332 Tales praeacuti duo monticuli fuerunt Garizin et Ebal, sibi invicem admodum vicini: ex quorum altero, nempe Garizin, benedictiones populi Israelitici recitatae sunt: ex altero vero, Ebal, maledictiones, si legem Dei non observarent. In quo etiam iussu Dei, Deut. 27, Iosuas erexit statuam, aut lapideam quandam molem, in qua scripsit verba legis: et praeterea altare, ac sacrificavit Domino. Iosu. 8. Ibidem credo etiam Sichemitas unxisse sibi Abimelechum filium Gedeonis in regem, atque huius statuae in ea narratione fieri mentionem, Iudic. 9. Quare etiam Elon ibi rectius quercum, quam planiciem verteris. In monte enim et illo quasi sacro loco rem gestam esse, ubi Iothan exaudiri potuit, verisimile est: ex opposito vero colle Garizin clamavit, imprecatusque est eis Iothan iustam maledictionem, ob caedem filiorum Gedeonis: quae eis etiam paulo post accidit.

Iam si quis ignoret quam praerupti, eminentes, et sibi vicini cacuminibus illi montes fuerint, et tamen interea itinere, si ab alterius vertice in alium transcurrere velis, remotissimi: non facile divinare poterit, quomodo vel exaudiri Iothan potuerit a Sichemitis, vel etiam aufugere, si quis ab eis ablegatus forte eum insecutus sit. Ex eodem etiam intelligi potest, quomodo populus in medio illorum verticum stans, potuerit exaudire benedictiones et maledictiones, ex illis cacuminibus factas. Ex situ igitur formaque locorum illorum sermo historiaeque istae rectius intelliguntur. Alii montes fuêre sylvosi, alii pascuosi, ut Basan. Sic et colles alii vinetis et ficubus, alii olivetis fuêre consiti: plerique omnino utiles, et non steriles, sicut in multis aliis locis sunt aridi, et nihil ferentes. Hinc fit, ut celebrentur arietes et tauri Basan, quin et quercus Basan.

Fuit item multis vallibus referta, quarum aliae fuêre mediocres, cultae et amoenae: cuiusmodi fuit illa pulcherrima vallis Hinnon prope Ierusalem, postea ob idololatriam Trophet dicta. Talis olim fuit vallis Sodomae. Aliae fuere admodum profundae ac vastae, syluis et dumis refertae, eoque intus tetrae et horrendae. Unde illud Psal. 23, Etiamsi ambulavero per vallem umbrae mortis, non timebo malum, quia tu mecum es. Talis plane est vallis Arsiae fluminis in mea patria, qui est Plinio terminus Italiae.

Ex hac porro regionis confragositate, montositate, ac (ut ita dicam) vallositate, et praeterea tam violentibus meteoris ac subitaneis ingentibusque imbribus solitum est sequi, ut subito ingentes, terribiles et noxii satis pecoribus ac hominibus torrentes sint excitati, qui de montibus ruentes, late in subiectas planicies exundaverint. Hinc sunt tam variae metaphorae de torrentibus Belial, et exundationibus, strepitu aquarum multarum, luto profundo, et similibus locutionibus, ad iram et poenas Dei, exercitus advenientes, et alias calamitates traductae, quae passim in Scripturis, praesertim in Prophetis, et inprimis in Psalmis celebratae, et subinde sunt iactatae.

Homerus, ut homo Asiaticus, et non valde dissimilis caeli ac soli Iudaico, plurimas prorsus similes phrases ac similitudines habet: quas si quis cum Scripturae sermone conferret, non malam operam navaret.

Iosuas tertio capite scribit, Iordanem exundare toto tempore messis: quod multis aliis fluminibus etiam in Europa accidit, quorum origines ex praealtis montibus veniunt, quorum nives aestate resalvuntur. Tanto ergo maius fuit miraculum, tunc aquas Iordanis repressas fuisse ut populus transiret.

Flumina ibi fuêre perparva, seu rivi potius, praeter unum Iordanem, cuius magnitudo celebratur. Quare Isa. cap. 8. dicit, illum populum contemnere aquas Siloam leniter fluentes, nempe regnum et regimen, aulamque sui proprii regis, aut posterorum Davidis, revera autem Meschiae, qui est verus Siloam, aut mittendus: et contra magnifacere regem Syriae et Israel: ideo se velle eis Assyriacum regem immittere, qui instar ingentis fluminis veluti diluvio quodam sit eos obruturus.

Deserta in illis regionibus maxima ex parte fuerunt inculta, ob inopiam aquarum, et simul arenositatem: ideoque nihil ibi crevit vel herbarum vel arborum. sicut contra in septentrionalibus locis, ut Polonia, Lituania, Livonia et Moscovia, ob nimias paludes et stagna, multa loca non coluntur.

Quare in hisce septentrionalibus desertis crescunt non tantum multae palustres herbae, sed etiam arbores in maxima copia. Possis uno verbo dicere, deserta meridionalia oriri ex defectu humiditatis, et abundantia caloris: contra septentrionalia ex defectu caloris, et abundantia humiditatis.

Quare septentrionalibus ridiculae videri queant illae amplissimae descriptiones per Metaphoras, Allegorias aut similitudines factae felicissimorum Meschiae temporum: quod tunc passim in desertis erunt scaturigines aquarum, stagna, et pinus ac abietes. Talium enim rerum nimia copia est in hisce locis: at in illis summa (ut dixi) inopia. Haec igitur diversitas naturae illarum regionum a nostris innumera Scripturae loca ac dicta mirifice illustrat. Talium autem arenosarum et siccarum solitudinum Asiae Aphricaeque faciunt etiam Romani historici mentionem crebro, in quibus etiam illorum exercitus saepe siti ac aestu sunt periclitati, aut etiam prorsus perierunt.

Fuerunt nihilominus etiam deserta nonnihil culta, sic forte dicta vel ob crebriores syluas, vel alioqui quod non ita fuerunt frequentata, sicut alia loca. Quale est et illud celebre, in quo praedicabat Ioan. Matth. 3. ubi habitavit Zacharias, Luc. 1. ubi quoque fuisse domum Ioab legitur, 2 Sam. 2. Cuius deserti sex oppida nominantur, Ios. 15. Quod observandum propter stultam imitationem Papisticorum heremitarum, qui putarunt se Baptistae S. vitam expressuros, si in solitudine viverent.

Rarae fuerunt ibi pulchrae sylvae, eoque etiam charae ac celebres. Quare inde crebrae metaphorae ac similitudines habentur. Variae fueruntibi arbores et arbusta, quorum cognitio ad sermonis sacri illustrationem plurimum faceret, ut natura oleae, palmae, ficus, myricae.

Vina ibi creverunt optima, ideoque vinetorum fuerunt studiosissimi, summoque studio optima genera vitium quaesierunt, et vel ex longinquo petierunt, plantarunt ac propagarunt, et vineas earum excoluerunt. Hinc est in similitudine vineae Isa. 5, quomodo Deus vitam electam quaesierit et plantaverit, eamque in pulcherrimam vineam propagaverit: quae tamen tandem degeneraverit, eoque sit vicissim a Deo exposita ferarum depastioni. Sic et Psal. 80 est, quod Deus Israeliticum populum, ut vitem quandam praestantem, inde ex Aegypto adduxerit, et plantaverit in Syria, quae etiam creverit et ampliata

Previous page

Next page