Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: semper Your search found 4111 occurrences
First 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 2817-2873:2817. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] inquis, ipsa politica astutia est! Noli quaerere; sane id non tantum illae Ciceronis voculae, sed ne tota quidem tua industria evincet; nam quod falsas viarum ambages pravosque illos modos insectaris, id ego non esse huius quam defendo politicae semper existimavi; germanam quippe genuinamque, non quae doctorum vitiis sit adulterata, politicam defendo, quae fraudes eas nunquam praecipiet. At, inquies, Mazarinus, qui praecipuus eius auctor habetur, huiusmodi tradidit? Facete tu quidem in illum; at minus
2818. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] abunde et ad victoriam. Recte tu quidem prudentiam actiones (ne multum circumeam) et publicas et privatas moderari disserueras, sed in eo vehementer es deceptus quod politicam in privatis tantum versari existimaveris rationibus, cum tamen ubi prudentia, ibi et illa locum semper habeat. Deum immortalem! quot actiones publicas politica confectas scimus, quot servatos exercitus, quot dissipatas perduelliones, quot urbes in fide servatas! Atqui haec publicae sunt actiones; nec de nomine tecum certare velim, politica an stratagemate ista confecta
2819. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] hac tamen temporis
necessitate laudare necessum. Nunquam ego vel voculam quae intentioni non respondeat proferrem
ni necessitas sic secum ferret, nempe perdita mortalium pravitas tegere saepe consilia iubet
atque aliquid etiam quod non sentias quandoque proferre. Melior quidem semper mihi visa est
veteris ecclesiae condicio, quam eiusmodi fuisse ex sacris litteris accepimus ut universa vox
populi foret "est est, non non,"
2820. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] me quisquam arguat quasi imparatus de re tanti ponderis in amplissimo hoc consessu verba facere velim; neque enim imparatus sum et dudum privatis iam id meditationibus ruminavi. Quod potissimum in causa est cur sponte me nunc obtulerim, ad audiendum alias quam disserendum semper mage pronus. Ante omnia autem id nos minime debet praeterire, de suo potissimum sermo nobis futurus sit, ne incerta hinc inde vagetur oratio et de hoc orsi mox ad aliud nihil conexum incongrua levitate transeamus. Tres mortalium non in Croatia solum,
2821. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] operis ceterisque dominalibus (ut nostri appellant) iuribus adhibendam esse severitatem quam mox blando vultu ceterisque popularibus artibus lenias. De poenis tantum dicere superest de quibus ut plurimum solet variari: an videlicet ob omne delictum et an severas semper oporteat adhiberi? Mihi quidem barbarus semper et ab omni humanitate alienus mos ille visus est ut feris peius iumentisque coloni tractentur; nam bestias ipsas meliores domini haud unquam adeo caedunt ut quidam nostratum suos colonos. Sed eorum rursus pervicaciam et quod
2822. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] appellant) iuribus adhibendam esse severitatem quam mox blando vultu ceterisque popularibus artibus lenias. De poenis tantum dicere superest de quibus ut plurimum solet variari: an videlicet ob omne delictum et an severas semper oporteat adhiberi? Mihi quidem barbarus semper et ab omni humanitate alienus mos ille visus est ut feris peius iumentisque coloni tractentur; nam bestias ipsas meliores domini haud unquam adeo caedunt ut quidam nostratum suos colonos. Sed eorum rursus pervicaciam et quod secus in disciplina contineri non posse
2823. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] oportet ne idem potissimum officiat quod ad nocendum quam ad iuvandum non minores vires habet. Duo sunt quae hoc in genere omitti sine fraude haudquaquam possunt: primum ut non contentus quis ministrarum promeruisse gratiam eandem litteris semper foveat suscitetque, quod tamen ipsum non modica utrinque cum cautione faciendum est; alterum ut hunc optimatum favorem aut prorsus abscondat, quo gentilium non subeat invidiam, aut omnino in vulgus proferat, quo invidiam metu reverentiaque compescat. Haec quod ad
2824. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] omnia, quae ab uno exceperit, alteri referre velit; haec enim est amplissima inimicitiarum materies quae, cum in omni vita, tum in collegiis potissimum, ubi eidem cum inimico (ut aiunt) foco est assidendum, sunt pergraves. Id quoque in vita communi confert si gravitatem quis semper praeferat nec unquam ad dissolutos illos confidentiae iocos se immittat. Porro in alioquin supponitur ut in perspicienda cuiusque indole non parum laboret quo se secundum eam prudenter dirigere sciat. Haec in collegiis: unde ubi excesserit, id primum observare eum
2825. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] legislativae se constringi illibenter patiatur; ut comitia differre, et nomine provisionalium ordinationum ipse leges ferre gestiat; denique ut potestatem legislativam ad ea solum, quae ex arbitrio suo pro fundamentalibus statuit, restringere conetur. Neque tamen haec semper potestati executivae, verum plerumque iis, quibus illa qua primis instrumentis nititur, adscribi possunt: quo enim magis absolutam princeps nanciscitur potestatem, eo minus ad eam exercendam solus sufficit, sed varias eius partes variis individuis concredere debet. Hi
2826. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] plane confido, superfluum certe reputo vos pluribus hortari, ut, quam de vobis publicum concepit opinionem, quam vos ipsi apud Augustam concitastis expectationem, explere non intermittatis. Id unum est, de quo vos monere constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras, ita semper animo vobiscum reputetis, tamquam sub Augustis Clementissimae Dominae oculis eam decurrere deberetis praelectionem. Vestra, viri clarissimi, memoria id unice saepius revolvite, quod in omni hac re non alia sit Augustae intentio quam ut studia quo majori cum juventutis
2827. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] renuntiavit. 8. Tum peracta visitatione interrogati Domini professores de suo quisque quo utitur auctore atque quibusdam nimiam auctorum suorum brevitatem, utpote quae plerumque obscura esse soleat, causantibus datus fuit quaestioni locus: an non cum alias semper, tum nunc potissimum quando maior iuventutis scholasticae pars ob difficilem temporum negotiorumque complicationem libris caret, scriptis comprehendenda adnotationum declarationumque suppelex pro maiori litterarum incremento introduci ac discipulis suppeditari
2828. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] huiusmodi scripta cogi possint, si tamen zelus professorum cum fervore discipulorum et vice versa consentiret, casum in hunc seu in loco Academiae publico, sive domi etiam privata singulorum professorum descriptio haec suscipi ac continuari per discipulos valeat, salva semper manente destinatae praelectioni horae integritate. 9. Ex eodem motivo cum pro infima grammatices classe nulla amplius exstarent hactenus praelegi solitorum libellorum exemplaria parte ab una, parte vero ab altera existens hic typographus Trattnerianus
2829. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] certius aliquid stabilitum fuerit, delata est Directori Gymnasii provincia ut quid adhuc libris istis addendum sit, videret reque cum praefato typographo collata Academiae Directori commodis studiosae iuventutis utique prospecturo referret. Cui etiam 10. Praesentari semper in antecessum voluit idem Magnificus Superior Regius Studiorum Director per DD. professores assumi solita tentaminum argumenta fine eo ut, cum superioribus annis observatum fuisset minus accuratas et cum sana critica sinceraque historia haud concordantes ad quadam
2830. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] ad studia testibus litteris dimittantur in alio vitae genere degendae aetatis remedia quaesituri, nobiles autem tolerentur, praesertim illi qui patrimonialem habent vitae sufficientiam. Qua occasione duplex quoque exclusionis propter graviora delicta alioquin in Consessu semper Academico antea examinanda distincta fuit classis, generalis nempe et localis; prioris nomine illa veniret qua propter inveteratam malitiam ex una academia aut gymnasio exclusus omnibus hoc ipso academiis et gymnasiis districtus huius arceretur; alterius seu localis is
2831. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] si more solito hora 8-va convenire deberent, otiosi interea essent, hinc 3-tio ad 9-nam quadrante primum campana signum datum iri ut eo admoniti ad sacrum academicum confluant. Porro tres in mense dies Dominicos aut festos determinandos quibus prout ex tribus una, duabus, aut semper libuerit, academici omnes communione corporis Dominici refici debeant, manente ipsis ubicunque confitendi libertate, quod ipsum ergo illis publicandum et an accuratissime satisfaciant DD. exhortatorem Academiae et cathechetam Gymnasii attendere vi officii sui obligari ac
2832. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | SubSect | Section] §-phi , secundi membri ratio in eo consistit, quod non intersit Reipublicae gentem hanc nimium multiplicari: in Hungaria jam nunc octuagesimam ferme incolarum partem efficiunt. Cum gens sit adeo fertilis, per naturalem generationis progressum sensim majorem semper partem constituet. Nisi proinde extranei arceantur, brevi in magnum numerum eo certius assurget, quod vicina Gallicia et Polonia majorem, quam alere possit, ejus numerum habebat; vel solum Poloniae exemplum ostendit quam noxia sit Reipublicae nimia
2833. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1098 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] solent promanasse, prouti id quoad objectum serici, jam provocato status actualis §-pho diserte ostendimus. Patet id vel inde quod e converso, ubi novae ejusmodi culturae debite invigilabatur, si modo clima producto ejusmodi conveniebat, eadem paratam semper attulerit utilitatem. Quod hic de serico exempli causa dicitur, id relate ad culturam plerorumque etiam aliorum productorum, utpote: Tabacae, Lanae, Herbarum tinctoriarum, aliorumque perinde locum habet. Minus optatus culturae successus plerumque a
2834. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section] in via juris mulctas pecuniarias ad id ipsum stringantur. Motivum. Hanc quoque provisionem ipsum jus proprietatis, seu libera rebus suis utendi facultas exigit, si enim pars una velit, alia nolit cordum educare, una eorum libertate hac semper privari debet; interest proinde ut minor potius quam major pars hoc jure privetur. Si minoritati deferretur, tunc jus reclamandi usque ad unum singularem compossessorem extendi deberet. Jam vero id juri proprietatis prorsus adversatur, ut propter
2835. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section] quod qua ratione effici posse Deputatio haec existimet, in propositionibus declarabit. § 39. Caeterum tabacae Hungaricae eductio non tantum per littorale, sed per omnes etiam alios passus libera semper maneat. Motivum. Tabaca non est articulus primae necessitatis, uti frumentum, adeoque ratio conservandarum Germanicarum Provinciarum in eo non subversatur; ut Hungari a percipiendo pro producto hoc tali, quale ab exteris
2836. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section] subversatur; ut Hungari a percipiendo pro producto hoc tali, quale ab exteris habere possunt, pretio tantum ideo impediantur, ut Abaldo, et per illud Germanicae Provinciae tabacam leviori habere possint, Abaldo etiam, si ita ut proponitur regulatum fuerit, multa tamen semper prae privatis quaestoribus, qui illud ad extra evehunt, beneficia retinebit. Primum paratam vim pecuniae, quae cum aliis in rebus, tum praecipue in commercio praecipuum nervum constituit: deinde promptitudinem transportus, quam sibi per continuam singulis annis
2837. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [page 1122 | Paragraph | SubSect | Section] paravit; denique nullis casibus obnoxiam distractionem, cum haec in domestica
consumtione fundetur; quae omnia relate ad privatos, qui tabacam ad exteros deportant,
quaestores, aliter se habent. Itaque justitia ipsa exigit, ut commercium cum producto hoc
liberum semper conservetur, et Abaldo Viennense, ne in formale monopolium
degeneret, per subsistentem continuo concurrentiam in justis limitibus contineatur.
Articulus XIII.
loquuntur. Has tamen in urbibus commercialibus
conservari, ipsa promovendi commercii ratio exposcit; saepe enim commodius est mercatori,
si merces suae in limitanea statione obsigillentur, et in ipso habitationis suae loco
tricesimalem subeant manipulationem, quam si semper in limitanea statione debeant revideri.
In hoc enim casu mercator aut suum semper hominem illic praesto habere deberet, dum merces
suae adveniunt, aut certe revisio earum in limitanea statione, dum ex involucris suis
excipiuntur et iterum reponuntur, raro fieret
ratio exposcit; saepe enim commodius est mercatori,
si merces suae in limitanea statione obsigillentur, et in ipso habitationis suae loco
tricesimalem subeant manipulationem, quam si semper in limitanea statione debeant revideri.
In hoc enim casu mercator aut suum semper hominem illic praesto habere deberet, dum merces
suae adveniunt, aut certe revisio earum in limitanea statione, dum ex involucris suis
excipiuntur et iterum reponuntur, raro fieret absque aliquo detrimento.
et in politicis et in
oeconomicis, et in judicialibus inducatur. Hungaria nunquam
dependentiam commercii Germanici a suo affectavit, nunquam peculiares et Germanicis
Provinciis noxios vectigalis favores sollicitavit; id unum semper flagitavit, ut aequo cum
illis jure in hac linea habeatur; si Hungaria Germanicarum Provinciarum a dicasteriis suis
independentiam diserte semper recognovit, quo jure illarum dicasteria de vectigali adeoque
de commercio Hungarico possunt arbitrari?
Germanici a suo affectavit, nunquam peculiares et Germanicis
Provinciis noxios vectigalis favores sollicitavit; id unum semper flagitavit, ut aequo cum
illis jure in hac linea habeatur; si Hungaria Germanicarum Provinciarum a dicasteriis suis
independentiam diserte semper recognovit, quo jure illarum dicasteria de vectigali adeoque
de commercio Hungarico possunt arbitrari?
Atque haec sunt motiva, haec momenta, cur Deputatio haec a systemate moderni vectigalis,
quod commercium Hungaricum, ut jam supra ostensum est,
quae in Germanicis Provinciis vigebunt, aut si quoad aliquem articulum peculiaris aliqua
circumstantia seu respectu Germanicarum Provinciarum, seu etiam quoad Hungariam,
diversitatem portorii exposcat, tunc enasciturus exinde favor in alio articulo reciproce
semper compensetur.
Motiva.
§ 67. Projecti hujus aequalitatem portorii quoad merces indifferentes, id
est, circa quas nulla peculiaris reflexio subversatur, proposuimus. Hic et in
legislatio Hungarica impedire non possit, ne vigentia modo exoticarum mercium portoria in
Germanicis Provinciis quoad aliquos articulos subinde diminuantur, quo Regno prospiciatur
nihil legislationi reliquum est, quam id constituere, ut portoria haec quoad Hungariam
semper conformentur iis, quae in Germanicis Provinciis vigebunt.
Interea non ignorat Deputatio haec posse peculiarem aliquam vel pro Germanicis
Provinciis, vel etiam pro Hungaria, circumstantiam emergere, quae diversitatem portorii
quoad aliquem exoticum
Provinciis vigebunt.
Interea non ignorat Deputatio haec posse peculiarem aliquam vel pro Germanicis
Provinciis, vel etiam pro Hungaria, circumstantiam emergere, quae diversitatem portorii
quoad aliquem exoticum articulum deposcat. Verum in tali etiam casu semper invenietur alter
iterum articulus in quo favor ejusmodi reciproce possit compensari.
§ 71.
Inductio vini Veneto-Dalmatici in confinium Carolostadiense aut
reciprocum relate ad has impositiones constituerit; in Diaetis tamen 1723. et
1741. Status Hungariae liberam productorum Hungariae in Germanicas Provincias inductionem,
id est impositionum harum sublationem adurserint; ejus vero temporis Imperantes id semper
ad suscipiendum cum Statibus Germanicarum Provinciarum tractatum
relegaverint, quin tractatus ejusmodi unquam sit subsecutus; denique quod impositiones hae
hodiedum durent, uti id ex ejusdem Elaborati §-pho 57. et 59.
nulla tricesima seu in inductione seu in eductione exigatur.
Motivum.
Ostendimus supra in motivis ad §-phum 66. quod principium hoc et per veterem
et per novam legislationem defixum atque usque 1788. in vectigali semper adoptatum fuerit.
In ipso anni hujus vectigali principium hoc expresse non abrogatur. Ne tamen ipsa ejus
exmissio effectum hunc producat, principium hoc diserta lege renovandum videbatur.
Caeterum essituale portorium ad extra Hungaricis mercibus idem defigatur quod
ejusdem speciei articuli in Germanico vectigali obtinebunt. Quodsi vero peculiaris quoad
aliquem articulum ratio subversetur, tunc in alio aequipollenti articulo reciprocum semper
constituatur.
Motiva.
Quam quoad inductionem exoticam
§-pho Projecti hujus 97. attulimus rationem, eadem etiam quoad eductionem
ad extra subversatur. Nimirum hujus quoque
pro novo vectigali Hungarico agetur, quaestores Hungari audiantur.
Et cum hi quoque quoad aliquos articulos partialitatis studio abripi possint, justa vero
portorii proportio ab aestimatione mercis plurimum dependeat, interest ut ipsa aestimatio
vectigali semper adjiciatur; si enim haec palam constet, facilius et detegentur et
corrigentur errores, si qui fortasse quoad aliquos articulos irrepserint.
§ 91.
Postquam conformandum praemissis principiis vectigal
primum merces
adveniunt, advocato tantum coetus magistro, securam continuo vecturam habere possit. Donec
itaque id ipsum in via Fluminensi constituatur, nunquam haec concurrentiam
Tergestinae sustinebit, adeoque Hungaria tot transportuum jacturam eousque semper patietur.
Alterum nec Pettovii uno ictu effectum fuit; sed prout commercii cursus per regulatam
vecturisationem accrevit, ita id ipsum plures mercatores eo sensim allicuit. Si per
regulandam in via Fluminensi rem vecturariam commercii cursus continuo
Ad hanc autem
promovendam ab augendo nautarum numero exordium fieri debet. Nisi enim numerus nautarum in
littorali Hungarico augeatur, commercium Hungaricum aliis nationibus, quae propriis navibus
et producta Regni evehent, et necessarias exoticas merces inducent, semper obnoxium et
subalternum manebit. Littorale hoc in longitudine quidem vix ultra 14.
Hungarica milliaria protenditur; verum regio haec solum sterile,
populationem vero copiosam habet, adeoque cum multae illi seu ab
nec eotum
lege canonisata fuerit, nec nunc ut solo laborum hydraulicorum titulo canonisetur intersit.
Possunt enim dirigentes per legalium circulorum numerum constitui, et si forte progressu
temporis unus singulo circulo dirigens non sufficiat, poterit eorum numerus semper a
ratione circulorum augeri. Caeterum hydraulicum institutum non potest ita
organisari, ut comitatenses a dirigentibus geometris, hi vero a Departamento Hydraulico
dependeant. – Si enim id constituetur, posset ipsum iterum hoc
audiet, sicque demissam superinde opinionem suam Suae
Majestati repraesentabit, emanandae vero erga hanc benignae resolutionis effectum
procurabit; ubi tamen generale aliquod planum, quod nonnisi Departamento Hydraulico concredi
potest, elaborandum veniet, illud semper alicui ejus adjuncto committatur, et super hujus
demum elaborato director suam depromat opinionem.
Motiva.
Hydraulica et geometrica opera adeo sumtuosa geometrarum vero plana et opiniones, teste
quotidiana experientia,
Si generale aliquod planum elaborandum fuit, hactenus promiscue tantum ad Departamentum
Hydraulicum relegabatur. Ut tamen et res ipsa magis enucleetur, et Consilium de ipsorum
etiam adjunctorum capacitate existimare possit, interest, ut illud semper per
adjunctum aliquem elaboretur, per directorem vero tantum revideatur. Verum quidem est, quod
hac ratione generalia plana, licet plerumque momentosiora, unicam tantum subibunt
revisionem. Verum hic jam nullus secundae revisionis modus superest,
erectionem, et viarum e locis emporialibus ad propinquiores navigationis
stationes ducentium instaurationem exhauriat. Et cum omnes hi labores ad semel suscipi non
possint, ipsum etiam qua serie peragendorum horum laborum ordinem determinabit. In
determinandis laboribus semper ad id reflectet: an procuranda per eos utilitas publica
necessariis in eos expensis correspondeat? Eorum vero, quos omnino suscipiendos esse
determinaverit, accurata, quoad res admittit, laboratorum et sumtuum schemata elaborabit.
nunquam ad solos civitatis limites
restringitur. Quanta autem provisio pro tota, ad quam se ejusmodi mercatoris distractio
extendit, peripheria necessaria sit, id magistratus civitatis calculare non
potest. Ipsa haec provisionis necessitas eosdem limites semper non retinet, sed cum
populationis incremento assurgit. Fit itaque per ejusmodi numeri mercatorum restrictionem
ut beneficium, e quo plures cives honeste subsistere potuissent, paucorum cupiditati in
forma monopolii tradatur. Ubi e converso si plena
beneficiorum, inter quae jus quaestus etiam reputatur, particeps efficitur.
Non potuit itaque magistratus etiam cum Electae Communitatis assensu jus hoc, in
praejudicium totius civium corporis, ad pauca tantum individua restringere. Confirmatio
autem semper relativa est ad confirmatum, adeoque si id, quod confirmatur,
invigorosum est, ipsa etiam confirmatio vim suam amittit.
Proinde pro amittenda, quam emtores pro jure quaestus deposuerunt, summa non fuit
necessaria lex anterior, quae
vitae suae
testimonium a jurisdictione, in qua degit, excipere, deinde hanc seu Vice-Comiti, seu judici
civitatis exhibere, et ab alterutro horum scriptam quaestum hunc exercendi
facultatem impetrare debet. Testimoniales autem et scripta ejusmodi facultas semper
gratis expediatur neque alias negari possit, quam si eam sollicitans aut
suspectus, aut a mala vita reipsa jam notatus sit. Qui sine ejusmodi facultate domalem
quaestum exercuerint, tamquam vagi intercipiantur, et ad locum originis relegentur.
autem, quae facultatem hanc bonae existimationis hominibus negaverint, aut
aliquam seu a testimonialibus seu a facultate ejusmodi taxam exegerint, in poena 100
florenorum convincantur.
Respectu haereditariarum vero Germanicarum Provinciarum reciprocum semper
observetur, id est, si domalis quaestus Hungaris in illis provinciis liber fuerit, idem
incolis earum provinciarum etiam in Hungaria concedatur. Sin, hi etiam in prima statim, quam
in Regno attigerint, statione, a quaestu hoc inhibeantur, et ad locum originis
ignorat quod aliquarum civitatum, quae olim florebant,
annuae nundinae nunc miserae langueant, et vicissim. Omnia haec
naturalis commercii cursus regit, qui nisi eidem impedimenta per
Legislationem aut irrepentes sensim abusus ponantur, eo semper sponte
inclinat, ubi cum maxima utilitate exerceri potest.
Quod pecuarias nundinas in particulari attinet: viguit quidem hactenus usus
ille quod pecora nonnnisi in talium locorum hebdomadalibus nundinis distrahi potuerint,
etiam cum illis articulis, qui in officina
ejusmodi prostant, aliis per dominum terrestrem interdici non potest; non potest etiam
dominus terrestris coemtionem alicujus articuli in terreno suae jurisdictionis ad unum
tantum mercatorem restringere, sed haec libera semper omnibus patere debet.
Motiva.
Quod in arbitrio domini terrestris situm sit officinae erectionem admittere vel
prohibere, id ex ipsa libera fundo suo utendi potestate deducitur. Non possunt
de casu ad casum definiri, aut mero administrationis
publicae arbitrio committi deberet. Primum utilissimis et urgentibus hydraulicis
operibus moram saepius injiceret, quia legislatio, quae in singulo casu controversiam
ejusmodi decidat, non semper in promtu est; alterum variis de causis vix expedire videtur.
Quod summum est, proposuimus supra §-pho 128. ut non tantum planum regulandae et
capitalis et collateralis navigationis, sed et ipse qua serie
suscipiendorum
Cujus
sententiae antequam rationem reddat Deputatio, ipsam instituti schedarum
bancalium theoriam paucis exponendam esse existimavit.
Institutum hoc varias quidem formas recipere potest, ejus tamen
scopus is semper est, ut per has massa signorum repraesentativorum
augeatur, id est, ut schedae hae in idea populi eundem, quem paratum
aes, obtineant valorem, et cum illae majorem insuper et conservationis et
transportus
faciendae assignationis nonnisi in decernendis
primis aut defigenda inventori utilis alicujus instituti remuneratione
evenire possent. Cum tamen hae etiam, nisi in tempore assignentur, speratum effectum non
producant, Legislatio autem non semper consideat, ut hae quoque assignationes potestati
executivae relinquantur, expediens videbatur.
Ad §-phum 3. De cassa quidem indigenatus, et beneficiatorum extraneorum,
hactenus nonnisi de Diaeta ad Diaetam rationes Statibus reddebantur; verum
id quod nonnisi per adaequatam annuarum
perceptionum et erogationum notitiam obtinere potest. Caeterum possunt se etiam meritoriae
circa ipsam cassarum manipulationem considerationes evolvere. Has igitur discutere et id,
quod e re visum fuerit, definire Legislationi semper integrum est.
Ad §-phum 5. Augustus Josephus II, ut jam praemisimus, actionem pretii salis
pro aliquo tempore jam incameraverat. Exemplum proinde hoc cautelam istam necessariam
effecisse
et leges non tantum moderni, sed futuri etiam temporis rationi
accomodare debet. Quoad commercium vero praesentem tantum statum respicere,
ordinationes suas huic accomodare, has, prout novae circumstantiae emergunt, mutare, et
novis circumstantiis, novas semper leges aptare debet. Et ideo Deputatio haec, antequam ad
legum projecta descendat, actualem commercii, omniumque in hoc influentium
objectorum statum, ea qua potuit exactitudine elaboratum, ob oculos ponendum
existimavit. Futuris
erigere velint. Cum tamen tuto praevidere
liceat, quod commercium, nisi necessarius in ejus promotionem fundus stabiliatur, nunquam ad
eum, cujus Hungariam natura capacem fecit, florem provehendum, imo per actualem commercii
vicinorum populorum praeponderantiam semper magis et magis labefactandum sit, Deputatio vel
dubitare nefas esse existimavit, quod Status Regni eam, quam vel per commissam Deputationi
huic fundi publici elaborationem etiam apud exteros excitarunt exspectationem,
ultro expleturi sint.
qui multum important,
nullum onus obveniret. – 2. Si classes privilegiatae ad aliquam pro fundo hoc
quotannis praestandam summam se obligent. Et hunc quoque modum rejicit, quia stabilem
redoleret contributionem. – 3. Si eaedem classes semel pro semper talem summam conferant,
cujus interusurium jam exstanti salis fundo junctum commercialibus necessitatibus utcunque
sufficiat.
Et hanc modalitatem amplectendam, quatuor milliones ad semel offerendos, exinde vero
continuandum oblatum facere expediat, et summae in utrumque casum quantitatem sublimiori
Inclytorum Statuum et Ordinum judicio, cognito in bonum publicum zelo, et innato genti
Hungarae generosi animi ductui, ultro submittit: in casum tamen illum, quo oblatum semel pro
semper, etiamsi in 4 millionibus, fiat, summam hanc non statim in occurrentes commerciales
usus expendendam, sed elocandam, eadem vero occasione, cum benigno Suae Majestatis assensu,
excudendas esse schedas bancales ad vires interusurii offerendae summae, v.gr.
aliae, iterum tantum ad vires
200 000 florenorum, donec observatum fuerit difficiliorem jam evadere earum erogationem;
tunc enim ab ulteriori earum excusione statim desistetur. Quodsi vero schedae hae facilem
continuo cursum retineant, excudentur successive in eadem semper quantitate aliae, donec
ipsam elocati capitalis summam, v.gr. 4 milliones attingant, et
tunc ab omni ulteriori earum procusione simpliciter abstrahetur.
Si schedarum harum erogatio, antequam illae summam elocati
quantitati correspondentem summam tunc statim conferant, interest ut ab ulteriori earum
procusione supersedeatur. Cum enim casus aut totalis, aut maximae earum partis redemtionis
ex inopino emergere possit, realis quantitati schedarum harum admensus fundus
semper praesto esse debet, e quo illae, emergente ejusmodi casu, prompte exsolvantur. Id si
praestari non possit, collabetur creditum nationale, idque inevitabilem omnis
etiam commercii ruinam post se trahet: et ideo si excussis ultra vires jam praeexstantis
schedarum harum cursus erunt de tempore in tempus
aliqui, qui schedas suas a cassa redimi procurent; donec tamen, diminuta extrinseco quopiam
casu circulantis pecuniae massa, schedae hae extra debitam cum illa proportionem
collocentur, suum illae creditum semper retinebunt, adeoque ipsae ab uno
redemtae schedae ab alio iterum acceptabuntur, et sic proventui, quem calculavimus, nihil
decedet. Verum si massa circulantis pecuniae diminui contingat, aut malevolis de
insecuritate Cassae Commercialis rumoribus eadem apud
circulatio minuetur, ad cassam refluent,
adeoque haec beneficium residuae quantitatis, nisi extraordinarius pestis, aut infelicis
belli casus commercium omne prosternat, ultro retinebit. In posteriori, cum
realis in elocato capitali fundus semper praesto futurus sit, et erga hunc
parata etiam in notabili quantitate intra breve tempus haberi possit, per promtam eorum, qui
primi schedas suas redimi urgebunt, exsolutionem rumores ejusmodi facile
dissipari, redemtaeque schedae in novum cursum
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.