1454-12-24, Tragurio Clarissimo patricio Petro M. Joannes Sobote S. P. D.

Rumore quodam nobis significatum est, (ut opinio mea feret, non vano) inter Panoniae regem et Macometum Teucrorum principem fedus per trienium ictum esse. Panones, et si optimo consilio hoc fedus se fecisse affirmant, preteritarum credo magis cladium memoria exterriti, quam ullo salutari consilio adducti justissimo ac honestissimo bello ignominiosam pacem preposuere. Quantum ingemiscerent maiores eorum, in Trakiae hostili solo dimicare soliti, animi magnitudine freti haud magna manu sepe innumerabiles hostium copias barbarorum fudere, signa cum hoste pertinacissimo contulere non minus pro amplitudine cristiane societatis, quam pro gloria militaris discipline et dignitate imperii illa fortitudine dimicavere, ut suae virtutis omnibus gentibus illustre ac memorabile documentum fecerint. Tantus terror hosti illatus videbatur, ut solum nomen Panonum bellice discipline terribile bellum faceret. Vereor vir consultissime! ne sub hoc nomine pacis bellum sit involutum, grave sane ac difficile christiane reipublice. Auctore Georgio illustri despoto, hoc fedus ictum esse sunt nonnulli, qui tradunt. Quedam necessitudo despoto cum Macometo est: filia Georgii Omorato, page superiori principi Teucrorum, nuptui tradita erat; verum ea necessitudo apud Barbaros levis ducitur; quia pro opibus quisque quam plurimas uxores, denas alii, alii plures habent; sed reges eo amplius. Ita animus multitudine distrahitur, nullam pro socia retinet, pariter omnes viles sunt. Neque despotem hoc juvare potuerat. Obversantur quotidie prope in oculis ejus duo filii oculis effossis, viri fortissimi ac summae spei, despoti patri eorum sicuti triste ac lugubre exemplum ita reliquis christianis principibus insigne testimonium, ne quis fidei Teucrorum credat. Macometum illa inprobitate esse tradunt, ut ad omnia simulanda et dissimulanda natus esse videatur; in quo nihil est sancti, nihil veri, nulla religio, nullus dei metus, nullum jusjurandum, inhumana crudelitas. Magno malo despoti hoc fedus ictum est; satius si consultum foret, si spreta conditione periculosissime pacis spem in armis poneret; aliter de principatu suo actum est; nec alium eventum speret, quam bizantinum principem habuisse intelleximus. Hostis insolens magna in anima molitur; orbem spe amplexus est. Utinam falsus vates essem! Hactenus de his.

Magnanimus Stephanus omni studio, cura, ac cogitatione contendit, ut uxor magnifici Petri bani sibi nubatur. Hoc coniugio in magna spe est, Crovatis imperare posse receptis oppidis, quae bano Petro parebant. Rex et despotus inviti et gementes imperata facturi sunt. Rex tanto periculo exterritus, ut filio suo adolescenti splendidissimo nubat, enixissime contendit. Nihil adhuc compertum habeo; si quid explorati habuero, continuo te certiorem faciam. Magnanimus Stephanus simulate regis molitiones animadvertit; contractis copiis facto undique delectu ingens bellum se Crovatis illaturum minatur. Hoc terrore regias nuptias se disturbare posse confidit. Illi, qui arci Clisse presunt, tum regi Bosne nobile illud oppidum se daturos pollicentur, omnes eludunt, nulli fidi. Dalmatiae illa arx multum accomodata. — Habes epistolam verbosiorem fortasse quam velles. — Patricio domino Nicolao Canalio me comendatum facito. M. A. salutem dicito.

Vale, et me amare perservera. Ex Tragurio Kal. VIIII. Januarii 1455.