Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Previous paragraph

Next paragraph

orbibus ambit
Acceditque dies bisquinis una diebus
Praeterea, Titan uno dum circuit orbem
Signiferum gyro et perfectum terminat annum.
Quin et, cum geminis possit congressibus idem,
Qui sibi succedant porro, se Phoebus in umbra
Condere parte sui, veluti memoravimus, ille
Quarto etiam aut quinto primum si mense recondat
Bis sese, se rursum anno celabit eodem,
Cum decimus mensis devenerit undecimusve
Terque uno rutilam frontem praetexet in anno.

-- 141 --


Ipsa etiam poterit post senos Cynthia menses
Frontem iterum tenebris involvere terque in eodem
Quondam anno ipsa etiam poterit se condere in umbra,
Si prima et media atque extrema in parte recondat.
At quoniam brevius nodos circumjacet ipsi
Infestum Phoebae spatium, quondam accidet olli,
Occursum fugiat coni nigrantis ut inter
Oppositus geminos, nodum quo tempore conus
Transiliit perque illa ferat se proxima nodo
Atque infesta deae loca nigrantesque tenebras
Nec tum per quinos nec dein Latonia menses
Oppositas fratri, timeat, dum permeat oras.
Hinc erit, ut geminos Luna squalente per illum
Oppositus annum haud videas. Sed saepe tenebris
Illa etiam inficiet frontem Phoebusque latebit
Saepe etiam, quin se divaeque deique labores
Exhibeant tibi spectandos; si scilicet infra
Telluris magnae gremium, infra Tartara et imos
Elysii campos coeli regione feratur
Aversa a nobis, quam suspicit India felix
Oceanusque patens et ditibus aurea venis
Viscera quae occiduis America ostentat ab oris.
Tum populi aspicient Phoeben Phoebumque nigrantem,
Opponunt nostris sua qui vestigia plantis.
Phoebum etiam et nostra Terrai ex parte videbunt
Deficere hinc variae gentes aut inde; nitebit
Ille tibi, ut supra monui, exemploque probavi
Principis, ardentem condit cui purpura Solem,
Dum famulos feriunt radii; atque intersita nubes
Quaesiti aspectum rapiet tibi saepe laboris.
Haec reputa et memori solers sub pectore versa
Ne coelo, ne forte putes contraria quondam
Accidere his ipsis, modo quae deduximus, atque
Quas dedimus causas, ne credas falsus inanes.
Praeterea [ERROR: no link :]39 , has ipsas si mente revolvere causas
Haud pigeat, disces, cur non in partibus isdem
Astriferi callis nigrescat Cynthia semper
Nec semper vultus fraternos condat in isdem

-- 143 --


Quoque locus motu radiis infestus in oras
Quasque abeat, priscas repetat quo tempore sedes.
Scilicet alterutri fuerit nisi proxima nodo,
Nec tenebris squalere potest nec Cynthia fratrem
Abdere. At occiduas nodi retrahuntur in oras
Nec nisi dum novies binis novus additur annus,
Ad veterem redeunt positum sedesque relictas.
Ergo etiam locus ille, deam qui mergat in umbra
Quique tegi vultum Phoebi sinat, ibit in oras
Ipse quoque occiduas, lustris et quattuor annus
Cum deerit, refluae lentum vertiginis orbem
Perficiet coeloque iterum se reddet eodem.
Quin et cum medium jam gyrum absolverit atque
Alterius nodi sedem jam ceperit alter,
Tum quoque nigrantem conum pervadet in isdem
Diva locis fratremque plaga velabit eadem.
Ast idem[ERROR: no link :]40 sedes repetet cum nodus easdem,
Ipse etiam motu divae se cursus eodem
Diriget in Boream pariter vel flexus in Austrum.
Cumque et vecta fuga tum Cynthia tendere eadem
Debeat (emenso post tot discrimina eundem
Bis positum toto divae nam semita coelo
Acquiret rursum quique eminet arduus alto
Vertice apex contorti axis Phoebenque moratur,
Restituet sese atque eadem prope signa reviset)
Rerum eadem facies consurget priscus et ordo,
Cum prope tersenis nova jam se adjunxerit aestas.
Ast ubi post denos nonus vix coeperit annus,
Ante suis penitus nodorum vincula quam se
Restituant punctis, pene aeque proxima eidem
Nodo sive jubar plenum induet, atra silebit
Sive polo latitans, post quam tribus acta per auras
Et bis centenis et bis Latonia denis
Jam vicibus fratrem convenerit oppositove
Tot pariter vicibus jam plena effulserit axe.
Hinc eadem fratris defectibus atque sororis
Tum prope jam series rursum se reddet, eadem
Atque iterum coeli parti formaque redibunt.

-- 145 --


At quoniam[ERROR: no link :]41 his demum salebris emersimus, illud
Accipe, quod facili praesentes numine Musae
Expediunt Pindique pater de vertice Phoebus
Ipse suo pandit plectro fidibusque canoris.
Scilicet immensi quicunque e partibus orbis
Suspiciunt Phoeben cum deficit atque nigrantes
Obducit tristi turpans caligine currus,
Unum omnes et idem spectant simul: omnibus una
Pars tegitur nitidi vultus et tempore eodem
Incipit obscuro frons prima nigrescere velo
Omnibus aut penitus perfundi desinit atque
Incipit educi simul omnibus; et fugit umbram
Progressa ac pleno rursum nitet ore per auras.
Atque hinc, proh, quanti Terrae mensoribus atque
Immensa incerto tranantibus aequora cursu
Proveniunt usus, vento procul acta tumenti
Cum ratis ignotas errat male tuta per undas!
Telluris[ERROR: no link :]42 faciem in longum partimur et oras
Imus in Eoas totumque absolvimus orbem.
Tendimus in latum a medio circum undique, quartani
Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
A medio in latum si noveris ire vel ora
Quantum opus in longum a certa, ut pertingere possis
Ad loca Terrai quaevis, qua pingitur omnis
Sive globo tereti Tellus planave papyro,
Illa etiam dabitur reliquis adjungere, vel si
Jam picta extiterint, radio signare licebit.
In latum[ERROR: no link :]43 a medio quantum locus absit, opacam
Ardua per noctem qui sydera cardinem ad altum
Suspiciat, circa quem se convertit Olympus
Astrifer, inveniet, spatium metitus ab imis
Quo sydus terris coelique a limite distet.
Namque idem aetherei cardo quot partibus orbis
Tollitur a media Terrae regione, tot ille
Ipse locus distat terrestris partibus orbis.
Quin et idem in medio radiantia sydera coelo
Quaelibet, ipse die medio et Titanius ignis
Praestat idem, immoto si quantum a cardine, quantum,

-- 147 --


Noveris, et coeli supremo a vertice distet.
Nam nosces, quantum cardo discedat ab alto
Vertice seu terris quantum consurgat ab imis.
At quantum[ERROR: no link :]44 in longum certa a regione recedat
Quisque locus, subiens umbram fugiensve docebit
Cynthia, si qua se mergat pars quaelibet hora,
Qua nitidi vultus pars cono emergat, utroque
Observata loco et descripta agnoveris. Horas
Namque die a medio numerare solemus, et horis
Omne quater senis Titan revolubile coelum
Inmani lustrat gyro. Proin Memnonis oris
Qui propior, plures horas memorabit eodem
Tempore. Nam citius Phoebeos excipit ignes
E medio visi cursus citiusque diei
Principium a medio ponit labentibus horis.
Horarum numeros confer, discrimen in illis
Deprensum ad partes motus transferre diurni
Ne pigeat: partes ipsae dant noscere, quantum
Is locus in longum abductus mage distet ad Eurum,
Qui plures horas numerat, dum Cynthia quavis
Parte sui tristem Terrae subit aut fugit umbram.
Idcirco et[ERROR: no link :]45 maculis divae turpantibus ora
(Nam turpant vultum longe lateque per omnem
Dispersae hac, illac) seu partibus acrius igne
Phoebeo rutilis dederunt sua nomina et ingens
In Lunae vultu sapientum, protulit aetas
Quos haec nostra recens, quos protulit illa vetusta,
Turba sedet, maria alta fluunt, jacet insula ponto
Plurima et abrupti procurrunt aequore montes.
Haec tuimur, dum nigranti merguntur in umbra
Dumque iterum emergunt ac nomina certa notamus,
Credimus et fidae longum servanda papyro.
Qui vero[ERROR: no link :]46 tumidis errat jactatus ab undis,
Ille sibi visam, dum Cynthia deficit, horam
Horarum numero confert, quem tempore eodem
Per loca cognorit numerandum certa (labores
Namque deae multo edocti jam novimus ante,
Urbibus et certas certis praedicimus horas)

-- 149 --


Quoque natet pelago et pelagi qua parte, latentes
Quos fugere expediat scopulos, quo vertere proram,
Novit, ad optatam et victor delabitur oram.
Praestat idem[ERROR: no link :]47 quae turba Jovem comitatur euntem:
Namque Jovis pariter comites dominumque tenebris
Affundunt saepe objecti et Titana recondunt,
Saepe ipsi opposita domini conduntur in umbra.
Dumque umbram subeunt dumque egrediuntur ab umbra,
Tempora si sua quaeque notes, discrimina certa
Horarum certos positus dant nosse locorum.
Phoebum etiam[ERROR: no link :]48 cum diva tegit, si tempora signes,
Queis oculos pars quaeque fugit, deducere fas est
Inde etiam certos positus, sed longa laborum
Taedia, multum artis ratio haec exposcit et acre
Ingenium ac dextram facilem laevemque papyrum.
Haud etenim variis eadem spectamus ab oris
Atque loco quondam totus dum conditur uni,
Idem alibi totus Titan, ceu diximus ante,
Emicat et radiis ardentibus imbuit auras.
Hic ergo[ERROR: no link :]49 terrarum orbem et vasta aequora et urbes
Oppidaque et montes sylvasque amnesque papyro
Pingunt in laevi, vertiginis atque diurnae
Compressos orbes, obliquo et tramite visos.
Hisce alios addunt transversos, cardine ab uno
Cardinem ad oppositum qui tendant atque fluentes
Indigitent horas. Accedit semita, divae
Qua medium Titan per Terram incedere ab alto
Prospicit ac numeri signantes temporis horas.
Quaeque loca obliquos cursu delata per orbes
Cum medio Phoebes descripti ad tramitis oram
Quamlibet appellunt simul, his tum Cynthia dorso
Praetexit medio medium Titana; recedunt
Quae certis illinc spatiis, sub fronte nitenti
Certa parte vident Phoebum sordere nigrantem.
Discimus hic, quo[ERROR: no link :]50 quaeque loco servanda locisque
Servata[ERROR: no link :]*
Previous paragraph

Next paragraph


Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.