Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].
IESSEIDOS LIBER VII.
1.
Foedere completo solitos desponsa penates Virgo subit, dum vota sui generosa pudoris, Scilicet ut fanum, donec sollemnior Hymen Tradendaeque viro tempus legale veniret, Incoleret, mystae faciles sponsusque tulisset. Iosippum Solyma nil vero morante paternus Lar rapuit, pactae genitor quo vincula taedae Aure tulit missaeque polo portenta columbae Florentisque omen virgae; quo denique nuptae Virginis et sparsae maiores murmure famae Percepit virtutis opes animamque calentem Numinis aethereumque micans per lumina pectus, Exiliens thalamo (tunc imbecillia strato Membra fovere senex aevo languente solebat) Et nexas genitor sustollit ad aethera palmas, Et sic ore refert: “Superi vim cuncta moventis Flaminis agnosco, patriis cum aethera numquam Difficilem monitis durum non ante probavi, Quam Solymae templum ut peteres te, nate, rogasse. An non ista Deo afflatus, Iosippe, monebam?” Cui ille: “Hae, genitor, solo mihi Numinis ardent Imperio taedae. Tamen et cognata puellae, Me quibus adstrinxit caelum, connubia tantas Eliciant animi flammas, ut solius ergo Virginei affatus, merces cuicumque futura Esset (vera fero, genitor) non parva labori. Non hominis, sed forma Dei est: qua purius ullum Sumere membra nequit caeli mortalia flamen. Felix Anna parens, felix Iesseius isto Germine Davidis sanguis: confluxit in unam Stemmatis istius probitas et gratia nympham. Meque reor caelo gratum consortia tantae Sortitum nuptae; pro qua mihi nulla dolorum Stat fixum vitare pericula, nulla iugalis Constanti non ferre animo discrimina curae, Obsequium ut pactae referam non triste puellae.”
2.
Fertur huic contra sic esse locutus Iacob: “Nate, meae poterat qualis prior esse senectae Gloria, quam, Iosippe, tuis quae gaudia taedis Grandaevo venere patri? Miracula caelo Delapsae sunt haec sortis. Iesseia regum Progenies Virgo cunctanti accedere sponso Quod potuit, cuius flammis thalamisque calebat Isacius iuvenum, celsusque a stemmate sanguis. Forte tamen nullum tantae flagrasse puellae Vultu crediderim, cuius caelestis imago, Praeclaraque etiam Davidis origine maior Effecit virtus, quivis ut dotibus esset Virgineis impar; fieretque ut propria nullus Vota verecundus non accusaret amator. Si te, nate, pari voluit formidine pressum Connubialis amor, castosque proinde morari, Quiverit aligeris Virgo si par Hymenaeos, Nil mirum, Iosippe, fuit, sed summa vetabat Quam dare Virgineae frontis reverentia dextram Composuit celsis descendens calculus astris. Venturum inde orbi quondam mens augurat ingens Hac taeda flagrante iubar, sed quale sit illud Non capio: sublime quidem quodque, ominor, altum est, Quo tamen et fandi vires animique labascunt. Memnona liquentem cum iam pars ultima noctis Proderet Auroram, tenerae mihi visa maritae Est facies (hanc novi etenim, quam saepe videndam Praebuit Anna soror) cuius procedere clarum Vidi utero lumen, radiis vincentibus omnes Astrorum Phoebique faces: spectata puellae Ora fuere illo plusquam terrena sereno. Hanc prope te Iosippe etiam, magnoque micantem Lumine conspexi; totam licet illa per aethram Lux diffusa foret, sed te potioribus ille Ornabat radiis splendor, taedarum Hymenaei Luce propinquantem. Spectatur purior unda Ut fonti vicina suo, te foedere iunctum Fulgenti nymphae reliqua festivius aethra Fortunati uteri flammas ambire videbam. Illusit tali mihi noctis imagine Morpheus, Si tamen illusit: certi quoque ludicra veri Somnia pondus habent, ego sed non assequor illud, Nec mea Chaldaeum quaerent insomnia vatem. Nec meminisse piget vocis quae nocte coactis Accessit formis: molli penetrante susurro Pectora, sed claros, rerum portenta docentes Accepi numeros: nato quae contigit uxor, Prolis erit sine patre parens. Haec omnia noctis Somnus erat, sed fallaces tua fata per umbras, Quaerere non animus. Iam tu, Iosippe, paterno Utere, quo sponsam tibi fas inducere tecto.” “O genitor,” Iosippus ait, “sperare quod optas Desine, nec nostris laribus succedere nuptae Est votum: sic me templo pervicit euntem Et prece permovit, cuius dulcissimus oris Afflatus faceret saevas mitescere tigres, Et lenire feros nymphae divina leones Vox potis est. Haec me Solymis exire paratum Noluit hoc nescire: acri sua vota calere Igne, Galilaeo stantem poscentia clivo Nazareth et cultos matris pietate penates. Hic domus est mecum posthac ubi nympha morari Expetiit, matrisque piae sanctique parentis Certa secuturo morum vestigia gressu Carpere et eximiae fidei monumenta tueri. Assensi voto facilis: nec virginis ille Esse videbatur sermo, sed herile loquentis Numinis imperium. Tanta huius gratia linguae, Talis erat virtus; homines qua voce ligari Non modo posse reor, flecti sed posse Tonantem.” “Quandoquidem proprios nymphae servare,” reponit Ore pater, “stat, nate, lares, errantia numquam Crede Deo plenae Iosippe arbitria nuptae. Tu modo sollemnes legis poscentia ritus Connubia ad curas revoca laetisque puellam Auspiciis, grato cognatorum comitatu Eductam Solymis, hilarem compone paternis, Quëis propria dicit flagrare cupidine, tectis. Non aderit frater Cleophas, nec fratria taedis Desidiosa tuis: eadem flagrabit utrique Cura tuus Iosippe Hymen pluresque faventes Viscera concedent natarum affinia matres.”
3.
Interea solito, quem res ea postulat, aestu Fervet Iosephus, dum quod foret utile grato, Ducendae Solymâ Sponsae perpendit honori. At varias inter moderatur singula curas, Delubro et sacra revocandae ex urbe puellae Simplicitas placitura: levi non pascitur aura Plaudentis populi, vacuas neque ponderat umbras, Qualis erat Mariae veri sata semine virtus.
4.
Iamque dies aderat, caeli meliore notandus Sidere, quo Mariae Iosippique ante professus Rite pateret Hymen, sponsos qui clauderet uno Limine. Conveniunt frater lectique tribules Cognataeque nurus adeuntque patentia templi Atria, sufficiens Hymenaeo sanguis, utrique Proximior sponso, festivis vultibus omnes. Germanum praeter Cleopham Mariamque iugalis Consortem thalami, regum praeclarus avito Sanguine Ephrataea Salomon advenit ab urbe, Dives agri Salomon, cui formae insignis Edissa Iuncta thoro, geminum leviori a semine pignus Ediderat. Quorum Anna viri matura parentes Laeta sequi, proprias cupiens accendere taedas Cognatis facibus, templum iucunda petebat. Hic aderat Galilaea nurus Debbora vetusto Stemmate Iessidum illustris, fecunda virili Prole, nec aeris inops, defuncto coniuge nulli Nota viro; cuius primus amor septena creârat Pignora, pars quorum duplex nata, utraque praesens. At solus fratrum necdum quadruplice lustro Formosus Simeon aderat, qui postea dictae Arsit Ephrataeae thalamis illustribus Annae. Nazareth Alcmena cum coniuge miserat Arnum, Abramum Sepphora dedit: comes ibat Abelus, Filius et soboles materni nominis una; Mater erat Glaphyre, partus extincta labore.
5.
Collecti templo cognati sanguinis omnes Iessigena sacros pacta pro Virgine mystas Laeti adeunt. Fidi nil connubiale morati Reddere depositum mystae, sublimius ipso Templo opus, educunt Mariam traduntque stupendam Sponso inopi, gazae stellas superantis abyssum. Illa ut erat iam docta visos venisse professas Connubii decorare faces, mora nulla, paratos Corporis induitur cultus tunicaeque laborem Praestantis, fato quam concessura reliquit Anna parens propriaeque manus absolverat arte. Palla fuit nivei sub tegmine candida fili, Quo latuit bombyx Serum rediviva voluptas Licia, bombycis pariter labor. Addidit Anna Et decus et pretium telae; florumque colores Et flores expressit acu, nec gratia flori Defuit: illa rosas maioraque nomina pinxit Hortorum duxitque manu adiecitque rubentes Plantarum fructus. Nullumque carere colore Passa fuit proprio, nullum recto ordine germen, Ingenitaeque foret quod non sub imagine formae. Serpebant passim violae florumque pusilla Turba, nec extremus fluxit sine Chloride limbus. Hanc induta togam Virgo, licet illa relictum Matris amaret opus, tamen aversata superbum Tegmen, Virgineo coepit suffusa pudore Pandere: “Contristant quantum haec terrena prementem Ornamenta animum!” Matris concessit amori Hoc tamen et sancti quo iussa migrabat, honori Connubii, taedis aequos ut ferret amictus. Maternis etiam propriae superaddidit artis Indumenta stolis: puro velamine pectus Protexit cordisque nives; cervice rubebat E frutice aequoreo, molli sed factus ab aura Purpureus lapis, eximium quale esse modestae Cervicis pretium solet ornatusque puellae. Vertice crinalem zonam, quam fecerat ipsa Puniceo textam filo, pendente per artus[ERROR: no reftable :]191 artus : actus Stamine, fluxuros frontis pressura capillos Aptavit: capiti tandem de flore coronam Hiberno, quales Solymis ubi mollior aura Non prohibet brumale solum, concessa puellis Imposuit praeses, longi matrona pudoris.
6.
Ut labor ornandae consumptus Virginis et iam Taliter ad sponsum servantem limen iturae Occurrunt comites nymphae seseque relinqui A tanta virtute dolent laetasque precantes Vltima delubri contingunt atria taedas. Virginibus comitata sacris et matribus orbis Coniugii, obsequio templi quae sponte secundos Mutavere thronos, cunctis dicentibus una: “Vade, soror felix, in milia crescere mille Te cupimus semenque tuum sobolesque futura Hostiles turbet cuneos portasque recludat!” Sanctior eximiùm sancto nova nupta marito Traditur: occurrit festivis vocibus Hymen.
7.
Anna fuit, non Anna parens, post funera rapti Anna sed illa viris lustris inclusa bis octo Templi adytis, numquam sacros egressa penates, Sed prece, ieiunis Numen fano abdita labris Implorare pia, ut votorum conscia quaevis Noxque diesque foret testisque diserta suorum. Haec castigato poenis, domitoque tot annis Corpore promeruit sibi mox implenda patere Venturi promissa Ducis; matremque stupendum Electam ad partum Mariam cognovit anilis Religio: quare hanc abeuntem affata seorsim: “Filia vade,” inquit, “mater cum prole beata Ad templum festina redi! Mihi lumina claudi Supremo nequeunt fato, te donec onustam Pondere divino Dominam reverenter adorem. Hac ego pupillae aeternum caligine lumen Progeniemque tuam templo aspectura reservor.” Hoc sola excepit Virgo, quae gnara silendi Luminibus pressis uteri praeconia sistit. Cumque vale dicto nymphis comitantibus aede Egreditur, cognatae animae sponsique sodales Attoniti mirari illam, ceu aethere ab alto Sideris elapsi effigiem (commenta fuisset Credulitas Argiva deam; sed fingere Numen Debuerat melius, quam sit vel Iuno, vel ignis Vesta parens, vel flava Ceres). Sic illa tribules Affecit spectata suos, ut mira venustas Virginis impuros a corde fugaret amores Afflaretque pios quales Venus improbat aestus.
8.
Tradita Iosepho Virgo est, quam rite serenis Cognatorum oculis plausuque et murmure laeto Eductam Solymaea domus, materna puellae Portio Nazareth hinc genitoris sede recepit. Ut patris subiere lares, mora commoda iunctis Sanguine suscepta est, donec peregrina pudico Colloquio compressa fames noctisque quietum (Nam sero venere) viae languore levaret. Una illis quam Virgo dabat (pendebat ab ore Virgineo nam tota domus vultusque legebat) Materies sermonis erat: venturus Olympo Messias cunctos tota suspenderat aure Convivas: decies veluti septena prophetae Hebdomas ad finem properet Iudaeque superbum Culmen, Idumaeo, externae telluris alumno Cesserit Ascalidae, quae sunt prope limina stantis Tempora Messiae; sed prudentissima Virgo Parca loqui, plura aure tulit quam voce dedisset. Illa dein sponsi placito conclave remotum Sola petit, solitis nocturna silentia votis, Teste procul, modico non neglectura sopore. Utque brevis concessa quies, ubi cuspide recta Vertice fulgentes superas terrena feriret Vmbra faces, assueta thoro consurgere Virgo, Evigilans solitis aeque distantibus horis Inter utrumque diem, caelo sua vota litabat. Tunc erat una precum flamma maiore suarum Religio suscepta, quibus gaudere maritae Flore pudicitiae thalamis adversa petebat. Promissique memor, quo se pro Numine verax Aliger obstrictum voluit docuitque sub ipsis Connubii flammis, illaesi corporis albas Solvendas non esse nives. Demissa Tonantem Polliciti monuit (prece nam caeleste moneri Numen amat) genibusque minor sic illa precata est: “Summe Pater, si prona tibi parere severas Conubii subii leges, subiecta iugale Imperium non sponte sequor, iurata pudoris Mens, thalamis obstricta, pari me iure puellam Esse iubet, prohibetque: tui, Pater optime, tutam Auxilii spes una tenet: Chaldaea potentem Si fidei Abramum non laesit flamma, tribusque Si tibi servatis carbo vice roris ephebis Assyriae fornacis erat, nec desine nostri Connubii pariter flammam compescere, fortis Ancillae tutella tuae.” Vix dixerat ista, Cum solitus templo Mariam caelestis adire Adfuit oranti genius viridemque corollam (Laurus erat) miranti adfert, cui symbola castae Aliger exponit Mariae gratissima plantae. Taliter hanc affatus ait: “Tua vota benignus Admisit iussitque tui rata dona pudoris His foliis te scire Deus: nec bruma nec aestas, Cernis, huic ramo gravis est; utraque virorem Perpetuum laurus potis est servare sub aura. Te modo non aliter, Virgo, florere vel extra Connubii leges, aut intra vincula casti Foederis, ignaram thalami, isto munere primam Designo, quamvis duce te venientia plures Saecula flore pari sunt aspectura maritas. Ista tibi semper foliorum vivida laurus Virginitatis erit mansurae in funera testis. Nec tamen illaeso carnis candore futuram Te sterilem cernes: thalami sine semine venter Non improlis erit: fies sine coniuge mater, Immensique utero flos egredietur honoris. Huic domui vero tanti quae conscia doni Et laudis, semper laurus vicina virebit. Hinc ego divino iussu, qui proxima tangit Limina, fecundo plantis et fructibus horto, (Haec eadem materna precum gratissima quondam Area) quae nunc exhibui viridantia lauri Immittam folia et veluti pro semine terrae Infigam. Tu consumptis ubi nata tenebris Lampas aget Phoebea diem, de semine fixo[ERROR: no reftable :]313 fixo : sixo Extantes cubito lauros crevisse videbis. Et quia divini, multo post tempore, fati Aequa petit series aliis regionibus istam Stare domum, vacuamque tuo se limine cernet Nazareth, ex illa plures radice revulsas Committam terris habituris hospita frondes Atria, quae gentes, nemo at Iudaeus adoret. His nova progenies populorum, regia quondam, Simplicibus figenda tholis donaria mittet. Quae domus est, templum fiet, cui plurima circum Laurus et urbs ista desumet ab arbore nomen. Staturam glebis lauro florentibus urbem Una Domus faciet, plures factura volando. Porro enata meis, primo cum solis in ortu Planta fidem dederit verbis, secura marito Fare, pudicitiae summa virtute calenti, Aeterno thalamos aspergat flore iugales, Cui iustus quoque parcat Hymen.” Haec fatus in auras Ales abit motisque volans per inane lacertis, Parrhasiam festinus iter convertit ad Arcton. Transit aquas quas Creta secat, dein Cecropis urbes Transvolat Epirumque petit; nec Chaonis arvis Expectatus adest; penetratur et ardua saxis Illyris, Adriacâ fixit vestigia ripâ.
9.
Tunc ibi flumen erat, quod nunc quoque cernitur; urbis Belligerae quondam nomen, quae fortia saepe Arma hosti non laeta tulit, quam crebrius olim Infido petiit vicinus Dalmata ferro. Huic Cilici a Tarso primos venisse colonos, Dicta fuit veteri quod nomine Tarsia, credam, Ampla olim; modo sufficiens signare vetustam Ruderibus molem. Quibus illi ut fama maneret, Aeternum posuit moriens fortuna sepulchrum. Hic oculis vitreas mensus sacer Aliger undas Lustrataque urbe agnovit de Flumine quondam Venturum, quem laurus amet Daphneia vatem, Qui Mariam non segne canat. “Phoebeia,” fatur, “Non satis est arbor. Faciam et Mariana poëtae Surgat huic laurus!” Prensumque a pectore triplex, (Namque sinu divus veniens a Nazareth Ales Virgineam occuluit laurum) sublatus in auras, Vitiferos lambit qua lympha Perilia lucos Pampineasque malo defendit ab hospite ripas Blandaque gramineae serpit pro margine glaebae, Immittit folium. De quo, ceu semine iacto, Haec regio lauru, totusque is lucus abundat.
10.
Sed memoranda illo mutata Perilia rivo. Huic sponsus Goliacus erat, quem saga potenti, Quod thalami primos Natae contemneret ignes, Carmine mutavit saxo; quod nomine collis Monstrat adhuc proprio: dedit et sua nomina colli. Nympha gemens puerum, dum verba minantia iactat Et sagam compellat anum, irritavit eandem. Haec illam arte pari puerum qua perdidit ante, In fontem, lingua primum manante resolvit. Illa tamen veluti sagae convicia fundens Garrit adhuc et adhuc labens sua murmurat unda, Atque eadem gaudet velut ante Perilia dici.
11.
Hinc vicina petens Ales fastigia, duro Tersactum ascensu, cum se librâsset in altam Clivi planitiem, subito praevidit eundem Esse locum, Galilaea domus ventura per auras, Parte ubi quinquennis spatii maiore moretur. Hic subito auratâ iactat folia abdita telâ, Insita venturum laurus quo limen obumbret. Inde venit, tali quod crescat origine nata Laurus adhuc; licet amissos mons ille beatos Deploret postes, alios compage penates Fert similes, eadem sacri quibus area tecti, Quos semper viridis caelo data laurus opacat.
12.
Inde procelloso spumans Aquilone per aequor, Ipso Aquilone magis velocior, evolat ales Spiritus, Adriacumque Thetin lateque frementem Par subito superare salem, subsistit in ipsis, Navigiis statione favens quibus obvia arenis Surgit Dalmaticis obnoxia fluctibus Ancon, Picenis etiam dignum caput urbibus Ancon. Picentes populi, nomen gentile quod illis Picus habere dedit, qui Martia signa secutis Castrensi fuerat visus considere pilo. Hic Bromio dites Cererisque novalia colles, Arvaque Palladio versant praepinguia succo; Aetheris hos adiit genius laurique feracem Fecit humum: foliisque solo per gramina sparsis, Invaluit Picena sacrâ Peneide tellus. Pluribus haec arvis foliorum credita virtus, Utpote debuerat quae sistere pluribus arvis Huc olim ventura domus. Sed maior in uno Colle fuit, quod mox Lauretum copia lauri Fecit Aventinae dici par nomine silvae.
13.
Interea non parca precis Iesseia Virgo, Curva genu primos surgentis ab aequore solis Optabat radios. Quamvis iam certa pudoris Perpetui, casto voluit sua vota marito Pandere, communique thorum signare smaragdo, Dignius ut certae fidei candore parentem Virginei nactus flos intemeratus honoris Candidus exurgat purusque uterique paternum Materna nascens imitetur origine lumen.
14.
Cum iam nata diem lampas Phoebea dedisset, Convenere omnes Solymâ quos urbe profectos Virgineis castus tectis collegerat Hymen; Discessumque parant, ad propria quisque reverti Sollicitus, neque enim caluit diuturnior istis Hospitibus mora. Tunc postremùm utrinque modestis Certatum, veros animi prodentibus ignes Verborum officiis. Oris parcissima Virgo Debuit hic non pauca loqui, dum comiter usa Composito ad normam summae virtutis amico Alloquio, affectus, vitii procul arte, benignos Protulit et cunctis propter regale propinquo Sanguine honestatas facti data gratia taedas. Abscedunt dictis hilares, tacitique maritae Virginis ora animo versant altasque pudoris Contemplantur opes morumque encomia formant. Tum bona Iosippi sors, tum caelo auspice pactum Connubium spiransque sacros Hymenaeus amores Materies sermonis erat divinaque mirae Flamma pudicitiae, par immortalibus ardor Aligeris et taeda pios populata iugales Non aliâ, quam celso ardet quae Numine flammâ.
15.
Virgo autem aspectis, quae terrae immiserat Ales Aethereus lauri foliis – mirabile! – plantas Ad cubitum crevisse videt propriosque decenti Ordine, quos nocte incoluit stipare penates: Et quae praeteritus nullâ domicilia vesper Viderat umbrari lauru, cubitalibus umbris Virgineam signat consurgens Delius aulam. Tunc edocta suo caelum vigilare pudori Accedit demissa virum, fortassis eisdem Fluctibus immersum et fluctus superare precantem, Atque ita praesentem verbis affata ferebat: “Nos iunxit, Iosippe, Deus dominumque mihi te Et sponsum dedit. Et tecum quod foedere iungar Consilium caeleste fuit dominumque probanda Imperiis ancilla sequor. Donare marito Nec meliore unquam poterant me sidera, nec te Inferiore nuru. Quantumvis dotibus impar, Officiis ero non impar amplectar heriles Ut nutus, Iosippe tuos, Mariamque daturus Iussa voca ancillam, nec erit vox gratior ulla. Nostra etiam sponsam faciunt cum foedera, pandam Affectus arcana mei. Nec enim utile, nec fas Id sponsum nescire! Huius licet indice sponso[ERROR: no reftable :]457 sponso : spons Notitiam nemo alter habet; cognoscere solum Te decuit statuique tibi me prodere soli. Virginitas promissa mea est votoque Tonanti Obstricta.” Hic tacuit Virgo, demissaque vultum Erubuit seseque putat satis esse locutam Et sponsum docuisse satis. Verba inde mariti Expectare humilis, voti suffragia dictat. Iosippus quae verba ferat, non concipit; haesit Par utriusque animus vocemque repressit utrique. Tandem sponsus ait Mariaeque ita voce reponit: “Virgo, tui sexus flos aeternumque pudoris Exemplum, quod prima dabis; me coniuge nulla Floris erit iactura tui. Iurata Tonanti Floreat, o Virgo, flos hic tuus, adsit Olympo Ut citius flos ille, cui inter lilia pasci Summus amor, primus divina ab origine splendor. Nec tibi me celare volo: quibus una recusat Esse caro sit, mens eadem. Nam pectore toto Perpetuum decerno mei servare pudorem Corporis et thalamos penitus nescire iugales.” “O concesse mihi divino Flamine sponse!” Rettulit exultans Virgo, “Quam optabilis Hymen! O custos, Iosippe, mei secure nitoris! Tu mihi vir, tu frater eris, tu portus honoris. Et quamvis nulla est quae mersa iugalibus[ERROR: no reftable :]482 iugalibus : iugalib unquam Virginitas emersit aquis, te coniuge portum Invenit secura suum. Quam provida caeli Cura, nivem mediis non passa liquescere flammis! Naufragiique locum nuptis effecit asylum! Nunc igitur si pura Deo petit esse voluntas Gratior, hoc Iosippe precor, nunc munere factum Pensabit parvo Numen; quas pectore flammas Aeterni gerimus, statuamus vota pudoris!” Cui cito Iosephus: “Plenis haec vota medullis Concipio reddoque” oculosque intentus in altum Et manibus nexis, quod protulit ore, vovebat. Collectas pariter Virgo dat in aethera palmas Et stabili votum novat immutabile flamma.
16.
Sidereae mentes carnisque ignara potestas Inventum mortale stupet maiusque beatis Caelitibus robur, quibus hanc sine corpore palmam Carpere laus minor est: plus est si victor acerbo Hoste tenus veniens socia de carne triumphet. Aut potius tantas caelo cecidisse pudoris Terrigenis mirantur opes interque maritos Integra quod fervoris inops nix albicet ignes. “Quo fine incipiet terreno in pulvere tanta Spectari virtus? Quid tanta in labe iugalis Protendit candor? Donum terrena voluntas Quo merito caeleste gerit? Num forsitan instat Progenies non carnis inops, sed carnis abhorrens Principium venientque novi sine semine partus?” Talia dicebant superi, queis dicere necdum Virgineae dederat Numen mysteria taedae. Attamen ut veteris perimendae gratia noxae Innotuit, didicere omnes a Virgine nupta Auspicium, saeclique decus prodire futuri.
17.
Interea totam caeli suspenderat aulam Causa ingens, cuius divini plena favoris Quando per effectum tandem se proderet orbi Lecta prior saeclis sententia quadraginta, Ancipites superûm mentes hominumque tenebat. Pars Astraea fuit, Pietas pars altera, quaeque Fautores pars nacta suos. Sed flectere Numen Incepit Pietas; iussa est Astraea tribunal Complere orantique aurem praebere sorori. Risit ad haec Astraea: prior quaeque hactenus egit Atque reis poenam scelerum implacata poposcit, Nunc rea iudicium cur sit subitura, requirit. Audiit: in culpas hominum nimis impare poena Grassari immitique nimis mortale furore Exercere genus. Delusi fructus Adami Supplicio minor est, totum quod conficit orbem.
18.
Ut ventum ad Patrem, rerum cui summa potestas, Tum Pietas, grato semper quam respicit ore Ipse pius mitisque Pater, sic maesta profatur: “Iam dudum stat fixum animo tibi, maxime caeli Terrarumque author, lapsos miserabile prima Mortales culpa, venia superante vel ipsum Peccati damnum dignari et reddere paci Perpetuae quos dura tibi collisit Enyo. At nimia irarum deciesque quaterna recensens Tempora centenas solis complentia Zonas, Eheu plectendis raptorum Astraea parentum Reliquiis, poenasque omnes crudelis in uno, Cui tu pollicitus veniam consumit Adamo. Quid sceleri, o genitor, ventura piamina quondam Designasse iuvat, prius hic si criminis ingens Quam veniat domitor, cunctos premat effera Ditis Ultio terrigenas miserosque Orcina Tyrannis Solvenda numquam concludat compede manes? Vidi ego (proh qualis tristem dolor, atraque mentem Invasit nubes!) me refragante nocentes Involvi poenis, saevo glomerata profundo Agmina sorberi, quorum numerantibus atrum Aeternis spatiis ignem, tormenta nefandis Succedunt semper non deffectura caminis. Iam satis irarum, Pater, est et stragis abunde, Iam satis immodicis Astraea furoribus ulta est Infelix pomum, natorum viscera torsit Iam satis acceptus fatali stipite fructus. Hactenus Astraeae longum implacata potestas Strage hominum grassata ruat! Venientia cedant Saecla mihi! Neque enim, genitor, mihi peior origo Nobilitasque minor, nec summis fascibus impar Condicio. Sine, quos homines Astraea flagellat, Mitius ipsa regam: si culpae audacibus illa Te populis metuendum, ego Numen amabile pandam.”
19.
Dixerat haec Patri primum, conversa deinde Affatam Astraeam Pietas ita voce ferebat: “Diva soror talique volens te nomine dico; Ducis enim summi genus immortale parentis, Teque etiam nostris facilem quod vocibus optem: Dum iusti tibi flamma calet, vis debita iusti Perdere iura mei. Siquidem iam pluribus orbem Saeclorum lustris tua degener ira fatigat Exercetque furor. Divina poposcerit aequi Id ratio, non obnitor. Sed sola Tonantem Iustitiae si fama levat, laus integra non est, Altera si patris hunc miserantis fama relinquat. Iam tua Tartareas pervenit ad usque cavernas Fama, soror. Qua lege vetor procul aethere summo Et nomen proferre meum, fiet unus utrique Cum genitor, mihi par tecum et communis origo? Quae iusti haec virtus, ego sola ut culmina caeli Terrigenis ignota teram, tu Ditis averni Regna premas, terras et maiestate severa Contineas atque ipse meus tibi serviat aether, Aligerum in poenas ubi tantum – ah! – iuris habebas? Si tibi me fati voluit tunc esse potestas Exilem totumque Stygis susceperis una Arbitrium. Non opto tui mihi portio regni Accedat: licet ut ratio viresque sinebant, Haec etiam Pietas admitti in regna petivi; Sed taceo, vicisti etenim. Sit subdita sceptris Illa vorago tuis. Terris regnare quod optem, Quae tandem invidia est? Ista me parte relinque, Si neque fata meis veniunt obnixa querelis.”
20.
Hos praesens Astraea tulit, sed pectore questus Immodico: tali contra quae voce locuta est: “Quae mea noxa, soror Pietas, commissa quod Orco Urantur scelera? An miseris, prout asseris, insto Crudelis, non aequa reis? Grave, flebile, triste Est homini fateor, sed non crudele quod aequum est. Constantem noxam stabilis si poena sequatur, Id iusti ratio est. Frustra implorare faventem Desine me contra votis caelestibus urnam! Dum non iusta petis, vide sis quo fonte nocentes Emacules labemque premas, mox horrida ponam Flagra, tuosque, soror Pietas, Astraea benignos Curret in amplexus positisque ante ora flagellis Luminaque vultusque parique calentia flamma Pectora perpetuo iunget concordia nexu. Posce, soror, patrem, diram cui tollere labem Fas uni. Perimat culpas, donetque soluto Supplicium sceleri; quamvis nihil hiscere contra Ausuram cernes hominum suspendere poenas, Inde reluctantem tantum quod lancibus aequis Digni operis pondus nequeant pro labe referre. Si vero, quod iam summus Dominator Olympi Constituit, novus Adam mortalisque futurus Unigena, aequata culpis qui lance rependat Par pretium, lethale reum mittatur in orbem. Ille unus nostras, cernis quae pondere distant Dissimili (quam ferre manu pro more solebat, Ostendit libram) et quantum gravis una profundum Inclinata petit, potis est componere lances. Illius apposito (quae culpam haud aequet, inanis Humani levitate operis sublime levatam Indigitat lancem) meritorum pondere, partem Adversam leviore dabit descendere noxâ; Inde cadet vis tota mihi roburque nocendi Nostraque ab hac iusti mollescet imagine cuspis. Hinc simul et iustum et miserantem fama Tonantem Per cunctas late celebrabit didita terras.”
21.
Audiit omnipotens Dominator iuge sororum Dissidium partisque volens utriusque calentes Rixarum sedare animos, nocitura quieti Caelicolum, veteri componere iurgia censet Consilio et causam placito definit eodem, Cui aperit gratam talis sententia mentem: “Et tua vox, Pietas, aequa est neque damnat acerbus Te vindex, Astraea, chalybs. Utrique faventem Expectare licet quaesiti iudicis urnam. Vivere vult Pietas Adamum, vivat Adamus; Vult Astraea mori Adamum, moriatur Adamus. Sed prior ut vivat novus extinguatur Adamus Unigenamque meum aeterno splendore micantem Suscipiat terrena caro, cui funeris expers Prima manet, sed origo dabit succumbere letho Altera, complentem vacuam pretioque prementem Sanguinis, inde gravem casuram in funere lancem Iamque reperta parens carnem praebebit iturae In terram soboli tempusque advenit eundi.”
22.
Hic haerere sibi gratis amplexibus ambas Cernere erat Divas, laetos venisse perennis Laetitiae pacisque dies, quae dissona ab ipso Vix pelago emerso sociaret pectora mundo. Hic reliqui caeli proceres quibus utraque nomen Diva dabat, cuius partes causamque tueri Adversi voluere, uno per caelica iuncti Atria discurrunt animo plausuque beatam Extollunt hominum sortem, quibus aequa Tonanti Immenso soboles simili se corpore nectet,
23.
Tum pater omnipotens, quo nubila pellere vultu, Aetheris ingratas tempestatumque sonantes Praecipitare solet laetus qua fronte procellas, Affulsit. Qualis Borean Eurumque nivalem In vernos aethrae risus et tenuia mutat Murmura, quo miram placidus cum pandere rerum Fatorumque parat seriem, vult ore videri Aligeris. Pleno radiorum lucis et auri Vertice mirandum eluxit; quem cernere laeti Caelicolae iucundi haerent novitate sereni. Splendidiore tamen et qualem natura parenti Texuit, absimili reliquis ornatus amictu, Consedit: chlamidis niveus, purissima qualis Argenti est facies, fuerat color: aequore lotae Materiam Lunae radii partimque quieta Vibrati de nocte dabant; et licia doctae, Pulchro operi formare labor studiumque magistrae Naturae. Subtegmen erat de vertice solis, Maturo quo vere solet se cingere, grato Mane micans radiorum auro; argentoque Dianae Immixtum, specie mira complebat Olympum. Insertae chlamidi gemmae fulgore pyropos Vincebant, vel stellae illae fortasse fuere (Nam bene nec meminit, neque scivit dicere velox Fama polo veniens). Umbras addebat Eoae Lux dubia Aurorae, primo cum lutea vultu Memnonias aperit thalamis egressa fenestras. Hoc potuit Natura, sed ut venientia formis Signaret fata et docta describeret arte Venturam mundi faciem, sese impare natam Ingenio dixisse ferunt. Sed Gratia tantum Fingendum suscepit opus, quae sola futuros Calebat rerum eventus quaeque una referre Divinam in cycladem rerum simulacra novarum[ERROR: no reftable :]695 novarum : novorum Sciret, venturique urnam comprenderet aevi.
24.
Haec subito Idalii sumptis fulgoribus astri Describit radiis Agnum septena gerentem Cornua et hunc ferri qua nescio cuspide caesum Insontem mitemque Agnum iugulique madentem Sanguine, qua mediae se porrigit area telae Exprimit et caesae pecudi dat lumina septem. Huic etiam septem ceris signisque volumen Grande tenere dedit; potuit sed littera clausi Nulla patere libri. Tum se curvantia circum Quatuor et bis dena senum capita alba, coronis Cincta prius, modo humi stratos regalibus Agnum Culminibus stipare humiles, eidemque superbo Calcandos praebere apices, insuetaque flecti Figere genua solo, cultum praebentia finxit. Agni etiam miras, stantes ante ora, quaternas Viventum expressit facies: fuit una leonis Forma fuitque hominis frons altera parque iuvenco Tertia, postremo aequatis per inania pennis, Atque volaturae similis fulgebat adunco Regina alituum rostro; quibus omnibus ante, Pectus ocellorum plenum fuit orbibus et, qua A tergo poterant cerni, par copia lucis, Par oculorum ordo atque frequens pupilla micabat. Numinis ista fuit Charitum quam pinxerat una Cycladis effigies oculis mortalibus impar Spectari: nisi quod Sporadum pulcherrima Patmos Hausta animo fertur divinae symbola telae Significasse, sacro Neptuni filia spirans Exule, nullo unquam felicior hospite Patmos.
25.
Hac igitur rerum specie vultuque serenus Omnipotens genitor nova producturus amoris Saecula, caelestem genium e primoribus unum Proximiusque sibi adstantem et maioribus aptum Officiis Gabriela vocat. Mox iussa secutus Aliger accedit (suetus descendere caelo Divina in terris patrare potentia magni Disponit cum molem operis) soliumque verendae Maiestatis adit, iussis par omnibus Ales. Hunc Pater aethereus placido sic excipit ore: “Ad nova fata imum terrae mittendus in orbem Fide minister ades: iacet inter roscida tellus Culmina, ubi clivis surgit vernantibus Hermon, Isacidum regio. Adverso se vertice tollunt Celsa Zabulonis iuga, Phoenicumque superba Litora, Sidoniusque alia pro margine pontus Aestuat, Hebraeas aequor quod terminat oras. Limitibus conclusa istis urbs eminet alto Una iugo, florum fecit cui copia nomen, Nazareth. Hic domus est servantis avita puellae Limina, connubio iunctae; castumque marito Iosippo nomen, cui regia stirpis origo, Uno eodemque illi virgo de stemmate nupta. Nomen huic Mariae, lecta haec ex omnibus una Aeterni Unigenae Mater, cui prima vetusti Probra piaturo sceleris. Sumendus ab illa Est sanguis parque aerumnis de sanguine corpus. I celer et tenues perfer mea dicta per auras Atque piae pectusque humili te siste puellae. Laetus avere iube Nympham, quam munere nostro Dic verbi electam fieri sine semine Matrem. Flaminis aeterni dic adveniente quod umbra, Grata mihi Virgo sit susceptura coaevam Progeniem, Iudae accedet cui regia fatis Purpura, quodque premet solio nec excidet unquam, Perpetuaeque geret decus immortale coronae.”
26.
Ille celer casti vultus assumit ephebi Aptatis, librent quae membra gravantia, pennis. Officio dignam chlamidem, quae luce micantis Aut auri, aut solis poterat perfusa videri, Induitur, laxata sinus, pendentibus oris. Apta Noto perflante rapi, chlamis ibat in artum Stamine puniceae stringentis pectora zonae.
27.
Nox habuit Iudam mediisque iacebat Idume Altius antipodas Phoebo feriente, tenebris Cum volat aetherei patris legatus ab aula Ales; et immensos tractus radiantis Olympi Metiri incipiens, primum occurrentia caelo Empyreo propiora locorum immania lucis Intravit spatia, extremum gaudentibus astris Astrorumque ipsis cupidis motoribus, axem, Numinis ingenti non lente ardere ministro, Magna adeo in terras insuetaque dona ferenti.
28.
Mortales, oculi vires fugit illa stupendis Semita plena globis mole excedentibus ipsum, Uraniae si certa fides, et lumine solem. Et tamen illius quamvis immania lucis Corpora, mortalis pupillae cernere nulla Arte potest acies; cuius suprema videndi Longe infra positos, fixos quos dicimus ignes, Nocturno[ERROR: no reftable :]786 Nocturno : Noctutno attingit radiorum lumine, virtus. Quantum autem a fixis tellus sit dissita stellis, Ne ratio fallat numeri, sollertia mentis Humanae minor est; quae dein protenditur ultra, Empyreo tenus aethra micans maioribus astris, Seipsam nosse vetat, nullo unquam prodita signo. Hoc scio: perpetuum lux aspicienda beatis Caelitibus, divinae Urbis quae fulgurat illic Per iucunda suburbia, non cum simplice molis Atque loci excessu maior spectabitur, omni Quae posita est infra, vitae mortalis ad usum. Et tamen has caeli immodicas, non temporis uno Plus puncto sphaeras emensus Numinis Ales, Cum paribus noctem tenebris iudaea secabat, Virgineae subiit Gabriel conclave maritae.
29.
Illa ut erat sacrae degens penetralibus aedis Sueta prius laxare brevi retinacula somno Et medio umbrarum cursu, pro more coërcens, Virgineâ corpus non segne reposcere spondâ, Ut precibus votisque aptet vatumque legendis Isacidum effatis. Adstricta tenebat eandem Connubio legem: vates tunc gratior illi Lectus Amosides, referens: “Thalamo abdita Virgo Concipiet parietque virum.” Cui ista legenti Multa subire animum, votis cumulanda solebant. Talia dicebat, non quod se matris honori Electam, veluti dubia aut incerta fuisset, Sed tantae studiosa decus librare parentis, Cui Virgo demissa animi componere prudens Terrigenum sortem, trabeas regumque secures, Pulvere componi stellas caelumque sciebat; Despectu proprii cineris flagrare Tonantis Igne, puellam humilem sic exultantis, amabat. Inde fuit; cum se famulas demitteret infra, Reginae ad culmen sese festina ferebat.
30.
Per varios postquam se virginis extulit ardor Crevitque affectus, quorum mihi nomina non sunt, Improvisus adest, forma turbante puellam Aliger, et roseo vultu chlamidisque decoro Tegmine perculsae referens nova nuntia nymphae Inquit: “Ave Maria, Charitum te copia plenam Efficit et tecum omnipotens amat esse Tonantis Maiestas sexumque tuum felicior omnem Una praeis mulier.” Virgo his adversa salutem Ore datam sub corde agitat nilque ipsa reponit. Illa novum, prius idque suis numquam auribus haustum Librat Ave mirumque iubar mediaque coruscum Nocte diem pulsasque procul tota aede tenebras. Hanc superae lucis fuso splendore paventem Haerentemque animo ac versantem in pectore multa Talibus aethereus confirmat vocibus Ales: “Ne timeas, neu corda pavor turbata fatiget: Pone metum Virgo, laetus tibi nuntius adsum. Hinc iterum dico: felix et plena beatae Lucis ave Virgo! Sola es cui tanta favoris Copia divini, tantus cui decidit uni Caelestis cumulus gazae, quam dotibus auctam Innumeris, Pater aethereus sibi prolis ab aevo Aeterno genitae, corpus mortale daturam Eligit in matrem: unde tibi, Patrique supremo Una utriusque venit soboles communis Iesus. Et quoniam ille tuo manans a sanguine, vera Progenies Davidis erit; succedet avitis Fascibus, aeternus Iudaeae regibus haeres. Hunc dabit Hebraei Numen sublime sedere Maiestate throni patrisque aeterna Tonantis Dicetur soboles, aliis cui regibus impar Prosperitas. Non ille suo peritura tenebit Imperio regna, invictis sed fascibus aevum Immortale fluet, damni cui impote frontem Augustam cinget regalis fascia bysso.”
31.
Virgo ubi divinae prolis praeconia viso Aligero restante tulit, “Promittitur,” inquit, “Quis mihi natorum commendatissimus infans, Si mea perpetui numquam solvenda pudoris Vota obstant? Sum iuncta viro, sed nupta iugalis Nescia sum thalami.” Gabriel huic ore reponit: “Virginitas illaesa tua est, illaesa manebit, Virgo uni fecunda Deo: purissimus umbram Te super efficiet caelique ut opaca beatus Spiritus adveniet nubes, tibi pronubus ardor. Nullaque Virginei passuram incommoda ventris Illapsu tacito implebit gravidamque suprema Prole dabit Matrem, veluti si mane quietus Gramine nil laeso tellurem irroret Olympus. Virginei vero voluit quia germinis author Spiritus esse Deus; quaecumque micabit ab illa Luce, uteri lux nata tui, caeleste, beatum, Sanctum pignus erit, verum ex Numine Numen. Sitque Deo tantorum operum quod summa potestas Aspice, cognataeque uterum perpende maritae: Cum sterili frontem senium sulcasset Elisae, Longaevos laxare sinus potuisse Tonantem! Iam sexta indicio luna est, qua ventre receptum Portat onus miransque gravem se prole parentem Aspirante Deo, natum paritura recenset Sex lunas Hebronis anus. Divina voluntas Id totum quod velle potest, divina potestas Efficit et cunctorum operum non redditur impos.”
32.
His iterum dictis humilis sic Virgo locuta est: “Dive Ales, summi mihi de virtute Tonantis Indubitare nefas: me quamvis muneris huius Arguat immeritam quod sum, caelestibus ecce Effatis parebo tamen. Parva obsequar alto Imperiis dignata suis ancilla Tonanti.” Hic subito aeternus praecordia Virginis ardor Ingressus complere uterum, purissima proli Membra parat, quae sanguis ipso ex flore puellae, Subsidium vetita praestare libidine, Nato Utile divino transfert in viscera semen. Nec semen tamen illud erat: pro semine purus Ros venit cordisque rubens ac floridus imber. Una eademque mora perfecto corpore Verbum Fit caro, si dicenda mora est non sectile punctum. Uno oculi nictu sanguis transfusus in alvum Virgineus, vegetos animae formatus in artus, Atque una aeternam sortitus hypostasin in arta, Solvenda numquam Numen compage recepit.
33.
Haec fuit illa dies veterem quae vidit Adamum Surgere de lento ducentem viscera caeno, Divinaque animam sorbentem authoris ab aura Et dantem primae lateris fecunda maritae Ossa, soporati munus natale parentis. Haec eadem lux est, hominem superinduit alter, Qua melior veterisque novus reparator Adamus, Virgineae telluris honos, quem viscera matris Intactae, superi flatu fudere favoni. Mirandum duplex hominis molimen! Utrumque Divini flatus virtus animavit Adamum.
34.
Virgo autem ingenti cordis perfusa sereno Laetitiae superante modum, videt aurea caeli Atria divinumque Patrem geminasque paterno Personas splendore pares; quarum una parentis Lapsa sinu ventre augusto suscepta maritae Virginis, immodicos hominum subitura labores, Aeternam tenui subiecit hypostasin aurae. Fatorum immensam seriem natique dolores Poenalemque trabem agnovit: post visa reorum Lucra et Avernales praedas, data basia patris Excipit et clauso Virgo est sibi reddita caelo. Illa sibi ostensâ, non per simulacra, sed ipsa Numinis effigie propria raptuque beato Mersa voluptatis pelago, quam nullus adaequat Ingenii mentisque labor, felicibus hausit Divinum labris nectar. Non segne fluentis Ambrosiae iucunda vado, torrentis et instar Virgineum penetrante animum, superare vetantis Lassa viatorum tumidas vestigia ripas, Cui fugiens siccas imber cito reddit arenas. Par divinus erat Mariae caliginis expers Intuitus summique boni concessa voluptas Ad modicam fluxura moram, prohibente perennes Nectaris aeterni carnis compage recursus. Et licet illius potuisset copia lucis Amissa ingenti Mariam torquere dolore, Cum tamen aspecti bene docta volumine veri Sic statuisse Deum nosset; cedente beato Lumine, non animi, non pectoris impos utrique Par sorti, ipsius placitis accedit Olympi. Quantumvis autem postquam sibi reddita, magno Conatu luctata animi formare prioris Fortunae exemplar, speciem sed imagine quavis Divinam fabricare impar, languentis amoris Impete, continuis feriebat sidera votis.
35.
Interea motis Gabriel penetraverat alis Iudaeae saltus ipsamque Hebronis ad urbem Progressus gravidae tectum subit Ales Elisae Cognataeque nurus uteri caeleste revelat Depositum. Iamque illa aderat quae luminis anceps Praevolat hora diem, quando Levitica coniux Ad solitas effusa preces, offerre senilis Sueta Deo fortunam uteri, praecurreret ista Phoebeas pietate faces. Tum caelicus hospes Aethereae nimius lucis, suaque ora paventi Adfuit et summae memorans portenta parentis, Virgineam prolem soboli componit anili. Nam gravidam senas numerantem in pondere lunas Sic affatur anum: “Elisabeth sortita senile Ventris onus, nostris licet adversante marito Pollicitis praebere fidem, quod vestra iugalis Ad thalami fructum langueret inutilis aetas, Ignaro quantum naturae in damna potestas, Et virtus divina valet. Maiore puellam Prodigio, expertem thalami, non impote prolis Ventre, tribus cognata dedit. De sanguine Iudae Nata nurus, Iudae promisso Principe ventrem Iam plena incedit, socio quam foedera iungunt Iosippo, sobrina tibi est: hanc seminis expers Implevit puro soboles divina marito. Iamque petituram vestra haec montana puellam Aspicies fetamque Deo, nil iussa morantem Numinis, hos ipsos cernes intrare penates; Accessusque sui munus caeleste probabis Tuque puerque tuus: nec te reditura relinquet, Ni prius et pueri vocem mutique loquelam Audiat, improvisa sonantem oracula patris.” His dictis liquidum migravit in aethera praeceps Aliger atque sui pavidâ discessit Elisâ.
36.
Divini fuerat Mariae cum copia vultus, Torrentis rapidae concessa simillima lymphae, Cui tumet, atque eadem siccus patet alveus horâ; Legit ibi ostensi Virgo sibi codice fati, Velle Deum, peregre se protinus ire per alta Hebronis iuga, cognati succedere tecti Hospitio demum pariturae tempus Elisae, Et praecursoris lucem expectare prophetae. Imperium grave: quis cupidae patris aede morari Montanum potuisset iter suadere puellae? Quis lunis haerere tribus, quis adesse parenti Occiduae, Hebraeis parientem Phosphoron umbris? Quis male moratae plebis quaesita cavere Sollicitam, quae causa novae teneraeque maritae Subsit opis vacuo procul â consorte vagari Tergeminasque domo externa consumere lunas, Quoque prius caruit, tumido cum ventre reverti? Quid demum movisset, onus caeleste ferentem Ire procul patrio per non sibi cognita tecto Compita, ni caeli iussis parere fidelis Et cum dura iubet neptis didicisset Abrami Humanosque supra cum vult Deus ire timores.
37.
Quarta super decimam celebranda instabat avita Religione dies, plenum cum crevit in orbem Aequidio vicina soror Phoebeia verno; Qua nec Erythraei, libertatisque tribules Immemores, caeso cenis paschalibus agno Annua adorato renovabant gaudia templo. Tunc prope montanum meditari regia Virgo Cepit iter panditque pio sua vota iugali. Mox animum flectente Deo gratissima nuptae Vir responsa dedit fecitque hoc paschatis ardor, Quod potuit socio Solyma tenus ire marito.
38.
Procedit comitante viro et festinat eundo Nullibi passa moram, nisi ubi Solymaea diebus Urbs tribus a patria distans occurrit, amicum Forsitan et lassae et templo pia vota daturae Virginis hospitium, temploque inferre volentis Delubri Dominum. Inde hunc, quia ventre gerebat Ipsa magis templum; Matrisque habitata Tonanti Integritas, qua coniugii labor omnis et aestus Abfuit, antiquos superabat honore penates.
39.
Ritibus expletis Solymis et in urbe relicto Inde reversuro mox ad sua limina sponso, Augustae Virgo portas egressa Sionis It vidua comitata nuru, quae nupta Rubeni Stirpe Zabulonis genito, post rupta iugalis Vincla thori per fata, supplere Rebecca Praeteritos voluit cultu pietatis amores. Hanc animi prudens, peregre Iosippus iturae Addidit uxori sociam, perfuncta decenti Obsequio donec rediens Hebrone veniret.
40.
Est in conspectu Solymae pulcherrima tellus, Alta iugis, montana vocant: Chananea gigantum, Subdita Levitis regio, qua nobilis olim Surgebat, forti tandem expugnata Calebo Regia, Idumaeis cunctis prior urbibus Hebron; Nec Memphi cessura quidem, licet ista Canopi Prima latratorem pinnis servarit Anubim, Urbs montana feris regnata gigantibus Hebron, Thariadaeque habitata seni: decorata sepulchris, Quorum prima colit soboles Hebraea parentum Nomina, Mambraeae spectatrix proxima plantae. Clara sacerdotum sedes, ubi iunctus Elisae Mysta gradusque sui senior praeclarus honore Zacharias, mutae tolerans dispendia linguae, Aethereae fidei reus, expectabat anilem Ipse senex genitor sterili de coniuge prolem. Quos oriens Solymae Titan aspexit, eosdem Sol moriens Hebrone videt: tanta inter utramque Fit mora, quae totas Phoebi neque computat horas. Emenso iam sole diem cognata subivit Limina Virgo, novo Solymis quae sole recessit.
41.
Illa ingressa domum praegnanti occurrit Elisae, Virginis adventum cui ante domesticus auras Implevit rumor. Maria illam voce salutat Sic prior: “Elisabeth salve, cognata senili Fortunata utero, quam fecundare beata Prole pium voluit Numen! Tua gaudia praesens Spectatura adsum: obsequiis animosa probari Advenio et sobolis faveo venientis honori.”
42.
His dictis animi plenus, velut auribus hausto Virgineo rumore, puer materna fatigat Viscera et exiliens, soboles semestris, Elisam Erudiit matrem, praesens quod sanctior Arca Adforet, Hebraeus quam Rex olim ipseque Regum Ex pastore Parens, silvestris imagine ligni Expressam venerans saltu, sua sera praeivit Gaudia, quae vivae praesentis Numinis Arcae Exhibet et clauso blanditur saltibus Agno.
43.
Hoc motu attonitam divus subit ardor Elisam Implevitque animum, quo mox agnovit eandem Esse nurum, quam visuram sua tecta minister Numinis asseruit Gabriel. Hinc talibus illa Certa notis sacrique magis secura recenti Flaminis afflatu, promisso hanc Principe plenam Miratur Matrem cognataque viscera purae Optatum domitorem Erebi gestare puellae. Moxque peregrinae caeli sic illa profatur Reginae: “Unde mihi, matrum dignissima Virgo, Accessitque meo talis cui gratia facto, Ut genetrix electa Dei mea limina tangat Atque hera subiectae subeat domicilia servae? Ecce tuus nostras sermo vix attigit aures, Meque salutantem audivi, conclusa senili Cum soboles utero motu se prodere coepit Ad voces animosa tuas plausumque referre. O felix concessa fides! Promissa Tonantis Grandia securo eventu tua ferre meretur Credulitas. Quin certa suae ne vocis haberes Quo titubes, utero pignus caeleste recondis.”
44.
Tunc fecunda Dei Virgo, maiore beati Flaminis afflatu pollens, mirabile spectans Quo caelum superosque alte transcendit honoris Divinae Matris culmen; seque impare nactam Servitio, tanti recolens fastigia ventris, Hoc sublime suo fudit de pectore carmen: “Extollit mens laeta Deum festivaque laxat Viscera et in Dominum fertur servare potentem. Respiciens ancillam humilem dedit ille beatam Dicendam cunctis populis saeclisque puellam. Ille animi largus donorum ingentia fudit Nomina quae potuit rerum suprema potestas. Sitque suum toto sanctum, sit amabile mundo Nomen; ab hoc siquidem populum se mitis in omnem Effundit pietas, legis praecepta timentem. Ostendit quod robur habet sua dextera, postquam Aut affixit humi, tenues vel sparsit in auras Vota superborum. Ruit hoc ultore potestas Grande tumens solioque humiles extollere mentes Certa illi est virtus. Ipso ieiuna repletur Largitore fames vacuoque relinquitur ore Dives opum, caeli cui sunt fastidia nectar. Ille pius vernamque suum servumque recepit Israëla Deus, propriae pietatis omissae Immemor, Abramo velut est patribusque locutus Et sua per seros transmisit verba nepotes.” Dixerat haec animoque humilis versabat inanem Heredem Adami cinerem summumque Tonantis Mirabatur opus, proprio quo pulvere vilem Naturam Verbo, foret ut divina, ligavit. Elisabeth vero defixa in Virgine vultus Et Matre et fetu stupefacta immobilis haesit: Atriaque postesque sacerdotisque penates Praesentem sensere Deum: par omnibus horror, Et pietas tantaeque inerat reverentia matris.
45.
Arbor erat (palmamque illam celsaque vigentem Fronde fuisse ferunt) annoso vivida trunco, Flore tenus, nulli quoniam vicina marito. Esse ferunt vacuas vesco nam germine palmas, Has nisi vicinus palmae quoque nomine stipes Respiciat, faciens diversum a coniuge sexum; Quam fieri blandis fecundam aspectibus aiunt Fetiferumque occulto afflatu ducere semen, Mutua dum pronis mittunt sibi basia ramis. Proxima Zachariae stetit ista penatibus arbor, Sed consorte carens, cuius sublime cacumen Ornabant vacui fructus sine pondere flores. Iste tamen, sed qua nescitur origine natus Indigenas tenuit rumor (nec cassa fefellit Fama fidem) palmam sterilem tunc sera daturam Germina, cum propria peregre tellure profectam, Aethereo gravidam spectabit Numine Matrem. Talis fama fuit, sed nulli credita fama, Immensum quod claudi utero non posse putaret Aeternum patier Matris praecordia Numen, Nec petere humanas fletu lacrymisque papillas. Quamvis parva fides laturae germina plantae, Religio non parva fuit: certare puellis Et pueris par ardor erat, cui pulchrior horto Surgeret aut rosa narcissusve rubensque papaver Aut viola et lectos in sertum cogere flores Et sterili laetum munus suspendere plantae. Mirandum dictu! Portentique ardua, quamvis Non incerta fides: fecunda ubi Numine Virgo Festinans Hebrona subit cognataque visit Atria et umbrantem Levitica limina palmam Praeterit, occulta vi terque quaterque moveri Observasse ferunt et flores mittere, grato Hospita tecta super subiectaque limina nimbo. Insolitùm sparsos flores motumque stupentes Indigenae, erecti vultum, mirantibus altum Palmae apicem sortiti oculis, pro floribus ortos Successisse vident fetus tenerosque per orbem Numquam speratos escam promittere fructus. Cumque Deo plenam studio pandentis Elisae Audissent montana procul venisse puellam, Non fecit matrona fidem, sed publica plantae Vincebat populos fama: infecundaque fructu Facta gravis, puero stabat pro Numine palma.
46.
Vocis inops vero genitor, sua gaudia verbis Fari impos, blando vultu cupiente latentem Laetitiam clarere palam, multiplice matrem Divinam obsequio, famulatu aptisque colebat Muneribus: cui vel flores aestivaque poma, Lecta vel aprico de colle rubentia fraga Mysta senex, lactisve recens de flore colostrum, Butyrum, mellisve favos niveasque columbas, Aut teneros offerre agnos festivus amabat. Quodque magis stupeas, cognatae Virginis ille Visus erat mutâ lambens vestigia lingua.
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.