De armalibus falsificatis vide supra etiam fol. 383.

Negotium quoque falsificationis armalium, quod serio examinandum et vindicandum credebatur ab omnibus, ex ratione praeinsinuata, exitus nempe bani hujus ad castra et consequendae in aula commendationis et gloriae illius, quod universa prudenter accommodaverit, segniter admodum tractatum est, et sub idea illius confudendi absorbendique. Hinc dum supremus comes Joannes Jursich examina fassionesque per se intercepti Sunecz Varasdinum bano attulisset, re hac offensus apparuit, neque vel accipere. Prouti etiam submissas quasdam ex Hungaria falsas armales, quas ludimagister in Magierovo cum quodam domini Jankovich in Biszag caupona vendiderant et falsificaverant, seposuit. Qua ex re, uti apparuit, tanti momenti rem ad apparentiam tractandam iri | 448, sic varii fuere sermones. Quidam dicebant, majores debere in hoc negotio implicari, ob quorum respectum banus talia ageret, suspicabanturque de episcopo, Naisich, Busan, Batthyan. Quidam banum pecuniis corruptum ominabantur. Ego tamen existimo, aliud non fuisse, quam, ne ob longiorem processum et examina banus regno dicatur necessarius, consequenter hoc ex capite domi emaneat, dicebat quandoque banus, si negotium hoc profundius assumatur, omnes regni primores infamiae condemnandos, quod regno ipsi censuram inferet, quibus suis dictis praedescriptis sermonibus causam dabat. Iterum fiscus regius Stephanus Bichi erecta actione contra reos processit; qui detinebantur Zagrabiensi in carcere, Varasdinum adducti sunt. Comparuere etiam ii, quibus extradatae fuere armales, quive eas ingenti pecunia

-- 343 --

et domuum suarum ruina emerant. In fine nullae illae litterae pronunciatae sunt, ipsique incapaces armalium dicti et contributioni subjecti. Jurjevich autem, Sunecz ac alii, qui in carceribus erant, proscripti atque ad labores sunt condemnati. Busan singulis diebus ad Bichi ibat, judex fuerat magna populi admiratione et planctu. Quidquid sit, nescio, an tuti in conscientia esse possint causae hujus judices, dum tot tantaque pecuniarum milia miseris ignorantibus et deceptis restitui non adjudicarunt, sed haec penes spoliatores reliquerunt. Eheu, quas ipse vidi lacrymas horum miserorum ob non adjudicatum ipsis aes, quas maledictiones judicibus, ut omnino metuam de omnibus, quod Dei poenas non evitabunt, illorumque lacrymae ruina judicum futurae sunt, nam hi damni tanti et tot inter usuriorum reos se fecerunt coram Deo. Sed judicia Dei abissus multa. Curiosum attamen vel post hanc sententiam, quod plures illorum pro nobilibus hodiedum habeantur nec contribuant, quod Lukinich suo restitutus sit praedio ibidemque vivat dives, quod condemnati illi rediverint et pacifice vivant, et vel maxime, quod miseri illi damnificati rustici, quamvis episcopales ac Erdoediani, nullum obtinuerint sive consiliarium sive promotorem, ut pro rehabendis pecuniis remedium flagitarent apud principem, cum nihilominus Draskovichiani Sztenichnakienses et pro capris sibi bonificandis a Joanne Rauch sollicitare apud principem sciverint. Hoc sane vel unum est, suspicari quod faciat, aes illud miserorum rusticorum pro armalibus per plurimorum et summorum transivisse manus, multosque esse debuisse venatores, ut res haec tanto sepulta sit silentio; metuo nihilominus prodituram tam ob damnificatorum suspiria, quam occasione indagationis armalium ac pacis tempore, majori fors incommodo. Quia de falsificandis his litteris aliisque instrumentis falsis condendis arte quaedam a quibusdam machinari intellexissem, sed tempus tantura praestolari materiae huic felicius.

Sexto.