Your search found 15178 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 13587-13795:

amice! 1 Intelligo (NAZ, EAE, vol. 113, nr. 33) fidedigne parochos ordinationem tuam circa processiones ita maligne intelligere quasi prohibitio haec plebi deberet publicari, id autem citra periculum fieri non posse aiunt. 2 Ubi tamen naturalis ordinationem hanc exsequendi via est ut illi sic dictas vicinias non publicent et, si quis e parochianis memor prioris usus rationem intermissionis huius deposcat, eum capacitent quod

huius deposcat, eum capacitent quod peregrinationes eiusmodi debeant esse voluntariae, officium autem suum sit illis, qui proficisci nolunt, ordinariam devotionem peragere. 3 Nisi impediveris ne parochi publicationem hanc instituant, indubie complures id ita malitiose facient ut facile inde ingratus aliquis effectus sequi possit. 4 Quare id tibi notificandum esse duxi, ad hoc ut tu pro tua prudentia efficax rei huic remedium ponas. 5 Ego certe eos diserte instruendos esse puto quod mens tua ea fuerit ne

suum sit illis, qui proficisci nolunt, ordinariam devotionem peragere. 3 Nisi impediveris ne parochi publicationem hanc instituant, indubie complures id ita malitiose facient ut facile inde ingratus aliquis effectus sequi possit. 4 Quare id tibi notificandum esse duxi, ad hoc ut tu pro tua prudentia efficax rei huic remedium ponas. 5 Ego certe eos diserte instruendos esse puto quod mens tua ea fuerit ne illi amplius vicinias promulgare ausint. 6 Qui autem aut id fecerit aut prohibitionem

4 Quare id tibi notificandum esse duxi, ad hoc ut tu pro tua prudentia efficax rei huic remedium ponas. 5 Ego certe eos diserte instruendos esse puto quod mens tua ea fuerit ne illi amplius vicinias promulgare ausint. 6 Qui autem aut id fecerit aut prohibitionem processionum plebi diserte publicaverit, eum condignas inobedientiae suae poenas daturum. 7 Vale, meque ut facis ama. Jakovlye, 24. Septembris 1793.

petiturum coram qua de sparsis contra te calumniis te purges. 4 Ut vel capita calumniarum harum in forma probante proferre possis, debes habere copiam capitularis et Briglevichianae instantiae; quae enim adversus te verbo spargebantur, quis horum author fuerit, id tu nunquam probabis; adversarii autem tui se illa procudisse impudenter pernegabunt. 5 Quae tamen illos Viennae coram individuis altiorum instantiarum sparsisse certo comperies; si tales, a quibus ea didicisti, in

quod totus illorum scopus futurus sit ut decreta tua seriatim in revisionem non assumantur, sed totum opus, tanquam novatorium et moderno tempori minus accomodum, reiciatur. 8 Et ideo ad hoc antevertum omnes tuos conatus intendere et urgere debes quod, vel ad id determinandum an opus re ipsa inidoneis huic tempori novitatibus refertum sit, decreta seriatim executi debeant. 4,8 antevertum] sic | debeant] debant 9 Si hoc impetrasti, facile efficies ut Coloczensis suam ocius

iniveris, praecipue tibi commendo ut in scriptis et productis tuis brevis sis et nihil seu dicas seu producas quod ad substantiam rei omnino non pertineat. 17 Exhorrui quando a Francisco intellexi te ingentem cistam actorum tecum abstulisse. 18 Pertinet id quidem ad supremam cautelam, cum saepe homo praevidere non possit cuius instrumenti usus se evolvere queat. 19 Sed si tu vel dimidiam voraginis huius partem produxeris, primum dabis adversariis amplam cavillandi occasionem, dein negotium efficies perquam

31 Quare te impense oro, velis testimonium hoc Francisco ocius transmittere, una eum iubere ut negotium hoc medio tui agentis Romani urgeat, si fieri potest, etiam nomine tuo, ea de causa quod alioquin defectu cooperatorum labores. 32 Si autem putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id 4,33 id ad] ad id

labores. 32 Si autem putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id 4,33 id ad] ad id ad ad salvandum in periculo etiam salutis animae constitutum hominem facturus sis. 34 Ceterum quartum, quintum et sextum tomum Schmittii accepi. 35> Sed quantum recordor, prodiit etiam

Si autem putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id 4,33 id ad] ad id ad ad salvandum in periculo etiam salutis animae constitutum hominem facturus sis. 34 Ceterum quartum, quintum et sextum tomum Schmittii accepi. 35> Sed quantum recordor, prodiit etiam septimus et octavus. <36 Si

putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id 4,33 id ad] ad id ad ad salvandum in periculo etiam salutis animae constitutum hominem facturus sis. 34 Ceterum quartum, quintum et sextum tomum Schmittii accepi. 35> Sed quantum recordor, prodiit etiam septimus et octavus. <36 Si ita est,

Kockium octo annis occidentales Americae oras perlustravit. 39 De successu negotiorum tuorum si tibi molestum est me de tempore in tempus edocere, mihi sat erit si eum Francisco breviter indicaveris, una eidem commiseris ut id mecum communicet. 40 Vale. Jakovlye, 21. Octobris 1794. 5. Zagrabiae, 10. Decembris 1794.

Staat von Nort America in seinen neuen Zustande, Berlin, et von Desodoard Philosophische Geiste der franzoesischen Revolution, 2 tom. in 8-vo. 15 Hos ut tibi praeferenter procures, eo magis tibi suadeo quod exiguo pretio veniant et quod id, postquam iam de pace (de qua immortales sint Omnipotenti gratiae) iam constat, tanto tutius praestare possis. 16 Vezda prichmu domache novine, vre szem chul nekoja, kako szu nakanyena. 17 Imas lepu priliku

povem kak je on drughi ki tu isztu chaszt ische z tobum baratal, koje sztoprav pred malem vremenom szem zeznal. 23 De reditu tuo videris consilium commutasse, quamquam e mea coniuge intelligens quod referens Semsey pro duobus mensibus missionem acceperit, id, quod prima tua littera 6,23 prima tua littera sic te facturum esse scripseras, certo crediderim. 24 Quare significa mihi quid demum de tuo reditu constitueris; nosti enim quod ardeam desiderio te

consulto non responderi, quaeso te significa mihi causam huius aenigmatis. 14 Ad meam in causa Pethoiana instantiam resolutio aut iam prodivit aut certe proxime emanabit. 15 Rogo te ut iam discedentem rogavi. 16 Si quid conferre potes ad id ut proiectum internae hospitalis regulationis per Vlassichium, negotium vero de erigendo novo capitalis huiatis scholae aedificio per Langium proximius conficiatur, rem publico utilem, mihi gratam praestabis. 17 Significa mihi

| eorsum] seorsum Kolanović mittendi, quod mihi manifestaveras, perstitisses. 22 Interea, si iam de eo aliter apud te constituisti, quaeso te per omnia, ne exsolutionem adminus aedificii aestimationali pretio difficultes, id enim convelleret totum, iam altissimo etiam foro approbatum, fundationalium xenodochii capitalium schema, praesertim cum tuo exemplo iam Capitulum etiam vacillare incipiat circa aedificii sui seu licitationem seu exsolutionem. 23 Et cum propter reliquas

mentem quantocius scire intersit, quaeso te rescribe proximius et mihi et tuo homini. 24 Propter certam combinationem, quam hic describere taediosum foret, scire cupio an societas canalem Colapianum sequente anno effective resumptura sit? 25> Id tu ab ipso comite Aponyi tutissime rescire potes. <26 Quare quaeso te, fac me de eo certiorem, uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? 27 Metuo vehementer ne noster Districtus

Iulii 1798. Chare amice! 1 In (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 49) praeiudicium iteratarum legum hactenus nullus Croata potuit penetrare ad Septemviratum; nullus autem propiorem ad id spem habere potuit, quam noster Millos qui antea per octo, ut credo, annos in nostra Districtuali tabula, nunc vero in Regia, iam in undecimum annum servit. 2 Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS;

dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae vacantiae in Septemviratu enatae fuissent, porrexit ille instantiam, una et palatini patrocinium imploravit, qui id illi benigne addixit. 3 Sed tunc Bernath, titulo religionis (quia praedecessor eius fuit acatholicus), Németh vero ex alia politica causa nominati sunt. 4 Nunc improvisa huius promotio novam vacantiam facit, pro qua palatinus nullum adhuc

erat praenotatum habet 5 Quare repetit Millos suam instantiam et palatini patrocinium denuo implorat. 6 Putat tamen ad optatum eventum plurimum conferre posse, si tu quoque vices tuas suis locis et modis interponas. 7 Ut id facias, hac posta, ut mihi dixit, te exorat, rogavit tamen me, ut ego quoque id tibi velim commendare. 8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa

suam instantiam et palatini patrocinium denuo implorat. 6 Putat tamen ad optatum eventum plurimum conferre posse, si tu quoque vices tuas suis locis et modis interponas. 7 Ut id facias, hac posta, ut mihi dixit, te exorat, rogavit tamen me, ut ego quoque id tibi velim commendare. 8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi

6 Putat tamen ad optatum eventum plurimum conferre posse, si tu quoque vices tuas suis locis et modis interponas. 7 Ut id facias, hac posta, ut mihi dixit, te exorat, rogavit tamen me, ut ego quoque id tibi velim commendare. 8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus

id facias, hac posta, ut mihi dixit, te exorat, rogavit tamen me, ut ego quoque id tibi velim commendare. 8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut

ego quoque id tibi velim commendare. 8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis;

qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis; modum et canales, per quos id efficere possis, non est quod tibi suggeram. 11 Haec tibi usus rerum et grave, quo polles, iudicium ultro indicabunt. 12 Pro aliqua tantum tui directione tibi significo, quod Millos amicum habeat comitem Amade, qui iam occasione nupernarum vacantiarum

1 Non (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 52.) tui oblivione factum est quod in postremis meis nullam promissae lucubrationis mentionem iniecerim, sed quia puduit me quod datam fidem tam diu non expleverim. 2 Impediverunt id variae, partim sanitatis, partim domesticae circumstantiae, quas hic recensere nihil interest, effeceruntque quod non nisi ante paucos dies operi manum admoverim. 3 Si, ut olim, pomeridianis etiam et vespertinis horis laborare possem, absolverem illam intra

in casum promotionis Milossii aliquis gentilis noster supernumerarius renuntietur. 12 De confecta cum Gallis pace iam plures etiam alii credibiles nuntios acceperunt. 13> Immo iam condiciones eius sparguntur. <14 Ego tamen non possum id combinare cum continua et severa transportandi in Italiam frumenti adursione. 15 Ut benignae menti satisfiat, comitatus meus vires suas adeo intendit quod vix decem vecturae in toto comitatu domi remanserint, ita quod ipsum hospitalis laborem ea de causa abrumpere

efficiat, nam praeter pabuli in partibus illis caristiam reparatio currus, frequentior equorum soleatio notabiles sumptus requiret. 17 Peribunt certe etiam complura animalia, de horum autem indemnizatione nullam hactenus assecurationem habemus. 18 Ni id fiat, redigentur ad incitas animalium illorum posessores, id autem incassationem contributionis difficilem efficiet. 19> Amade in investigatione strenue procedit. <20 Vellet illam terminare ante 20. huius; pro hac enim die congregationem comitatui suo

reparatio currus, frequentior equorum soleatio notabiles sumptus requiret. 17 Peribunt certe etiam complura animalia, de horum autem indemnizatione nullam hactenus assecurationem habemus. 18 Ni id fiat, redigentur ad incitas animalium illorum posessores, id autem incassationem contributionis difficilem efficiet. 19> Amade in investigatione strenue procedit. <20 Vellet illam terminare ante 20. huius; pro hac enim die congregationem comitatui suo praefixit. 21 Cum tamen aliqui testes remoti

Vellet illam terminare ante 20. huius; pro hac enim die congregationem comitatui suo praefixit. 21 Cum tamen aliqui testes remoti habitent, nescio an eos interea arcessere poterit. 22 Hic quoque instantiam Millossii per suos canales secundavit, id quod auget spem meam de optato successu. 23 Ego illum necdum vidi quia per hoc tempus urbem non intravi. 24 Promisit ille quidem quod, ut primum laborem terminaverit, ad me excurrere velit, sed hunc ille usque 14-tam huius vix concludet;

non constabant. 26 Ego nec tuo, nec ullius alterius iuris gladii privilegio cupio derogare cum illud in lege fundatum esse sciam. 27 Quod si autem propter renitentiam erga publicas dispositiones capti sunt, habebis ipse tantum aequitatis ut agnoscas id rite factum esse neque eos tibi in hoc casu resignari posse. 28 Capitulum idem quod tu exemptionis privilegium sibi arrogat, et tamen, dum comitatus protervos Sancto-Simonenses capi et puniri fecit, nec se movit nec per id iura sua laesa esse existimavit.

habebis ipse tantum aequitatis ut agnoscas id rite factum esse neque eos tibi in hoc casu resignari posse. 28 Capitulum idem quod tu exemptionis privilegium sibi arrogat, et tamen, dum comitatus protervos Sancto-Simonenses capi et puniri fecit, nec se movit nec per id iura sua laesa esse existimavit. 29 Patere ut pro iure amicitiae, quae inter nos viget, coniecturam meam tibi ingenue aperiam. 30 Invalescit in dies magis opinio illa publici quod aliqui e tuis officialibus concitent Colapianos tuos

Invalescit in dies magis opinio illa publici quod aliqui e tuis officialibus concitent Colapianos tuos subditos ne se contributioni submittant. 31 Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis suspicio mihi suboritur quod idem officialis tuus, qui eos ad id te inscio sufflaminabat, metuens ne per illos prodatur, apud te agat ut illos reclames. 32 In hunc autem casum vides ipse quod comitatus tibi deferre non possit, immo quod ad eius officium pertineat authorem culposae huius machinationis detegere et promeritae

10,6 meae] corr. auctor ex suae tempus suspendere velit. 7 Nescio quid facturus et an mihi vel responsurus sit. 8 Cum nunc Viennae sit, pro veterana tua erga me amicitia te exorandum duxi ut tu quoque illum, quantum potes, ad id persuadeas, eidemque ingenue aperias quod ad id per me sis 10,8 sis] sim requisitus. 9 Proponas illi quod mihi negotiosa occupatio iam in naturam transiverit; quod hoc sit unicum senectutis meae solatium; quod ille etiam

tempus suspendere velit. 7 Nescio quid facturus et an mihi vel responsurus sit. 8 Cum nunc Viennae sit, pro veterana tua erga me amicitia te exorandum duxi ut tu quoque illum, quantum potes, ad id persuadeas, eidemque ingenue aperias quod ad id per me sis 10,8 sis] sim requisitus. 9 Proponas illi quod mihi negotiosa occupatio iam in naturam transiverit; quod hoc sit unicum senectutis meae solatium; quod ille etiam in Hungaria commodiorem sibi comitatum proximius

titulum obtestor ut eum disponas quo ille tecum collaboret ut eos adminus, qui in similli casu Sigraio concessi sunt, favores consequar, nempe integrum salarium et comendatiam. 16 Ego Amadeum nunquam offendi, spero proinde quod id omnino facturus sit. 17 Utprimum de tota re certi quid compereris, quaeso te, significa mihi et eripe me his incerti status angustiis. 18 De elaboratione punctorum debeo cum rubore agnoscere quod datam fidem explere non potuerim.

futurum supremum comitem Comitatus Zagrabiensis et quod de praetensis comitatus huius disordinibus Budae et Pesthini declamaverit, tu ipse credes dum tibi reduci data, quae hac de re habeo, indicavero. 2 Si bonam suam fidem sustinere voluit, poterat declarare, quod id ille tantum pro casu meae mortis intellexerit. 3 Nunc dum rem adeo evidentem negat, immerito sane querulatur me in characterem suum iniurium fuisse. 4 Ut ut sit de eo, si ego sentirem quod surdities mea me ab explendis muneris mei partibus

hodiedum conservo. 9 Ego negotium viarum per commissariaticam administrationem ad merum arbitrium reductum ad normalia principia revocavi et in his illud per celebrandam bis singulo anno viarum deputationem conservari procuro. 10 Scio comiti Amade id etiam relatum fuisse quod processuales non attenta publica dispositione, quas ipsis lubet, vias reparari curent. 11 Verum si vult, convincam ego illum per acta publica quod hoc perinde falsum sit, sicuti et illud quod acta particularium congregationum in

ego illum per acta publica quod hoc perinde falsum sit, sicuti et illud quod acta particularium congregationum in generalibus non referantur. 12 Ego regulatum iudiciorum tam civilium quam et criminalium cursum per id sustineo quod seriem utriusque ordinis causarum mihi quotannis exhiberi curem et, sicubi protellationem observem, procedentem urgere non intermittam. 13 Denique ne negotia adhaereant, ego de congregatione ad congregationem scontro fieri curo et cum

mihi volunt imputare. 17 Dicunt quod propter meam nimiam indulgentiam magistratuales, ac praesertim vicecomes et notarius, pro arbitrio agant. 18 Hic enimvero ad propriam tuam notitiam tuto possum provocare. 19 Recordaberis enim quod hactenus id potius mihi obiectum fuerit quod nimis despotice agam. 20 Ita cum alii me despotismi, alii e converso remissionis arguant, evidens est quod in utroque medium teneam, id est quod magistratuales quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt

ad propriam tuam notitiam tuto possum provocare. 19 Recordaberis enim quod hactenus id potius mihi obiectum fuerit quod nimis despotice agam. 20 Ita cum alii me despotismi, alii e converso remissionis arguant, evidens est quod in utroque medium teneam, id est quod magistratuales quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores

severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit. 23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de singula eius expressione rationem reddere. 24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad personalitates

personalitates descendatur. 25 Hoc vero una tantum vice evenit, in negotio Zamersiensi, in quo et ego et ordinarius vicecomes interessabar, in hoc enim tuus Petrovich et senator Spissich se mutuis conviciis re ipsa prosciderunt. 26 Verum ut primum id ego intellexi, disposui continuo ut unus e fiscalibus sessionibus continuo intersit et contra excedentem 12,26 excedentem] add. auctor actionem violatae sedis continuo levet. 27 Ab eo tempore nihil amplius

triennio opus habeo. 41 Quare si haec omnia iis, qui ad clavum sunt, debite ob oculos ponas, agnoscent indubie publici interesse ut ego per hoc adminus tempus (si adhuc Deus tam diu vitam prolongare dignatus fuerit) in officio conserver. 42 Ut autem id re ipsa praestes, per veteranam nostram amicitiam te etiam atque etiam oro. Vale. Jakovlye, 16. Octobris 1798. 43 Draghi prijatel. Ja szem potlam

expositiones hunc titulum gerunt: Nos universitas praelatorum, baronum, magnatum, et nobilium. 4 Si e stylo hoc Status definiri deberent, aut barones distinctum a magnatibus Statum efficere, aut si id non concedatur, tres tantum Status in Hungaria admitti deberent; quorum neutrum congruit spiritui constitutionis. 5 E converso in omnibus actis Diaetalibus, dum Deputati ad qualemcunque functionem peragendam exmittuntur, semper ita exprimi solet:

Statu (per quem civitates intelliguntur) NN. 6 Iuxta hunc stylum barones et magnates eundem, nobiles e contra et civitates distinctum Statum efficiunt, sicque Hungaria hos quattuor Status numerat, id quod reipsa etiam systemati constitutionis nostrae apprime congruit. 7 Iam evidens in stylo publico contrarietas videtur non esse porro tollenda, verum stabilito semel eo quod praelati primum, barones et

§-o 3-o 1 Relate ad obiectum A. erunt fortasse aliqui qui praelatos imposterum per repraesentantes ita evocandos esse existiment ut aliquot tantum nomine etiam reliquorum episcopi compareant. 2 Verum id quidem rationibus reipublicae minime conducere videtur. 3 Legislatores distinctionem Statuum non alia certe de causa induxerunt quam ut per mutuum votorum aequilibrium singuli Status iura tanto facilius sarta et tecta conserventur. 4 Ut aequilibrium

4 Ut aequilibrium hoc conservetur, si Status praelatorum tantum per repraesentantes evocaretur, vel etiam Status magnatum per repraesentantes tantum evocari, vel paucis illis praelatorum repraesentantibus votum curiatum, id est tale quod voto totius magnatum Status aequipolleat, attribui deberet; neutrum autem expedit. 5 Quomodo enim Barones Regni, quomodo Supremi Comites per repraesentantes evocari possent, quando ipsorum saepe comitatuum interesse ad

Supremos Comites obversatur, et sicut hi comitatus suos per Vice--Comites, ita episcopi per vicarios diaeceses suas interea facile possunt administrare; quare tam praelatorum quam et magnatum personalis evocatio porro etiam conservanda, sed id tantum rite expendendum videtur: quinam ad hunc, qui vero ad illum Statum reipsa referantur? Titulares episcopi porro ad comitia non evocandi. §-o 4-o

in comitiis donatos fuisse constat. 2 Hi itaque non ex systemate constitutionis, sed e posteriori eoque haud adeo antiquo usu sessionem habent. 3 Cum potestatem legislativam non tantum usus, sed ne lex quidem ipsa liget, id tantum expendendum venit an necessarium inter Status ipsos aequilibrium exposcat, ut hi ius suffragii porro retineant; cum catholicorum episcopatuum numerus notabiliter auctus sit, et fors re ita exposcente adhuc augeri possit; cum episcopi uniti postremis comitiis iure

ex cathegoria officii non refertur quidem ad Statum praelatorum, et de hoc vulgaris traditio viget quod propter evulsam ab evangelicis in comitiis 1625-ti, dum in negotio religionis fervidius peroraret, barbam sessionem inter praelatos per articulum 61. obtinuerit; verum id se secus habere diplomatice constat. 2 Nimirum occupata a Venetis Aurana unicum, quod e bonis prioratus huius Augusta Domus Austriaca retinuit, Gore, praepositurae Zagrabiensi cum titulo Gubernatoris Prioratus Auranae collatum fuit.

Titulares comites et barones porro ad comitia non evocandi. §-o 7-o 1 Relate ad Statum magnatum. In prima et secunda regum epocha pro magnatibus non nisi Barones Regni et Comites Parochianos, id est Supremos Comites, habitos fuisse palam est. 2 Constat quidem diplomatice quod iam in prima regum epocha, qui minimae alicuius rei regiae curam habuit, iam titulum comitis talis rei gesserit, veluti comes falconariorum, comes

non in titulari magnatis charactere sed in eo consistebat quod populus talis dominii, in quo ipsis titulus perpetui liberi comitis concedebatur, a iurisdictione Supremorum et Vice-Comitum exemptus, iudicatui tribunalis ipsius talis domini terrestris subiectus fuerit, id quod postea per Mathiam decreti sexti articulo 12-o abrogatum est. 4 Constat praeterea quod in primis duabus epochis viguerint titulares bani aliique ministeriales barones, uti sunt dapiferorum,

superiores etiam possessionatorum religiosorum ordinum, denique ipsi absentum magnatum nuntii ius suffragii obtinuerunt, ita ut iuxta stylum modernum Inferior Tabula omnes quattuor Regni Status complecti censeatur. 4 Verum id quidem ipsi constitutionis Hungaricae naturae repugnat; haec enim, ut illam, quae Statibus competit, legislationis partem debite aequilibret, e primis duobus Statibus unum, e posteriori alterum corpus efformavit. 5 Non possunt itaque primi duo Status ita dividi

Ablegati absentum Magnatum cessent. §-o 12-o 1 Nihil tamen magis irregulare est quam Ablegati absentum magnatum in Tabula Inferiori; an ante 1608-vum vel legales magnates, id est Barones Regni et Supremi Comites, ius habuerint in casu absentiae repraesentantem suum ad comitia mittendi, non constat; nullum enim hactenus eius rei vestigium erutum est. 2 Hoc anno legis articulus quippe 1-mus ipsis ius hoc attribuit et sessionem ipsis

demonstrant; nimirum ratio ipsa admittere non videtur ut una singularis persona, etiamsi sit legalis magnas, ius se per alium repraesentandi perinde habeat sicut tot milia nobilium, qui unum comitatum constituunt. 9 Sat ipsis favoris constitutio attribuit per id quod, si compareant, personali voto fruantur; si iusta de causa absint, principium illud valere debet quod praesentes pro absentibus concludant. 10 Denique vel suffragia omnium, qui absentes magnates repraesentant,

voto fruantur; si iusta de causa absint, principium illud valere debet quod praesentes pro absentibus concludant. 10 Denique vel suffragia omnium, qui absentes magnates repraesentant, Ablegatorum pro curiatis, id est pro votis Status magnatum reputari deberent, vel connumerari ad vota Status nobilium ideo quia Ablegati hi absentum ex hoc Statu leguntur. 11 Primum stare non potest quia secus Status magnatum duplici voto gauderet, uno in Superiori, altero in Inferiori

debeat. 14 Sane numquam Diaeta rite organizabitur nisi Tabula Inferior ad duos, comitatuum nempe et civitatum Status reducatur, sicut Superior Tabula e duobus aliis, episcoporum videlicet et magnatum Statu, consistit; prouti id inferius, ubi de aequilibrio inter corpora legislativa stabiliendo agetur, uberius apparebit; id autem haud secus obtineri potest, quam si Ablegati absentum, etiam legalium magnatum, simpliciter cessent, capitula vero et conventus, quae non sunt fidedignitatis

comitatuum nempe et civitatum Status reducatur, sicut Superior Tabula e duobus aliis, episcoporum videlicet et magnatum Statu, consistit; prouti id inferius, ubi de aequilibrio inter corpora legislativa stabiliendo agetur, uberius apparebit; id autem haud secus obtineri potest, quam si Ablegati absentum, etiam legalium magnatum, simpliciter cessent, capitula vero et conventus, quae non sunt fidedignitatis praerogativa, praepositi vero abbates possessionatorumque religiosorum superiores, sicut et reliqui nobiles,

nisi status quaestionis quoad obiectum hoc rite defigatur, nunquam illud fundate exhaurietur. 2 Iam vero status quaestionis non in eo versatur an comitatus et civitates eam, quam ipsis libet, activitatem tribuere adeoque eam vel ampliare vel restringere possint; id enim tritum illud axioma, quod mandatarius non nisi eam habeat potestatem, quam ipsi mandans concedit, extra dubium ponit; verum in eo quaestio versatur an reipublicae intersit ut simul constituta potestas legislativa restrictos tantum ad praescripta puncta mandatariatus

13 Iam vero ut primum exercitium potestatis legislativae ipsis comitatuum et civitatum Ablegatis competit, suapte sequitur quod instructiones, quas a comittentibus suis accipiunt, tantum consultivae esse debeant, non imperativae; id est quod Ablegati singulum instructionis suae punctum, nisi novis argumentis, aut per mutatas interea circumstantias aliter persuadeantur, sustinere, neque ab illis ex ullo personali suo motivo recedere queant; in negotiis tamen, quae praeter suam instructionem occurrunt,

ullo personali suo motivo recedere queant; in negotiis tamen, quae praeter suam instructionem occurrunt, aut si circumstantias temporis aliud exigere videant, vota iuxta prudens suum arbitrium pro bono communi depromere et possint et debeant. 14 Et certe id ipsa legislationis natura exigere videtur; dum Princeps aut etiam privati negotia aliqua per delegatos tractant, negotia eiusmodi plerumque in paucis capitibus consistere solent; in his limitati mandatariatus facile locum habent; si enim seu

exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci audiunt argumenta, quae ipsos quidem movent, sed in comitatibus, dum talis sententia stabiliretur, in medium prolata non fuerunt; nullus enim vir honoratus contrariam sensui suo sententiam tueri potest nisi ad id altiori potestate cogatur. 17 Si vel haec in reflexionem sumantur, facile apparebit quam fluctuans, quam interminabilis evaderet comitiorum manipulatio, si limitatis eiusmodi mandatariatibus locus admitteretur.

provinciis consistit et tamen, quia harum repraesentantes non nisi cum limitato eiusmodi mandatariatu exmittuntur eaque de causa in singulo proposito superius casu novas a committentibus suis accipere debent inviationes, deliberationes comitiorum illorum adeo lentae sunt ut id pro intrinseco constitutionis Hollandicae vitio merito exponatur, et reipsa respublica tristes morae huius effectus iam saepius experta sit. 19 Quid fieret in Hungaria si 99 moralia, forte in obiectis legislationis necdum ita, ut sunt septem

argumento, si haec nova sint, deliberare deberent; nonne omnis Diaeta et taedio tam diuturnae morae et profundendarum in repraesentantes expensarum gravitate infructuose dissolvi, nonne sensim constitutio ipsa everti deberet? 20 Solet quidem argumento hinc id obverti quod sufficiat si pluralitas instructionum singuli huius Status sit conformis, et tunc minoritas iam non debeat recurrere pro novis instructionibus; raro autem eventurum sit ut instructiones plane in aequalibus ratis pro una et pro alia sententia conveniant.

civitates nihil statuerunt; in casu hoc reliquorum omnium comitatuum et civitatum repraesentantes privarentur voto positivo circa talia obiecta quia non possent ad comittentes suos pro instructione recurrere, proprium autem votum ipsis depromere non liceret, id quod ipsi naturae liberae constitutionis repugnat; in hac enim omnis qui ius habet ad legislationem concurrendi debet etiam potestate gaudere ad singulum obiectum positivo suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut aut

Argumenta, quae pro contraria sententia superius attulimus, iam per motiva nostrae opinionis omnia soluta sunt, praeter metum illum ne forte repraesentantes in transversum abripiantur; verum et hunc allegata Angliae, Americae, et Galliae exempla evertunt eritque id ipsum novo incitamento ne Ablegati ad Diaetas partium studio, sed ex genuina promovendae causae publicae consideratione legantur. Norma votizationis per capita etiam in Tabula Inferiori stabiliri debet.

eam motivo conservandi inter status aequilibrii fulciebant. 4 Qui posteriori favebant, eo nitebantur fundamento quod singuli ad comitia evocati votum eiusdem ponderis esse debeat et pro sensu nationis non nisi id accipi possit quod pluralitate votorum omnium in complexo sumptorum ablegatorum concluditur. 5 Ubique tamen demum pro votizatione per capita conclusum est; soli Poloni ius conclusae totius Diaetae sistendi singulo nobili detulerant, sed et

opportunitas admittere videtur; sed concedamus obstacula haec posse superari, quid si unius status votum pro affirmativa, alterius pro negativa concludat, quod certe frequenter eveniret; tunc ipso facto inactivum redderetur totius tabulae votum, id quod absque convulsione exercitii potestatis legislativae fieri non potest. 8 Iam vero in Hungaria singula tabula duos adeoque aequali numero status continet; natura proinde sua debet votizatio per capita in singula tabula stabiliri. 9

Vladislai *** decreti formam hanc universim praescribit. 10 Quominus in Inferiori Tabula hactenus usu venerit, diversa impedimenta, quibus removendis nunquam manus admota fuit, effecerunt. 11 Nihil proinde reliquum videretur quam ut id disquiratur quomodo impedimenta haec, quorum aliqua iam supra §-phis 10-o, 11-o et 12-o attingimus, tolli sicque legis illius effectus etiam quoad 16.10 quoad] quo ad Tabulam Inferiorem procurari possit?

sermo est, non de eo agitur ne, si vota totius tabulae aut notabilis adminus pluralitatis seu erga primam statim propositionem seu post exiguam concertationem coalescant, non possit tabula sensum suum etiam porro per conformem acclamationem manifestare. 15 Id tantum desiderantur ne graviora legislationis obiecta vagis clamoribus committantur, utve, si aut obstante pluralitatis silentio e paucorum tantum iam nimium protractis perorationibus aut ex ipsa acclamatione sensus pluralitatis tuto elici non possit, adsit fixa

clamoribus committantur, utve, si aut obstante pluralitatis silentio e paucorum tantum iam nimium protractis perorationibus aut ex ipsa acclamatione sensus pluralitatis tuto elici non possit, adsit fixa votizationis norma per quam hic tuto cognosci possit. 16 Id autem ut efficiatur, exigit ipsa mixtae legislationis natura, exigit ratio conservandae constitutionis, exigunt denique graves, quod modernus confusus suffragia edendi modus post se trahit, abusus. 17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec

graves, quod modernus confusus suffragia edendi modus post se trahit, abusus. 17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec princeps nec status ipsi, sed nec eorum repraesentantes aliud pro sensu et voto nationis habere possunt nisi id, in quod maiorem statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18

17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec princeps nec status ipsi, sed nec eorum repraesentantes aliud pro sensu et voto nationis habere possunt nisi id, in quod maiorem statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18 Ex his ipsis sunt qui nec pectus ita firmum, nec vocem ita sonoram habent ut in tam vasto cubili,

deliberationum ab iis unice ferme pendet quibus aut utrumque hoc donum aut pectus adminus ita firmum obtigit ut, si plures eiusmodi (quamquam pluralitatem longe adhuc non efficientes) voces suas uniant, ipsi pluralitati clamoribus suis imponere possint. 20 Ut id in facto ipso appareat, deberet tantum aliquoties periculum fieri ut ea, quae prius iuxta modernum modum iam pro conclusis habebantur, denuo liberis votis subiiciantur, et apparerent certe plerumque contraria ab iis, quae iam pro decisis habebantur, conclusa.

capacitatem, usurpandi; sed de hoc in politia comitiorum uberius. Quod ut perficiatur, impedimenta, quae obstant, tolli debent. §-o 17-o 1 Itaque nihil iam reliqui est quam ut id disquiramus qualiter ea, quae individuali votizationi in Inferiori Tabula obstant, sufferri possint? 2 Impedimenta haec ad tria capita recidunt, 1-o: quod ad tabulam hanc repraesentantes etiam privatorum admissi sint, veluti capitulorum

clarius est; ac his quidem impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio per capita etiam in Inferiori Tabula stabiliri; id autem secus perfici non potest quam si haec (demptis paucis illis, pro quibus, ut supra diximus, legalis ratio subversatur, individuis) e meris repraesentantibus, ut apud alios populos usu venit, consistat.

Istud iam maiorem tantisper subit considerationem. 7 Verum inaequalitas haec committentium etiam in Anglia et forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget, varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8 Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur; haec autem per classificationem comitatuum obtineri posse videtur ita ut iis comitatibus, qui 1-ae classi adscribentur, maior

inter duas ad invicem tabulas, tum inter principem et status in complexo sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua et principi et statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere possit? 3 Cum tamen iam id etiam in quaestionem vocari soleat an in illa etiam imperii forma, in qua pars legislativae potestatis principi, pars populo competit, hunc in plures status dispescere expediat; quaestione vero hac negative superata, supervacanea

Si optimates soli et legislativam et executivam exerceant potestatem, perferendis pro communi totius populi bono legibus iam tot individuorum privatum interesse obsistere solet e quot individuis senatus conflatur, et adhuc spiritus corporis, id est interesse totius in concreto ordinis optimatum, semper in bilancem venit, adeoque in pura aristocratia et longe pauciores adhuc quam in illimitata monarchia toti populo vere proficuae leges perferuntur et minus iuste effectuantur. 8 Pura democratia

praeda cedat. 17 Vel ex his satis apparet quod omnes summi imperii partes uni seu individuo seu corpori concredere securitatis personae proprietatisque civium non intersit, sed quod has inter principem et populum partiri expediat; quod id tutissime perfici possit si populus per repraesentantes suos in partem legislationis vocetur; quod in hoc casu debeat aliquis inter duo haec legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed

legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed inter ipsos etiam ad invicem status aequilibrio cura suscipi debeat. 18 Superest ut, qualiter id in Hungaria praestari possit, paucis expediamus. Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit? §-o 19-o 1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem

vocabamus, nil aliud sunt quam propositiones de quibus Status leges perferri exoptarent. 9 Quod si tamen Superiori Tabulae e re visum fuit ut ipsa etiam aliquam Inferiori Tabulae faciat propositionem, numquam id ipsi negabatur; non expedit itaque vetustum hoc institutum commutare nisi gravis aliqua causa et praesens utilitas subversetur, haec autem vix, ac ne vix quidem assignari potest. 10 In Anglia rex ipse caret iure propositionis et, si

petat aut aliud quid proponere velit, per ministrum suum (qui ipsa hac de causa ut districtus alicuius repraesentantem in Inferiori Tabula agere possit, semper procurare solet) per ministrum, inquam, suum, non qua talem, sed qua loci talis repraesentantem id perficere solet. 11 Ut primum sola Inferior Tabula totam nationem repraesentat, ut primum rex ipse iure propositionis non gaudet, in consequens certe fuisset illud Camerae Superiori, id est Tabulae Optimatum, quae perinde

sed qua loci talis repraesentantem id perficere solet. 11 Ut primum sola Inferior Tabula totam nationem repraesentat, ut primum rex ipse iure propositionis non gaudet, in consequens certe fuisset illud Camerae Superiori, id est Tabulae Optimatum, quae perinde pro distincto a natione corpore consideratur, deferre. 12 A contrario ergo in Hungaria, ubi rex iure propositionis gaudet, ubi nationem omnes simul sumpti Status repraesentant, inconsequens foret ius hoc duobus

multiplicari. 15 Neutrum est impracticabile; ad tres enim possent reduci vel ita ut Status praelatorum cum Statu magnatum pro eodem reputetur, veluti in Anglia, ubi episcopi non qua tales, sed qua lords, id est magnates, ius suffragii habent, reliqui duo in suo esse permaneant; vel vero ita ut Status quidem praelatorum pro distincto porro etiam consideretur, sed Status magnatum et nobilium, qui alioquin honoris tantum praerogativa

Status et totidem Tabulae constituantur, et singulum obiectum in totidem locis discuti debeat. 19 Videntur certe maiores nostri eo respexisse dum, licet quattuor plane Status constituerint, Tabulas tamen seu conclavia duo tantum stabiliverunt; ea enim re id effecerunt ut, si Tabulae hae debite organizentur, res ad idem demum recidat ac si duo tantum Status exsisterent. 20 Potest quidem considerationi huic id obverti quod in systemate inaequalis Statuum numeri, seu hic in terno seu in

licet quattuor plane Status constituerint, Tabulas tamen seu conclavia duo tantum stabiliverunt; ea enim re id effecerunt ut, si Tabulae hae debite organizentur, res ad idem demum recidat ac si duo tantum Status exsisterent. 20 Potest quidem considerationi huic id obverti quod in systemate inaequalis Statuum numeri, seu hic in terno seu in quino defigatur, idem obiectum in omnibus conclavibus eodem tempore discuti posset et, postquam singulus Status suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed

numeri, seu hic in terno seu in quino defigatur, idem obiectum in omnibus conclavibus eodem tempore discuti posset et, postquam singulus Status suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed sola suffragiorum numeratione opus foret, id quod minus temporis exigeret quam vel modernae inter duas tantum Tabulas concertationes; verum nisi diversi hi Status, postquam etiam singulus eorum se iam defixit, iterum in unum congrediantur et in simultanea iam consultatione obiectum denuo excutiant, nunquam certe ita

obiectum considerare. 21 In eiusmodi autem casu eveniret non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status sententiam suam commutet si videat gravia omnino et decretoria esse illa argumenta quae in consultatione sua nec in reflexionem venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod pluralitas Tabularum obiectum aliquod iam deciderit, idem tamen communi rursus omnium Statuum deliberationi substerni debeat, tunc iam certum efficitur quod pluralitas conclavium, in quae Status pro casu inaequalis numeri dispesci

cum magnatibus uniatur, nobilium vero et civium ultro separatus persistat, concedeturne soli civium, vel soli nobilium, vel duobus his solis ius propositionis? 28 Primum et secundum locum non habere posse ita clarum est ut superfluum sit id uberius demonstrare; quoad tertium iam supra ostensum est Tabulam magnatum hos iure simpliciter privari non posse. 29 Si Status praelatorum maneat distinctus, sed Status magnatum et nobilium uniatur, civium vero porro etiam separetur, eaedem redeunt

aequilibrium in alio fundari non potest, quam in modo quo pluralitas votorum relate ad omnes Status cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius nationis explorandi, aut res

non potest, quam in modo quo pluralitas votorum relate ad omnes Status cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet;

de ipso inter Principem et Status aequilibrio. <2 Cum hic non de efformanda aut restauranda constitutione agatur, quaestio illa, qualiter inter ipsam potestatem legislativam et executivam aequilibrium induci possit, ad nostrum propositum non spectat. 3 Id tantum superest expendendum, cum Princeps unam, Status in complexo sumpti alteram potestatis legislativae partem habeant, qualiter inter hos in ipso legislationis exercitio aequilibrium conservari possit? 4 Cum et Princeps et Status ius reciprocum habeant et

sumpti alteram potestatis legislativae partem habeant, qualiter inter hos in ipso legislationis exercitio aequilibrium conservari possit? 4 Cum et Princeps et Status ius reciprocum habeant et proponendi legem et propositam per alteram partem non acceptandi, id est ius et propositionis et intercessionis, quod veto appelare solemus, videtur aequilibrium iam suapte ita stabilitum esse ut, si pars una corporis legislativi ad propositas per aliud leges accedere nolit, istud vicissim ad leges per illud corpus propositas

partem non haberet insuper totam ferme potestatem executivam, supervacaneum foret de alio aequilibrio cogitare. 5 Nunc cum ea sit vis potestatis executivae ut multiplices habeat concurrentia ad legislationem Statuum individua in suam partem pertrahendi modos, id autem si fiat, iam inefficax reddatur illa, quae Statibus competit, pars legislativae potestatis, et omnia demum ad Principem arbitrium recidere debeant, omnes populi, qui temperata gubernii forma gaudent, amplius aliquid in ipso legislationis exercitio nationi tribuendum

reddatur illa, quae Statibus competit, pars legislativae potestatis, et omnia demum ad Principem arbitrium recidere debeant, omnes populi, qui temperata gubernii forma gaudent, amplius aliquid in ipso legislationis exercitio nationi tribuendum existimarunt, ad hoc ut per id vis executivae, quam Princeps habet, potestatis temperetur. 6 Angli per negatum Principi ius propositionis, Galli per suspensivum tantum, quod Principi attribuere, veto, id efficere statuerunt. 7 Verum

nationi tribuendum existimarunt, ad hoc ut per id vis executivae, quam Princeps habet, potestatis temperetur. 6 Angli per negatum Principi ius propositionis, Galli per suspensivum tantum, quod Principi attribuere, veto, id efficere statuerunt. 7 Verum neuter ex his modis in Hungaria locum habere potest; Hungari enim iam per pactum illud, quo Augustae Domui Austriacae haereditatem detulere, regi omnia ea, quibus tunc gaudebat, iura confirmarunt; iam vero certum est regi tunc et

supremum Principis ad Statuum propositiones responsum. 13 Interest itaque ut obiectum hoc tandem diserta lege determinetur; interest ut per illud iustum in exercitio legislationis aequilibrium inter Principem et Status stabiliatur. 14 Iam vero id res ipsa non patitur ut utriusque corporis legislativi propositiones simultanee et uno eodemque tempore definiantur; si Principis seu de subsidiis seu de aliis obiectis factae propositiones primum decidi debent, cum Status sponte sua in eas proniores esse soleant, utique

oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de eo: quaenam reipsa sint constitutionalia obiecta, conveniatur. 6 Constitutio est nomen quod recentius in Europa invaluit. 7 Id quod nos nunc per hoc vocabulum intelligimus antea publicistae aliarum gentium per formam gubernii, nos per leges fundamentales exprimebamus; si aut princeps, aut aliquod corpus civium, aut ipse etiam populus totum summum imperium vi arripiant,

haereditaria successione, esse contingat, aut mortuo principe legalis eius successor longius absit, per quem et quomodo competentia eidem iura debeant exerceri? 16 Et cum princeps ipse per se executivam potestatem exercere non possit, per quas vias, id est an per singulares se repraesentantes personas vel per gradatim coordinanda corpora (qualia apud nos sunt stabilita per leges dicasteria et politica et iudicialia, uti et congregationes comitatuum et civitatum aliorumque distinctas portas habentium iurisdictionum

agi possit, qui limites exercitio collationis privilegiorum poni debeant? 19 Denique nisi comitia sint perpetua, an principi provisionales leges ferendi potestas competat? 20 Si ita, qualiter id constitui possit ut nihilominus competens nationi legislationis communio nihil detrimenti pariatur? 21 Haec relate ad principem. 22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit,

competens nationi legislationis communio nihil detrimenti pariatur? 21 Haec relate ad principem. 22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel

eos ita conservari possit ut tamen omnes status aequalem reipsa in legislatione partem habeant; quae pars cui statui in administratione publica competat; an omnia indiscriminatim onera publica per omnes civium classes supportari debeant, vel vero cura securitatis externae, id est onus militandi aliquibus, onus e contra tributorum aliis civium classibus deferenda sit? 23 Omnes de his et aliis similibus obiectis latae leges constitutionales appellantur quia modum, quo et legislativa et executiva et

praescribunt. 24 E converso leges illae, quae eo spectant ut aequilibrium et inter diversa corpora legislativa ad invicem, et inter potestatem legislativam et executivam conservetur, 21.23 conservetur] conserventur id est ut nullum corpus definitos sibi per constitutionem limites egredi aut delato sibi per illam iure abuti possit, praesidia constitutionis appellari solent; tales sunt, quae id definiunt: an singulum corpus legislativum et propositionis et

21.23 conservetur] conserventur id est ut nullum corpus definitos sibi per constitutionem limites egredi aut delato sibi per illam iure abuti possit, praesidia constitutionis appellari solent; tales sunt, quae id definiunt: an singulum corpus legislativum et propositionis et intercessionis ius habere debeat, an veto hoc absolutum esse debeat vel suspensivum, an suffragia per status aut capita emitti debeant, an comitia periodica aut perpetua esse expediat, an tributa tantum annua

civilia dividi solent. 26 Si ex omnibus constitutionalibus obiectis complura non vi, sed liberis corporum legislativorum votis commutata fuisse ostenderimus, apparebit certe quod haec etiam omnia comitialibus deliberationibus subiaceant. 27 Id autem facile omnino praestari potest. 28 Et ne minus notas, quia longo vetustatis intervallo a nobis remotas, quas Graecae respublicae in constitutionibus suis de tempore in tempus suscipiebant, mutationes memoremus, habebant Dani adeo vitiosam partium summi

praestari potest. 28 Et ne minus notas, quia longo vetustatis intervallo a nobis remotas, quas Graecae respublicae in constitutionibus suis de tempore in tempus suscipiebant, mutationes memoremus, habebant Dani adeo vitiosam partium summi imperii partitionem, id est constitutionem, ut hanc communi suo bono adversari natio ipsa agnoverit. 29 Poterant illi vitia eius emendare, poterant illam aliter organizare, poterant novam et causae publicae utiliorem summi imperii partitionem constituere; maluerunt tamen

poterant illam aliter organizare, poterant novam et causae publicae utiliorem summi imperii partitionem constituere; maluerunt tamen nostro iam saeculo omni, quam antea natio in summo imperio habuit, parti cedere, totumque absque ulla restrictione in Principem transferre, id est illimitatam constituere monarchiam. 30 Cum id non vi, sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse individua reluctata sint, iure factum esse negari non potest; fingamus iam quod natio Danica nunc

partitionem constituere; maluerunt tamen nostro iam saeculo omni, quam antea natio in summo imperio habuit, parti cedere, totumque absque ulla restrictione in Principem transferre, id est illimitatam constituere monarchiam. 30 Cum id non vi, sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse individua reluctata sint, iure factum esse negari non potest; fingamus iam quod natio Danica nunc iterum monarchiae temperatae systema exoptet et Princeps absque ulla vi, ulla

spontaneus utriusque partis consensus accedat. 32 Ut primum constitutionem ipsam comitialibus deliberationibus subiacere apparuit, iam de constitutionalibus legibus et praesidiis constitutionis omnis quaestio cessat; libet tantum id uno adhuc aliove domestico exemplo illustrare. 33 Primitivum et constitutionale fuit Hungarorum institutum ut singulus nobilis ius suffragii in Diaeta exerceat; ab eo tamen iam ante multa saecula recessum et institutum repraesentantum adoptatum fuit;

terminatis comitiis Iazigibus, Cumanis, et oppidis Haidonicalibus sessio et votum admissa sunt. 34 Ut aliquod etiam de vicinis populis exemplum adferamus, apud Polonos onera publica per constitutionalem legem ita partita fuerunt ut cura externae securitatis, id est onus militandi, clero, magnatibus, et nobilibus, onus vero tributorum solis ignobilibus incubuerit; et tamen illi haud ante multos menses constitutionale hoc institutum commutarunt, aequalemque publicorum onerum partitionem adoptarunt. 35

et e principio illo plana efficitur quod nihil sit in rebus humanis quod non eodem modo dissolvi possit quo coaluit; sunt quidem qui contrariam sententiam apud nos iam lege stabilitam esse ex articulo 8-o 1741. contendant, cum ibi dicatur quod fundamentalia (id est constitutionalia) Statuum iura sub sensum diplomaticae clausulae: prout super eorum usu et intellectu regio et communi Statuum consensu Diaetaliter conventum fuerit, non cadant; verum vel lex haec ad sola Statuum iura restringitur, et tunc

in genere nescio quas inter privatos et corpora legislativa distinctiones somniant; verum omnes hae distinctiones Machiavelismum olent; iustitia semper eadem est, nec admittit exceptionem personarum. 41 Ut pacta serventur, aut mutuo tantum Consensu dissolvantur, id illa non tantum a privatis, sed ab ipsis etiam corporibus legislativis exigit. 42 Quidquid contra agitur, iniustum est et ad vim refertur. 43 Itaque nec Status Principi, nisi ultro assentienti, nec Princeps Statibus,

iure, nisi ipse assentiatur, privare non possunt. 47 Haec est illa inter constitutionales et alias pure directivas leges distinctio. 48 Haec est basis cui constitutio ita firme innititur ut reipsa non nisi tunc, dum id commune bonum exigit, mutari possit. 49 Unico hoc principio iam satis prospicitur metui illi ne, si constitutionalia mutari possint, status reipublicae continuo fluctuet; omnes enim Status ad mutandum aliquod constitutionale institutum certe tunc tantum

exigit, mutari possit. 49 Unico hoc principio iam satis prospicitur metui illi ne, si constitutionalia mutari possint, status reipublicae continuo fluctuet; omnes enim Status ad mutandum aliquod constitutionale institutum certe tunc tantum consentient quando id commune bonum reipsa exposcere agnoscent. 50 Per omnes autem Status non id intelligimus ut omnia singuli Status individua debeant consentire, id est quod unicum singuli Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum

illi ne, si constitutionalia mutari possint, status reipublicae continuo fluctuet; omnes enim Status ad mutandum aliquod constitutionale institutum certe tunc tantum consentient quando id commune bonum reipsa exposcere agnoscent. 50 Per omnes autem Status non id intelligimus ut omnia singuli Status individua debeant consentire, id est quod unicum singuli Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro

fluctuet; omnes enim Status ad mutandum aliquod constitutionale institutum certe tunc tantum consentient quando id commune bonum reipsa exposcere agnoscent. 50 Per omnes autem Status non id intelligimus ut omnia singuli Status individua debeant consentire, id est quod unicum singuli Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia

vel certe pauca admodum individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia omnium Statuum individua in idem consentiant. 51 Id tantum existimamus quod in constitutionalibus obiectis suffragia non per personalia omnium promiscue Statuum individua, sed per Status edi debeant; quod ad votum unius Status conflandum tres quartae aut adminus duae tertiae requirantur; denique quod ita conflata omnium

Et ideo non possumus probare eorum sententiam qui constitutionalia obiecta activitati Ablegatorum seu repraesentantum subtrahenda et, si de aliquo eiusmodi obiecto quaestio occurrat, hanc ad committentes comitatus et civitates, id est ipsum nationis corpus remittendam, neque in eo secus mutationem admittendam esse arbitrantur quam si omnes omnium comitatuum et civitatum sententiae consentiant. 54 Iam enim supra §-o 4-o ostendimus quod totum corpus nationis partem illam legislationis,

modus quo consulentes sententias suas ordinate depromere possint. 5 Relate ad 1-mum, frequentes in omni Diaeta circa assignatorum Statibus quarteriorum defectus querelae enascuntur, et reipsa complures iustam saepe quaerulandi causam habent; ad id evitandum expediret fortasse pro ratione characteris singuli individui certam competentiam defigere. De sufficienti victualium provisione. §-o 23-o:

sessiones celebrantur, ita adaptari debet ut non tantum pro activis Diaetae membris, sed et pro auditoribus commode possit deservire, et tamen hi ab illis ita sint separati ne aliquam Diaetalibus individuis molestiam facessant. 3 Id haud secus effici potest quam si ipso conclavi pro solis nuntiis reservato pro auditoribus superior ambitus, vulgo galleria, quae concurrere solitos auditores capiat, construatur; et quia de eo etiam providere necessum est ut nuntii semet ad

§-o 29-o 1 Ad 8-vum; in comitiis ita numerosis, ut nostra sunt, nullum est magis arduum interioris politiae obiectum quam invenire modum quo effervescens quandoque nuntiorum multitudo et prompte et efficaciter sedari possit. 2 Quod id praesidis authoritati deferri debeat, in id omnes, qui libera constitutione gaudent, populi consenserunt. 3 Verum in modo, quo ille officium hoc suum explere possit, quin tamen laedat suffragiorum libertatem, diversas vias iniverunt; alii ut percussa baculo

8-vum; in comitiis ita numerosis, ut nostra sunt, nullum est magis arduum interioris politiae obiectum quam invenire modum quo effervescens quandoque nuntiorum multitudo et prompte et efficaciter sedari possit. 2 Quod id praesidis authoritati deferri debeat, in id omnes, qui libera constitutione gaudent, populi consenserunt. 3 Verum in modo, quo ille officium hoc suum explere possit, quin tamen laedat suffragiorum libertatem, diversas vias iniverunt; alii ut percussa baculo mensa, alii ut campanulae sonitu praeses

materiarum. §-o 30-o 1 Ad 9-num; noster leges perferendi modus in eo ab usu aliorum populorum differt quod alibi singularia repraesentantum individua singulares tantum et specificas leges sua serie in comitiis proponant, id quod illi motiones vocant, apud nos singulus Ablegatus propositiones suorum committentium secum adferat et, postquam hae discussae sunt, eae, quae pluralitatis suffragia obtinuerunt, in uno plerumque corpore Principi proponi soleant; sicut vicissim Princeps

quae particulares illae tot repraesentantum motiones seu propositiones assumi debeant, apud nos, ubi nihil interest quid prius, quid tardius assumatur, cum omnia gravamina simul Principi proponantur, si quod vero particulare obiectum extra gravamina se offerat, id alioquin semper scripto proponi, scriptum autem tale alioquin, antequam in consultationem assumatur, dictari solet, omnis de ordine assumendarum materiarum cura supervacanea videtur. 3 Denique De ordine edendorum

per clamores cogatur. 2 Dein si pluribus ad semel proloquentibus nullus alteri vocem cedere velit, sed sic confusi clamores diutius perdurent. 3 Primum eandem ferme cum praecedentis paragraphi obiecto subit considerationem; deberet quippe id etiam authoritate praesidis posse impediri, et tamen nisi Ablegati ipsi et proprium et totius nationis decorem prae oculis habeant, nunquam impedietur; apud Anglos, apud quos morum gravitas regnat, nulla eatenus regula opus fuit; Galli, cum sint loquaciores, iam eam

palliativa et generalia responsa dentur subalternis iurisdictionibus. 25 Methodicus tonus potissimum directione praesidis et aliquot methodicorum consiliariorum exemplis induci potest. 26 Haud parum tamen ad id collaturum videtur si scripta (efformatis praevie per subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae, sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series

potest. 26 Haud parum tamen ad id collaturum videtur si scripta (efformatis praevie per subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae, sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series anteactorum in voto nectitur, non describantur de verbo ad verbum antecedentes dispositiones et relationes, sed compendio succus tantum et substantia chronologice exprimatur, immo vota ipsa absque illis verborum ambagibus breviter

usus fieri possit, abhinc vero nil nisi praeparati eorsum submittere conveniat, ego has quoque relationes nonnisi postquam confluxerunt, praevie combinatas cum opinione submittendas puto. 35 Scio in tanto iurisdictionum subalternarum numero et morositate longius ad id tempus requiri. 36 Verum sufficiens ea in re compulsivum medium praebere possunt iam proiectatae tabellae. 37 Unica hoc in genere difficultas subversatur quod cumulares eiusmodi materiae saepe debilioribus consiliariis obtingant quorum vires

excedit eas debite combinare, ab iis vero absque cordolio eorum eotum aufferi non possint. 38 Verum et huic difficultati sapientia praesidis mederi potest. 39 Denique ad compendium internae manipulationis et id pertinere videtur ut innumeris illis de receptione in concivilitatem et coetum recursibus finis imponatur; civitatibusque iniungatur ut omnes, nisi iustae et meritoriae exceptioni obnoxii sint, suscipere debeant. 40 Ita fiet ut non omnes qui petunt, sed ii tantum,

3,3 redigere] sic quam in expediendis e benignis mandatis et protocollis, ubi iam parata est tota expeditionis oeconomia, conceptibus. 4 Et tamen in praesens usus contra obtinet. 5 Quare id emendandum existimarem. 4. De protocollistatu consilii. 1 Inducto currenti protocollo, si tabella exhibitorum rite instituatur, et individui huius et temporis, quod illius lectio abripit, lucrum fieri

4. De protocollistatu consilii. 1 Inducto currenti protocollo, si tabella exhibitorum rite instituatur, et individui huius et temporis, quod illius lectio abripit, lucrum fieri potest. 2 Interea id tantum adnotandum ut inanis ille, qui duo ferme individua occupat, annuae relationis labor sistatur. 3 Ut enim nunc per unum ingentem tomum elaboratur, et nil ferme quam repetitionem 12 menstruarum continet, nulli usui esse

absentandi donariis facile obtinebant. 6 Ut ordinata manipulatio inducatur, ad dexteritatem directoris cancellariae pertinebit. 7 Quod per accuratum scontro facillime obtinebitur. 8 Praemittenda tamen erit instructio circa id ne adnexa haud voluminosa, et quorum usus frequenter recurrit, uti hactenus, in originali submittantur; ita etiam ut iam expedita acta cum suis adnexis ordinatius reponantur ne, uti hactenus toties, perdantur. 9

rubricas sua serie illata sunt quoniam natura sua re ipsa huc referuntur. 17 Rubricam sextam in administrationem et inspectionem iterum dividere oportuit, quoniam natura piarum fundationum, quarum administratio immediata aliis incumbit, id exigebat. 18 Cum respectivas, quae certe numerosae sunt, rationes ipsi huic departamento curare incumbat, rationistas et consultores iisdem vel ex eo adiciendos 9,18 rationistas] addidit manus altera | adiciendos]

tempore, quae postea fit aut rara aut facilis laboris; vel vero vicissim. 8 Quare ut recta servetur proportio, distributio materiarum frequentius rectificari debet. 9 Quarto: pleraeque omnes hae materiae et planae et intricatae sunt, id est possunt aliquando in pleno referri, aliquando debent ad commissionem relegari. 10 Utrum expediat, in pleno semper determinandum videtur; si ea, quae tantum pro informatione invianda sunt, aut secus passum pure praeparatorium efficiunt, ad currens protocollum

sufficiens tempus pro omnibus reliquis obiectis in duabus per hebdomadam consilii sessionibus pertractandis. 10,10 pertractandis] pertractantis 11 Quinto: id si inducatur, cum omnes materiae ad quattuor generales classes referantur, commissiones nonnisi totidem stabiliendas esse apparet. 12 Sexto: in singula harum quattuor classium sunt materiae quae mixtae evadere possunt, nimirum si cum

negotia, quae a Camera originem ducunt, per huius, quae vero a Consilio, per istius consiliarios referantur, et respective per utriusque ordinis actuarios pertractentur. 6 Sexto: si negotium aliquod ad mixtum congressum relegatum fuerit, id porro etiam per insinuata mutuo significetur. 7 Septimo: referens alterutrius dicasterii, ut primum scriptum super substrata materia votum confecerit, illud illico una cum actis referenti in eadem materia alterius dicasterii consiliario cum

ad executivam refertur potestatem. 2 Ac leges quidem nostrae non tantum numerum consiliariorum in viginti duobus defixerunt, sed illud etiam provide sane constituerunt, ut hi ex omnibus regni partibus deligantur. 3 Verum id quod aliis generaliter tantum conceptis ordinationibus evenire solet, ut raro in realem effectum perducantur, id quoque huic legi evenisse experimur. 4 Interest itaque ut lex haec iam ad specificum reducatur, et singulo circulo Hungariae, uti et Regnis his, certus

numerum consiliariorum in viginti duobus defixerunt, sed illud etiam provide sane constituerunt, ut hi ex omnibus regni partibus deligantur. 3 Verum id quod aliis generaliter tantum conceptis ordinationibus evenire solet, ut raro in realem effectum perducantur, id quoque huic legi evenisse experimur. 4 Interest itaque ut lex haec iam ad specificum reducatur, et singulo circulo Hungariae, uti et Regnis his, certus consiliariorum numerus ita determinetur ut enascitura imposterum vacantia nonnisi ex individuis concernentis

inter medio etiam tempore recurrentes praenotare datoque pro iis, qui praeterea recurrere vellent, competenti tempore candidatos proponere debeat. §-o 4-o. Uti et officiorum subalternorum. 1 Et licet anteriores leges id de consiliariis tantum disponant ut ex omnibus regni partibus deligi debeant, cum tamen eadem prorsus ratio etiam pro subalternis officiis pugnet, cumve tanto plura pro consiliarii munere capacia individua singulus districtus habiturus sit si iuventus sua etiam in

Brevis notitia quibus artibus libertatem Ungaricam domus Austriaca pessumdedit primumque haereditariam, mox etiam despoticam imperii formam introduxit. § 1. 1 Primum id nos accipere oportet Ungaros, avidum natura libertatis populum, etsi creatis regibus, non omnem tamen ex integro potestatem iis concesisse; retinuere sibi non pauca de suprema potestate rerumque summam non apud principem solum sed una penes optimates esse voluere.

quidem commota specie belli sacri a Ferdinando universa Christianitate Vienna repulsus fuit, redux tamen miranda in barbaro magnanimitate reductum Budam Zapolium absque omni tributo regem Ungariae restituit. 11 Non tulit id Ferdinandus nec ante ad pacem animum adiecit quam ingenti a vizirio proelio fuisset profligatus. 12 Zapolius et ipse bello fessus, cedens, quod oportuit, necessitati, acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat, Ferdinandus Ungariae partes retineret,

subversioni legum exitioque libertatis, hoc conservationi eius studuisse. 17 Quae res tantis postea civilibus bellis causam dedit, non religionis diversitas aut, ut Austriaci per contumeliam dictitant, levitas Ungarorum. 18 Id enim notum omnibus est quanti ingenuus sit amor libertatis et, si pro libertate tanto sanguine parta, tanto tempore conservata contra saevos periuri tyranni conatus pugnare levitas est, leves se esse Ungari ultro confitentur. 19 Quin potius confiteantur

§ 6. 1 Interea attigerat iam aetatem viri Zapolius moxque sive praeteritarum iniuriarum memor, sive ambitione occupandaeque totius Ungariae consilio, sive etiam quod Austriacis machinationibus ad id ultro compulsus fuerit, bellum Maximiliano, qui Ferdinando successerat, indixit; quod vario eventu gestum talismodi demum pax est consecuta ut Zapolius Ungaria regisque nomine abstineret, Transylvaniam septemque, quos possidebat, superiores comitatus retineret,

eventu gestum talismodi demum pax est consecuta ut Zapolius Ungaria regisque nomine abstineret, Transylvaniam septemque, quos possidebat, superiores comitatus retineret, Maximilianus Turcae triginta milia ducatorum, Zapolio suam praestaret sororem. 2 Negavit id postremum consueta Austriacis perfidia Maximilianus; quod ut ulcisceretur, Zapolius ad Martem 6,1 Martem divino pro Ma*tem, cum littera singula legi non possit regum

(ut iactitant) valde religiosi, uti coeperunt semper religionis motivo, cum opus foret, Ungaros in diversa distrahentes. 13> Erat quod a regno petendum haberet princeps? <14 Templa, scholae, universitates Lutheranis promittebantur. 15 Fuit id semel obtentum? 16 Iam nulla de iis mentio; ut esset catholicis quoque quod eos consoletur, cuncta in horum favorem dicebantur. 17 Coeperat violatas libertates regnum lamentari? 18 Instigati sunt Lutherani suas praetensiones ne

Quid faciat sic ludificatum infelix regnum dum non modo premi se omni calamitatum genere, sed et desperandum esse de remedio videt? 3 Sane mirari nos minime decet si de iusta tandem defensione coepit cogitare; dux tantum et author defuit cum Rudolphus, vel id indignatus quod Ungari mala sua quaeri ausi fuissent, quoniam de universis se non poterat vindicare, in Lutheranos, partem utpote infirmiorem, detonavit, quasi publicas ipsi consultationes turbassent, ultusque privatorum supplicio regni

fuit. 4 Pluris erat caesari quocunque praetextu in Hungaria, 11,3 in Hungaria] in margine addita in qua supremis viribus tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra regni leges, tum adversus votum Ungarorum, qui pro intercedente foedere succurri potius Rakoczio contra Polonum voluerunt, perfecit, ac in palatini authoritatem iam tum involavit. 6 Ad occupandam deinde

prioribus adeo adverso foederibus facto bellum coepit meditari. 9 Caesar consultaturus de eius gerendi ratione comitia indixit ac, quoniam ad opprimendam, ut meditabatur, Ungariam multum interfuit extraneo Ungariam milite compleri, specioso auxilii praetextu id potissimum ab Ungaris flagitavit, necessaria ut ii ad vitam suppeditarentur. 10 Ungari probe gnari, quo isthaec aulae consilia spectarent, id acriter negavere, cumque secretos quodpiam aulam inter et Turcas tractatus intercedere conspexissent, non potuerunt non

ad opprimendam, ut meditabatur, Ungariam multum interfuit extraneo Ungariam milite compleri, specioso auxilii praetextu id potissimum ab Ungaris flagitavit, necessaria ut ii ad vitam suppeditarentur. 10 Ungari probe gnari, quo isthaec aulae consilia spectarent, id acriter negavere, cumque secretos quodpiam aulam inter et Turcas tractatus intercedere conspexissent, non potuerunt non queri caesarem iuramenti sui immemorem cum Turcis sine regno quaepiam pacisci. 11> Quid faciat Austriacus

nam Turca per universam ilico Ungariam tributum exigere coepit, cumque ad caesarem Ungari recurrissent, dare tantum prohibebantur. 16 Petiere igitur liceret adminus sibi suum Constantinopolim mittere ablegatum qui causam eius rei sciscitaretur. 17 Id quoque negatum fuit. 18 Oportuit itaque aut privato quotidie cum Turca Marte confligere aut se spoliari cunctisque fortunis exui ultro sinere, ut adeo funesta hac omnique bello diriori pace sexaginta amplius Ungarorum et Turcarum milia periisse dicantur.

et Turcarum milia periisse dicantur. 19 Leopoldus vero laetus mutua adversariorum ruina (nam et Ungari inter inimicos ab Austriacis semper habebantur) comitia insuper indixit quibus nihil nisi victualia pro externo milite et aes pro aedificandis praesidiis, id est applicandum ab ipsis Ungaris libertatis iugulo ferrum, petebatur. 20 At ii amplius etiam quam unquam alias de libertate solliciti (quod iniecto per externum militem freno, negata palatini in locum Veselenii electione, sublato, ut non pauci ferebant,

maiores ordinis proceres secreto tractasse ut, quoniam Leopoldus ex binis iam uxoribus nullam proles habens defecturus in semine putabatur, eo mortuo divisis inter se comitatibus, communibus eos regendo legibus novam reipublicae formam constituerent. 3 Ignotum id aulae ad haec usque tempora fuit cum vix re cognita laeta datam sibi tandem perdendi eos, quorum potentia timebatur, occasionem, ad capiendum Zrinium Csaktornyam ilico militem expedivit. 4 Negavit ille se quidquam in caesarem perpetrasse missoque obside

captivus simul cum altero Viennam missus est; Rakoczius, Zrinio sanguine iunctus, anxius eius periculo ilico superiorem Ungariam commovit cum caesar obstricta caesarea fide daturum se Zrinio libertatem promisit si Rakoczium arma deponere procurasset. 5 Fecit id ille; at in vicem praemii pro Austriaca fidelitate arctiorem custodiam tulit. 6 Data est Rakoczio venia ea lege ut in omnes arces suas (quod unice spectabat tum aula) caesarea praesidia acciperet. 7 Ungari, cum iam alias saepe, ut palatinum

patre fuit. § 13. 1 In tantis calamitatibus Ungari, ne quid relinquerent intentati, cum caesar comitia pervicaciter denegasset, diaetam ipsi creando palatino Cassoviam indixere, quod regni lex (3:1608.) id ipsis indulgeret. 2 At caesar pro novo laesae maiestatis crimine id accepit. 3 Missis itaque parte una legatis quo 13,3 quo] quae suam diaetae illi significaret indignationem, iusso parte altera illuc

In tantis calamitatibus Ungari, ne quid relinquerent intentati, cum caesar comitia pervicaciter denegasset, diaetam ipsi creando palatino Cassoviam indixere, quod regni lex (3:1608.) id ipsis indulgeret. 2 At caesar pro novo laesae maiestatis crimine id accepit. 3 Missis itaque parte una legatis quo 13,3 quo] quae suam diaetae illi significaret indignationem, iusso parte altera illuc proficisci exercitu, subito ea comitia dissipavit; captus deinde Nadasdius

iusso parte altera illuc proficisci exercitu, subito ea comitia dissipavit; captus deinde Nadasdius truncatusque capite; quem ex intervallo Zrinius Frangepanusque sunt consecuti; sane nullius ceterum criminis rei quam quod supra memoravimus, et quod praesidia caesarea, id est ferrum in proprium iugulum, suapte recipere in arces suas denegarint. 4 Nam ea, quae Austriaci praesertim Nadasdio obiectabant, sublatam veneno coniugem, infectos caesareos fontes, paratum imperatori venenum, pluraque eiusmodi puerilia, leviora sane sunt

Nadasdio obiectabant, sublatam veneno coniugem, infectos caesareos fontes, paratum imperatori venenum, pluraque eiusmodi puerilia, leviora sane sunt quod ut refutari mereantur. 5 Zrinio dabantur potissimum crimini secreti cum Turca tractatus quasi vero id ab ipso caesare indultum ei non fuisset quo Turcarum detegere posset intentiones. 6 Quid plura? Secutus Tarquinii consilium Leopoldus altiora papaverum capita demessuit ut voti facilius damnarentur. § 14.

spoliari, et alioquin illegitimum fuit illud contra leges regni extra Ungariam celebratum iudicium, nec mirum quod viso eo exemplo nemo amplius aulae fidere ausus sit Ungarorum. 3 Si vero regni totius eam fuisse rebellionem dicunt, primum dici peto quo fundamento id asserere possunt; nam quod secreta illa rempublicam post mortem caesaris constituendi consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset, tractabatur; deinde in id pauci tantum e

quod viso eo exemplo nemo amplius aulae fidere ausus sit Ungarorum. 3 Si vero regni totius eam fuisse rebellionem dicunt, primum dici peto quo fundamento id asserere possunt; nam quod secreta illa rempublicam post mortem caesaris constituendi consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset, tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt. 4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia

quo fundamento id asserere possunt; nam quod secreta illa rempublicam post mortem caesaris constituendi consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset, tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt. 4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite exposcentis opinionem itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos Ungaros indictam diaetam

itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos Ungaros indictam diaetam 15,4 diaetam] in margine addidit auctor | concessum] ex permissum corr. auctor pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum Ungariam insurexisse; an non id ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori

concessum] ex permissum corr. auctor pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum Ungariam insurexisse; an non id ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe expositis, sed et ab ipso eiusque praesertim militia multis modis oppressis? 6 Lege itaque admisso ipsis

obligaverat, aes consentire Leopoldus, ut comitia admodum desiderabant, voluisset, desierat omne bellum sublata eius causa servataque fuissent absque ingenti difficultate tanta Christianorum capita; cum Leopoldus vetus gubernium vi extortum pessima fide restituens id acerrime denegavit, nolens nempe salvum esse eum a quo postea, dum extortam rursus destruere pergeret libertatem, metuere debuisset. § 17. 1 Itaque Tökölius accepta in coniugem Rakoczii principis vidua partim

nullum adhuc eorum in Ungariam pervenerat cum Tökölius captis iam aliquot urbibus Cassoviam comitia indixit data integra sincere consultandi libertate et eos etiam, qui caesari paruissent, invitans. 5 Leopoldus, Austriacae nunquam immemor astutiae, non modo id suis Ungaris non denegavit, verum suum etiam illuc misit legatum, nempe quo Tökölium quoquo modo suspectum Turcae redderet. 6 Verum nequiquam; soluta quippe, ut in tanta geniorum diversitate facile praevideri poterat, absque positiva aliqua determinatione

toto regno veluti venaturus eos, qui inducendae hereditati obsistere potuissent, emittitur discuritque, omnis urbis carceres primoribus regni complentur. 8 Dici non potest quantam illic caedem patraverit Austriaca crudelitas; id sufficiat nosse nulla die, usque dum voti damnaretur Leopoldus, vacatum esse, saepe autem etiam quadraginta uno die ab imperitis legum crudelissimique imperatoris crudelioribus ministris caesos fuisse. 9 Et adhuc neget aliquis ullum sceleris genus ab Austriacis

Transylvania per caesareos contra foedus, quod supra memoravimus, ita oppressa ut Apafius princeps e metropoli in privatam se debuerit recipere posessionem, perfecturus tandem, quod tam diu Austriaca ambiverat superbia, comitia Posonium convocat Leopoldus, non tanquam esset id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis sunt, "pristinae felicitatis aviti sui Regni Ungariae, fatu illud etiam salutare sibi occurisse remedium ut Iosephum in futurum eorum hereditarium regem coronari faceret." 17 Vix crederes

flecti nullatenus posset, scripta veneno epistola est peremptus. 22 Ita demum, at pro masculo solum, in hereditatem Ungaria consensit, ea expressa lege ut, quamquam hereditario regno, libertates tamen cunctae iis permanerent. 23 Consensit in id pro more Austriaco fallax Leopoldus, solennem solum Andreae legem, qua dabatur, si in libertates regni princeps involasset, armis etiam sine infidelitatis nota ei resistendi Ungaris potestas, excepit. 24 Nimirum relicta questus libertate obediendi necessitatem

reservavit facultatem. 25 Non poterat tam delicato caesaris petito quiquam Ungarorum sine discrimine fortunarum 18,26 fortunarum] scr. auctor pro vitae capitisque reluctari. 26 Itaque comitia quidem in id consensere, Tökölius autem cum iis, qui sibi adhaerebant, acriter est protestatus libertatem tot saeculis observatem pulsa Leopoldi tyrannide, maxima nobilitatis parte ea autem, quae remanserat, vi, metu, minis, promissis coacta sufferri haud potuisse. 27

observatem pulsa Leopoldi tyrannide, maxima nobilitatis parte ea autem, quae remanserat, vi, metu, minis, promissis coacta sufferri haud potuisse. 27 Quis enim credat post data tot pervertendae libertatis ab Austriacis indicia Ungaros, ni coacti fuissent, in id consensuros? § 19. 1 Utcunque sit, Leopoldus, qui non tam vano hereditatis nomini tantas prodegerat astutias, quam ut tandem, quod peiuscule nuper illi successerat, inducta despotica regiminis forma pro

cuncta regni iura, habita contemptui nobilitas, palatinus pro mediatore aulae servus effectus, impositum auctumque absque comitiis tributum (quod quantum nos vocitamus). 3 Ingens nobilitatis numerus fisci potentia fortunis exutus est. 4 Cuius rei id solum exemplum sufficiat quod Vayus Belae donationem producens, ut subscriptionem eam regis fuisse scripturam probet, sit coactus. 5 Quid alia memorem inductam rursus externorum dominationem, venditos ordini Teutonico Iazyges et Cumanos, nobilitari alias

Tökölio] Tekelio armis agere incepisset, eo insigni Eugenii principis virtute profligato vi foederis Carloviczensis, quod immediate secutum est, eam retinuit, quasi habuisset aliquod Turca caesari, ut Transylvaniam retineret, ius permittendi. 3 Id quoque foedus absque Ungarorum consensu ictum non postremum despotici imperii facinus fuit, praesertim cum in aliis etiam condicionibus Leopoldo semper imperatore appellato nulla regis Ungariae mentio facta sit quasi Imperii Romani provincia effecta fuisset Ungaria.

occupasset. 4 Aut, si reum sincera fide orbi ostendere voluit Austria Rakoczium, cur, quas apud Longevalium repertas praetendit, litteras non publicavit; cur patrium iudicium, cui se semper Rakoczius submiserat, refugit; denique cur, quidquid de Rakoczio agebat, id tantis mysteriis summoque arcano involvit? § 29. 1 Sed quidquid de eo sit, Rakoczius iam liber Bercsenium, qui feliciori non nihil fato Austriacorum casses evaserat, in

| post nobilitatem del. auctor hic nunc quoque ad eam artem recurrit. 5 Iubet statim palatinum de belli causis se informare quasi eae ex manifesto principis, quod statim publicavit, alioquin illi non patuissent. 6 Id bellum Galli artibus suscitatum passim 30,6 post passim del. auctor creditur quidem existimatur; at revera Gallia successibus Leopoldi territa infra spem etiam Rakoczii frigida fuit. 7 Nec

add. auctor gentilibus carum videret Leopoldus, sane non genio aut confidentia, sed quod sua utilitas sic exigebat, elegit oravitque eum ut ille tumultum quoquo modo componeret. 11 Ille cum Bercsenio Karolioque primum congressus id tantum effecit ut posset Leopoldo certo 30,11 post congressus del. auctor illi quidem | certo] addidit auctor perscribere bello quidem illi violatas libertates omnino ansam

sive quod feliciorem contra Gallum armo ad progressum exspectaret, sive etiam ut eo intervallo maiores sibi vires pararet tepescente in dies, qui repentinus in re simili esse solet, Ungarorum fervore vana pacis imagine eos sic ludificavit. 22 Cuius argumento vel id esse potest quod, prout maiori aut minori successu in imperio pugnabatur, ita duriores semper aut mitiores Ungari condiciones accipiebant. 23 Quid quod, cum armistitium, sane necessarium ad pacem gradum, quem se tantopere cupere simulabat, postquam impetrasset,

iis scr. auctor quidem bonis, qui sibi adhaeserant, parcens. 24 Sed enim haec inscio caesare Heisterius exercitus imperator propria animi acerbitate patravit? 25 Quis credat futurum satis audaciae subdito ad id patrandum si caesari sat fuisset animi ad puniendum, aut quis sibi posset persuadere Heisterium, postquam ipsius archiepiscopi capitulum et ecclesiam barbare et immaniter devastasset, minari adhuc ausurum (ni secretos alios ordines accepisset) archiepiscopo petiturum se a

voluere per declaratam domus Austriacae succesionem hereditariam regni proprietatem haud intelligi, quasi ex eo, quod hereditarium dicatur Ungariae regnum, iam instar aliarum hereditariarum provinciarum appropriatum domui Austriacae foret illaque non tam illi praeesset quam id velut patrimonium suum possideret, proindeque quod lex Andreae sublata sit, princeps iam nulla lege, tanquam quae a subditis in eum ferri non possit, teneretur. 6 Aliam enim esse hereditariam successionem et aliam hereditariam proprietatem, sive hereditariatum

lege, tanquam quae a subditis in eum ferri non possit, teneretur. 6 Aliam enim esse hereditariam successionem et aliam hereditariam proprietatem, sive hereditariatum alium esse successivi regiminis, alium proprietariae dominationis. 7 Nec ad evitandum id posterius sufficere quod Ungaria suis regenda legibus promittatur, cum Bohemia quoque et Austria distinctis ad invicem propriisque legibus gubernerentur, cum tamen hereditariae proprietatis (in qua potissimum fundatur illud: sic volo, sic iubeo) vis eadem sit utrobique.

observatione legum ponebant, verbis tantum, ut semper alias, promissa; Transylvanis electio non restituta; ut extorti violenter de successione, de Andreae lege articuli in libera diaeta aliqua ratificentur, prorsus non admissum; negata externi militis e praesidiis eductio, id est relicti regno compedes; confirmata, at ambiguissimis verbis, palatini, iudicis curiae, banique dignitas; pari verborum involutione liberum religionis exercitium admissum; generalis capitanei, thesaurariique dignitas specie remittendi ad aliam diaetam negotii prorsus

cancellariae authoritate, de Iazygum, Cumanorum, et liberarum civitatum privilegiis ita responsum ut apparet odiosa ad diaetam relegatione tacitam involvi negationem. § 35. 1 Talia caesar Ungaris responsa dedit nec id quidem antea illis manifestans quam indutiae ad finem decurrere incoepissent, nimirum nec locus iis respondendi et occasio praeberetur, adiectis minis evertendi regni ni iis prompte assensissent. 2 Itaque oportebat sumptum malo omine bellum vel invitum

momenta, liquido comperietur ab optimatibus, praesertim vero aulicis, sive quod ministros vocant, reges, si forte legibus constrictam aut in aliquo cum maioribus populi communicatam potestatem habeant, ad arripiendum absolutum imperium semper incitatos fuisse; id adeo verum est ut clarissimum eius vel in hierarchia ecclesiastica appareat exemplum. 2 Nam cum Christus, licet Petrum quidem aliis praefecerit, potestatem tamen cum ceteris apostolis communicaverit, cumque ea de causa veteris aevi pontifices, queis prisca

Adeo posterioribus his temporibus apud congregationem cardinalium, quae de indice nuncupatur, optimos quosque libros prohibendi mos invaluit ut, qui religiosior non nihil hac in re esse velit, ei de solida quapiam scientia consequenda prorsus sit desperandum. 2 Id eane arte a politicis Curiae Romanae fiat ut praecluso hoc modo ad solidiora studia aditu orbis Christianus in ignorantiae simplicitate contineatur, et sic sacerdotum imperium facilius patiatur, nescio; id scio primis saeculis, quo zelus ut reliquorum Christianorum, ita

quapiam scientia consequenda prorsus sit desperandum. 2 Id eane arte a politicis Curiae Romanae fiat ut praecluso hoc modo ad solidiora studia aditu orbis Christianus in ignorantiae simplicitate contineatur, et sic sacerdotum imperium facilius patiatur, nescio; id scio primis saeculis, quo zelus ut reliquorum Christianorum, ita cleri magis calluit, id minime fuisse factitatum; neque enim eotum libri sive ethnicorum sive ethnica continentes prohibebantur, sed si fidem catholicam directe carpebant, refutabantur, secus doctrinae causa

Curiae Romanae fiat ut praecluso hoc modo ad solidiora studia aditu orbis Christianus in ignorantiae simplicitate contineatur, et sic sacerdotum imperium facilius patiatur, nescio; id scio primis saeculis, quo zelus ut reliquorum Christianorum, ita cleri magis calluit, id minime fuisse factitatum; neque enim eotum libri sive ethnicorum sive ethnica continentes prohibebantur, sed si fidem catholicam directe carpebant, refutabantur, secus doctrinae causa passim legi permittebantur; et hoc consilio Augustinus in Civitate Dei, Lactantius in

vivimus, adeoque illorum libris etiam 5 post libris etiam del. in MSto saepe passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc modo nimirum multae animae periculo damnationis exponeretur; ob quam causam ne id quidem apud nos locum habet quod catholico cum haeretica nuptias contrahere non sit permissum. 6 Denique res non substitit in illa bulla Caenae, sed subinde exsurrexit illa congregatio velut dicasterium revidendis libris ordinatum, quale omnia etiam

dicat enim solum aliquis donationem a Constantino factam surrepticiam esse, dicat hunc aut illum Papam etiam quoad saecularia suum principatum male et iniuste administrasse, statim anathemizabitur, proscribetur, diris omnibus devovebitur. 18 Recte id quidem quoad eos, quibus ut saeculares principes praesunt, ast ut praetexto velo fidei toti orbi Christiano dominentur, quis id ferat? 19 Ego certe non solum exiguam quoad hoc privati illius tribunalis rationem habeo, sed et id firmissime statuo nullum peius ad

suum principatum male et iniuste administrasse, statim anathemizabitur, proscribetur, diris omnibus devovebitur. 18 Recte id quidem quoad eos, quibus ut saeculares principes praesunt, ast ut praetexto velo fidei toti orbi Christiano dominentur, quis id ferat? 19 Ego certe non solum exiguam quoad hoc privati illius tribunalis rationem habeo, sed et id firmissime statuo nullum peius ad praevertenda (quod intendebant) animarum pericula consilium inveniri potuisse, quam immensam

18 Recte id quidem quoad eos, quibus ut saeculares principes praesunt, ast ut praetexto velo fidei toti orbi Christiano dominentur, quis id ferat? 19 Ego certe non solum exiguam quoad hoc privati illius tribunalis rationem habeo, sed et id firmissime statuo nullum peius ad praevertenda (quod intendebant) animarum pericula consilium inveniri potuisse, quam immensam illam indicis librorum prohibitorum molem; qui enim sive fomenta depravatae passioni suae quaerere, sive

in re suspicere debeam, colere, et venerari. 5.1 Quam proinde tibi, Clementissime Domine, gratitudinem rependam; quibus verbis eum, quo meus in te animus exaestuat, gratitudinis sensum valeam contestari; quod ego summi beneficii loco iure debeo reputare, id in minorum apud te gratiarum censum venire solet. 2 Te supremum Numen eo fastigii collocavit ut impotens gratitudo mea ad te vix valeat pervenire. 3 Tibi intentus in procurandam non tuorum modo subditorum, sed ipsius usque adeo humani generis felicitatem

occasionem. 4 Verum ego illud inter utrumque discrimen gratus agnosco quod et dum ego Te inaugurarem, et dum hanc Tu erga me obis provinciam, non ego Tibi, sed semper Tu mihi novam procuraveris honoris accessionem. 5 Novo me tibi gratitudinis titulo per id etiam obstrinxisti, Excellentissime et Illustrissime Domine Installator et Commissarie Regie, quod hac potissimum occassione ad vindicandam pristinam muneris huius dignitatem studia operamque tuam, quam optatus etiam eventus coronavit, conferre volueris. 6 Cum

plurimum conferre possit, et ad edocendos initiantes de eo, qualem usum diplomatum facere, quomodo 3,6 quomodo] quomo illa combinare et per nota iam iuris principia explicare debeant, et "ad configendos," ut ait Cicero, "cornicum" (id est Loyolistarum) "oculos"; videbunt enim exinde quod ad explicanda vetera seu politica, seu iuridica systemata non sufficiat diplomata congerere, sed quod oporteat in solidis et iuris patris, et statisticae principiis bene versatum

indubie observaveris. 3 Cum tu tantam possideas 6,3 Post possideas unum verbum deletum, collectiam, ut videtur. diplomatum collectionem et forte hominem etiam habere possis, qui id laboris suscipiat, quaeso te cura omnia talia, quae ego seu in hac dissertatione, seu in notis dubia adhuc esse professus sum, excerpi et tum si non totam litterariam tuam penum, adminus diplomata tua excuti, an non horum subsidio aliqua ex iis tuto determinari possint.

adhuc esse professus sum, excerpi et tum si non totam litterariam tuam penum, adminus diplomata tua excuti, an non horum subsidio aliqua ex iis tuto determinari possint. 4 Eodem labore possent fortasse aliqua ex iis, quae defectu subsidiorum male asserui, corrigi; id enim ego libenter patiar cum non ignorem quod unum diploma tantum pro tempore sui dati securitatem praestet. 5 Alia seu praecedentia, seu subseque diplomata in epocha suae emanationis aliud institutum viguisse ostendere possint. 6 Forte tuus

<9 Nunquam ego sustinui quod in secunda periodo nullae fuerint comitatuum congregationes in quibus politici aliquid tractaretur; habeo enim plura fortasse quam tu hanc in rem data, quae e tabularibus, quos qua praeses excussi, processibus congessi. 10 Id tantum aio comitatus in secunda periodo necdum eam, quam modo habent, formam accepisse. 11 Moderna enim forma in minuto eadem est cum diaeta; quam quod comitatuum congregationes non habuerint, luculenter ut spero,

absque ullius iudicis ordinarii interventu celebratas fuisse, quaeso te maiorem in modum ut horum mihi copiam facias. 13 Non egeo ego his diplomatibus per extensum, quod multas fortasse phileras impleret, sed tantum dato et substantiali ad rem faciente clausula, uti id e dissertatione, quam accludo, ipse facile observabis. 14 Hoc autem modo res vix unam aliamve phileram efficiet. 15 Quare denuo te vehementer exoro ut id mihi submittere velis; cuperem enim hoc quoque argumentum, quoad protractorum hactenus diplomatum

quod multas fortasse phileras impleret, sed tantum dato et substantiali ad rem faciente clausula, uti id e dissertatione, quam accludo, ipse facile observabis. 14 Hoc autem modo res vix unam aliamve phileram efficiet. 15 Quare denuo te vehementer exoro ut id mihi submittere velis; cuperem enim hoc quoque argumentum, quoad protractorum hactenus diplomatum fide licet, exhaurire. 7.1> De iuramento regum ad decretum Andreae Secundi. <2 Antea quaestio illa pertractari debet, an reges primae et secundae

<2 Antea quaestio illa pertractari debet, an reges primae et secundae periodi vel inaugurale sacramentum dixerint. 3 Nosti enim quod vel hoc in quaestionem revocent illi qui limites regiae potestatis ultra modum proferre conantur. 4 De prima epocha id plane controvertunt quod usus coronationis viguerit. 5 Et sane si epistolas aliquot pontificum haberemus, qui de coronatione aliquot regum loquuntur, nullum hanc in rem haberemus pragmaticum argumentum. 6 Anonymi enim et Thurocziani Annales

ad illud non iuraverit. 11 Spinosa proinde est haec quaestio, quis regum primus ad illud iuraverit. 12 Quare excute quaeso tuam penum et, si quid hanc in rem deprehenderis, mihi communica. 13 Si is, quem supra petii, labor suscipiatur, poterat id una peragi. 8.1 Nihilo minus momentosa est quaestio: quis primus regum inaugurale pactum ediderit? 2 Conditiones, sub quibus Uladislaus Secundus regnum adiit, habent aliquam eius speciem, sed non formam.

sub titulo Iuris Publici edidit, ibidem exstet in manuscripto, sub nomine Grammatici a Saxo, de quattuor nobilium praerogativis. 8 Interea forte Petrovich re ipsa aliqua detexit, sed noluit mecum communicare. 9 Forte non adtulit ad id requisitam perspicaciam. 10 Et ideo cuperem ipse ut tu eo penetrare possis. 11 Si penetraveris, quaeso te reflecte ad memorata superius tria puncta. 10.1 Quod varia argumenta variis elaboranda committas, probo vehementer; semper enim

prolixe admodum scripserunt. 9 Quare cum tu Czirakio idem argumentum indeterminate proposueris, tuto affirmare ausim nihil inde quam confusum chaos proditurum. 10> E contra argumentum, quod Koppio tradisti, placet. <11 Cupivissem tantum ut id etiam eidem commisisses: quaenam olim fuerint bona reginalia, qui proventus; cum reginae fuerint semper extraneae, si post fata regis e regno discesserunt, an bona retinuerint? 12 Quaestiones enim has eodem ferme labore expedire potest, et prodibit opus longe utilius

ego in utroque hoc obiecto simul sumpto vix video materiam pro uno opere, nisi illud iterum per multa heterogenea infles. 5 Quare possent fortasse eodem opere subsidia et ad historiam legislationis et ad iurisprudentiam Hungariae absolvi. 6 Nolim tamen per id tibi arbitrium praecipere. 13.1 Quod ais te Corpus Iuris eversurum, nimium tibi polliceris. 2 Non nosti tu satis indolem hominum administrationi publicae praepositorum. 3 Quamcunque clare iis naevus aliquis remonstretur, quia

id tibi arbitrium praecipere. 13.1 Quod ais te Corpus Iuris eversurum, nimium tibi polliceris. 2 Non nosti tu satis indolem hominum administrationi publicae praepositorum. 3 Quamcunque clare iis naevus aliquis remonstretur, quia id ipsi non observarunt, malunt eum quoque modo tueri quam privato eam gloriam concedere quod eius opera administratio publica adeo insignem acceperit reformationem. 4 In particulari hoc casu, quascunque tu contrarietates ostendas, uno hoc argumento Corpus

notitia legere vis, interpella Mandichium ut tibi communicet lucubrationem meam sub titulo Genuina constitutionis Hungaricae principia. 3 Verum absit ut illud vel tuam collectionem ingrediatur vel unquam me vivo prodeat, id quod tu, utprimum opus perlegeris, ipse facile existimabis. 4 Cupio tamen ut illud legas; dabit enim tibi lumen pro faciendis in tuo de subsidiis ad historiam legislationis opere etiam innocuis reflexionibus. 15.1 Meministi in litteris tuis

pro faciendis in tuo de subsidiis ad historiam legislationis opere etiam innocuis reflexionibus. 15.1 Meministi in litteris tuis quod typhographia universitatis aliquas quisquilias edere velit, inter quas tua supplementa eminebunt. 2 Quid per id dicere volueris, non assequor. 3 Si quid tamen editum fuerit, mone Milossium ut pro me emat et mihi submittat. 4 Nam id ille facturum mihi iam recepit. 5 Universim si quid de rebus Hungaricis prodierit quod mihi arrisurum esse putaveris,

litteris tuis quod typhographia universitatis aliquas quisquilias edere velit, inter quas tua supplementa eminebunt. 2 Quid per id dicere volueris, non assequor. 3 Si quid tamen editum fuerit, mone Milossium ut pro me emat et mihi submittat. 4 Nam id ille facturum mihi iam recepit. 5 Universim si quid de rebus Hungaricis prodierit quod mihi arrisurum esse putaveris, quaeso praesta id ipsum. 16.1 Cum Schönvisner sit renuntiatus bibliothecarius, video potentem esse adhuc, Loyolitarum

volueris, non assequor. 3 Si quid tamen editum fuerit, mone Milossium ut pro me emat et mihi submittat. 4 Nam id ille facturum mihi iam recepit. 5 Universim si quid de rebus Hungaricis prodierit quod mihi arrisurum esse putaveris, quaeso praesta id ipsum. 16.1 Cum Schönvisner sit renuntiatus bibliothecarius, video potentem esse adhuc, Loyolitarum factionem quae et tuis patronis, et Lakichio, qui Cuculatum protegebat, praevaluerit. 2 Cupivissem sane ut tu ad hunc postum cum competente

praevaluerit. 2 Cupivissem sane ut tu ad hunc postum cum competente charactere et stipendio eluctatus fuisses. 3 Nunc cum secus fuerit in fatis, probo constantiam tuam qua iniurias fortunae adeo viriliter sustines. 4 Conferet, crede mihi, id ipsum ad celebrandum tanto magis a posteritate nomen tuum. 17.1 Habes ad prolixam epistolam tuam adhuc prolixius responsum, nimirum quia mihi magis vacat. 2 Postquam dissertationem meam perlegeris, rescribe mihi quaeso per otium. 3 Neque

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report