Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Šilobod Bolšić, Mihalj (1724 – 1787) [1760], Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica (), 6772, Ed. Jelena Knešaurek Carić [genre: prosa oratio - dialogus scholasticus] [word count] [silobodbolsicmfundamentum].
Dialogus IV.
De intervallis, sive consonantiis.
De intervallis, breviori temporis intervallo exercitationem habituri,
etiam non rogatus intervallum definio: quod sit (teste Nunc rogatus dices, magister, quot intervalla numeraturi simus? Numerant aliqui plura, aliqui vero pauciora. Nos vero octo tantum communiter recepta pertractanda assumemus. Assume ergo magister unum, quod ordine primum esse novisti. Haud scio quid tibi hic respondeam, bone iuvenis! Primum enim intervallum non tam intervallum est, quam intervalli principium; quemadmodum unitas non tam numerus, quam numeri principium est. Nullam enim in se vocis distantiam habet, sed eodem in loco sonat. Honoris tamen gratia etiam primum intervallum inter reliqua conputandum venit. Primum ergo intervallum, erit tibi prima
ordine consonantia, quam musici unisonum vocant. Secunda consonantia
erit tonus. Tertia ditonus. Quarta (Graecis vocabulis) Vellem mihi diceres, magister, quid sit secunda? Secunda est distantia vocis a voce cum uno intervallo, quod fit, quando a linea ad proximum spatium vel vicissim fit transitus, sive id fiat perfecte, veluti ab ut ad re. Vel imperfecte, a mi ad fa. Quare dicis perfecte vel imperfecte? Prima sive unisonus
Minime abs re quidquam dico. Duplex enim est secunda, perfecta et imperfecta. Illa vocatur maior, quia in illa quodammodo maior, fortior et intensior fit vocis ad vocem commotio, in ista autem remissior. Unde illa proprie tonus a tonando dicitur (tonare enim, ut Ioannes XXII. C. 8. scribit, est potenter sonare). Ista vero semitonus quasi minus sonans vocatur fitque solum in transitu a mi vel la ad proximum fa et vicissim. Accipe exempla utriusque. Interrogare te ausim, magister, quid sit tertia?
Tertia est distantia vocis a voce per proximas tres notas, sive saltus,
cum duobus intervallis. Haec si componatur ex duobus integris
tonis erit maior, et proprie ditonus. Si vero componatur ex
tono et semitono erit minor, semitonus dicta. Habet autem species
Digneris magister exponere quartam.
Quarta est distantia quattuor vocum cum tribus intervallis estque
duplex, vera una, et falsa alia. Vera, proprie
Quartam ordine sequitur quinta, quid autem haec sit?
Quinta est distantia quinque vocum cum quattuor intervallis.
Haec, si componatur ex tribus tonis et uno semitono, vera et perfecta
erit consonantia, dicta Audiamus, magister, aliquid de sexta.
Sexta est distantia sex vocum cum quinque intervallis de nota
ad notam faciens saltus sex. Haec si componatur ex quattuor tonis
et uno semitono, vera et perfecta erit, Graece
Soluta sexta via aperitur ad septimam.
Septima est distantia cum sex intervallis per septem notas;
aeque duplex vera, sive maior, et falsa, sive minor. Maior, Graece
Superest exponenda octava. Octava est distantia octo vocum cum septem intervallis. Haec si constet ex quinque tonis et duobus semitonis, erit vera et perfecta Sexta Septima diapason. Secus, si constet ex quattuor tonis et tribus semitonis, erit falsa et imperfecta. Sed nulla sine exemplis: Traditis ac exemplificatis omnibus 8. consonantiis, transeamus, magister, ad alia. Macte animo, transeamus. Operae pretium erit. Octava
Šilobod Bolšić, Mihalj (1724 – 1787) [1760], Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica (), 6772, Ed. Jelena Knešaurek Carić [genre: prosa oratio - dialogus scholasticus] [word count] [silobodbolsicmfundamentum]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.