cui saecula quinque , Lustra super septem, tanti spectabile lumen Promisere Ducis. Sed Vates nesciit, illo Annorum qualis numerus manaret in antro, Discere ubi nullo poterat septennia signo. Annos aeterni spatium non computat aevi.
31.
Post obitum Vatis per saecula quinque volutis Orbibus aethereis, etiam postrema subivit Fata Ioachimus, cuius rarissima terris Non obscura fuit probitas: inferna petentem Antra tamen nox atra tegit, tenebrisque Nepotem Poenali expectat domiturum Tartara ligno. Hunc animi postquam insolito splendore micantem Aspexere rei Isacidae, nova provenit unde Hospitis, inquirunt, virtus: num forte propinquum Nuntiat authorem lucis? Quibus ista reponit Ipse Ioachimus: “Vester felicibus hospes Auspiciis haec antra peto, docturus in orbem Advenisse nurum, certis quam destinat aether Prodigiis matrem, divo Plutonia palmis Pressuro spelaea Duci, nos Dite solutos Qui vehet ingenti caeli ad convexa triumpho. Aerumnis tunc finis erit, nostrisque serenus Lamentis succedet inops maeroris Olympus. Divinum vero Virgo paritura Gigantem, Nata mihi est: illam sterilis complura rogatus Aetatis post lustra Deus concessit, in ipsa Connubii (pars Anna thori est) vitaeque senecta, Et Mariam, caelo nomen dictante, vocavi.” Hac voce ante omnes, fuerat cui proditus olim Nominis istius splendor, spem quando salutis Aligero monitore hausit sobolique futurae Electam in saxo radiantis imagine stellae Signavit matrem. Visus sine semine cretus Exultare parens, Limbi diuturnior, unam Excipias si prolem hospes, livore peremptam Fratris inhumani; vel si cui integra purae Criminis insedit virtus, quae morte paternum Praevenit funus: laeto mox totius antri Ad Mariae nomen plausu insonuere cavernae.
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.