Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: proinde Your search found 708 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 372-415:372. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] fortasse debito commercio abstineamus ne impudici libidinibusque dediti dicamur; quod iis praesertim cavendum est qui aut necdum nupti, aut ducendis uxoribus proximi sunt. Solet id etiam invidiam non raro parere si stricto et aperto amore aliqui se complectantur, ut adsint proinde ilico qui nihil antiquius habeant quam eiusmodi amicitiam perturbare. Itaque amicitia ipsa pro virili tegenda est et quos maxime diligimus, iis in extrinsecis his minimum deferre oportet; prudens enim amicus de eo non succensebit, aliorum autem machinationes sic
373. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] potestas executiva vim publicam adhibere debet; quo autem frequentius haec id faciendi occasionem habet, eo etiam facilius non tantum legum, sed et propriae voluntatis effectum procurare sicque ad usum leges ferendi, id est ad arbitrarium imperium, pervenire potest. Ut proinde securam ad posteros constitutionem nostram transmittamus, antiquos nos mores resumere oportet; sola enim frugalitate absque avaritia et zelo patriae serviendi absque ambitione libertas et comparari et iam parta tuto retineri potest. Hi sunt privati mei
374. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] generatim, reverendissimum vero ac clarissimum virum Josephum Taisperger huic Academiae peculiariter Regio Suo nomine praeficeret sicque vos clarissimos Professores huic, illum mihi, me vero medio Regii in Regnis his Consilii sibi subordinaret. Vobis proinde praeprimis, clarissimi Professores, impense gratulor, quod cum amplissimum Regiae sollicitudinis ceperitis fructum, ut e corona tot eruditorum, qui studium hoc decurrerunt, vos potissimum pro sua quisque Cathedra versatissimorum in respectivis scientiis et disciplinis
375. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] in particulari commonendos existimavi, clarissimi altiorum Facultatum Professores; Vastae omnino ac propemodum immensae sunt, quas tradituri estis, scientiae, spatium vero, quod singulae absolvendae Augusta designavit, sat angustum. Delectu proinde opus est, clarissimi viri, ut, resecatis quibusvis inutilibus speculationibus, ea potissimum, quae ad aliquem vitae usum faciunt, in omni scientia deligatis. Satis jam inanibus subtilitatibus majores nostri litarunt. Nobis non sufficiat scientias ad naturam rerum
376. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] huius arceretur; alterius seu localis is esset effectus ut, cum certum sit malos in aliquo loco socios ad individui cuiuspiam perversitatem plurimum conferre, ex locali solummodo academia aut gymnasio excluderetur perversus eiusmodi studiosus qui proinde a mala remotus societate alibi locorum ad prosequenda studia admitti possit. Ac tandem ad 3-rtium 16. Ut tam exhortator Academiae, quam cathecheta Gymnasii de prandio antea haberi solitos pietatis coetus exhortationesque deinceps mane hora 8-va habeant,
377. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] disponit. Et ideo varius etiam eatenus in regno usus viget. In Dominiis Cameralibus ejusmodi neo-colonis quandoque sex etiam annorum immunitas, conniventibus Comitatibus, conceditur. Aliqui Comitatus tantum unius, alii ne hanc quidem immunitatem concedunt. Interest proinde ut hujus etiam intuitu fixa aliqua regula constituatur. Si res plane ad vivum resecetur, deberet distingui inter desertas, quas alioquin rustica manus excolit, et inter eas, quas ipse Dominus usuabat. Relate ad primas videtur immunitas a Contributione ne pro
378. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] praestationes adtinet: id ex natura rei ad mutuam
conventionem debet relegari; si enim domini interest desertas suas inpopulare, solet ille
neocolono aedificia erigere, semen Frumenti suppeditare, aliquando animalibus etiam illum
providere; non esset proinde justum ut talis Dominus totidem annos immunitatis eidem
concedere debeat, quot ille, qui praeter nudum fundum neo-colono nihil suppeditavit.
Articulus II.
ratio in eo
consistit, quod non intersit Reipublicae gentem hanc nimium multiplicari: in Hungaria jam
nunc octuagesimam ferme incolarum partem efficiunt. Cum gens sit adeo fertilis, per
naturalem generationis progressum sensim majorem semper partem constituet. Nisi proinde
extranei arceantur, brevi in magnum numerum eo certius assurget, quod vicina
Gallicia et Polonia majorem, quam alere possit, ejus numerum habebat; vel solum Poloniae
exemplum ostendit quam noxia sit Reipublicae nimia Judaeorum multitudo. Horum
stringantur.
Motivum.
Hanc quoque provisionem ipsum jus proprietatis, seu libera rebus suis utendi facultas
exigit, si enim pars una velit, alia nolit cordum educare, una eorum libertate hac semper
privari debet; interest proinde ut minor potius quam major pars hoc jure privetur. Si
minoritati deferretur, tunc jus reclamandi usque ad unum singularem compossessorem extendi
deberet. Jam vero id juri proprietatis prorsus adversatur, ut propter unius
dissensum, complures alii
decernatur.
Motivum.
Ostensum est in Elaborato status actualis § 44. quanta vis pecuniae pro
tela aliisque lineis fabricatis quotannis e Regno evehatur; interest proinde,
ut lini et canabum culturam legislatio promoveat, praesertim cum articuli hi adeo facilem
insuper per littorale habeant distractionem: id autem ut illa praestet, duos ferme tantum
hos modos habet. – Caeterum etiamsi libera articulorum horum in Regnum
Motiva.
Quam debilis adhuc sit in Hungaria opificiorum status, §-pho 42 , quam exiguas
vero numeret fabricas, §§-is 44.
48. et 50.
§ 61.
Directio Commercii tantum via Consilii Locumtenentialis exerceri potest: itaque, in
quantum res tricesimalis cum objecto hoc nexum habet, Consilium in hoc quoque objectum
influere debet. Tricesimales proinde tabellae eidem quotannis submittantur: nullius mercis
portorium nisi hoc audito mutetur: nulla tricesimatoribus seu generalis, seu peculiaris
extradetur instructio, quin Consilium prius audiatur.
maximam
circulantis pecuniae partem ad se adtraheret, sicque Germanicas Provincias exhauriret;
deinde quia Germanicae Provinciae longe majora atque Hungaria onera sustinent, adeoque
justum videatur, ut pro his fundus per favores vectigalis iisdem conservatur. Proinde cum
ad perferendam in Hungaria legem principis assensu opus sit, sustinetur ab adverso, quod
hujus non intersit, ut talibus legibus, quae favorabilia pro vectigali Hungarico principia
continerent, assentiatur.
Ac id quidem quod in casu illo,
productis, Germanicae vero activae
rubricae in artefactis consistant; jam vero neminem latet quod superfluitatem
productorum naturae crescens in dies populatio diminuat;
artefacta autem provehat potius. Si proinde de nimio alterutrius horum
objectorum incremento metus subversari potest, justior est ille, ne multiplicata sensim,
favore moderni vectigalis, Germanica artefacta actuale Hungaricum activum cum
detrimento ipsarum Germanicarum Provinciarum
quod ad illam
animandam conferre potest. Libera captorum per domesticos piscatores piscium
inductio hanc animare debet, quia per id piscatores faciliorem eorum distractionem, adeoque
majorem industriae suae mercedem nanciscuntur. Hanc proinde decerni ratio procurandi sensim
majoris nautarum numeri omnino exposcit.
Quoad reliquum littorale dispositio haec extra casum versatur. Verum Flumen, Buccari, et
Portus Regius pro liberis portubus declarati adeoque per lineam tricesimalem a
fabricarum interesse exegerit.
Motiva.
Prohibitionem hanc tunc tantum fieri expedit, quando eductio ad extra pretium crudorum
materialium ita elevat, ut domesticae fabricae penes illud subsistere non possint; si quae
proinde fabricae species in Hungaria ad eum casum deveniat, justum est ut prohibitio haec
intercedat.
Verum ostendimus in Elaborato Status Actualis §§-phis 55.
57. et 59. quod cinerum clavellatorum, quibus
Motivum.
Ostendimus in Elaborato Status actualis §-pho 59. quod per postremum 1788.
vectigal Germanicum materialia illa, quibus Germanicae fabricae egent, graviori tantisper
essituali portorio, si in Hungariam educantur, subjectae sint. Ipsa proinde
reciproci ratio, quam in summa aequitate fundari superius jam satis
ostendimus, exigit ut lex haec perferatur.
Articulus XXVIII.
transitualium ejusmodi mercium distractio domi procurari nec concurrentia
foris evitari possit, adminus Aerarium Regium ex adaucto ejusmodi portorio majus capiat
emolumentum.
Omnia haec principia in Germanico vectigali rite observata sunt; nihil proinde obstat,
quominus eadem transitualia portoria in Hungarico etiam vectigali adoptentur.
Principia tamen haec de illo tantum transitu tenere videntur, quando merces ex una
exotica regione in aliam per Hungariam transferuntur et vicissim; si enim de illo
oras depellantur, enorme 5 florenorum
30 xrorum transituale portorium in vectigali Gemanico emensum sit. Aliqua etiam exotica
colorum materialia, si per easdem Hungariae invehantur, graviori transituali
portorio subjiciuntur. Exigit proinde stabilita jam superius reciproci ratio,
ut idem in vectigali Hungarico quoad alios aequipollentes articulos constituatur. Possent
autem hi esse lana macedonica et gosypium, quae per Hungariam
in Germanicas Provincias
statuantur, norma vero, juxta quam peragetur, edendo novo vectigali
adjiciatur.
Motiva.
Aestimationem mercium cum defigenda portorii quotta intimum habere nexum jam in Elaborato
status actualis §-pho 66. ostendimus. Proinde ut defigenda portoria intentum
promovendi commercii scopum re ipsa procurare possint, aequanimis mercium aestimatio
institui debet. Norma aestimationem hanc peragendi jam quidem 1788. edita fuit; sed dum
haec elaboraretur, Germani tantum quaestores audiebantur,
haec elaboraretur, Germani tantum quaestores audiebantur, quibus omnium in Hungaria
currentium mercium pretia constare non poterant, aut si constabant, poterant hi cupidine
proprii lucri sinistras suppeditare informationes. Interest proinde ut, dum
de aestimatione mercium pro novo vectigali Hungarico agetur, quaestores Hungari audiantur.
Et cum hi quoque quoad aliquos articulos partialitatis studio abripi possint, justa vero
portorii proportio ab aestimatione mercis plurimum dependeat,
23. Sigismundi Decr. VI.
Art. 87. Vladisl. Decr.
quoque telonia etiamsi privilegio provisa numerosis jam legibus
abrogata sunt, quia collatio proventus telonialis non est pure lucrosum
privilegium, sed est partim etiam onerosum, idest reparandi alicujus pontis
aut viae onere affectum. Proinde ubi nullus oneri ejusmodi locus est, ibi
meritum telonii cessat, adeoque nec proventus telonii exigi potest. Per
mutationes autem fluviorum evenit frequenter ut ubi olim ponte opus fuit, nunc is
necessarius non sit; privilegia itaque ejusmodi,
deprehendat, merces in primo proximo diversorio aut alio loco deponat, quin vel minimam de
substituendo sibi alio vectore curam suscipiat. Constat autem quantum saepe detrimenti
mercatori vel id adferre possit, si merces suae ad stipulatum tempus non advehantur.
Proinde cum vectores excessum hunc sub ea plerumque confidentia committant, quod praeter
amissionem residuae adhuc mercedis nulla alia poena eum mansura sit, justum est ut insuper
et refusione damni, si facultates ejus admittunt, sin, poena corporali plectatur. Et cum
quia hanc sibi viam commercium suapte
jam aperuerat. Erant tamen casus quo exportationem alicujus articuli hac quoque via per
primas ejusmodi promovere expedivisset, et si Fundus Commercialis unquam
invaluerit, id saepius praestare oportebit. In hoc proinde casu poterit novus nationali
navigationi stimulus per id addi, ut pro navi domestica duplicata prima
constituatur.
Aliquae gentes eo etiam pro excitanda nationali navigatione medio feliciter usae sunt, ut
exteris navibus nonnisi
exteri illius offici in effectum
deducantur, sicut id sub Josepho II. quoad directionem tricesimarum evenisse praesentis
projecti §-pho 60. jam ostendimus, et prouti id quoad rem
rationariam perinde introductum fuisse constat. Interest proinde ut a
contrario et Departamentum Hydraulicum, et dirigentes geometrae tamquam Consilii,
comitatenses vero tamquam comitatuum simplicia instrumenta considerentur, ut nec
Departamentum Hydraulicum apud dirigentes geometras, nec hi apud comitatenses quidquam
Jurisdictionum manipulentur; ut
Departamentum Hydraulicum et dirigentes geometrae a nullo quam a Consilio ordinationes
accipere aut suas alteri, quam huic relationes praestare debeant; comitatenses autem eandem
a comitatibus dependentiam habeant. Tota proinde Hydraulici instituti
graduatio in eo tantum consistere debet ut comitatenses geometrae
pro elaborandis tantum localium hydraulicorum operum planis, et postquam eadem concertata
fuerint, pro iis effectuandis deserviant. Consilium vero
In paludinosis ejusmodi locis metae plerumque incertae esse solent, seu quod in illis
aliqua signa metalia vix defigi possint, seu quod praeter falcaturam cariceti vix alter
modus sit usum per aliquem proprietatis actum exercendi. Ne proinde per
longam juris viam utilissima saepe opera adhaerere et per id saepe perfectus jam usque ad
controversum locum labor corrumpi debeat, justum videtur ut differentiae ejusmodi per
summariam discussionem promte terminentur. Cum succumbenti ordinaria juris via in
magistratum insinuatione singulo civi in propria civitate liberum est.
Quodsi tamen regnicola, sed alterius jurisdictionis incola officinam in aliqua civitate
aperire velit, praevie concivilitatem, quam magistratus eidem recusare non possit, assumere
debet; irritantur proinde omnia illa nonnullarum civitatum statua, per quae seu obligatio
insinuationis in ejusmodi casu imponebatur, seu certus tantum officinarum, aut mercatorum,
vel etiam opificiorum numerus definiebatur; seu denique aliqua mercatorum merciumque, cum
quibus singulus
Apparet itaque, quod abusus jus quaestus emendi et
vendendi cum restrictione numeri mercatorum adeo arctum nexum habeat ut hac
semel inducta, ille etiam suapte enasci; hac vero sublata, ille quoque necessario
evanescere debent. Proinde cum abolitio restrictionis numeri mercatorum jam priori
§-pho proposita sit, abusus etiam jus quaestus emendi et vendendi
naturaliter proponi debuerit.
Si restrictio numeri mercatorum, et qui cum hac insuperabiliter nexus est,
ea difficultas objici quod cum emtio et venditio
juris quaestus nulla hactenus lege vetita fuerit, moderni contrahentes
bona fide egerint, adeoque nec emtor depositam summam perdere, nec
venditor perceptam restituere teneatur; proinde cum nemo citra suam culpam
damnum pati possit, quod publicum omnes has summas bonificare deberet; cui oneri cum fundus
publicus vix suffecturus sit, usus autem venditionis juris quaestus non in
omnibus civitatibus usu venerit, expedientius foret
jus hoc, in
praejudicium totius civium corporis, ad pauca tantum individua restringere. Confirmatio
autem semper relativa est ad confirmatum, adeoque si id, quod confirmatur,
invigorosum est, ipsa etiam confirmatio vim suam amittit.
Proinde pro amittenda, quam emtores pro jure quaestus deposuerunt, summa non fuit
necessaria lex anterior, quae venditionem juris hujus interdicat, sufficit principium,
quod singulus civis omnium civilium beneficiorum particeps sit, per ipsam
civitatum
executioni intendendi
administratio publica nullum absolute modum haberet. Hactenus etiam Judaei clenodia,
horologia, aliaque minoris molis aurea et argentea fabricata per domos et curias
circumferebant, et tamen id substantiali Regni commercio nil praejudicavit. Nil proinde
obstat, quin id porro etiam tolleretur.
Caeterum, quod legislatio domalem quaestum etiam in privatorum bonis admittere possit, in
motivis §-phi 143. uberius ostendetur.
Necessitatem etiam testimonialium et
decidit, an advicinantium jurisdictionum opifices fabricata sua in hebdomadalibus civitatis
nundinis distrahere possint? Pecora vero nonnisi in eorum locorum hebdomadalibus nundinis
vendere licet, quae speciali eatenus privilegio provisa sunt.
Cum proinde politicae Hungariae circumstantiae sublationem nundinarum necdum admittant,
interest ut adminus Legislatio eas quam maxime liberas efficiat, et quidem non annuas
tantum, sed etiam hebdomadales. Publici enim nihil interest, an annuae vel
offerre, si sibi soli coëmtionem talis
articuli per dominium suum concedant. Et horum aliqui id quoque ad dominicam potestatem
pertinere existimantes subditos suos, ne alteri quam huic quaestori articulum talem vendere
ausint, reipsa inhibere solent.
Proinde cum utrumque hoc limites jurisdictionis dominalis excedat, et nocivum commercio
publico monopolium inducere possit, interest ut id diserta lege interdicatur.
Quod autem dominalis jurisdictio ad coactiones illas se non extendat, facile apparebit, si
armales erga
duorum comitatuum aut civitatum commendationem impetrare possint.
Motiva.
Quaestores commercium exportationis exercentes, eandem quam
fabricantes Regno praestant utilitatem; justum proinde est ut paribus etiam
favoribus perfruantur. Hac ratione justa etiam quoad mercatores proportio
pariter stabilitur; prouti enim majus vel minus fuerit ejus commercium exportationis, ita
ab eadem proportione favorum horum fructum capiet.
intimorum consiliariorum commendationem impetrandae alioquin capaces
sunt.
Exteri e contra absque indigenatu, recentius vero illocati ante
evolutum naturalisationis terminum per armales nobilitari non possunt. Proinde
cum publici intersit ut fabricae et exportatio domesticarum mercium per hos quoque
promoveantur, interesse putabat Deputatio his eum insuper favorem largiri, ut illi quidem
absque indigenatu, qui sumtuosior et altiori conditioni magis analogus est, hi vero
sunt, jam tum ad massam circulantis non tantum in Germanicis Provinciis, sed
in ipsa etiam Hungaria pecuniae reflexum fuerit; adeoque quod in ipsa jam Hungaria justa
inter offerentes et acceptantes schedas ejusmodi proportio
vigeat. Quidquid proinde absque praevia reali cassa nomine Statuum emitteretur,
jam excederet hanc proportionem; per consequens, aut schedae regiae in eadem quantitate
revocari, aut schedae Statuum in ipsa sui nativitate nullum creditum, adeoque nullum etiam
cursum habere
ad
Cassam Commercialem transponant.
Ad §-phum 6. Fundum quidem pro dicasterialibus salariis in auctione salis
legislatio anno 1723. constituit: vidualem tamen e subtractione arharum cassam
nulla hactenus lex stabilivit. Proinde cum proventus hic Aerarium Regium directe non
respiciat, integrum est legislationi illum vel abolere, vel ad alium usum destinare.
Institutum vidualis hujus cassae in eo subsistit, ut iis tantum viduabus pensio
attribuatur, quibus nullae post fata mariti
Jam vero in sensu legum patriarum nobilioribus
officiis nobiles possessionati admoveri debent. Itaque apud nos casus hic non secus evenire
potest, quam si quis in officio tali consitutus decoquat; non interest autem, ut leges
decoctoribus patrocinentur. Institutum proinde hoc systemati Hungarico non congruit: et
ideo hactenus etiam paucorum Hungarorum viduae beneficium cassae hujus senserunt, sed
illatis in generalem arharum fundum Hungaricis etiam detractis, vel in aliis
provinciis servientium, vel certe admotorum
in tantum tempus differri
potuerint. Si propositi per Deputationem fundi stabiliantur, et notabile insuper Statuum
oblatum accedat, utraque haec cassa adeo momentosa evadet, ut earum securitati nonnisi per
annuas rationes et earum liquidationes prospici possit. Proinde cum Legislatio omni anno
non consideat, debet hoc negotium dicasterialiter tractari.
Ad §-phum 4. Ut Legislatio vel aliquam designationem facere
possit, Status cassae eidem notus esse debet, id quod nonnisi per adaequatam
et id,
quod e re visum fuerit, definire Legislationi semper integrum est.
Ad §-phum 5. Augustus Josephus II, ut jam praemisimus, actionem pretii salis
pro aliquo tempore jam incameraverat. Exemplum proinde hoc cautelam istam necessariam
effecisse videtur.
Et hae sunt leges, quas Deputatio Legislationi pro modernis commercii Hungarici
circumstantiis proponendas existimavit. Ubi opificia, artes et commercium jam effloruerint,
complures ex iis forte
hydraulici et
viarum constituant, hi autem gratuitis laboratoribus magna in parte
perficiantur.
Ast evolvit se postremis Comitiis, quod conflatus hactenus ex aucto salis pretio fundus in
alios usus impensus sit, calculati proinde e hujus interusurio 50 000 subtrahi, et omnes per
projectantem propositi fundi ad annuum 380 000 proventum reduci debent. Quodsi etiam
projectatos per Deputationem fundos 100 000 proventum producturos (id quod admodum incertum
est) supponamus, adhuc totus annuus
exactitudine peragerentur; quod summum est, cum summa,
v.gr. 4 millionum, si ad semel expendatur, nonnisi labor, qui valori hujus
summae aequivalet, perfici potest; si eadem elocetur, intra 32 annos cum eadem summa opus 12
milliones valiturum peragetur. Cum proinde necessitates commerciales non ita comparatae
sint, ut aut omnes simul, aut intra breve tempus expleri debeant, expedit ut ea, quae ex
oblato conflabitur, summa mox explicanda modalitate ad fructificandum elocetur, erogationes
vero commerciales reliquo, inclusis
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.