Caput X / DE SENTENTIA PROPHETARVM ADVERSVM INIQVOS

Post apostolos sancti prophetę iudicabunt. Dauid de Psalmis suis proferet sententias contra impostores: Ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus. Contra amicicię simulatores: Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum, da illis secundum opera eorum et secundum nequitiam adinuentionum ipsorum. Contra detractores: Erubescant impii et deducantur in infernum.

-- 3-562 --

Muta fiant labia dolosa, quę loquuntur aduersus iustum iniquitatem, in superbia et (in)* abusione. Contra homicidas et raptores: Gladium euaginauerunt peccatores, intenderunt arcum suum, ut deiiciant** pauperem et inopem, ut trucident rectos corde. Gladius eorum intret in carda ipsorum et arcus eorum confringatur. Contra eos, qui honores ambiunt, cum honoribus indigni sint: Vidi impium superexaltatum et eleuatum sicut cedros Libani. Transiui, et ecce non erat; et quęsiui eum, et non est inuentus locus eius. Et iterum: Homo, cum in honore esset, non intellexit. Comparatus est iumentis insipientibus, et similis factus est illis. Hęc uia illorum scandalum ipsis, et postea in ore suo complacebunt. Sicut oues in inferno positi sunt; mors depascet eos. Contra malignos delatores: Quid gloriaris in malicia, qui potens es in iniquitate? Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua; sicut nouacula acuta fecisti dolum. Dilexisti maliciam super benignitatem, iniquitatem magis quam loqui ęquitatem. Dilexisti omnia uerba pręcipitationis, lingua dolosa. Propterea Deus destruet te in finem; euellet te et emigrabit de tabernaculo tuo et radicem tuam de terra uiuentium. Contra superbos: Exalta te, qui iudicas terram; redde retributionem superbis! Et iterum: Increpasti superbos; maledicti, qui declinant a mandatis tuis! Contra Ecclesię persecutores: Confundantur et conuertantur retrorsum omnes, qui oderunt Syon. Fiant sicut foenum tectorum, quod, priusquam euellatur, exaruit. De quo non implebit manum suam, qui metet, et sinum suum, qui manipulos colliget. Deinde aduersus omnes, qui, cum

uitiorum morbo laborarent, poenitentię remedium contempsere, clamabit et dicet: Longe a peccatoribus salus, quia iustificationes tuas non exquisierunt. Et rursum: Caput circuitus eorum, labor labiorum ipsorum operiet eos. Cadent super eos carbones; in ignem deiicient eos; in miseriis non subsistent. Postremo dicet: Conuertantur peccatores *add. *corr. ex decipiant

-- 3-563 --

in infernum, omnes gentes, quę obliuiscuntur Deum. Iob quoque, uir iustus et timens Deum, impios et malos damnabit et execrabitur dicens: Quoties lucerna impiorum extinguetur, et superueniet eis inundatio, et dolores diuidet furoris sui? Erunt sicut paleę ante faciem uenti et sicut fauilla, quam turbo dispergit... In diem furoris seruatur malus, et ad diem furoris ducetur.

Salomon, et ipse aliquando peccator, sed per poenitentiam iustificatus, arguet peccatores de inconstantia eorum, qui ad omnem fortunę flatum circumaguntur, et dicet: Auersio paruulorum interficiet eos, et prosperitas stultorum perdet eos. De impiis: Impii — inquiet — de terra perdentur, et qui inique agunt, auferentur ex ea. De iis, qui ocio tempus terunt, quod exercendę uirtuti impendere deberent, dicet: Vsquequo, piger, dormies? Quando surges e somno tuo? Paululum dormies, paululum dormitabis, paululum conseres manus tuas, ut dormias. Et ueniet tibi quasi uiator egestas et pauperies quasi uir armatus. Et ad improbos conuersus inquiet: Sex sunt, quę odit Dominus, et septimum detestatur anima eius: oculos sublimes, linguam mendacem, manus effundentes innoxium sanguinem, cor machinans cogitationes pessimas, pedes ueloces ad currendum in malum, proferentem mendacia testem fallacem et eum, qui seminat inter fratres discordias. Iterum aduersus mendaces proclamabit: Abominatio est Domino labia mendacia. Et rursum: Testis falsus non erit impunitus, et qui mendacia loquitur, non effugiet. Illis quoque, qui in iocos risusque plus ęquo effusi sunt, ita denunciabit: Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat. Et, quoniam occultę cogitationes examinabuntur, dicet: Abominatio Domini cogitationes malę. In eos uero, qui tergiuersantes obliquato iudicio recti tramitem deserunt, sic decernet: Et qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum. Et illos, quibus institutio spiritalis ludibrio esse solet, damnabit dicens: Parata sunt derisoribus iudicia, et mallei percutientes stultorum corporibus. Et illos, qui parentes probro lacerant: Qui maledicit patri suo et matri, extinguetur lumen eius in mediis

-- 3-564 --

tenebris. Rursum alibi: Oculum, qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suę, effodiant * eum corui de torrentibus et comedant eum filii aquilę! Et de his, qui ad hereses declinant, inquiet: Vir, qui errauerit a ** uia doctrinę, in coetu Gigantum commorabitur. De illis quoque, qui de usura, furto, rapina aut aliquo turpi lucro elemosinas offerunt, dicet: Hostię impiorum abominabiles, quę offeruntur ex scelere. Superborum etiam arrogantiam contundens dicet: Per tria mouetur terra et quartum, quod non potest sustinere: per seruum, cum regnauerit; per stultum, cum saturatus fuerit cibo; (et)***om. per odiosam mulierem, cum in matrimonium fuerit assumpta, et per ancillam, cum fuerit hęres dominę suę . Post hęc impiis maledicet: Non sit bonum impio nec prolongentur dies eius, sed quasi (in)****om. umbra transeant, qui non timent faciem Domini.

Post Salomonem consurget Esaias propheta, et eorum primum spem irritam faciet, qui, cum in proximos impii et immisericordes sint, in iis duntaxat, quę Deo offerunt, confidunt. Audite — inquiet — uerbum Domini, principes Sodomorum... Cum extenderitis manus uestras, auertam oculos meos a uobis, et cum multiplicaueritis orationem, non exaudiam. Manus enim uestrę sanguine plenę sunt. Ad iudices uero, qui pecuniam pluris quam iustitiam faciunt, dicet: Principes tui infideles, socii furum; omnes diligunt munera, sequuntur retributiones, pupillo non iudicant, et causa uiduę non ingreditur ad illos. Propter hoc, ait Dominus, Deus exercituum, fortis Israhel : En ego consolabor super hostibus meis, et uindicabor de inimicis meis. Deinde aduersus mulieres, quę plus operę ponunt in corporis decore quam in pudicicię cultu, uociferabitur et dicet: Pro eo, quod eleuatę sunt filię Syon, et ambulauerunt extento collo, et nictibus oculorum ibant, et plaudebant, et ambulabant *corr. ex suffodiant **corr. ex in

-- 3-565 --

pedibus suis, et composito gradu incedebant, decaluabit Dominus uerticem filiarum Syon, et Dominus crinem earum nudabit. In die illa auferet Dominus ornamentum cal cia mentorum, et lunulas, et torques, et monilia, et armillas, et mytras, et discriminalia, et periscelidas, * et murenulas, et olfactoriola, et inaures, et anulos, et gemmas in fronte pendentes, et mutatoria, et paliola, et linteamina, et acus, et specula, et syndones, et uittas, et teristra. Et erit pro suaui odore foetor, et pro zona funiculus, et pro crispanti crine caluitium, et pro fascia pectorali cilicium. In illos quoque, quos luxuria uoluptasque corrumpit, exclamabit dicens: Vę, qui consurgitis mane ad ebrietatem sectandam et potandum usque ad uesperam, ut uino ęstuetis! Cythara, et lyra, et tympanum, et tibia, et uinum in conuiuiis uestris; et opus Domini non respicitis nec opera manuum eius consyderatis. De tyrannis autem, qui iniustis exactionibus plebem uexant, inquiet: Vę, qui condunt leges iniquas, et scribentes iniustitiam scipserunt, ut opprimerent in iudicio pauperes et uim facerent causę humilium populi mei, ut essent uiduę preda eorum et pupillos diriperent! Quid facietis in die uisitationis et calamitatis de longe uenientis? Ad cuius confugietis auxilium? Et ubi relinquetis gloriam uestram, ne incuruemini sub uinculo et cum interfectis cadatis ? De superbis dicet: Dominus exercituum cogitauit hoc, ut detraheret superbiam omnis glorię et ad ignominiam deduceret uniuersos inclytos terrę. Notabit etiam illos, qui aliena ui occupant et contemptui proximos habent. Vę — inquiet — qui predaris! Nonne et ipse predaberis? Et qui spernis, nonne et ipse sperneris. Cum consummaueris depredationem, depredaberis; cum fatigatus desieris contemnere, contemneris. Tum etiam in mathematicos, qui ex syderum motu futura temere iudicant, sic sententiam dicet: Augures cęli, qui contemplabuntur sydera et supputabunt menses, ut ex eis annunciarent futura, ecce facti sunt quasi stipula, ignis combussit eos. Non liberabunt animam suam de manu flammę .

*corr. ex perichelides

-- 3-566 --

Post hunc sequetur Hieremias, et pro contione exurgens declamabit contra obstinatos dicens: Confregerunt iugum, ruperunt uincula; quia scilicet nec iugum Legis nec uincula Euangelii ferre uoluerunt. Iccirco percussit eos leo de sylua, lupus ad uesperam uastauit eos, pardus uigilans super ciuitates eorum, hoc est, propterea uitiis corrupti sunt percussitque eos leonis superbia, uastauit lupi auaritia, excitauit pardi leuitas. Vel aliter: percussit eos diabolus fortis ut leo, rapax ut lupus et multarum fraudum maculis distinctus ut pardus. Deinde in eos, qui cibo potuque repleti in libidinem turpiter effunduntur, sub persona Domini indignabitur et dicet: Saturaui eos, et mechati sunt, et in domo meretricis luxuriabantur. Equi amatores in foeminas et emissarii facti sunt; unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, et in gente tali non ulciscetur anima mea? Et aduersus iniquos iudices respiciens uociferabitur: Causam uiduę non iudicauerunt, causam pupilli non direxerunt et iudicium pauperum non iudicauerunt. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut super gentem huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Et incredulos Iudeos manu ostentans: Hęc est gens — inquiet — quę non audiuit uocem Domini, Dei sui, nec recepit disciplinam. Periit fides, et ablata est de ore eorum. De adulantium uero malignitate dicet: Sagitta uulnerans lingua eorum, dolum locuta est. In ore suo pacem cum amico suo loquitur, et occulte ponit ei insidias. Nunquid super his non uisitabo, dicit Dominus, aut in gente huiuscemodi non ulciscetur anima mea? Illos quoque deuouebit, qui contempta Dei ope totam spem in hominum auxilio collocant: Maledictus homo, qui confidit in homine, et ponit carnem brachium suum, et a Domino recedit cor eius. Erit enim quasi myricę in deserto et non uidebit, cum uenerit bonum, sed habitabit in siccitate in deserto, in terra salsuginis et inhabitabili. Et iterum: Domine — inquiet — omnes, qui te derelinquunt, confundentur; recedentes a te in terra scribentur, quoniam dereliquerunt uenam aquarum uiuentium, Dominum. Illos etiam in damnationem mittet, qui per dolum alienis damnis ditari

-- 3-567 --

student: Vę, qui ędificat domum suam in iniustitia, et coenacula sua non in iudicio; amicum suum opprimet frustra, et mercedem (eius)*add. non reddet ei, qui dicit: Aedificabo mihi domum latam et coenacula spaciosa; qui aperit sibi fenestras et facit laquearia cedrina pingitque synopside. De prępositis autem Ecclesię, qui minus gnauiter suo funguntur officio, dicet: Hęc dicit Dominus, Deus Israhel, ad pastores, qui pascunt populum meum: Vos dispersistis gregem meum, et eiecistis eos, et non uisitastis eos. Ecce ego uisitabo super uos maliciam studiorum uestrorum, ait Dominus. Et hypocritas execrabitur dicens: Maledictus, qui facit opus Domini fraudulenter! Ad superbos inquiet: Ecce ego ad te, superbe! Dicit Dominus, Deus exercituum, quia uenit dies tuus, tempus uisitationis tuę. Et cadet superbus, et corruet, et non erit, qui suscitet eum. Et succendam ignem in urbibus eius, et deuorabit omnia in circuitu eius. Voluptariis etiam insultabit dicens: Qui uescebantur uoluptuose, interierunt in uiis; qui nutriebantur in croceis, amplexati sunt stercora.

Exurget et Baruch propheta contra diuites auaros et dicet: Vbi sunt principes gentium, et qui dominantur super bestias, quę sunt super terram? Qui in auibus cęli ludunt, qui argentum thesaurizant et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum; qui argentum fabricant, et soliciti sunt, nec est inuentio operum**corr. ex opum illorum ? Exterminati sunt, et ad inferos descenderunt, et alii loco eorum successerunt. In eosdem et Ezechiel propheta succlamabit dicens: Argentum eorum foras***corr. ex foris proiicietur, et aurum eo rum in sterquilinium erit; argentum eorum et aurum eorum non ualebit liberare eos in die furoris Domini. Idem aduersus diuinos et ariolos loquetur dicens: Hęc dicit Dominus Deus: Vę prophetis insipientibus, qui sequuntur spiritum suum, et nihil uident! Quia locuti estis uana et uidistis mendacium. Ideo ecce ego ad uos, ait Dominus

-- 3-568 --

Deus. Et erit manus mea super prophetas, qui uident uana et diuinant mendacium. In concilio populi mei non erunt, et in scriptura domus Israhel non scribentur, nec in terram Israhel ingredientur. Et scietis, quia ego Dominus Deus. Tum quoque ad pontifices episcoposque conuersus, qui relicta Ecclesię gubernandę cura in uoluptatibus et deliciis contabuerunt, dicet: Hęc dicit Dominus (Deus)*add.: Vę pastoribus Israhel, qui pascebant semetipsos! Nonne greges a pastoribus pascuntur? Lac comedebatis, et lanis operiebamini, et quod crassum erat, occidebatis; gregem autem meum non pascebatis. Quod infirmum fuit, non consolidastis, et quod ęgrotum, non sanastis, quod confractum, non alligastis, et (quod)**add. abiectum, non reduxistis, et quod perierat, non quęsistis, sed cum austeritate imperabatis eis et cum potentia.

Post illum Osee propheta sacerdotes illos, qui sibi necessaria discere neglexerunt, cęci cęcos in foueam ducentes, arguet in persona Domini et abominabitur dicens: Quia tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. Sed aliorum quoque ignorantiam accusans dicet: Populus non intelligens uapulabit. Assentatores etiam, qui arrogantię fomitem subdere cordibus principum eos efferendo solent, reprehendet et increpabit et dicet: In malicia sua lętificauerunt regem, et in mendaciis suis principes. Omnes adulterantes quasi clibanus succensus a coquente. Auaris quoque et cupidis exprobrabit: Aurum suum — inquiet — et argentum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. Et quoniam hinc decedentes nihil ex his ferre secum possunt, dicet: Desyderabile argentum eorum urtica hę reditabit, lappa in tabernaculis eorum. Cum uenerunt dies uisitationis, uenerunt dies retributionis. Hunc sequetur Iohel propheta, et helluones meribibulosque arguens inquiet: Expergiscimini, ebrii! Flete et ululate omnes, qui bibitis uinum in dulcedine, quoniam periit***corr. ex perit ab ore uestro. Et de

-- 3-569 --

iis, qui in carnis lasciuia longo usu obsorduerant, dicet: Computruerunt iumenta in stercore suo. In eosdem et Amos propheta clamabit dicens: Audite uerbum hoc, uaccę pingues... quę calumniam facitis egenis et confringitis pauperes, quę dicitis dominis uestris: Afferte, et bibemus. Iurauit Dominus in sancto suo, quia ecce dies uenient super uos, et leuabunt uos in contis, et reliquias uestras in ollis feruentibus. Deinde pręsides Ecclesię qui luxuriosę uitę exemplo etiam eos perdunt, quibus pręsunt, damnabit inquiens: Vę uobis, qui opulenti estis in Syon, et confiditis in monte Samarię, optimates, capita populorum, ingredientes pompatice domum Israhel! Qui separati estis in diem malum, appropinquatis solio Israhel; qui dormitis in lectis eburneis, et lasciuitis in stratis uestris; qui comeditis agnum de grege et uitulos de medio armenti; qui canitis ad uocem psalterii. Postremo ad frumentarios, qui horrea obturant, ut ingruente fame annonam carius uendant, contestabitur et dicet: Audite hoc, qui conteritis pauperem et deficere facitis egenos terrę dicentes: Quando transibit mensis, et uenumdabimus merces; et sabbatum, et aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram et augeamus siclum et supponamus stateras dolosas, ut possideamus in argento egenos et pauperes pro calciamentis et quisquilias frumenti uendamus. Inde Micheas quoque propheta auaritiam multorum detestabitur ita illis denuncians: Vę, qui cogitatis inutile et operamini malum in cubilibus uestris! In luce matutina faciunt illud, quoniam contra Dominum est manus eorum. Et concupierunt agros, et uiolenter tulerunt; et rapuerunt domos; et calumniabantur uirum et domum eius, uirum et hęreditatem eius. Iccirco hęc dicit Dominus: Ecce ego cogito super familiam istam malum, unde non auferetis* corda uestra et non ambulabitis superbi, quoniam tempus pessimum est. Tunc etiam Abacuch propheta in raptores, in auaros, in sanguinolentos fraudulentosque exclamabit dicens: Vę ei, qui multiplicat non sua! Vsquequo et aggrauat contra se densum lutum? Nunquid *corr. ex auferatis

-- 3-570 --

non repente consurgent, qui mordeant te, et suscitabuntur lacerantes te, et eris in rapinam eis? Vę, qui congregat auaritiam malam domui suę, ut sit in excelso nidus eius, et liberari se putat de manu mali! Vę, qui ędificat ciuitatem in sanguinibus, et pręparat urbem in iniquitate! Vę, qui potum dat amico suo mittens fel suum et inebrians, ut aspiciat nuditatem eius!

Sophonias propheta sub persona Domini aduersus malos principes, et hereticos, et superbos, et malignos, et molles proferet sententiam dicens: Visitabo super principes, et super filios regis, et super omnes, qui induti sunt ueste peregrina, id est, qui alieno dogmate se imbuerunt. Et uisitabo super omnem, qui arroganter ingreditur super limen in die illa, qui complent domum Domini, Dei sui, iniquitate et dolo... Et uisitabo super uiros defixos in fecibus suis. Ac, nequis opibus redimi se posse speret, inquiet: Argentum eorum et aurum eorum non poterit liberare eos in die irę Domini. Postremo loco Malachias propheta in persona Christi peccatoribus minabitur ac dicet: Et accedam ad uos in iudicio, et ero testis uelox maleficis, et adulteris, et periuris, et qui calumniantur mercedem mercenarii et humiliant uiduas et pupillos et opprimunt peregrinum nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. Ego enim Dominus, et non mutor.

Ac fortasse ridebit aliquis hanc nostram de sanctorum iudicio assertionem. Et: »Qui scis — dicet — quod sancti ita die illo iudicaturi sunt?« Cui respondebimus: Cum eos iampridem ita iudicasse constet, haud aliter postea quoque iudicaturos.* Quoniam, qui spiritu Dei aguntur, sibiipsis contrarii esse non possunt. Itaque tales illorum sententię in die Iudicii erunt, quales et ante fuisse Scripturarum ueritas testatur.

-- 3-571 --