Amisit moriens eiusdem nominis alter,
Et sibi subiecit Maometi dextera victrix»
Porticus alta fores dominans supereminet istas; 15
Hospitium dextrâ miseris et panditur aegris.
Fronte a planities, ubi quisquis desilit unus
Aeripede huc veniens, procerum foret ille potentum;
Interiora domus, dempto nam Caesare, nemo
Altus equo transire audet, procedere et ultra. 20
Hîc inter virides, umbracula laeta, cupressus
Exiliunt vitreae niveo de marmore lymphae,
Marmoreasque implent crepitanti murmure conchas,
Porticus et circum nitidis innixa columnis
Volvitur, haec statio cursoribus apta paratis. 25
Sub tecto aurato, quod iam Solimanus ademit
Budae, Ianicerûm degebat ductor Isuphus,
Dextrâ parte novem mirâ stant arte culinae,
Queis sua dona ferunt tellus, atque aequora ponti.
Laevâ Caesareum consurgere equile videtur, 30
Flos ubi cornipedum lectus quacumque renidet.
Hoc super aggeritur ditis pretiosa supellex,
Baccatae phalerae, lora aurea, ephippia et auri,
Ultro vadenti Turcis cognomine dictum
Divan (1), iudiciis ingens patet aula ferendis. 35
Hinc prope Caesarei nummi servantur, et arcae.
Laevâ porta nitens muliebrem ducit ad aedem,
Caesarea ast ingens dein panditur altera porta,
Regifico luxu vergens ad Caesaris aulam.
Nigri illam, hanc nivei vigilant de more spadones, 40
Naturae eiusdem quas dux regit, atque coloris.
Haec loca qui penetrat, stupet auro cuncta micare,
Omnes Caesar ubi legatus excipit orbis:
Dulcis amica quies cultis hîc regnat in hortis,

Aeternos inter flores, fructusque perennes. 45
Pulchrae aulae in medio resplendent ordine longo,
Queis mage formosum nihil, et praestantius usquam,
Commoda, delicias, thesauros divite luxu
Cogiungi hîc cernes, magnumque excire stuporem.
Lamnâ obducta auri fulgent tabulata micanti, 50
Gemmis parietes, auro laquearia celsa,
Fundere et ipse iubar sol, luna, ac astra videntur,
Totus ibi miros foetus sic explicat orbis,
Aptis nemo queat dictis effingere ut illos.
Haec cuncta excubiae servabant tecta fideles,
Quae dum densa furens invadit turba rebellis,
Contra illae obsistunt, vi vimque repellere tentant.
Emicat ast hostis numeroso milite victor,
Nulli et saevitiae parcens pede conterit omnes,
Sanguineamque viam sternunt sibi corpora caesa. 60
Dira at Vezirus reiecerit agmina quamvis,
Haud tamen ille metu, non est curisque solutus,
Nedum sedatum, quin motum conspicit auctum.
Audit Caesareae disrumpi limina sedis.
Hinc urbi, imperio metuens, sibi tristia damna, 65
Suscipere aggreditur coeptum, quod sospitet omnes,
Et mora nulla inopis Dervis sub tegmine opertus
Corripit ille viam, Euxinas quae ducit ad oras,
Partem Asiae auxilio meditans in bella ciere.
It ferme nudus, contectus pelle ferinâ, 7
Dum lateri cochlear, pendetque cucurbita, virgam
Dextra regit, Begum manet altâ mente reposta,
Persica quae captiva olim, nunc optima coniux,
Eois cuius species celebratur in oris.
Illam visuri tot reges litore ab Indo, 75
Et prope qui Tanaim degunt liquere penates,

Atque arctos gelidum, nocturna ubi tempora longa;
Lectos demisit proceres orientis ad oras.
Begum deperiit magno succensus amore
Moscorum Princeps Basilius, atque tyrannus. 80
Frigora non Schitiae minuere incendia cordis,
At magis exarsit Persarum regia proles,
Haidenus, voluitque thoro sociare puellam.
Vidit ubi effigiem Princeps, formamque venustam,
Adspectu attonitus clamavit pectore ab imo, 85
Diva o lapsa polo, spirans quum dulcis imago
Sic tua me incendit, quonam non aestuar igne,
Quum mihi te dabitur praesentem visere coram?
Aurum crine refers, auroram fronte serenâ,
Sol veluti rutilans, tua vivida lumina fulgent, 90
Candida laeta dies formoso panditur ore.
Te dominam fateor, sola es mea blanda voluptas,
Pulchrior atque meae regalis gemma coronae.
Hoc desiderio, comitum et stipante cohorte,
Festinat Princeps illam sibi poscere sponsam. 95
At ruit en subito Dilaver milite lecto,
Invitamque rapit praedâ tam divite felix,
Virginis ut laudes vulgaverat undique fama,
Illâ constituit sibi sorte favente potiri.
Conscia serviles quam durum ferre catenas 100
Ingemuit virgo, lacrymis atque ora rigavit,
Horrere incipiens speciem tot damna ferentem.
Cur misera o genitrix, clamavit, lucis in auras
Pulchra ego prodivi, nullo si tempore vitae
Possem pace frui? cur me sors vexat iniqua, 105
Pro serto tribuens mihi ferrea vincla parato?
Audivit Princeps moestae suspiria vocis,
Veziro accito, dictis mox provocat illum,

Cuius virgo foret nudo decernere ferro.
Dedecet heroem furtim exercere rapinas 110
Illi hinc significat, se coram sistat et inde,
Qui palmam referet, potiatur virgine pulchrâ.
Reddit Vezirus se Caesaris esse ministrum,
Quaesisse haud praedas saevorum more latronum,
In sua regna palam penetrasse, et cuspide stricto. 115
Pendentem cervice super quod provocet ensem,
Se gaudere nimis, celeret iam cuncta parare,
Ut libeat, certus se praelia nulla timere,
Raptam mane novo campo deducat aperto,
Qui pugnâ victor, potiatur virgine divâ. 120
Vix roseas aurora fores patefecerat ortu,
Et lucem extulerat miseris mortalibus almam,
Convenere loco, vastum quo panditur aequor.
Hinc Princeps, illinc Vezirus milite lecto,
Hic nigro vehitur, niveo surrepta virago 125
Alipede, ipsi adstans quae suspicit anxia pugnam.
Flectit equi viridis Princeps dum lora coloris,
Adversis spatiis rapidus procurrit uterque,
Et flictu rumpit coniectas eminus hastas,
A femore eripiunt mox ambo protinus enses, 130
Congeminantque ictus, dum caesus concidat alter.
Ut tauri in sylvis, urit quos dira cupido,
Cornibus obversis inimica in praelia currunt,
Cum gemitu, et largo cum sanguine vulnera miscent,
Certantes tumulo spectat formosa iuvenca, 135
Mussatque, imperitet pecori quis victor, et ipsi;
Sic Turcam, Persamque inter decernitur ense,
Nescia cuius erit, nutat dum pulchra virago,
Ictibus arma sonant, cassis vomit, umbo favillas.
Dextrâ, et laevâ ineunt cursus, aliosque recursus, 140

Et virtute pares, animisque ardentibus ambo,
Loricae intactae, laesus nedum unus et alter.
Persa ferit cubitum Veziri vulnere tandem,
Sanguineas cernens guttas, clypeoque gravatus
Atrâ hic bile tumet, fremit imo et pectore, sylvae 145
Ceu reboant hyeme, boreas quas turbine quassat.
Hostem inde assurgens facto impete sternere tentat,
Vittarum at densi circum sua tempora plexus
Fulminei potuere ictus fera damna morari:
Percitus interea crudeli verbere Princeps 150
Sensibus eripitur, nox illi atque ingruit atra.
Auxilio accurrunt vigiles, retinentque labantem.
Utrinque hastarum seges aerea tollitur alta,
Turcae iamque parant, Persae et certamen inire.
Sistit Dilaver quod clamans: regia proles 155
En, quam cernis, adest dulcis tua sponsa venusta,
Cur rapis haud illam, praedoni at linquis iniquo?
Quo tua nunc virtus, quonam tua gloria cessit?
Te ut vici, reliquos labor haud mihi vincere cunctos.
Hinc progressus equo, quavis pietate repressâ, 160
Atque rotans gladium caedit, secat omnia circum.
At ducis interea Persarum turba fidelis
Eripuit corpus, vim factam vique repellens
Urbis vicinae sub moenia tuta refugit.
Parta ita virgo fuit Veziro, et fama perennis, 165
Quae clara eois late celebratur in oris.
Ille tenet dulci sibi iunctam foedere Begum,
Quae non captivae gaudet, sed nomine sponsae.
Sic venatorem venatu praeda fefellit.
Illi at grata quies Dilaver, sola voluptas, 170
Cui sponte aeternum virgo devovit amorem.
Hinc quocumque ducem belli fera gesta vocabant,

Iuratam usque fidem servabat corde sub imo,
Quin se fortunae sperabat praemia apisci,
Hostes si contra pugnaret nomine amantis. 175
Carum sic nomen numquam obliviscitur ille,
Et discrimen adit tali nunc auspice tutus.
Exploratores turmae at retulere rebelli,
Dervisi fugisse illum sub tegmine furtim.
Spahiadum hinc ductor comitum stipante catervâ 180
Euxini properat velox ad litora ponti:
Illum et vestigans, clamat, me quisque sequatur,
Hostis tempus adest ultrices sumere poenas.
Qualis ubi abruptis fugiens praesepia vinclis
Tandem liber equus campo spatiatur aperto, 185
Arrectisque fremens cervicibus emicat alte,
Luxurians, luduntque iubae per colla, per armos,
Naribus ignem efflans hinnitu commovet auras;
Urbem non aliter clarus praetervolat heros,
Torvo dextram agitans minitanti lumine, et ore. 190
At quamvis rapido celeraret, et alite cursu,
Arripere haud potuit fugientem moenia citra.
Illum ubi conspexit conclamans talibus infit.
Quid fugis incassum, certatur cominus armis.
Haud iuvat in varias timidum te vertere formas, 195
Si fas, et volucris pernices indue pennas,
Persequar usque mei moriturum cuspide ferri,
Reddit Dilaver minitanti, terga dedisti
Me coram ante fugae, tua me haud audacia terret.
An fors te iactas, et laude superbis inani 200
Nudum hominem aggrediens, quum sis forti agmine septus?
Dirus aper veluti sylvâ conclusus in altâ,
Undique turba canum quem cingit anhela vagantem,
Dentibus infrendet minitans, et inhorruit armos,

Ante lacessitum ut venator stringere nutet,
Substat at inde fremens, iunctos cunctatur et hostes,
Nec cuiquam est saevum virtus irrumpere contra.
Vezirum haud aliter metuunt invadere turbae,
Ille stat impavidus, clavam dextrâque coruscat.
Nudum quisque rotat gladium, lethumque minatur. 210
Nemo movere pedem fidit, concurrere et armis.
Clavam utraque manu stringit quum protinus heros,
Quâ mage densa cohors, illuc contorquet et ictus.
Ac velut accipiter, quem cingunt undique densis
Agminibus volucres, alas, unguesque fatigat, 215
Alto et praecipitans hanc, atque eviscerat illam,
Sanguineum fundens rorem, plumasque revellens;
Visus sic heros huc, illuc impete ferri,
Clavâ congeminans ictus, et verbera dira.
Fracti arcus, clypei resonant, ensesque cruenti 220
Armatus clavâ quidnam vir perficit unus?
Tempora perrumpit Secio, qui nuper amatae
Promisit sponsae devicto ex hoste trophaea.
Incassum at reducem formosa virago moratur,
Sanguineâ exanimis iacet ille sepultus arenâ, 225
Ut rosa mane novo digitis succissa puellae
Languet, sic iuveni lethi sopor occupat artus,
Pulchraque in aeternam clauduntur lumina noctem.
Hinc caput infregit Velio, sparsitque cerebrum,
Sternitur ille tremens perfusus rore cruento. 230
Visa est ut quondam surgens in montibus altis,
Turbine at immani radicitus eruta quercus.
Huc tamen a longe convertit lumina Feras,
Vulnificum atque tubo chalibem iaculatur ahaeno,
Vezirum ut caedat, tubus ast exploditur illi, 235
Et liquefacta chalibs miserum mactavit Isuphum,

Qui procul a laribus pugnatus in urbe Philippi
Fortuito infelix perculsus concidit ictu.
Evexit moriens oculos, et brachia caelo,
Ac patriam adpellans animam exhalavit anhelus. 240
Dux equitum aspiciens caedem, et fera damna suorum
Ardet corde pudens, districto clamat et ense.
Qui potis unus homo tot brachia vincat, et arma,
Atque omnes caedat? o nostrum dedecus ingens!
Credet nemo equidem discens tam tristia facta. 245
Secedat quisquis, pro cunctis ipse docebo,
Quis mage nostrum ausit, valeam et prosternere an illum
Proiicit hinc fracto Vezirus robore clavam,
Grandia quam torquens perfecit, miraque coepta.
Et rapit a caesis ensem, clypeumque relictum. 250
Fert laevum ante pedem, leviter sed poplite flexo,
Et caput inclinans cubito tegit aegide pectus,
Stringit dextra ensem, capulum dum poplite dextro
Sustinet, invisum conversâ cuspide in hostem.
Stans contra Dervis crus dextrum umbone tuetur,255
Quovis ferre pedem, gladium et torquere paratus,
Dextera quem tollit, laevo pede nititur omnis.
Irruit adversus violento hinc impete uterque,
Congeminatque ictus, certum lethumque minatur.
Acrius ut feriat Dilaver promptior ictu, 260
Innixus laevo, dextro pede prosilit unâ.
Dextram alacer vitat Dervis, gladiumque coruscans
Hostili saevum cruri dat cuspide vulnus.
Sanguinis intuitu subitâ irâ exaestuat alter,
Non secus ac viru tumeat si noxius anguis, 265
Navim sive voret spumanti gurgite pontus,
Turbine vel reboet crebro, seu fulmine caelum.
Iam vitae ad finem vergens invictus at heros

Brachia, crura, caput Dervisi, pectora tundit,
Qui se defendens retro vestigia flectit. 270
Arripit at refugum Dilaver, et impete caedit,
Ut ruit in praeceps montano flumine torrens,
Secum saxa trahens, insano et vortice sylvas.
Perfidus interea plebeio e stipite miles
Perculit a tergo Veziri colla securi, 275
Qui putri exanimis cecidit revolutus arenâ.
Accurrunt turbae nudato cuspide, caesum
Dervis proculcans corpus sic clamat ab ore:
Dux magne Osmani pedibus modo subdite nostris,
Evome tristem animam fumanti sanguine mixtam. 280
Audire haud potuit miser haec crudelia dicta,
Qui prius oppeterat correptus frigore lethi,
Quod dum pennatae vulgatur murmure famae,
Veziri arrectas sponsae pervenit ad aures.
Perdita amaritie tyrios discindit amictus, 285
Pallescit niveo vultu, roseisque labellis,
Frontem arant rugae, velantur lumina nube,
Flavi dum passi per terga, atque ora capilli
Turgentis veneres abscondunt pectoris almos.
Mens trepidat, gelidusque coit formidine sanguis, 290
Et quem corde premit, prohibet dolor edere questus.
Excutitur tandem, licet et non viribus aequis
It praeceps, quo raptat amor, nam longius urbe
Invenire putat, sibi quem lacrymatur ademptum.
Illam non cohibet vernans in flore iuventa, 295
Devenitque locos, ubi saeviit aspera pugna.
Triste o spectaclum! riget en exsangue cadaver,
Sub pedibusque iacet saevi victoris inultum.
Ipsa immota manet visu hoc, ceu saxea rupes,
Et nequit in lacrymas solvi, vetat anxia cura, 300

Luget turba imo spectans perculsa dolore.
Quae flens corda movet iuvenis non foemina pulchra?
Sauciat illa hostes, invita et pectora tangit.
Moesta diu haud siluit, rumpuntur corda dolore,
Prodit qui lacrymis stupefacta per ora volutis. 305
Crinibus hinc scissis dilectum terque, quaterque
Adpellans nomen dedit has e pectore voces.
An decor iste tuus, sunt haec tua bellica coepta ?
Alma quies animae, lux et dulcissima nostrae!
Hei mihi qualis eras, quum nuper ad arma ruisti, 310
Tempore mutatum te quantum miror ab illo!
Conscia, quae fuerit tua magna potentia pridem,
Ipsa equidem nequeo tam tristia credere facta.
Quid misera at fallor? te Princeps, nosco repente,
Qui nostro longûm iuvenili in pectore vixti 315
At nunc imbre iaces foedus, mersusque cruento.
Illa infausta dies, regis quâ prole relictâ
Ipsa tibi placui, tua dein vestigia pressi.
Multâ parta fero tibi sum cum laude duello,
Nam te non piguit vitae discrimen adire. 320
O decus infelix formae, mihi caussa doloris!
Iam fulgore cares, nigrâ caligine tectum.
Me tibi perpetuam sociam si volvere fata,
Et domino parere tibi, dum vita maneret,
Cur me non pariter stravere haec vulnera dira?
Sic nos sors unâ letho iunxisset eodem,
Tu mea non solum fueras iucunda voluptas,
Dimidium ast animae, patris vice functus amati.
Cuncta mihi heu moriens rapuisti commoda, sponse,
Iam iamque intereo barathro demersa malorum.
At qui Vezirum mersisti funere diro,
Osmani fidus quod iussa facesseret ultro,

Humano, miserere precor, si sanguine cretus.
Vicisti, esque ultus, tuus hîc prosternitur hostis.
Adnue dumtaxat generoso munere corpus
Exanimem gelido liceat mihi condere saxo.
Sponso si renuis tumulum, me caede precantem.
Haec genua amplector, numquam et divellar ab ipsis,
Ni dolor ante meus tibi pectora tangat acerbus.
Te decet armatas acies obsistere contra
Ensibus, ac telis saevos prosternere et hostes,
Foeminam at adversus miseram, veniamque rogantem
Dumtaxat pietate vales excellere digne.
Haud precor ut vivum reddas, qui mortuus horret.
Hoc unum exoro supplex, ne corpus amatum
Praeda hîc heu! maneat canibus lanianda, ferisque.
Dein tacuit largos in fletus lumina solvens,
Duritiem tentans immanis flectere cordis,
Indole quam is terret inexorabilis, acer.
Dervis pauca refert: hoc ultum sanguine fuso
Me satis haud credas, oculis te proripe nostris;
Non ratio aut pietas, mihi vir, nec foemina pectus
Casu ullo flectent: spoliatum lumine corpus
Quod tibi lenimen, vellem si reddere, ferret?
Nec canibus proiecta, avibusque rapacibus esca
Poenam ideo patitur, voti sum compos at ipse.
Te cura haud teneat sponsi, dum vita manebat,
Caesar uti alter erat, tumuli et dignetur honore.
Audito at motu totam bacchante per urbem;
Qui magis, atque magis propius gliscebat in horas,
Territus Osmanus se aulae in penetralia condit,
Sinani inde ducis longinquos fugit in hortos,
Vezirum turbae misit, primumque spadonem,
Ipsam dira ratus minitantem scilicet illis

Caesaris ut missos ausuram haud perdere ferro, 365
Et mage foeminei data cui custodia coetus;
Se detecturum quin hoc discrimine rerum,
Vulgum an poeniteat sceleris, maneatne rebellis.
Se tamen ad quaevis semper fore coepta paratum.
At secus evenit, demens nam turba, furore 370
Percita consilium quodvis reiecit amicum,
Et vix arreptos legatos ense peremit,
Caesaream insanis mentem quin pandere possent.
Clamare horrendum tunc coepit turba rebellis.
Osmane es noster Caesar non amplius, audi, 375
Et vide uti primos missos excepimus aulae.
Linquere quas renuis, celsas superabimus aedes.
Est opus at primum Mustapham carcere solvi.
Mustapha ο Caesar, quem cuncti legimus ultro,
Es quacumque, tibi paret iam exercitus omnis. 380
His aulam dictis irrumpunt impete facto,
Et quaerunt, quânam Mustaphas parte moretur.
Alipedi similes, ruptis qui excurrit habenis
Hinnitus edens, quoquo rapit impetus illum.
Omnes diffugiunt, aulae dumtaxat ephebus 385
Obvius occurrit Sebanus mente dolosâ,
Mustaphae carus, nam munere functus eodem,
Imperium hic Caesar quum sub ditione tenebat,
Devinctusque fide cupiebat tempora prisca.
Hinc sortem arripiens turbae mora nulla spopondit 390
Se monstraturum captivi triste sepulchrum.
Iuxta Caesareos solus iacet angulus hortos,
Conspicienda manent tot clausa ubi saecla ferarum,
Undique Caesaribus mittunt quae subdita regna.
Ramosa hic pernix extollit cornua cervus, 395
Qui fronte arboreâ quavis perterritur umbrâ.

Illum pone sequens festinat cerva fidelis,
Fons viridi in luco vitreis quâ prosilit undis;
Alite capreolus transmittit gramina cursu,
Plantarum atque levis frondentia brachia scandit. 400
Dentem aper exertans, ignito et lumine torvus
Horrendum frendet, caedem, lethumque minatur,
Ursus saevit atrox, fauces panditque profundas,
Ungues trunco acuit, villosos inhorret et armos.
Hic ululat lupus, et partes discurrit in omnes, 405
Praedas vestigans, rabie succensus edendi,
Lynx dira annosis huc ramis subsilit illuc,
Hîc ingens elephas, cui genua carentia flexu,
Contrahit immanem rictum, et protendit in horas.
Hic sese ostentat maculoso tergore pardus, 410
Par capite ut lynci, sic viribus ipse leaenae.
Hircana hîc tigris caveâ iactatur ahaenâ,
Versicolor, vultuque oblongo, et lumine glauco,
Auratasque iubas quassat leo rex animantum,
Magnanimum ostendens robur, saevumque furorem, 415
Totque aliae hîc degunt species, et monstra ferarum,
Quae iuga praeruptis condunt montana cavernis.
Luco ima in medio dumoso cespite septa
Fossa hîc detegitur, dextrâ venientibus illam
Monstrat Sebanus, lacrymans dum lumina torquet, 420
Et clamat, vivus tabescit Caesar in isto
Mustaphas tumulo, quem mox educite fortes.
Gramine deterso tenebras vomit atra vorago,
Quo praerupta tamen prohibent descendere saxa.
Nodoso in foveam iactantur robore funes, 425
Quarum ope delabi sit fas adstantibus ultro.
Solus cum geminis sociis mora nulla Dautes.
Desilit in barathrum, Mustapham atque extrahit illinc.

Huic cadit in pectus propexa, et lurida barba,
Deformant vultum macies, tormentaque passa, 430
Vires deficiunt, potis est nec promere verbum,
Decideretque, cohors ni fida, et sedula adesset,
Demissumque caput, trepidum corpusque teneret.
Trina urbe in mediâ surgunt e marmore templa,
Grandius ast horum Mustaphae praebet asylum, 435
Agmina quem totâ servarunt nocte sub armis,
Ast eadem medium quum vix nox hauserat orbem,
In sua Vezirum Kussenum tecta vocavit,
Cumque hoc mane novo caris labefactus acerbis
Ianicerum Osmanus ductorem solus adivit. 440
lstae suae haud habilis gentis compescere motum
Pectore sollicito, tectusque manebat in aede,
Mente animi versans, quanam ratione, modoque
Ulcisci Osmanum, semet potuisset et unâ.
Caesar ubi advenit sic illum adfatur amice. 445
I pete belligeros, statuant quid iura vetusta,
Quum sim Caesar adhuc, alter revocetur ab illis?
Haec mandata ferent vitae tibi forte periclum,
Despicit at mortem subiectus pectore fido.
Ad quaenam melius servabis tempore vitam, 450
Quam me si eripias, diro et tuearis ab hoste?
Vellem, iuro tibi, clemens ignoscere noxis,
Cedere et imperium Mustaphae, et laudis honores,
Caesareo solio non vi, sed sponte recedens.
Nescit at ille tamen populos ditione tenere. 455
Quînam truncus iners valeat regnare per orbem,
Gentibus et iustas subiectis ponere leges?
Quî potis imperium stabili firmare vigore,
Illi humana subest quando dumtaxat imago ?
Anne hominem adpelles, sobolem qui spernit amatam, 460

Foemineumque genus, naturae vota perosus?
At sapiens genitor iure haec mihi regna reliquit,
Mustaphas si vivit adhuc, fit munere patris,
Et mihi bis rapiet scelerato crimine regnum?
Turpe nefas populos, quod laedit, sanctaque iura! 465
I fide, i velox, acies mihi redde faventes,
Omnibus ignosco culpas, motusque rebelles,
Militiae augebo quinis stipendia nummis,
Sex addam auratos grato pro munere cuique.
Pauca refert ductor, vellem tua iussa capessens 470
Non semel at toties crudeli occumbere morti.
Quae meliora heros laudis sibi praemia quaeret,
Caesare pro salvo vitae quam dona pacisci?
Hinc volat, et iussus pandit vix Caesaris ore,
Turba illum aggrediens geminato vulnere caedit, 475
Illius atque furens conserta irrumpit in aedes;
Argentique rapit collectum pondus, et auri.
Vezirum hinc fatum Kussenum perculit idem,
Dum studet iratos compescere, concidit ictus.
Libarunt veluti semel ac fera bruta cruorem, 480
Caede sitim expletum loca plana, atque alta pererrant,
Dirae praecipitant acies sic sanguine potae,
Effusaeque ruunt, ceu cuncta evertere vellent;
Corpora trunca ducum canibus lanianda, ferisque
Hyppodromi in campum celerant vectare patentem, 485
Dum capita oblongis infixa hastilibus horrent,
Quâ surgit templum Baizeti a nomine dictum.
Has inter strages populi, saevosque tumultus
Plurima divitiis spoliantur tecta domorum,
Auditur gemitus, ploratus et undique circum, 490
Mors mixta it spoliis, morti subeuntque rapinae,
Foemina, virque cadit, nullo discrimine et aevi.

Flet bona rapta alter, raptum dolet alter honorem,
Vitaque adempta aliis fugit indignata sub umbras.
Lex nulla, aut pietas, vastatur ubique, crematur,
Nec furor infanti parcit, tenerisque puellis.
Intactos nec equos, famulos, nec caetera linquit.
Et quod non raptat, caedendo in fragmina vertit;
Vertere nec sistit dum Osmanum repperit ipsum.
Ianicerûm hic moestus ductoris in aede latebat,
Expectans missos legatos, quaeque tulissent.
Auget sollicitas formido in pectore curas,
Et longo queritur cunctantes tempore abesse.
At subito en resonant fremitu loca proxima circum
Milite densa fero, gladiique, et tela coruscant.
Horrisono motu miscentur cuncta, tumultu,
Ianicerûm irrumpunt acies stridoribus altis,
Caesare te coram Mustaphâ iudice siste.
Vester Caesar ego, quisnam me iudicet umquam,
Suscipit Osmanus, Byzanti et in urbe vetustâ?
Quid sis, nunc nosces, reddit densata caterva,
Et circum stringens violenter corripit illum.
Osmanus placido bacchantibus ore reponit.
Relligione sacer Caesar, quis tanget et ipsum,
Effigiem cuius mundus colit, atque veretur?
Turba refert, sequimur nobis quae exempla dedisti,
Ex quo Mustapham claudebas carcere caeco.
Ac in equum his dictis, aderat qui forte paratus,
Osmanum iniecit sordentem paupere cultu,
Vestibus auratis, queis fulsit, namque carebat,
Illum turba furens urbis per compita vectum
In medium adduxit templum, stipante coronâ
Caesar ubi procerum Mustaphas rite sedebat. (1) Divan, aula Caesarea pro habendis consiliis et ferendis iudiciis.