AD CATHARINAM RAGNINAM MARINI BONDAE FILIAM PATR. RHAC.
In villam me saepe tuam, quam navita longe
Adveniens humili miratur ab aequore magnis
Substructam aggeribus, revocas, o maxima famae
Pars meliorque meae, Catharina, et quaeris, in alto
Vertice quid faciam Bargati? An amabile condam,
Pierides quando secessum atque otia poscunt
A strepitu semota urbis populique tumultu,
Nunc aliquod carmen, docti quod conjugis aures,
Atque tuas mulcere queat? Non blanda facultas
Mimnermi, non Callimachi Jove digna beato
Vena fluit rivo: neque enim sat claudere versum,
Aut raucos excire sonos, si forte placere
Quis tibi, et Ursato cupiat, queis molle Camoenae
Ingenium, studiumque dedere. Scit Itala tellus
Admirata tuae quondam decora inclyta laudis,
Indiciumque acre, et purgatae flumina linguae,
Seu tu Galla sono, seu malles Thusca videri,
Et matris Gracchorum imitari parca leporem.
Hinc omni in numero poteras excellere nymphas
Eximias inter, primamque referre coronam,
Aurea consulto tegeres ni munera mentis
Invidiam fugiens pretiumque sequuta modestae.
Vivit enim, vivetque tua ingens fama perennis,
Non modo Bondiadum, quod claro es sanguine nata,
Austriacaeque crucis rutilas insignis honore
Ragnineos complexa lares; sed multus ubique,
Quidquid agas, quoque flectas vestigia, pulcram
Quod decor et Charites gaudent componere, et almam
Gratior arridet quaecumque, adjungere lucem,
Quo laudes magis ipsa, tibi non aequa, recondis.
Et nunc te merito delecti, prima virorum,
Circumstant semper, dominamque verentur, aventque
Alloquiis pendere tuis: media ipsa refulges
Omnibus inspirans te dignos optima mores.
Quod si etiam quid possem, et si contendere divae
Me sinerent; credisne haec tempora versibus apta,
Cum me villula habet longum exoptata per annum,
Ac Thracum de parte adspirans nocte serena
Aura coturnices propius descendere cogit
Ad mare? Quum colles circum, et Bosanca resultat
Venantum ingenti strepitu? Non si omnis in haustus
Lene sonans flueret Parnassidos Hippocrenes
Unda meos; non si Phoebaea e fronde coronam
Sponderent Musae famamque decusque pararent
Moeonidae, septembris ego octobrisque cupitis
Mensibus ah! Longum (namque haec pars totius anni
Multo est una mihi gratissima) carmina curem
Pangere, et irasci numeris, et rodere presso
Ungues dente, mihi seu fors male syllaba peccet,
Sive invita negent rem quamvis pingere verba.
His ubi me latebris abdo, vatesque ponuntur, et usus
Urbani: totus fio diversus ab illo,
Qui soleo tecum jucundas ducere luces,
Non tibi despectus, non ultimus inter amicos,
Vix ipsum me ipse agnosco: tam vita priori
Discrepat a vita. Sive autem insania dici,
Seu mage naturae quidam mutabilis error
Id velit, Anticyra certe helleboroque videbor
Dignus nempe unus multorum, futile sector
Qui vitae genus, ac durum, venator haberi
Esse et dum studeo. Quod quale sit accipe: totam
Exponam heic vitae rationem, atque ordine pandam.
Sidera adhuc coelo rutilant, et Phosphorus ortum
Praeveniens croceum pulcrae Titanidis albet;
Evigilo, surgoque toro; famulosque morantes
Increpito, queis membra quies per languida serpit
Molliter, atque efflant toto de pectore somnum.
Ecquis adest? Nemon' vestes et lumina portet?
Nemon' mexiaca incoctos hientacula rores
Glande paret, cereremque exsectam torreat igne?
Dum famuli properant, et ocellos indice mulcent,
Num pyrius pulvis, num vis mihi plumbea thecis
Apte inclusa? Satin' stupae, silicisque? Coruscant
Arma, anne admissis horrescunt sordibus, ipse
Inspicio? Tum fida canum vis exilit, atque
Suspiciens avidis expectat crustula labris,
Blandaque adulatur gannitu: mox sua raptim
Gaudia praecipiens gressus praevertit heriles,
Itque, reditque viam. Tu mecum Vidace; Dave
Cura domus tibi sit. Jam noctis sidera cedunt,
Ac summi montes Eoo sole rubescunt,
Jamque mihi in volucrum consueta cubilia ventum est.
Ecce coturnices latebroso e gramine passim
Exiliunt, bene sit: fortuna haud invida fallet
Sperantem cupidumque; novus quatit intima pulsu
Corda ardor trepidante. En illam naribus Argus,
Hanc melior Florus vestigans sentit odoris;
Immotaque haerens caud, et vestigia sistens
Observat tacitus pavitantem. Excita volucris
Dat patulis plausum pennis, liquefactaque plumbi
Ferrato e tubulo grando simul evolat, atque
Assequitur frustra certantem evadere. Fixa
Illa cadit, trepidatque; canis captam ore reportat.
Inde aliam exturbo atque aliam, numeroque potitus
Ingenti nec flabra queror, nec spicula solis,
Nec vepres, nec saxa, nec ipsam, Tantalus olim
Qua male vexatus nigro contabuit Orco,
Incusoque sitim, atque arentia faucibus ora,
Sudoremque fluentem ad talos usque. Ita me vis
Nescio quae mira captum dulcedine fallit;
Gliscit amor, captae quo major copia praedae.
Apparent alii venantes, et loca sparsi
Scrutantur diversa, canem quem vividus ardor
Longius indocilem rapuit, fugientibus instat
Dum latrans avibus, vocat hic: se culpat et una
Ille malam fortunam, udo quod pulvis ab austro
Humorem pyrius collegerit, et sine vi ictum
Pertulerit volucri. Resonis perterrita in auris
Illa suum molitur iter jam libera, et hostem
Irridet vulsas spectantem e corpore plumas
Nequidquam labi, frustratumque avia linquit.
Hic catuli laudes, hic se jactantior effert,
Extollitque aciem, certamque in vulnera dextram
Ad latus ostenans tumefactae tergora perae,
Ceu sint plena avibus, quum stupa infarta tumescant.
Anne etiam venatores mendax genus, atque
Gloriolae cupidi plus aequo, ut in omnibus omnes
Artifices rebus? Sunt hercle, et cedere nolint,
Saepe licet videas vano contendere nisu,
Ac tantum ingenti coelum terrere fragore.
Quin et magna jocis alternis praelia miscent,
Inque vicem jurgantur. Ubi es tu Ninule? (namque
Hic tum per medios narrans audacius ibat,
Quod nullum frustra jaculans emiserit ictum.)
Quidni? Inquit salse ridens Perrichius: ille
Scit melius turtur, veras tibi ponere laudes,
Cui modo te vidi voluisse ignoscere, rursus
Educet ut pullos, tibi qui, velut ipse necentur.
Huic Ninus referens, ubi cauda pedesque, rogabat,
Occisi leporis, quid refert, aerene? An igne
Et plumbo? Esse tuum quod emas, jura omnia clamant.
Vin' mecum posito contendere pignore, uter sit
Dexterior? Tales vix fudit gutture voces,
Exiliit rostratus hypops. Telum ipse oculosque
Figit in adversum sperans demittere coelo,
Exploditque tubum nequidquam. Ast aemulus acer
Aspiciens praetervolitantem deiicit aura
E tenui exanimem, lisque est, ait, ecce dirempta.
Fit plausus sociis laudantibus, et mala longe
Sibila crebrescunt, resonantque juga alta cachinnis
Ridet Stella meus, ridet Glumatius, atque
Marcellinus, et Amploschus; propiusque cavatam
Sub rupem invitant circum frondentibus umbris
Propter aquae venam, Zephyrique ad flamina, ubi ipsis
Sole perusta genas et agresti lurida amictu
Virgo delectas ficus, uvamque recentem
Prompserat e calathis, vacuo solatia ventri.
Uva et rore madet, ficus et nectare stillant,
Irritantque famem. Facile venit ille vocatus,
Assistensque vorat, litem sic ultus et iras.
Nec jam plura sequar: nam me sol igneus axe
In medio rutilans angusta revisere fessum
Tecta monet. Neque enim gravior durare laborem
Aut sinit in campis errare diutius aetas.
Danda quies, curranda cutis dum mensa paratur,
Instruiturque epulis nec sumptu operosa nec arte,
Si fors aucupio Fauni tutela benigni
Haud adversa fuit, Caesarum cuncta volucrum
Corpora dinumero, atque horum tibi lecta ferantur
Praecipio, memorem testantia munera mentem.
Continuoque aliis alia asportanda relinquo
Laetior, a nostra, quam si fruar ipse, sodales
Si quem habeant praeda fructum, gratique propinent.
Deinde, vocet ni cura iterum venatica, pransus
Hac vagor atque illac; culta et mihi vinea et hortus
Visitur, ac medios inter garrire colonos
Me juvat; aut etiam pastores poscere, an usquam
Forte lepus, seroque auditi vespere cantus
Perdicum, primo vel mane? Ipsosque rogare
Non pudet et lanios (tu nasum avertis odorem
Nominis ad solum) redeuntes tardius urbe,
Numquid forte novi referant? Ancone remissa
Venit numqua ratis, Calabrove a littore? Rident
Scitantem dapibus pleni, et fervente Lyaeo,
Aut reddunt incerta, ac vano ficta cerebro.
Quanti gallinae interdum percontor, et ova
Finitimis advecta e pagis, vescaque farra,
Hordeaque, et crispo praedulcia cortice pruna.
Interdum et longum descendens agmen equorum
Sarcinulis cerae vel lanae mollis onustum
Detinet. Horrentes ac barbara verba sonantes
Ductores spectare libet, quos Thracia tellus
Educat immanes et nullis legibus aequos.
Pars versus incompositos ciet ore, sonatque
Cyclopum in morem formosae Amaryllidis ignes:
Pars tacita incedit, defessi aut terga caballi
Fuste dolat; pars et Bacchi spumantia poscit
Pocula, et optato musti se ingurgitat haustu.
Crura labant, titubantque pedes: ipse impiger haurit,
Usque novos, siccatque scyphos. Tum jurgia surgunt,
Fervescuntque irae; fortes imitata Lacaenas
Donec matrum aliqua exardens vel stipite rapto
Vel saxo insanum proturbans cogat abire.
Scilicet ingeniumque ferox et mascula virtus
Matribus heic nuribusque data, atque exercita tales
Assidue ad rixas: nec secius apta choreis
Membra vigent agilesque pedes et mollia ludo
Brachia, ubi insonuit nocturno tibia cantu
Ac radiis tremulae resplenduit area lunae.
Parva quidem sunt haec, et plane agrestia, si vis,
Addo etiam inconcinna; tamen sua quemque cupido
Nempe trahit. Me libertas, me ruris opes, et
Munera delectant naturae simplicis: odi
Et luxum, et fastum. Veteris vestigia vitae
Pressa sequor, nullas quum libera noverat urbes
Gens hominum, genio sueta indulgere locorum.
Nam mihi quid placeant surgentes marmore sedes
Eductaeque, gerant quae vites, mole columnae
Procera? Quid sculpta inter pomaria signa,
Et virides circum detonsa fronte cupressus,
Inclusique lacus, inductaque fontibus umbra
Irriguis; careo si rure, et vivere ritu
Urbano cogor captivus? Si alea pernox
Detinet insomnem, si gressus fingitur et vox
Morem ad civilem, visentum ac turba fatigat
Garrula, et officiis certat male sedula? Quanto
Rectius heic contra procedunt omnia. Nemo
Huc veniens optata incommodus otia turbat,
Aut interpellans inviti verberat aures,
Meque meum vetat esse. Cubo coenoque soporis
Arbitrio et ventris: coelum constare serenum
Si video, et faciles crepitare in frondibus auras
Egelida Boreae de sede, hoc omine laetus
Nil queror aut doleo, ni te quod dividor una,
Qua sine non ulla est perfecta ac plena voluptas.