Your search found 4316 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 401-676:

nihil perfectum esse potuit, uiam ueritatis ignorantibus, sed Iudeos primum, deinde nostros, id est, Christianos, qui soli Deo credentes neque impossibile factu esse duxerunt, quod ille pręciperet, neque implere dubitarunt. Sequantur igitur, qui uolent, Catones, Scipiones, Fabricios, Camillos, imitentur Socratem, Pythagoram, Platonem reliquosque humanę sapientię professores, nos patriarcharum patrumque et prophetarum, nos Christi et apostolorum, nos utriusque

apud illum fuere, ut potestatem eis daret curandi omnem langorem, mortuos ad uitam reuocandi, mysteria intelligendi, futura diuinandi, demoniis imperandi et, quę nemo hominum facere potest, nisi cum eo Deus fuerit, faciendi. Taceatur igitur opulentissimorum quondam regum potentia fortissimorumque uirorum robur! Plus pauperculi nostri potuerunt. Taceatur philosophorum acumen! Soli ii, qui Deo credidere, ueritatem inuestigarunt. Obmutescat utrorumque

perennioremque, et cuius neque magnitudinem comprehendere neque longitudinem metiri possumus, Christi serui consecuti sunt. Itaque non temere solos imitandos cunctis proponimus, quos etiam cunctis merito pręferendos censemus. Istas igitur nostras de illis qualescunque lucubrationes, o omnium amicorum meorum optime omnique honore et amore pariter prosequende, tibi nunc muneri mitto, tibi lubenter offero; tum quod sciam nihil abs te crebrius in manum uenire solere

Christi seruis mortalium laudatio, tunc plane intelligent, cum relatu legerint non aliam ob causam quosdam reliquisse monasteria uastasque penetrasse solitudines annosque plurimos feris tantum peruias habitasse terras. Tu igitur, cuius nutu cuncta reguntur fautor mihi adsis, Deus, dictantem inspires, scribentem adiuues, ingenium, uerba, manum, calamum moderare, ut nusquam ab eo, quod tibi placitum fuerit, declinasse argui possim. Tuque, Fili

opum patrimonium uocaretur, tanti illud fecit, ut loco pedem non efferret. Porro per procuratorem ita egit, nequid sibi reliquum foret, sed rebus diuenditis pecunia omnis mendicantium turbę uiduisque et pupillis diuideretur. Igitur diuitias, et cum non haberet, contempsit, et cum haberet, ne respexit quidem, sed alteri dilargiendas commisit, maiores diuitias existimans Christi paupertatem. Hilarion Palestinus, sicut de illo diuus Hieronymus

domi conuocatos reficiebant, propriis manibus ministrantes. Quibus pietatis officiis meruerunt parentes fieri sanctissimi uir Alexii. Quo unico contenti deinceps continentiam inter se perpetuo seruarunt. Tot igitur fructus produxit elemosina, ut sterili partum daret, partui sanctitatem parentibus castitatem, omnibus paradisum. Talem pietatis cultum ne in ethnicis quidem sine uitę ęternę retributione marcescere passa est diuina

meruit. Qui dum ob ipsius erga inopes beneficia ei se apparuisse diceret et mysteria ueritatis reseraret, credentem baptizari iussit, ut, qui charitate iuuerat miseros, fide inter uere felices recipi idoneus foret. Igitur, cum hęc ita sint, quis mentis compos non iam excussa tenacis auaritię compede ad liberalitatem gradum feret et de iis saltem aliquid, quę suę supersunt necessitati, aliorum indulgebit inopię? Zacheus,

et argenteam lagunculam largitus esset. Cumque subiunxisset tum demum illum a Deo electum, qui pręesse Ecclesię post Pelagium pontificem deberet, e uestigio tenues dilapsus in auras conspectum eius dereliquit. Gregorius igitur quoniam neque sępius petentis procacitate sic offend potuit, ut non miseretur, neque monasterii sui tenuitate sic deterreri, ut petenti aliquid non tribueret, dignissimus iudicatus est, cui

Ephesi turba Ioanni apostolo occurrens, ut, quam illi tunc efferebant, ipse protinus suscitaret, obtinuerunt, dum uestes ab ea receptas ostentant, dum illa incolumi se nunquam famem timuisse affirmant? Mulier igitur ad uocem apostoli a morte ueluti a somno exurgens, illum suscepit hospitio solitaque subsidia pauperculis misit, nunquam pietatis deserens officium, ob quam et ad hanc uitam redire illi licuit et proficisci ad

me refrigerauit, et catenam meam non erubuit. Sed cum Romam uenisset, solicite me qu ę siuit, et inuenit. Det illi Dominus inuenire misericordiam a Deo in illa die. Et quanta Ephesi ministrauit mihi! O felix igitur Onesiphorus, qui aliquando auditurus est optatissimam uocem illam uocantis Domini ac dicentis: Veni, benedicte Patris mei, posside tibi regnum paratum a constitutione mundi! Hospes enim eram, et collegisti me; in

duo illi ex Discipulis in castellum Amaus tendentes, cum Iesu simul eunt, simul fabulantur, et externum ac peregrinum esse putant, donec compulsum secum manere et secum recumbere in fractione pani agnouerunt eum. Sic igitur hospitalitatis officium ad agnitionem Dei nos adducit, ut, quem nunc in ęnigmate et per speculum uidemus, post hęc facie ad faciem, et sicuti est, uidere ualeamus. Iccirco Paulus apostolus Hebreis pręcipiens ait:

supplicaret, iuxta fidei meritum gratiam ab ipso impetraturus. Credidit Martinianus, et domum rediens Deum precatus incunctanter, filiam a demonio liberauit, ut predictum ab Antonio fuerat. Pulchre igitur unico responso Antonius tria simul expressit bona: humilitatis obseruationem, fidei uirtutem, infirmitatis remedium. Moyses uero abbas haud dissimulauit non solum se laudationem sui non quęrere, sed etiam detractione

ieiuniis, uigiliis, precationibus cęterisque corporis exercitiis, nullum ocio tempus remittens, ne desidiosa aliquando cogitaret se alicuius momenti esse, cum nihili ęstimari mallet. Igitur, tametsi a monasterio non recessit, inuenit tamen, quemadmodum abesse posset a gloria. Corpus enim castigando et in seruitutem redigendo consentire coegit spiritui, semper humilitatem affectanti.

uultum suum ad illum et dedit ei pacem. Eundem tradunt spiritu raptum uidisse orbem terrarum quaque uersum laqueis oppletum. Et cum mirabundus, quis illos euadere posset, quęsisset, responsum fuisse: humilitas. Beati igitur humiles, quibus a periculo errutis competere poterit illa Prophetę gratiarum actio dicentis: Benedictus Dominus, qui non dedit nos in captionem dentibus eorum. Anima nostra sicut passer errepta est de laqueo

et prior honoris gratia in terram prouolutus est pontifex quam abbas. Cęteri deinde maximi pontifices nomenclaturę istius titulum omnes usurparunt, opus rari. Omnes se seruos seruorum Dei dici, pauci esse uoluerunt. Igitur Gregorii humilitatem approbasse uidentur etiam qui imitari neglexerunt. Sed quod ad priuatos attinet, mirabilis imprimis humiliatio Petri Telonarii fuit, qui distractis pro amore Christi facultatibus a Byzantio

electa hoc primum a fratribus exegit, ut, quanuis dignitate pręstaret, permitterent tamen se interdum officia obire infimorum, ne per ocium insolesceret, pręsertim in illo prępositurę honore constituta. Impetrata igitur uenia aquam portauit, ligna concidit, pauimenta euerrit, cęllulam sibi omnium despectissimam elegit. Denique, quo feruore concita parentes fugerat, eodem primatum inter monachos tenens humilitatem coluit

habebant, per desertum fugiens ad speluncam ipsius substitisset, eo insecuti, dum asellum comprehendunt, monachum, quem uix inuenire sperauerant, conspiciunt. Quare lęti gratantesque, simul ipsum, ut secum redeat, hortantur. Igitur, cum se ille muti animalis indicio deprehensum agnouisset, intellexit Dei uoluntatem, et fratrum uotis annuens, ad monasterium reuersus presbyteri officium suscepit. Hic mihi probe obseruasse uidetur, quod Apostolus ait:

prorsus diffidebat, a Domino meruit adiuuari atque ita, ut ei per angelum suum pręcepta institutionesque dirigeret. Quibus ille fratres sibi commissos instruendo, in omni sanctitatis genere facile reddebat perfectos. O uere igitur beatus homo, quem tu erudieris, Domine, et de lege tua docueris eum! Odo * corr. ex Oddo item, Cluniacensis coenobii monachus, a Bernone * corr. ex

satis ibi se latere sperans. Cęterum cum quęreretur, lucida nubes loco incumbens prodidit latentem. Inuentus ergo in sedem, quam fugerat, rediit, non tam ab hominibus quam a Deo miraculo testante electus. Vt igitur Deo soli obediret, non ut sibi blandiretur, ad tantę rei gubernacula manum porrexit. At nunc quibus artibus is honos ambitur quaue aditur temeritate, dolendum magis quam dicendum puto. Sed ut nihil aliud pro uero

uenalitati sese exponere in excipiendis diuinis nefas esse ducebant, quanto eos continentiores esse par est, quos iam coruscante Euangelio in lucem eductos omnium uirtutum decet consummata perfectio? Proponantur nunc igitur Christi apostoli, ut magis confundantur, qui ne ueterum quidem sanctorum parsimoniam imitari student, luxurię potius cupiditatibusque dediti, nomen atque professionem clericorum habentes, non uitam. Quos per Malachiam

contenti uitam sustentarint. Petrus, Andreas, Iacobus, Ioannes piscatu sibi uictum quęrebant, relictis retibus et naui secuti sunt Christum et dixerunt: Ecce dimisimus omnia, et secuti sumus te. Constat igitur eos et ante apostolatum fuisse pauperes et in apostolatu pauperiores. Eisdem insuper pręcipitur, nequid auri, nequid argenti possideant, non pecuniam in zonis, non peram in uia, non duas tunicas, non calciamenta, non

fuit) dicitur perdurasse, ita ut nihil unquam amplius concupisset. Bona enim, et ea non modica, in quibus hęreditario absens successerat, egenis dilargiri mandauit, ne obolum quidem passus ex his ad se deferri. In summa igitur inopia tam diues fuit, ut nihil appeteret, in summis opibus tam largus, ut omnia donaret, semper diuitiis pręferens paupertatem. Mennę quoque, Samnitum prouincię solitario (ut Gregorius tradit) paucula

cum deberet, dare neglexit. Tormenta patietur, et nemo miserebitur, sed dicetur ei: Memento, quia recepisti bona in uita tua, mendicantes autem mala! Tu nunc cruciaris, illi consolantur. Igitur, quisquis ecclesiastici dispensatoris curam gerit, si metu supplicii liber et spe pręmii securus esse desyderat, agnoscat se pauperis Domini seruum et paupertatem, quam ille coluit, et ipse colat. Pontificali dignitate

ait: Derelinquam in medio tui populum pauperem et egenum, et sperabunt in nomine Domini – dicit Dominus. Quę quidem omnia de ipsis Domini apostolis fuisse significata, expositorum nostrorum assertio consentit. Igitur, si Ecclesię Christianę fundatores atque ędificatores iam ab initio pauperes et egeni a Deo optimo maximo electi sunt, quid est, quod te pudeat pigeatue pauperem esse, qui operi illorum prępositus es minister et

quarum tam libenter inibat consortium. Defuncto itaque uiro omnia, quę habere potuit, indigentibus dedit parumque putauit fortunas tantum pro Christo impendisse, nisi amore illius etiam seipsam addiceret seruitio miserorum. Igitur, postquam constructo diuersorio non modicam egenorum ęgrotantium turbam coegisset, ministram se eorum fecit. Cumque a patre in Pannoniam reuocaretur, noluit eo ire, talem uitam pręponens regno Hinc,

uero triginta quinque annorum erat, quando eremum adiit, multas demonum insidias, insuper et uerbera passus a proposito deterrentium, cum scirent se in solitudine uincendos, qui in frequentia solerent esse uictores. Superatis igitur eorum machinationibus, montem conscendens in quodam castello ab hominibus deserto se inclusit, ubi pane tantum et aqua sustentatus, cum iam uiginti peregisset annos, ui eductus et abbas ordinatus obstructis monasterii

de fenestra manus tactu infirmos curasse, sed tamen noctibus ad eremum progredi solitum tradunt. De Domino quoque Lucas ait: Erat diebus docens in templo, noctibus morabatur in monte, qui uocatur Oliueti. Discamus igitur et Domini et serui exemplo locum tempusque seruare: aliud, quo iuuetur proximus, aliud, quo Deus adoretur. Apollonius abbas, ut ętatis primitias Domino consecraret, quindecim

sacramentum a sacerdote sibi delatum. Denique de pedibus, quod tandiu immobiles perstiterint, fluxisse saniem aiunt. O beatum uirum, qui tantam gratiam consecutus est, ut hęc agere uellet, beatiorem, ut posset! Non immerito igitur post hęc angelum Domini aduenisse dicunt, hulcera eius tactu curasse, labia sapientię spiritalis perfudisse et, ut deinceps cęteros fratres per eremum uisitando instituere ac docere pergeret, simul iussisse. Dignus

et cum unico discipulo solitarius habitauit. Vis nosse, quantum in ea solitudine manens profecerit? Pro terrena et caduco regno, quod contempserat, cęleste et ęternum accepit, quod concupierat. Quid mirum igitur, si et ipse aliquando uastę solitudinis, nunc paradisi incola Hieronymus, dum Heliodorum inuitat, sic demum illam laudibus efferat dicens: O desertum Christi uernans! O solitudo, in qua illi nascuntur lapides, de

pręfuit, fuisse monachos, qui sedendo somnum caperent non iacendo, magis repugnantes sopori quam dormientes. Hi profecto iure suo dicere poterant: Omnes nos filii lucis et filii diei sumus, non noctis neque tenebrarum. Igitur non dormiamus sicut cęteri, sed uigilemus et sobrii simus! Beatum Hilarionem Hieronymus refert super nuda humo stratuque iunceo ad mortem cubitasse. Sciebat enim eos, qui exquisitioribus

terra cilicino stragulo tecta cubitare. Ac quoties aliqua sororum minus pudici somnii pręstigiis ludificatam se cognouisset, abbatissę confiteri et, quantum uisa displicerent, cinere stratis insperso testari. Quis igitur dubitat, quin iis, quę somniatum crimen ut commissum dolebant, dormitio ipsa multo plus solicitudinis attulerit quam quietis, semper uerentibus, ne quam eiusmodi somnotinam speciem menti obuersari contingat. Pręter

Virginitas autem ipsa in tantis quidem uersatur periculis, ut, nequando corrumpatur, custodiri a uigilantibus raro possit, * corr. ex potest a somnolentis nunquam. Vos igitur, siue uirgines, siue uiduę, quęcunque estis, quibus castitatis et sanctimonię amor inest quęque integritatem mentis ac corporis obseruare proponitis, iam suscipite tale uigilandi studium, si talem a Deo consequi

LIBER II Caput I / DE CVRA ET MODO ORANDI Age igitur, hinc iam sanctarum precum exempla perscrutemur, deinceps etiam contemplationis altitudinem ostensuri, qua diuini homines in terra degentes mente cęlos permeabant. Hi uero, quantum orandi studio dediti fuerint uel quam

operam dare consueuisse. His uicissitudinum successionibus Deo seruiens, intantum se a uitio alienam et uirtutibus refertam pręstitit, ut sola eligi mereretur, quę Deum et hominem pareret et uirgo permaneret. Sic illa igitur sacris uirginibus, sicuti est humilitatis integritatisque et cęterarum uirtutum, ita et bene dispensandi temporis exemplum, ut scilicet nec semper orent, nec semper operentur, nec semper legant, et tamen semper hęc

et cinere. Denique oranti apparens Gabriel angelus egressum se dixit, ut doceret illum. Ab exordio precum tuarum, inquit, egressus est sermo; ego autem ueni, ut indicarem tibi. Is igitur gratiam recipiet, qui deuotius rogarit. Ionam prophetam de uentre cęti ad Dominum, Deum suum, clamasse legimus, et die tertia Domini iussu a pisce in aridam uomitu effusum. Grande profecto

Oranti ergo Petrus et Paulus apostoli in uisu affuerunt, et sensum Scripturę, quam percipere non poterat, aperuerunt. Hanc rem ab ipso adhuc uiuente se audisse Reginaldus frater post obitum eius testatus est. Per orationem igitur declaratio quoque sermonum tuorum, Domine, illuminat et intellectum dat paruulis. Pręterea defunctorum animas, quę nondum ita ad purum expiatę sunt, ut cęlo dignę habeantur, uiuentium oratonibus iuuari, non solum

libidinibus deditos ad continentiam adduxit. Quosque dudum meretricius amor graui odio inter se dissidere fecerat, eos illo orante conscientię stimulus ad poenitentiam, poenitentia ad castitatis studium egit. Conuersis igitur ueniamque petentibus tam facile pręsulis pietas indulsit, quam ardenter, ut conuerterentur, orauerat. Econtra Geraldus, castitatis cultor pręcipuus, ab ea desciuisset, si tentatus ad

inuadentibus tanta uis aquę de cęlo cecidit, ut coacti sint dimissa oppugnatione in castra se recipere. Sic misericors et iustus Dominus simul et orantibus affuit et orationum uirtuti detrahentis ultus est scelus. Siquis igitur, quo facilius Dei gratiam conciliet, de sanctorum coetu deligere sibi patronos optauerit, utatur, quibus uolet, id est, siue illis, quos pręcipuos putat, siue illis, quibus hoc priuatim a Domino indultum legimus, ut

potuisset. Ac proinde ne redire dubitaret. Rediit et, quod petierat consilium, sine cunctatione accepit. Maiorique deinde reuerentię habere hominem coepit quam ante habuerat, cum talia de illo sibi uidere contigisset. Quid igitur mirum, si tam copiose tamque argute de Trinitate scripserit, qui mente sic abstracta Trinitatis sacramentum fuerat contemplatus? Sed ne contemplando tantum apprehendisset, nisi, ut apprehenderet, pie prius ac iuste

dinumerare nemo potest. Hunc omnis spiritus laudat, omnis lingua confitetur, huic omnia famulantur elementa, huius nutui cuncta etiam inanimata et omni prorsus sensu carentia absque ulla cunctatione parent. Cum igitur talem ac tantum cogitauerimus, qualis quantusque nec uerbis explicari nec cogitatione possit comprehendi, semper Dauidicum illud occurrat: Seruite Domino in timore, et exultate ei cum tremore!

euasit, cuius paulo ante, dum seculari tantum scientię studeret, fuerat oppugnator. Contra Ecclesiam cum Manicheo consurrexerat, pro ea mox decertans et insum et reliquos omnes hereticos facile conuicit. Scripturas igitur catholicas legant, qui purę synceręque ueritatis luce cupiunt illustrari, dicente Propheta: Lucerna pedibus meis, Domine, uerbum tuum, et lumen semitis meis. Thomę uero Aquinati

grauiter affectum Ioseph, Iudeus medicus, adiens, deprehensis mortis signis, eum uesperi illius diei decessurum dixisset: Quid, inquit, si et alterum diem superuixero? Ille tunc Christianum fore, cum id contigisset, respondit. Igitur Basilius non uitę suę in terris producendę, sed salutis proximi cupidus, orando a Domino impetrauit exitus dilationem. Maneque hora tertia sanus de lectulo consurgens ad ecclesiam uenit ac Iudeum tanto miraculo

magicę arti deputarent, operęprecium est referre, qualiter ab his magi quoque ipsi confutati sint, ut appareat non fuisse maleficia, quibus etiam maleficiorum magistri succubuerunt. Magorum igitur princeps Simon Samaritanos pręstigiis dementabat et eo temeritatis proruperat, ut se Dei uirtutem magnam diceret. At cum Philippus diaconus illo accessisset et Euangelium Christi miraculorum operationibus confirmasset,

admirandaque facturum. Venit deinde Petrus, et cum baptizatis manum imposuisset, acceperunt Spiritum Sanctum. Hinc Simon offerre pecuniam coepit, petens sibi potestatem dari Spiritum Sanctum conferendi, cui uellet. Nunquid igitur magus apostolus, cui Simon supplicat et se quidem non habere, quod ille habebat, auidius poscendo manifestat? Pecuniam autem offert sperans, si petita obtineat, multum se inde lucri facturum. Sed qui spiritalia

iussi. Qui deinde libertati redditus, ab apostoli latere discedere non audebat, nequid grauius a demonibus pateretur, donec baculo eius accepto abiit securus, plus iam confidens apostoli ligno quam ueneficiis suis. Conuersus igitur maleficę artis libros flammis tradidit, et se fidei Christi, satis expertus nihil ea neque uerius neque fortius mortalibus datum. Ad Taurinum, Aurelianensem episcopum, magos Cambisem et Zamrim cum discipulis

suam protegeret, continuo relictis demoniis Christianorum religionem sequi decreuit. Baptizatus ergo tantum fide et sanctitate profecit, ut ad episcopatum promoueri meruerit et martyrio coronari. Idem igitur, qui magus foeminam uincere nullo modo potuit, Christianus factus tyrannorum tormenta facile superauit. Caput X / DE FIDE CHRISTI CONTRA

quoque imperator, cum esset Alexandrię et Christianos ad sacrificandum diis cogeret, Catharinam uirginem, ne eximium formę eius decorem sęuiendo deformaret, a fide Christi philosophorum suasionibus auerti cupierat. Igitur ex omnibus prouincię oppidis quinquaginta sapientissimos deligi curauit, qui illam respondere paratam impugnarent. Ferunt ita tunc locutam, ut omnium animos in stuporem uersos tandem ad credulitatem induxerit.

erat, sed quod prope se habeat tenentes doctrinam Balaam, doctrinam Nicolaitarum. Quod si cohabitare cum illis crimini est datum, quanto grauius peccant, qui familiaritate et consuetudine eorum utuntur? Facessant igitur a nobis in uestimentis ouium lupi rapaces Dominico semper insidiantes gregi. Recedant spinę et tribuli, de quibus nec ficus nec uua colligi possunt. Procul absit hereticę insanię fermentum, ne purissima orthodoxę

peccatorum meorum miserebitur. Misericordia enim et ira ab illo cito proximant, * corr. ex proximat et in peccatores respicit ira illius. Nos igitur errorem istorum refugientes eos sequamur, qui uel grauissime lapsi sic sese (dum flagitii poenitet) errexere, ut spem recuperandę gratię non amitterent. Et quod sperarunt, Deo indulgente adepti sunt Dauid adulterii

agnouit peccatum, egit poenitentiam, orauit, exauditus est Deoque propicio rediit Hierusalem et recuperauit regnum atque in alium mutatus, idolis sublatis, prophanata expiauit et unum Deum Israhel impense coluit. Quis igitur ueniam desperet, si Manasses inuenit? Aut quis adeo pessimis moribus uiuit, ut euadere bonus non possit, si ille euasit? Niniuitę, cum Iona prophetante urbis excidium imminere didicissent,

sperauerant, poenitendo obtinuerunt dicente Scriptura: Et uidit Deus opera eorum, quia conuersi sunt de uia sua mala; et misertus est Deus super maliciam, quam locutus fuerat, ut faceret eis, et non fecit. Ea igitur spes impetrandę salutis non fallitur, quam uitę correctio comitatur. Euangelii tempora percurramus! Cuius spem non incitat atque accendit latro in cruce poenitens? Quam quidem crucem, si nihil mali commisisset, si

cumulandarum opum immoderata libido et impudens exigendi foenoris cupiditas. Mattheus de telonio ad apostolatum uocatus est, Zacheus, publicanorum princeps, et ipse diues, Saluatorem mundi hospitio suscipere meruit. Vterque igitur, cum usuras reliquissent, lucrati sunt regna cęlorum. Talem quęstum facere solent, qui conuersi spem suam de terrenis diuitiis in Deum transferunt, cęlestium diuitiarum ęternęque beatitudinis largitorem. Neque

misericordiarum eius. Moysen quoque abbatem, Isidori abbatis apud Thebaidem discipulum, natione Aethiopem, singularis sanctitatis ac patientię uirum, latronem antea fuisse memorant, multorum spoliis cędibusque infamem. Igitur compunctus ad mentem rediit, misericordiam Domini orando et poenitendo quęsiuit, sperando assecutus est. Et qui aliquando de latronum numero fuerat, in sanctorum censum redigi meruit. Sic Aethiops mutauit pellem suam et

quanta esset humana fragilitas, ubi auxilium subtrahitur diuinum. Sed etsi cessit, non tamen recessit. Rursum se ille colligens, cum in ipsum respexisset Iesus, usque adeo timuisse doluit, ut dolore mors leuior fuisset. Haud igitur minoris dilectionis testimonium prębuit uiuus, dum crimen luget, quam prębuisset mortuus, si Dominum omnino non negasset. Proinde etiam post reatum his quoque, qui nihil tale commiserant, pręferri

tale commiserant, pręferri meruit, omnium princeps constitutus, quia omnibus plus dilexit. Persequamur et illa intimi amoris signa, quę post resurrectionem Saluatoris in eo apparuisse Euangelica ueritas docet. Cum igitur singulari cultu atque obseruantia Dominum usque ad crucem prosecutus fuisset, mortuum quoque ac sepultum quęrere non cessauit. Cucurrit una cum Ioanne ad monumentum, ut citius cęteris uideret illum, quem cęteris

iam senex nesciebat et tamen quiescere prę dolore non poterat. Denique eremum relinquere, tegumentum, ne agnosceretur, mutare, urbes, quas fugerat, intrare, nihil intentatum relinquere, donec illam inuenisset, decreuit. Hoc igitur consilio usus quęsitam inuenit, inuentam conuertit, conuersam secum reduxit et tanto labore recuperatam diligentius custodiuit, ita ut illa salutem, de cuius spe deciderat, poenitendo acquisierit. Quod si ipse

coepissent eosque super undas ambulantes conspexissent, ut sibi subuenirent, suppliciter petiere. Illis ergo in nauem reuersis atque orantibus resederunt fluctus, posuerunt uenti, periculum omne sublatum est. Sancti igitur tantum beneficii retulerunt, quantum iniurię acceperant, curantes, ne illi mergerentur, a quibus ipsi submersi fuerant. Accessit beneficio cumulus, quoniam sic a mortis periculo liberatos etiam, quomodo in ęternum

ipsos inuadens in primo statim limine strauit nihilque pręterea mali intulit, ipsa uirgine sic iubente, ut essent, quos ad fidem poenitentiamque conuerteret, non qui in erroris tenebris uitęque nequitia disperirent. Parci igitur illis iussit, qui sibi erreptum uenerant rem omnibus diuitiis atque etiam uita ipsa preciosiorem, uirginitatem. Neque enim uirginitas illi ad beatitudinem consequendam satis fuisset, si abfuisset pietas.

omnium charitates ea pręcipua est habenda, qua alius alii non tam ista temporalia et caduca bona quam illa ęterna atque perpetua optare et, quantum in illo est, prouidere ac procurare debet. Enitendum igitur erit iis maxime, qui diuinarum rerum scientia pręstant, ignaros instruere, timidos animare, desides urgere, omnes denique ad capessendas uirtutes, quibus uerę felicitatis pręmia comparantur, sedulo exhortari. Huiusce

petamus. Moyses et Aaron Dei iussu diriguntur, ut populum suum de Pharaonis iugo erreptum ab Aegypti finibus educant et populus ipse sacrificium sibi offerat in deserto et sic Terram ingrediatur promissionis. Doctoris igitur partes erunt peccatores ad poenitentiam compellere, de diaboli seruitute in libertatem gratię uendicare et de terrenis secularibusque negociis ad cęlestium meditationem iugiter excitare, ut, quam beatitudinem animo

Dominus manum suam et tetigit os meum et dixit: Ecce dedi uerba mea in ore tuo, ecce constitui te hodie super gentes et regna, ut euellas et destruas et disperdas et dissipes et ędifices et plantes. Siquis igitur ad prędicationis opus diuinitus eligitur, nulli rei diffidat, nihil trepidet; omnia aderunt, cui aderit Deus. Disce tamen omne doctoris studium eo spectare debere, ut euellat et destruat hominum uitia, plantet autem et

baptizauit. Qui ergo paulo ante una tantum atque altera prędicatione tam multos conuerterat, idem etiam paucos non contempsit, ita ut neque itineris laborem ab Ioppe Cęsaream usque euocatus recusaret. Illi igitur, qui in magna etiam auditorum frequentia non suam gloriam, sed alienum profectum quęrunt, tunc quoque, cum rariores conuenerint, docere non erubescunt. Paulus segregatus in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba

grauaremus, non quasi non habuerimus potestatem, sed ut nosmetipsos formam daremus uobis ad imitandum nos. Nam cum essemus apud uos, hoc denunciabamus uobis, quoniam, siquis non uult operari, nec manducet. Nemo igitur Euangelio seruiens assidue sibi de Euangelio uiuendum putet et, quod prędicationi superest temporis, ocio conterat. ne et petendis elemosinis crebrius insistens non petere, sed exigere uideatur, et corporis

minis neque suppliciis deterriti sunt, ne Christi nomen ubique circumferrent. Sic in omnem terram exiuit sonus eorum et in fines orbis terrę uerba eorum. Sic habitantibus in regione umbrę mortis lux orta est eis. Merito igitur illi sedebunt super thronos cum Christo iudicantes, qui nunquam conquierunt Christum annunciantes. Inter apostolicos autem uiros Ambrosius episcopus eruditione, ingenio ac diligentia Dei uerbum prędicando ita

Ecclesię recondendum cogit. Cęterum, cum apud quendam uicum in magna uirorum ac mulierum celebritate suggestum concionaturus ascendisset, ranarum e proximo lacu coaxantium strepitu prępediebatur, ne commode audiri posset. Igitur, ut silerent, imperauit. Atque ex illo etiamnum lacum illum ranis quidem refertum, sed nullam earum uocalem esse asseuerant. Quid mirum, si homines eius doctrinam secuti sint, cuius iussis irrationale animal obediuit?

putarent, nihil non intelligentes, quod ab illo esset prolatum. Ad hęc tot miraculis claruisse dicitur, ita pure sancteque uixisse, ut prędicatione, uirtute, moribus ad perfectionem apostolorum proxime accessisse uideatur. Igitur uitę sanctimonia pręstet oportet, qui pręstare cupit prędicandi doctrina operationeque signorum. Iuoni presbytero ad prędicandum eunti fluuius non modico incremento ponti supereffusus uiam incluserat. Mox in sese

alios docere, ut salui fiant, charitatis studio exardescunt. Equitius spud Valeriam urbem abbas, postquam scalpello sibi quandam linguę rubiginem ab angelo leuari uidit, ab eodem iussus est ad prędicandum egredi. Diuersa igitur peragrauit loca, passim Euangelium prędicans ac se sacrisque codicibus iumento impositis iter faciens. Accusatus autem, quod nulla Apostolicę Sedis autoritate prędicationis officium exerceret, Romam citatur. Et dum eo

non inconsulte monet dicens: Nolite plures magistri fieri, fratres mei, scientes, quoniam maius iudicium sumitis. In multis enim offendimus omnes. Siquis in uerbo non offendit, hic perfectus est uir. Docti igitur in populo docebunt plurimos, ut in Daniele legimus. Et in Euangelio: Scriba doctus in regno cęlorum profert de thesauro suo noua et uetera. Quamborem ad apostolos quoque dicitur: Sedete in

quod non iam pecudum neque uitulorum, sed Christi sanguine consceratum est? Anacleti pontificis epistolam extare ferunt, qua pręcipitur summum ac pręcipuum honorem presbyteris a fidelibus deferendum. Non solum igitur presbyterum offendit, qui digne non honorat, sed etiam pontificis edictum negligit atque contemnit. Et cum gemini criminis reus existat, alteras irreuerentię, alteras inobedientię poenas dabit, si modo poententiam non

Solis autem apostolis, quorum locum sacerdotes tenent, a Domino dictum esse: Qui uos recipit, me recipit, et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Iure igitur Martinus, Turonensis episcopus, a Valentiniano imperatore inuitatus, cum multis principibus uiris una recumbentibus primus poculum accepisset, in circumferendo, sicuti tunc mos erat, honoris ratio ducebatur, eo gustato

populus acquisitionis. Denique stellarum angelorumque uocabula in Apocalypsi promerentur. Et in Psalmo audiunt: Sacerdotes eius induam salutari, et sancti eius exultatione exultabunt. Hęc sunt igitur, quę sanctus propheta Dauid suspiciens et admirans clamat: Mihi autem nimis honorificati sunt amici tui, Deus, nimis confortatus est principatus eorum. Hęc et nos certe mouere debent, ut illos pręcipua et

bibant, quanto magis debet probari uiuereque syncerius is, qui quotidie ad altare Dei accedit et tam mirabile stupendumque sacramentum uerbis conficit, manibus contrectat, ore sumit et sumendum quandoque aliis porrigit! Castum igitur mente et corpore, prę omnibus pium, humilitate multa submissum, patientia firmum, puritate mundum, sanctitate perfectum, omni denique uirtutum odore pręter cęteros fragrantem esse oportet sacerdotem, ut ei animo

Verum quoniam ipse Dauid in negociis militaribus assidue uersatus hostium cruore manus foedauerat, prohibitus est ędificare templum Domino, Salomon autem iussus, ut qui semper pacificus et belli abstinens fuit. Nunquid igitur peccati arguitur Dauid, qui Deo fauente prostrauerit inimicos? Minime quidem, sed tamen ideo ędificatio templi illi interdicitur, ut omnibus constet, quanti apud Deum momenti sit perpetua in homine pacis obseruatio

quo ille procul ab hominibus manens uti non poterat. Assidua quippe cura in reconciliandis aliorum animis indignationibusque leniendis urbanum hominem dignum fecit, qui sanctis eremi cultoribus esset ęquandus. Non immerito igitur Agathon abbas gloriatus est se nunquam cepisse somnum, nisi prius et suam aduersum alios et aliorum aduersum se indignationem placando sopiret, implens illud breue quidem, sed multę perfectionis pręceptum: Diuerte a

interrogatus super illud Euangelii: Qui irascitur fratri suo sine causa, solam iustę irę causam definiuit separationem a Deo, cęteris, quamlibet magnis iniuriis acceptis, qui irascitur, eum sine causa irasci. Igitur, cum offensis lacessimur, meminisse debemus nos non habere indignationis causam, sed patientię. Ita fiet, ut pacem etiam cum inimicis habeamus. Non est enim, cur illis irascamur, quos diligere et pro quibus orare

pręmio est repensum. Edgaro enim Britannici regni diadema suscipiente Dunstanus, Cantuariensis archiepiscopus, sibi diuinitus prędictum audiuit pacem Britannię futuram, quandiu ille uiueret. Igitur annos sedecim, quibus regnauit, omnia in summa quiete tranquillitateque fuere. Perpetuo quippe amicicię foedere uicinos reges sibi deuinxerat, piratas mari, prędones terra submouerat. In feras etiam predę auidas

profecto, sicut malum est ab huiusmodi hominibus irretiri capique, ita pessimum eos uelle imitari. Nam qui decipitur, imprudens est, qui decipit, iniustus. Alter miserationem, alter meretur poenam. Igitur, quo utrunque facilius deuitetur, pauca adhuc id genus exempla subnectam. Licet enim nobis propositum sit de uirtutibus tractare, expedit tamen interdum et uitii mentionem interseruisse. Abner, filium Ner, qui, ut in

non potuisset, dolo aggressus est. Obsessis pacem iurat, obsidionem soluit. Sed intra moenia receptus omnia funditus euerti iubet, non minus hostiliter agens, quam si iratus repente cum armis irrupisset Quos igitur obsidio domare non poterat, simulata pax uicit. Alchimus sacerdos cum pessimis ex Israhel ad Demetrium, Asię regem, defecerat et coacto exercitu cum Bachide, regis pręfecto, uenerat contra Iudam. Tunc

inquietudinem mentis pariter et corporis. Et hoc quoque Salomonis sententia astruemus: Vir sapiens, inquit, si cum stulto contenderit, siue irascatur siue irrideat, non inueniet requiem . Modis omnibus igitur enitamur, ut a uelitationibus ac iurgiis alieni pacem tranquillitatemque possideamus, uel Apostolo hortante, qui ait: Obsecro uos, fratres, per nomen Domini nostri Iesu Christi, ut idipsum dicatis omnes, et

eorum loquuntur . Hi sunt membra illa, quę scandalizant, et iccirco abscindi proiicique iubentur, ut potius sine illis uitam ingrediamur ęternam quam simul cum illis mittamur in gehennam ignis inextinguibilis. Discedite igitur a nobis omnes, qui operamini iniquitatem! Modicum fermentum totam massam corrumpit. Nihil tam perniciosum est quam societas hominum perditorum. His itaque caute sapienterque repudiatis ad illos conuerti, illis inherere,

non necessarii cura. In calciatu quoque sandaliis tantum usos constat, quę in Actorum libro alio nomine caligę appellantur. Quod sane calciamenti genus non operit pedem, sed sicut expositores dicunt, suffulcit. Igitur, ne calciarium saltem paulo cupidius uobis expetendum duceremus, exemplo ostenderunt satis esse, si ea pars pedis tecta sit, quę terram terit, nuda relicta, quę cęlum spectat. Recte enim et religiose incedentem cęlo

communem ne detrectaret. Eo enim non solum corpori opportuna facile parari, sed etiam animum ipsum recreari solere, ut semper quasi nouus ad agendas Deo gratias laudesque persoluendas redire cum alacritate festinet. Correctus igitur Ioannes diuina deinceps negocia fabrilis operis uicissitudine impensius est executus et, quantum sua pręsumptione lapsus fuerat, tantum consilio alieno usus profecit. Ioannes, alius abbas, qui in Thebaidis eremo

atque distribuere consueuisse. Sic illi ne minimam quidem partem desidię dabant. Pręcipueque largiendo, cum quicquam sibi superesset, pietatem excolebant, sed nec minus humilitatem, cum seruiles operas non dedignarentur. Vno igitur labore trium uirtutum fructum colligebant: solertię, pietatis, humilitatis. Manuum etiam labore uictitasse fertur Hilarius abbas in monte Emilię commoratus atque ibidem suis impensis ecclesiam construxisse. Cum

dum religionem profiteretur. Tunc uero matrem se habere intellexit, cum illam egestate liteque coarctari vidit, ut ei scilicet, qui parentes honorare iussit, obediret, cuius amore et ipsam reliquerat et patrem. Archebius igitur pręceptum Domini seruauit matri oppressę subueniendo, ocio locum non dedit laborem super laborem cumulando, religionis cultum non intermisit in monasterio permanendo et charitatis opus auxit miserendo calamitati

horis palmę texturę operam impendebat. Ea uero, quę texuerat, annis singulis concremabat. Septima enim et eo amplius mansione ab hominum habitaculis remoto neque dare illa cuiquam neque uendere promptum erat. Quotidianus igitur labor non nisi fugiendi ocii causa insumebatur. Quod si desidię torporique se dedidisset, nec in deserto solus permanere, nec ad perfectionem sanctitudinis peruenire potuisset. Multam enim maliciam docuit

ubi coenatum est, miranti ac quęrenti, cur ita se praetermisissent, abbas respondit ratos fuisse ipsi, qui se totum spiritalem profiteretur, cibo potuque minime opus esse. Tunc demum illo errorem confitente subiunxit: »Scias igitur Mariam etiam Marthę ministerio indigere auxilloque iuuari.« Ob hoc quidem et Dorotheus in desertis Aegypti abbas, minima somno indulgens, noctis quoque partem operi manuum dabat. Tunc nempe sportulas contexere

fuerit? Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, tunicam et femoralia poplitum tenus cilicina sub uestimentis gestauit. Quippe indignum se, qui Ecclesię pręesset, arbitratus est, nisi et membris suis pręese posset. Membra igitur tegminis asperitate contrite sibi subiicere studuit, nequando ipse illis subiectus appetitum illorum sequi cogeretur, non suum. Maglorius *corr. ex Maiorus quoque, in insula

manes pedesque reuinctus uixisse perhibetur, ut carcerem simul uinculaque perferret. Hic extremo uitę die confessus est nullum a se temporis momentum, quo non de Deo aliquid cogitaret, prętermissum. Dum igitur corpus uoluntaria castigatione premeretur, spiritus ipse terrenis affectibus liber semper cęlestia meditabatur. Martinus, in Massico, Campanię monte, solitarius manens, ut euagandi facultatem sibi surriperet, catena

uoluptatis motum de suo excussit corpore, ut tandiu a uiro precibus contenderit, donec impetrarit uinculi coniugalis dissolutionem castitatis obligatione. Quod fortasse non petisset, nisi prius carnem cilicio domuisset. Carne igitur spiritui subiecta pręponere coepit Christum marito, monasterium regno. Quid de Cęcilia uirgine dicam? Quę Valeriano desponsata ne ipso quidem nuptiarum die ciliciolum suum dimisit. Exterius noua nupta auro textis

fulgebat uestibus, interius Christi ancilla cilicio squalebat. Cumque Fescennini concinerentur et musici genesis perstreperent instrumenta, illa tacita uirginitatem ipsi, cui se prius desponderat, Deo, commendabat. Deus igitur per angelum suum eam ita tutatus est, ut integram inuiolatamque seruarit, martyrio coronarit et pro cilicio luce induerit immortalitatis. Sarra, in Scythi uirginum pręposita, cum ad fluminis ripam posito monasterio

alueo alternaque laterum iactatione dum uacillat, periclitabitur. Et si lasciuienti iumento plus oneris quam ferre pręualet imponatur, in itinere corruet; sin minus, contra stimulum calcitrabit. Tentandę sunt igitur examinandęque uires et ęquandum cum uiribus pondus, quod ferentem neque grauitate opprimat neque leuitate licentius insolescere sinat.

peccati, quod uitulum adorando commiserant, unde dies expiationum dicitur, et in memoriam, quia Moysi ieiunio ac precibus exoratus Dominus ueniam illis indulserat, unde etiam dies, dies propiciationis nuncupatur. Ieiunio igitur et Dei uindicta reprimitur et commissa purgantur. Helias propheta post subcineritii panis esum et aquę potum, cum dies quadraginta ieiunus ambulasset, peruenit usque ad montem Dei Oreb atque idem igneo curru sublatus

comedit, et inter ferocissimas bestias mansit illęsus. Cumque esuriret, Abacuch propheta per angelum Domini de Iudea translatus in Babylonem, apposuit illi pulmentum, quod messoribus coxerat, et refocillatus est. Ieiunus igitur Daniel sacramenta discit, leonum ferociam domat, prandium diuinitus missum accipit. Denique de fouea, in quam proiectus fuerat, liberator. Et qui Deum Israhel prędicanti non crediderant, saluato

caput unguentis delibutum et lotam pręferre faciem. Non ista facienda, dum ieiunatur, pręcipit Dominus, sed metaphora utitur, per quam lętari et gaudere iubet, ut hypocritarum simulatę sanctitatis tristitiam arguat. Vis igitur omnia prorsus, quę hic mandantur, implere? Hoc, quod ieiunas, quod abstines, totum Deo, nihil ostentationi offeras. Post Dominum Iesum primi inter Christianos apostoli ieiunio usi sunt. Ipse

et phariseorum, non ieiunarent, respondit: Nunquid possunt filii nuptiarum, quandiu sponsus cum illis est, ieiunare? Venient autem dies, cum auferetur ab eis sponsus, et tunc ieiunabunt in illis diebus. Peracta igitur spiritalis connubii celebritate passionis ac resurrectionis tempos aduenit, et sublatus est ab iis Sponsus. Exinde illius desyderio uehementer solicitati ieiunare et esuritione se afficere coepere. Nec unquam ab his

aquę plenum instillare coepit, ut et obediret et aquam tamen nihilo pene quam ante sapidiorem biberet. Pauculas etiam ficus festiuis duntaxat diebus in cibo habuit, neque hoc quidem sua sponte, sed obedientię iure. Hic igitur iam ab initio in parentis uisceribus a Deo electus, prędestinatus et sanctificatus, quam magna res esset ieiunium, ostendit, cum ipsam matrem ad id compellendo tum semet usque in finem eo incredibiliter

incola efficitur regni cęlorum. De Felicula uirgine et martyre traditum est carcere inclusam dies septem nihil gustasse et iterum in templum deę Vestę sub custodia translatam alios septem dies pari inedia peregisse. Hac igitur abstinentię uirtute roborata, constanti et imperterrito animo martyrii pertulit supplicium, nihil horrescens tyranni sęuitiam, sed mori cupiens et esse cum Christo. Maria Decegnies, cuius ortu Niuella, Leodiensis,

continuanda ieiunii congruere uisum fuerit, non ut duorum aut trium dierum nimia abstinentia subsequentium repletione indigeat et probro locus sit dicentium: Hic homo coepit ędificare, et non potuit consummare. Turrim igitur ieiunii constructurus computet sumptus atque ita moderetur, ut futuro operi ad culmen usque educendo suppetere possint. Sed cauendum est, ne, dum abstinentię immodestiam fugimus, in uitium incidamus gulositatis. Quo

inquit, uobis, ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę, et superueniat in nos repentina dies illa. Et: Vę uobis, qui saturati estis, quia esurietis! Mediocritate igitur opus est, ut nec nimium nec parum cibis abstineamus. Alterum seipsum incaute perdere est, alterum uentri, non Deo seruire est. Omni pręterea ope et totis uiribus enitendum, ut semper a uitiis, magis quam

inueniamur. Alioquin nec a cibo ieiunasse proderit, si inter ieiunandum peccato locus erit. Non est, inquit Apostolus, regnum, Dei esca et potus, sed iustitia et pax et gaudium in Spiritu Sancto . Pietatis igitur et iustitię cura curam superet ieiunandi. Hoc est enim ieiunium, quod elegit Dominus et propter quod per Esaiam ait: Sustollam te super altitudines terrę, et cibabo te hęreditate Iacob,

manducantem non iudicet. Tu qui es, inquit, qui iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Stabit autem; potens est enim Deus statuere illum. Sint igitur examinata, sobria, pura, simplicia, humilia ieiunia, non immoderata, non lauta, non animi uitio polluta, non ficta, non suę laudis cupida, alienę inuida et liuoris magis quam abstinentię pallore infecta.

quadraginta duos annos quam mundus conditus. Et, si tot seculis harum rerum usu carere potuit humanum genus, profecto, si cui nunc earundem abstinentia nimis difficilis uideatur, gulę, non rationi fauet. Post hęc igitur Noe primus uineam plantauit, uinum bibit et inebriatus detectis uerendis iacuit indecore, ita ut spectantibus ludibrio esset. Israheliticus populus in deserto per annos quadraginta manna alitur et aqua potatur.

testimonii, ne moriamini, et ut habeatis scientiam discernendi inter sanctum et prophanum, inter pollutum et mundum, doceatisque filios Israel omnia legitima mea, quę locutus sum ad eos per manum Moysi. Vide igitur, quod ipsa uini potatio et a rerum cognitione animum seuocat et in mortis periculum ducit. Idem in Ezechiele, quinto et quadragesimo capite, repetitur his uerbis: Et uinum non bibet omnis sacerdos, quando

mortuus est! Blasium, Sebastę episcopum, cum Diocletiano Ecclesiam uastante ad deserta sine uiatico declinasset, aues aluerunt, donec inuentus in Christi confessione uitam finiuit. Non solum igitur in necessitate seruum suum Deus non deseruit, sed etiam pręrogativa passionis honestavit: esurienti misit cibos, latenti martyrii coronam. Benedicto abbati, cum saxeę rupis olim spelunca clauso panis defecisset,

dubitatum est, quin a Deo missi fuissent. Egidius abbas ad Rhodani ostia latebram sibi eligens, triennio nulli cognitus, cerua lac prębente nutritus est. Postea inuentus atque inde eductus pręesse monachis coepit. Igitur quandiu hominum commercio caruit propter Deum, bestię obsequio dignus fuit. Erasmus episcopus Diocletiani perscutionem fugiens in monte Libano a coruis pascitur, ab angelis uisitatur, ferę

esse non poterat, quicquid illi iuberet, mox intellexit, cum audiuit se non habiturum partem cum ipso, nisi lauari permitteret. Ideo protinus obediens exclamat: Domine, non tantum pedes, sed et manus et caput! Nos igitur, quicquid prępositi nostri nobis iniunxerint, prius exequi quam causas inquirere curemus. Pręposterum enim uidetur, ut, cuius officium est obedire, is de seniorum sententia iudicet. Paulus monachus cognomento

donum consecutus, in magnis bellorum difficultatibus Theodosium principem, ne cum hoste congredi timeret, suis animauit oraculis, certissimo uictorię euentu, ita ut ille deinceps certamen nullum iniret, nisi ipso consulto. Igitur, qui olim omnibus abbatis sui iussis fuerat obsecutus, eius deinde responsis obediuit imperator. Albinum, Andegauensem episcopum, dum adhuc adolescens in monasterio degeret et ad perficiendum

id ferens uoce sublata ait, ut, quisquis illud culpę commisisset, continuo ad crucem, exiret, non ante, quam diei crepusculum esset, reuersurus. Crux autem ipsa extra monasterii septa sub duo errecta stabat. Repente igitur Lambertus, sicut nudis pedibus adhuc et cilicio tantum indutus erat, abiit, et hoc quidem brumę tempore, ut multi mirarentur, quomodo algore contractus non expirasset. Mane semiuiuum reduxerunt, et abbas ueniam petiit,

Lybię sibi muneri missas duobus adolescentulis ad senem quendam procul in ulteriore deserto manentem deferendas dedit. Quos, dum iter agerent, nubilosa circumdedit caligo, ita ut, quo pergerent, nescirent. Per uastam igitur errando solitudinem diem noctemque consumpsere, senis cęllula nusquam inuenta. Cumque diu expectati non redirent, reperti sunt positis genibus animas efflasse, illibatis ficubus, quas secum tulerant, siquidem inedia

quandiu inobedientię premeretur grauitate, non distulit, quin statim ad abbatem suum rediens et culpę ueniam rogaret et in solitudine uiuendi copiam. Vtroque impetrato iam certiore promerendi spe Christo solitarius seruiuit. Igitur ex beati Romualdi sententia et Venerii exemplo faciet, quisquis ad districtioris uitę institutum non nisi eo, qui pręest, consulto ac permittente transierit. Alterius nunc sexus exempla perpauca subiungam, ne modum

(adeo una omnibus fere affluit uirtutibus) nolens ne in ipsa quidem mariti domo suo uiuere arbitrio, Conradum, mendicum et religiosum senem, sibi magistrum asciuerat, cuius imperio ac nutu in uiam Domini dirigeretur. Igitur die quadam illo iubente, ut ad audiendum Dei uerbum ecclesiam peteret, marchionissę Mesenensis improuiso superuentu prępedita ire omisit, ne, si tantam foeminam modo domi acceptam tam cito reliquisset,

sexum uestibus, se cęllula tegere, ut et Christo seruiret et abbati obtemperaret. Quanti autem meriti esset apud Deum, miraculo patuit. Frater quidam cadauer osculatus, oculum, quem olim amiserat, integrum recepit. Illa igitur, quę obediendo oculis omnium se subtraxerat, dum uiueret, mortua postea solo tactu reparare errutos poterat. Hęc sunt perfectę consummatęque obedientię exempla, non seruilis, non mercenarię, quarum alteram

omnem remittit, singulos exosculatur et, ut cum patre totaque familia ad se in Aegyptum transmigrare maturent, persuadet. Eos, cum aduenissent, alulit, possessione terrę optimę donauit, bonis multis affecit. Euacuata est igitur mendacii culpa finis merito, dum per illam Ioseph eis plurimum prodesse nititur, a quibus grauissime offensus fuerat. Aegyptię obstetrices iussę pręfocare mulierum Hebrearum mares pueros obtemperaturas se Pharaoni

Quid multa? Omnes uni foeminę gratias agere et eius uirtute beneficioque salutem, quam iam desperauerant, se consecutos palam fateri, nihil laudis, nihil glorię omittere, quod magno fortique animo dignum esset. Tot igitur bona illo figmento comparata sunt, quot sine illo mala secutura erant. Quis enim tot milibus Assyriorum, tantis armatorum copiis aperto Marte resistere ualuisset? Et ecce, qui multas iam gentes urbesque uno impetu

non autem ita et conuersis ex gentilitate, ne sibi circumcisionem quoque necessariam esse suspicarentur. Ne uero Lex ipsa cum idolatria pariter execrabilis uideretur, noluerunt utranque eodem tempore relinquendam iubere. Lex igitur paulatim ostendente se gratię plenitudine est euacuata. Idolatriam uero statim, reppellendam iudicarunt, ut constaret alteram Dei opus fuisse, alteram diaboli. Sic ista omnia, quę dicta sunt, Paulum non simulate, sed

uitę perfectioris perseueraret. Hic nuperrime ex Italię partibus ad Aegypti solitudinem se contulerat, nullius exercitii gnarus, pręterquam Latinos libros transcribendi, quorum illis in locis usus nullus erat. Senior igitur fingit olim quęsisse se, qui sibi Pauli Epistolas Latino charactere conscriberet, uolens ear (ut aiebat) muneri mittere fratri in cohorte Latina militanti Latinique sermonis non ignaro, ut aliquid de Scripturis diuinis

ut qui ubique celebris erat, illam exterruisset et uel fugam uel latebram petere coegisset. Alium ergo se finxit, ut amissam inueniret, et non alium se dixit, ut inuentam secum reduceret, reductam sanctificaret. Quanti igitur fructus tunc simulasse fuit, liquido sciemus, si perpenderimus, quanti econtra damni non simulasse fuisset. Postremo fingi aliquid etiam sine ulla culpa posse quis dubitat, quando quidem Veritas illa, in quam nullum

nesciat, sed ut nos habeamus virtutum exempla. Huiusce rei causa fingere ac simulare patribus prępositisque proprium atque usitatum, dum iuniorum animos probare student dumque probatos cęteris ad imitandum exibent. Non sunt igitur hę fictiones mendacii, sed ueritatis. Neque enim aliter iis mores hominum ingeniaque experimur quam artifex experiri solet indice lapide aurum argentumue, ut, quale sit, cognoscatur et experimento ueritas

gratiam et disciplinam bonam coram Deo et hominibus. Misericordia et ueritas pręparant bona. Misericordia et ueritate redimitur iniquitas, et in timore Domini declinatur a malo. Demus operam igitur et enitamur, ut illo digni simus elogio, quod in Malachia legimus: Lex ueritatis fuit in ore eius, et iniquitas non est inuenta in labiis eius.

uixerunt, affectum ita moderantes, ut uel nunquam in alterum commoti sint uel adeo temperate, ut non deliquerint. Obseruarunt enim pręceptum illud: Irascimini, et nolite peccare! Mansueti igitur iracundique exempla primi ab homine geniti Abel et Cayn nobis exibuerunt. Respexit — inquit — Dominus ad Abel et ad munera eius, ad Cayn autem et ad munera eius non respexit . Humilia enim respicit

uexari coepit. Episcopus autem, qui bestiam blande amiceque exceperat et clementer fuerat tutatus, nec in hominis uiolentiam irasci potuit: ab immundo spiritu oppressum miseratus incunctanter pristinę restituit sanitati. Idem igitur et tutelę fidem et patientię benignitatem seruauit, amicis inimicisque iuxta fauens. Egidius quoque abbas, ad ostia Rhodani solitarius manens et hominibus incognitus, cerua lac prębente (ut

canibus agitaretur, prępeti fuga cęllam ipsius petiit et trepida ac solito moestius immugiens ante senis pedes prouoluta iacuit, ut, cuius humanitatem diu experta fuerat, eius etiam auxilio ab imminenti periculo tegeretur. Igitur illo orante canes propius accedere nequiuere. Vnus autem de uenatoribus (quia locus uepribus obductus erat) incerto sagittam dirigens, abbati uulnus inflixit. Post hoc penetrantes latebram reperiunt senem ceruamque iuxta

senserint. Cum aliquando in horto inter fruteta deambularet, cicada ficulneam linquens super euocantis manum consedit et, Deum laudare iussa, uoce tinnula, gutture fistulato, suauiorem solito stridorem edidit. Humanum igitur consortium effugere solitę bestiolę, Franciscum omnibus ex mansuetudine applaudentem creaturis adire non timuerunt neque potuerunt non obtemperare imperanti, cui iam diuina inerat uirtus. Talibus enim dictum est: Si

suorum humilitatis mansuetudinisque uirtutem suis precibus a Domino impetrasse, ita ut ille, cuius rigidę mentis asperitatem nulla mitigare castigatio poterat, postea multis patientię ac lenitudinis exemplum fieret. Siquando igitur ullum animi morbum industria nostra leuare non poterimus, ad precationum remedia recurramus. Quia, quę impossibilia sunt apud homines, possibilia sunt apud Deum. Et, ne foeminarum

non mussitent, non denique uultum mutent, sed semper eandem animi lenitatem prę se ferant. Harum exempla partim dicta sunt, ubi de labore obedientiaque tractauimus, partim dicentur, cum de patientię uirtute disseremus. Igitur, ne eadem sępius repetere necesse sit, hoc loco de illis loqui supersedebo. Omnes tamen Christi seruos ancillasque admonitos uelim, ut meminerint talium hominum et preces a Domino facilius exaudiri et opera largiore

inquit - mansuetos Dominus, humilians autem peccatores usque ad terram. Et in alio Psalmo: Exaltauit mansuetos in salutem. Et in Euangelio Veritas ait: Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram. Non igitur temere in Ecclesiastico pręceptum est: Fili, in mansuetudine opera tua perfice, et super hominum gloriam diligeris. Quanto magnus es, humilia te in omnibus, et coram Deo inuenies gratiam. Profecto, siquis

audacter affirmauit, ex quo eremum incolere coepisset, nullum se unquam protulisse uerbum, quod prolatum nollet. Perfecit ergo, quod initio promiserat: Dixi, custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea. Quam igitur lętus, quam securus inde decedebat, quem nullius prope culpę conscium taciturnitas ipsa fecerat! Beonem quoque abbatem in Thebaidis deserto habitantem, in summo silentio uixisse accepimus, ita ut perquam rare

uoluntati suam pręponere, cum Dominus dicat: Obedientiam uolo, et non sacrificium. Profecto, qui obedire negligit, subiici dedignatur; et qui subiici dedignatur, superbit; et qui superbit, nunquam proficiet. Igitur ipsum quoque oris silentium semper mentis humilitate niti debet, ut obseruatori suo prodesse possit. Quin autem ipsam taciturnitatem perutilem esse ambigit, si pręter iam dicta sanctorum exempla etiam apostolicis

societatem uestram sancta desyderia incitent et affectus ad cęlestia moueantur. Satis de hoc multa. Nunc castitatis indagabimus exempla. Frustra enim os loquacitati clauditur, si mens libidinibus patet. Vt igitur castum silentium in casto seruetur pectore, discamus incestas uoluptates sanctę pudicicię amore calcare. Caput VII / DE CASTITATE SERVANDA EXEMPLA

est. Itidem dictum est ad Iosue, cum transmisso Iordane in agrum urbis Hierico peruenisset. Calciamentum autem solui ei, qui nuptiis propinquitatis iure sibi oblatis renunciasset, mos erat dicebaturque domus discalciati. Igitur Deo appropinquare uel in loco sancto stare uolentes iubentur calciamenta soluere, id est, curę coniugali obliuisci et coelibatus signa pręferre. Pręterea matrimonio copulatos, quoties coierint, aqua lauari Lex

inter natos mulierum nemo maior est illo, quia perfectę castitatis merito iam inter angelos computatus erat. De ipso enim dictum est: Ecce ego mittam angelum meum, et pręparabit uiam ante faciem meam. Angeli igitur magis quam homines sunt, qui uirginitatem sancte integreque custodiunt. Ioannem apostolum, quoniam et ipse uirgo erat, prę ceteris a Domino dilectum Euangelia testantur. Ob hoc ab eodem Domino illi matrem commendatam

— inquit — dico uobis, nemo est, qui reliquit domum aut parentes aut fratres aut uxorem aut filios propter regnum Dei, et non recipiat multo plura in hoc tempore et in seculo futuro uitam ęternam. Igitur palam est, et quę reliquerant et quam pro relictis remunerationem accepturi erant; nec solum ipsi, sed etiam omnes, qui ipsos postea imitati fuerint, ut apostolorum pręmia consequi posse speret etiam is, qui

Sic, qui castitatem colunt, se in corpore esse nesciunt, quia corporis affectiones non sequuntur, sed supra cęlum animo elati diuina concipiunt mysteria, quę quidem terrenis uoluptatibus dediti scire non possunt. Quantum igitur in has uirtute seruanda sancti uiri ac mulieres soliciti constantesque fuerint, innumeris pene exemplis patet. Nos non multa subiiciemus, quę tamen cum ad probandum, quod dicimus, tum ad imitandum sat erunt.

peccatum suum, quod nimia sui fiducia, cum primum secessisset, mulierem religiosam secum habitare passus fuisset. Qua tandem cognita, annos sedecim se abusum fatebatur. Et dum fateretur, lachrymas tenere non poterat. Vide igitur, quam periculosum sit maris foeminęque consortium, etiam cum ambo perpetuam uouerint castitatem, ambo soli Deo seruire proposuerint. Quod iste expertus, eo iam profugerat, ubi nec nomen foeminę audire posset. Primum

Christi communicationem populo daret, a quadam matrona in mane osculum accepisse et, cum ex hoc intimis in medullis improbę cupidinis excitatum sensisset incendium, in semet iratum manum illam abscidisse. Verissimum est igitur illud Apostoli oraculum: Bonum est mulierem non tangere, postquam tetigisse tam malum. fuit. Sed si Benedicto abbati in deserto procul ab hominum consuetudine commoranti necesse fuerit

quare cum sorore habitare refugisset: Quia — inquit — quę cum sorore mea sunt non sunt meę sorores. Et hanc eiusdem sententiam esse perhibent: Malum est mulierem uidere, peius alloqui, pessimum tangere. Ex sensibus igitur corporis nostri, ut quisque periculo proximior, ita magic continendus. Propterea quidem Ioannes anachoreta in quadam Aegypti pręrupte rupis spelunca obtruso * corr. ex obstruso aditu degens,

raro cum uiris, ad se tamen intrare permisit neminem. Tribuno roganti, uti se coniugi suę conspiciendum sustineret, non est assensus, sed in quiete se illi appariturum promisit, quod eam pio desyderio affici sciret. Proxima igitur nocte mulier somnians ipsum uidit, quem uigilans nunquam uiderat. Et quod uiderit, formam habitumque corporis et cuncta uultus lineamenta recte uereque referendo fidem fecit. Quantę, quęso, perfectionis uir iste fuit,

angulo posuit, et se in altero collocauit. Noctu tamen cogitationibus ad impudiciciam pulsatus, iam in eo erat, ut uinceretur, cum subito in mentem uenit, quod pro tam breui uoluptate ignem ęternum passurus esset. Exurgens igitur accendit lucernam et: Experiar — inquit — an ignem sustinere possim, quem sustinere cogerer, si deliquissem. Digitosque ad lucernam admotos urere pertinaciter coepit. Adustionis cruciatus libidinosas cogitationes

eis uirilia sibi abscisa putasset, somno experrectus, et corpore se integrum et mente comperit uirginumque curam securus repetiit, nullum postea pruritum (licet inter foeminas uersaretur) improbę cupidinis sentiens. Quisquis igitur, quantum potest, periculum cauerit, Dei tandem auxilio reddetur tutus. Caput VIII / DE CASTITATE SERVANDA EXEMPLA FOEMINARVM

puritate par angelis fuit. Lucia quoque Syracusana uirginitatem uita habuit chariorem. Iuueni, cui pacta fuerat, iungi noluit, ut iungeretur Christo, pro cuius amore martyrium constanter pertulit, cum illo uiuere recusauit. Igitur Paschasio consulari potentate tumenti haud tantum licuit, ut ei castitatem posset erripere. Impietatis furiis ardens, puellam duci ad lupanar iussit. Sed illam uis nulla, nulli prorsus conatus mouere potuerunt. Funibus

eripuit horrendus fragor motusque terrę illos exanimans, qui ipsam polluere nitebantur. Iustina Damasci munita crucis signo magiis Cypriani supplantari non potuit, ut uiri copulam uirginitate potiorem haberet. Vide igitur, quantę uirtutis sit Deo dicata uirginitas, ut uiolari nullo modo queat, ipso eam protegente, cui dicata est. Huiusce propositi pariter et constantię fuere Dorothea passa Cęsareę, Euphemia

sese de cubili proripuit ędibusque excessit et uirum assimulata monasteriumque ingressa inter monachos latuit uocata Pelagius, ubi persancte uixit neque, quod foemina fuerit, ulli ante obitus sui diem cognitum fuit. Igitur non dormiendum uirgini, ubi periculum imminet sed uigilandum fugiendumque est, si sese integram cupit conseruare. Et nisi huiuscemodi incumbat necessitas nunquam uiris uirgo se credat: ubi diuersus sexus est, diuersarum

Quo rursum ad nuptias hortante dotemque multam pollicente respondit: si id conari pergeret, sibi in animo esse truncatis naribus uel scissa facie ita se deformem reddere, ut, qui ducere uelit, futurus nemo sit. Igitur inops et egena mulier nec prioris fortunę felicitatem amissam doluit nec secundę oblatam accepit, dum sola castitate gaudet. Adeoque impatienter tulit ad coniugium repetendum se inuitari ut, nisi, qui inuitabat,

quidem abstinent, qui meretricantur, qui libidinibus diffluunt, quando quidem etiam matrimonia iterare, etsi licitum, non tamen satis honestum putatur; nisi forte honestum sit uri et continere se non posse. Meminerint igitur in Decalogo pręceptum esse: Non mechaberis, non concupisces uxorem proximi tui! Et in Lege adulteros lapidibus obrui et a rege Babylonio, id est, diabolo in igne frixos, pro eo — inquit — quod

Thamar iniuriam morte rependit, a fratre interemptus Salomonis sapientiam multarum amor fecit insanire, ita ut earum diis deabusque phana poneret. Quamobrem scissum est regnum de manu filii sui et datum Hieroboam, seruo suo. Igitur, cum obscoenę libidinis uoluptas multo maioribus suppliciis semper compensata sit, certe, si nulla etiam castitati pręmia proponerentur, caste tamen uiuendum esset. Rursum, cum tanta castitatis sit merces, quantam

est, qui non peccet. Septies in die cadit iustus, ait Scriptura. Et Ioannes apostolus: Si dixerimus — inquit — quia peccatum non habemus, nosipsos seducimus et ueritas in nobis non est. Igitur, quoniam omnia Deus conclusit sub peccato, ut omnium misereatur, omnibus necessaria est poenitentia, quę, quanti fructus sit aut qualiter agi debeat, exemplis patebit. Legimus Israhelitas,

quam cum trecentis armatis uix innumerabiles copias fudit atque concidit. Oreb et Zeb, principum Madian, capita uictor abscidit. Oreb dicitur tentatio , Zeb lupus , Madian contradictio sine iniquitas . Igitur uere poenitens incipit cum tentationibus colluctari nec se ultra spiritalis lupi rapinis exponit, sed, ut primum se impugnari animaduertit, ita primum resistit. Et hoc est capita principum contradictionis uel iniquitatis

orauit. Ex eius moerore cęteri suum metientes crimen et ipsi fleuerunt. Magnoque diuinę ultionis metu expauefacti, intantum illi obedierunt, ut consenserint et uxores repudiare et, qui de ipsis nati fuerant, filios abdicare. Igitur ipso Dei legem exponente conuenisse dicuntur in ieiunio et in saccis, puluere conspersi et ab omni filio alienigena separati, confitentes peccata sua et iniquitates patrum suorum quater in die et quater in nocte, et

fuit, lepram incurrit. Orauit pro ea Aaron, orauit Moyses, et tamen Dei iudicio damnata extra castra propellitur nec nisi peracta septem dierum poenitentia sanitatem recuperare et in castra redire potuit. Ne tardes, igitur — ut Ecclesiasticus inquit — conuerti ad Dominum, et ne differas de die in diem. Subito enim ueniet ira illius, et in tempore uindictę disperdet te.

agnum uersus ita uixit, ut angelo nunciante omnia peccata sibi a Deo condonata meruerit audire. Moyses Maurus et ipse latrociniis Aegyptum agitauerat, sed anachoretarum inibi uitam contemplatus monachum se fecit. Poenitendo igitur mutauit Aethiops pellem suam et pardus uarietates suas. Etenim quinque et septuaginta annos Deo in solitudine seruiuit, sex annos in cęlla inclusus permansit, ad multam noctem stans orabat, pane tantum et aqua

ascribi sanctorum. Albanum furore percitum patri necem intulisse constat et peregrinationis perpetuę labore parricidii crimen, diluisse et, cum martyrio consumptus esset, corporis eius tactu leprosos mundatos fuisse. Nemo igitur dicat. Maius est peccatum meum, quam ut ueniam merear. Nullum tam grande flagitium est, quod non deleat poenitudo. Iulianus, cognomento Hospitator, errore magis quam furore parentes interemit.

cum eremum incoleret, nescio quod detractionis uerbum semel protulisse tradunt et pro eo se ita castigasse, ut dies quadraginta sub diuo permanserit nec prius tectum subierit quam se satis pro delicto fecisse censuisset. Recte igitur per Prophetam dicitur: Iustus, cum ceci‑ derit, non collidetur, quia Dominus supponit manum suam, ut scilicet poenitendo resurgat et resurgendo, iusti nomen non

itinere capto pisce et exenterato inuenerant. Itaque iam manifeste Dei uoluntati contradicere non ausum cum alacritate secum reducunt, quem paulo ante earundem clauium argumento in mari perisse suspicati fleuerant. Maurilium igitur ex episcopo culpa seruum fecerat, sed rursum ex seruo episcopum fecit culpę poenitudo et post poenitudinem uitę sanctimonia extulit supra cęlum. Fama est, cum reductus esset, quamprimum ad pueri illius urnam

dignitatem amissam recuperasset. Cumque pristino honoris loco restitutus esset, ad se rediens, uehementer animo conflictari coepit et ad Beatam Dei Genitricem, Mariam Virginem, conuersus, auxilium cum lachrymis implorare. Igitur dies quadraginta in luctu iugique supplicatione peractis apparens Virgo moestum consolata est, salutem sperare iussit. Ac post triduum iterum apparens, peccatum ipsi dimissum nunciauit. Atque ille, ne tanta Dei erga

Atque ille, ne tanta Dei erga peccatorem poenitentem pietas lateret, publice in ecclesia peccatum suum confessus, uisa enarrauiit ac deinceps ita sancte uixit, ut miraculis nobilitatus sit. Beati sunt igitur, qui lugent, non mundi aduersa, non persecutiones, non corporis ęgritudinem, non suorum mortes, sed sua aliorumque peccata. Nihil ita diluit maculam criminis ut lachryma poenitentis. Huius exundans humor animam puram

corda, duplices animo. Miseri estote, et lugete, et plorate et risus uester in luctum conuertetur, et gaudium in moerorem. Humiliamini in conspectu Domini, et exaltabit uos . Cum igitur et Veteris et Nouę Scripturę hinc minis, inde promissis urgeamur ad poenitendum, erimusne usque adeo diaboli laqueis irretiti, ut non protinus his excussis ad ipsam poenitentiam curramus? Erimusne ita nobismet irati

nimio dolore citius ad laqueum quam ad petendam ueniam curramus. Is enim, quem commissi poenitet, moerore quidem se afficere debet, quia peccauit, sed a spe uenię nunquam decidere, quia clementissimus est, cui peccauit. Quem igitur in poenitendo sequi nobis expediet? Sequamur sanctos, quorum exempla proposuimus. Imitemur prodigum filium, ut, cum quo in regionem secessimus uitiorum, bona animi consumpsimus, porcos pauimus immunditię seruientes, cum

qui saltem semel in anno non fuerint coram sacerdotem confessi peccata sua, confitendi habentes facultatem. Impius est enim, qui quicquam infectum relinquit, quod ad placandam Dei iram nouerit pertinere. Peropportune igitur de hoc confessionis genere sermonem facere nunc pergemus. Primos homines Adam et Euam, cum deliquissent cibum sibi interdictum comedendo, compulit Deus confiteri peccatum suum: Adam — inquit —

reuersi reędificarent Hierusalem, ieiunantes et operti saccis et terra conspersi confitebantur peccata sua et iniquitates patrum suorum quater in die et quater in nocte et adorabant Dominum, Deum suum. Poenitentiam igitur iungat confessioni, qui de captiuitate peccati redire cupit ad pristinę innocentię statum et construere ciuitatem sanctam in cęlo preciosis lapidibus uirtutum auroque puritatis. Quoniam non intrabit in eam aliquod*

mox futuram nunciasse. Ex quo apparet humiliter confitenti pręsto esse angelorum ministeria et eundem his internunciis Deo reconciliari et de peccati iugo ad innocentię libertatem reuocari. Confitebantur igitur fideles Israhelitę soli Deo, quoniam nullus adhuc inter Deum et homines medius erat. Postquam autem mediator uenit Dominus noster Iesus Christus, non nisi per ipsum nobis ad Deum accessus est. Sicut autem ipse est

reuixit, qui iacebat mortuus, dixitque se, dum ab impiis spiritibus ad horrenda tenebrarum loca raptim traheretur, ab angelo protinus dimitti atque corpori restitui iussum, quod diceret Deum id Seueri lachrymis indulsisse. Igitur, ubi confessus est, peracta septem dierum poenitentia, iterum obiit, corporis uinculis pariter peccatorumque absolutus. Caueat ergo sacerdos horam terere cunctando, quoties ad tam necessarium opus accersitur, ne, si

ętatem egerat, tugurio uagum profugumque ad se aduocans, ut rediret, admonuit, et iam suam expertus imbecillitatem alienę misereri disceret, non irasci. Post hęc pro illo precatus, tentationem oratione abegit. Improuidus igitur iste confessionis auditor nonne et se et confitentem perditum iret? Nonne cęcus cęcum ducens ambo in foueam corruissent, nisi Apollo Domini miserantis nutu manum suam utrique supposuisset? Sapienter itaque ab Apostolo

hanc autem confitendi facultatem iccirco sibi reseruatam, quoniam absente abbate decesserat, deliberatum habens illi confiteri, cum redisset. Etenim fratrum absolutio ex monastico instituto ad solum abbatem spectabat. Expedit igitur, etiam cum abest, cui confitendum sit, confitendi semper habere propositum. Pro inconfesso erit, qui, quanuis copiam confitendi non habeat, non habuerit uoluntatem. Illo quoque exemplo uis patuit confessionis, quod

uini sapor et color, cum mel et aqua sit, non uinum? Nonne etiam usu uenit, ut quędam uel uetustate uel uitio alienum odorem imitentur, suum amittant? Aquę, cum gelantur, corpus non liquoris, sed uitri habent. Vides igitur quibusdam in rebus interdum contingere alterius rei saporem, colorem, odorem, tactum. Nec tamen ideo reris illas esse alias quam quę sunt, et de Christi corpore dubitas, quia, quę panis et uini sunt, in se conseruat,

etiam sumentibus se ita uoluit, ut omnem prorsus excusationis occasionem de medio auferret, qua dicere quis posset sibi horrendum fuisse ori ac dentibus admouere corpus Christi uiuum ideoque iungi communicarique noluisse. Sic igitur se nobis offerens, infirmitati nostrę prudenter cessit et simul saluti clementer consuluit, ne cibum sumere timeremus, cuius pastu immortalitatem, incorruptionem beatitudinemque consequimur ęternam.

humanis inuisibiliaque uisibilibus nequeant comparari, quęramus tamen aliquas rerum similitudines, quo magis credibilia uideantur, quę ueriora sint quam ut de illis quicquam dubitare fas sit. Sic igitur in cęlo simul et in altari est Christus, quemadmodum radii soils, cum oritur, in oriente pariter et in occidente apparent. Nec tamen lux illa substantia solis est, cum in sacrificio altaris eadem

et appareat. Denique, omnia potest, per quem facta sunt omnia. Nos profecto (ut in Ecclesiastico scriptum est) multa dicimus et deficimus, nequaquam ualentes explicare sermone, quod fide tenemus. Igitur, quoniam ibidem pręcipitur: Ne laboretis, non enim comprehendetis, imitemur turbam illam, quam pauit Dominus, ut, quod capere possumus, capiamus, reliquias dimittentes in cophinos eorum recondendas, quibus datum

quoque ipse caro est de Virgine sumpta Deoque ita unita, ut Deus et homo non duo sint, sed unus Christus. Christum ergo in altari sumimus; quo quid unquam dici aut cogitari potest prestantius, magnificentius, sublimius? Igitur haud temere Iuoni missam celebranti, dum sacram hostiam reuerenter offerret, igneus globus super uerticem astitisse uisus est. Quę res tantę admirationi fuit, ut, quod ipse manibus extulerat, iis etiam, qui prius

de excellentia sacramenti. Reliquum est, ut aliquid de utilitate ipsa, quam ab eo haurimus, fructuque dicamus, tametsi nihil de illo pro dignitate dici queat, cum omnia diuina humani captu ingenii maiora sint. Christus igitur, panis uiuus de cęlo descendens, cum ex omni parte perfectissimus sit, haud dubium, quin se pie fideliterque sumentibus et pręsentis uitę conferat perfectionem et futurę. Confert primum peccatorum purgationem. Si

ista potusque nobis necessarius sit, declarat dicens: Nisi manducaueritis carnem Filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis uitam in uobis. Et: Nemo uenit ad Patrem nisi per me. Igitur, cum tam fructuosum sit, ardenter accedamus; cum tam necessarium, nunquam negligamus. Cumque ipse, qui et conuiuium et inuitator est, uocet nos atque hortetur, solerter obsequamur. Scit enim quo indigeamus et quid

prohibentur dicente: Nolite iudicare, et non iudicabimini; nolite condemnare, et non condemnabimini! In quo enim iudicio iudicaueritis, iudicabimini; et in qua mensura mensi fueritis, remetietur uobis. Igitur hoc loco colligere exempla decreui, quibus instructi circumspectiores esse poterimus ad noxam hanc deuitandam Deoque obediendum, nequis in alterum, quomodo non licet, sententiam proferendo seipsum

qui iudicat, etiamsi euenerit, ut uerum iudicet, mentitur, dum se scire affirmat, quod nescit. Qui Susannam accusauerant, falsitatis conuicti lapidibus obruti sunt, ipsa post mortis quoque sententiam absoluta. Quisquis igitur insontem sceleris alicuius insimulauerit, ab ipso Iudice, quem nihil omnino latere potest, tantidem condemnabitur, quanti damnari accusatus debuit, si deliquisset. Vnde mendacem testem talione punit Lex, ut, quantum

suam exploratum uenissent, partem barbę abradi fecit uestesque ad nates usque succidi et hac ignominia affectos abire iussit. Quos quidem honore prosequi debuerat, si Dauid erga se animum, ita ut erat, pensasset. Peruersa igitur de amico suspicione in suam abreptus perniciem pro barbis rasis capitis diadema amisit, pro succisis uestibus regnum. Hinc quoque patet, quantę stulticię sit eius amorem despicere, cuius odio pares esse non

in medium protulit et mulieri peccata palam dimisit, ut se non solum prophetam, sed etiam deum probaret. Peccatricem denique illi prętulit humilitatis officiis, dilectionis signis, fidei argumentis. Caueat igitur peccator peccatorem contemnere, ne, dum alium accusat, ipse accusabilior appareat, sed potius peccatricis huius more humilior, ut, dum ipse ab aliis reprehenditur, a Domino defendi mereatur.

iter agebat, dixisset: »Pater, etsi ille rebus pauper est, fortasse rerum concupiscentia diues est«- continuo ipsum tunicam suam exuere et pauperem operire iussit, ut, quem lingua lęserat, ei beneficio satisfaceret. Prauę igitur suspiciones, cum pręsertim de crimine nihil constat, sedulo uitandę sunt. Et licet semper uitari nequeant, quoniam homines sumus, ibi saltem commoriantur, ubi ortę fuerint. Linguam contineamus, si cogitationes non

per Deum obsecrat, ut, quis pater eius esset, palam diceret. Et statim ab osculo illo, a quo nihil aliud adhuc nisi uagitus audiebatur, uerba proruperunt, quibus cognitum est mulieris maritum esse pueri patrem. Mutata igitur sententia omnes Danielis sanctitatem laudibus extulerunt, cuius precatione factum esset, ut et sterilis generaret et puer, mox ut natus est, loqueretur. Itaque tota criminis suspicio in admirationem uersa est

sanatur et pręsente Syluano Syluanus alter iuxta illam cernitur, qui rem ordine confessus disparuit. Et uulgato miraculo cessauit innocentis infamia uersipellisque impostoris offucię magno omnibus tunc stupori fuere. Quam igitur circunspectos, quam uigilantes nos esse decet, nequid male de sanctis uiris, etiam cum in crimine deprehensos esse credimus, nimis cito affirmemus. Idem quippe callidissimus hic ueteranęque malicię ueneno imbutus

aspiceret, sibimet dicere solitus: »Hic patientius paupertatem tolerat quam tu, Bernarde.« Et si quem preciosius indutum: »Hic forte sub ueste delicata melior est quam tu, Bernarde, sub tunica rudi.« Merito igitur oculi illi radiarunt, quorum aciem nulla unquam temerarii iudicii hebetauerat lippitudo et semper integram puramque conservarat uerę sanctęque collyrium humilitatis. Porro aduersus eos, qui secus iudicant, uas

arroganter, de omnibus denique praue impieque iudicauerint, simul disperdet. Caput II / DE PATIENTIA INIVRIAE Cum igitur ratio constet, nostris iudiciis neminem lędi debere, quo ab eis facilius abstinere possimus, lęsi quoque pati potius offensas quam uindicare discamus. Nihil est enim, quod ita animi tranquillitatem conciliet atque

semper se fuisse alienum. Ait enim: Si gauisus sum ad ruinam eius, qui me oderat, et exultaui, quod inuenisset eum malum; non enim dedi ad peccandum guttur meum, ut expeterem maledicens animam eius. Molliter igitur ferendo inimicos usque adeo fortis euasit, ut nullo deinde calamitatum genere ad aliquod impatientię signum impelli potuerit. In maximas quidem incidit erumnas, sed omnibus erumnis maior in illo tolerationis uirtus

Vis — inquiunt — dicimus, ut ignis descendat de cęlo et consumat illos? Et responsum accipiunt: Nescitis, cuius spiritus estis. Filius hominis non uenit animas perdere, sed saluare. Nos igitur, si spiritus Christi esse cupimus, si parere uoluntati eius optamus, curemus, ne quem impatientia nostra irritando perdamus, cum ille sustinendo pro salute omnium uoluerit mori. Dicet aliquis:

princeps est sacerdotum. Scriptum est enim: Principi populi tui non maledices. Ignorationem ergo excusauit, non officii, sed hominis. Nunquid autem, si etiam sacerdos non esset, maledicere illi debuit? Nequaquam. Non igitur maledicendi affectu hoc dixit, sed Spiritu Sancto concitatus, iniquo homini poenam denunciauit; uel etiam prophetauit, quia uetus Iudeorum sacerdotium percutiendum, hoc est, repellendum erat nouo Euangelii sacerdotio.

quo se lęsum scirent, impunitum dimitterent; ęquissimum enim esse alteri parcere ipsum, qui quotide a Deo sibi parci expeteret, cum pręsertim Veritas affirmet dicens: Nisi dimiseritis, non dimittetur uobis. Ferre igitur, non referre uerbera illum oportet, qui ad pacis ęternę quietem peruenire contendit. Vnde et Christophorum martyrem, cum a pręfecto Sami colaphum accepisset, dixisse ferunt:

ferire uoluerat, sanitati restituisset, Theodoricum regem, ad quem ibat, abbati suo Columbano iratum, antequam audisset, fama miraculi pręueniente placauit, ita ut, quem ille dudum a monasterio expulerat, protinus reuocaret. Igitur in Agilio benignę patientię uirtus manum alterius male affectam sanauit, regis iram molliuit, abbatem in gratiam reduxit. Qui si pro inimico orare neglexisset, nihil horum procul dubio efficere potuisset.

allisisset extinxissetque, mox facti poenituisse atque afflixisse se, ita ut sex menses nudus per eremi loca deambulans ultro culicum morsibus se exposuerit tuleritque multarum iniuriam, qui unius non pertulerat. Vsque adeo igitur sanctissimi uiri omne prorsus uindictę horrebant genus, ut a bestiis, nedum a hominibus offensi, perpeti quam ulcisci satius putarent, illud semper animo uersantes: Mihi uindictam, et ego retribuam, dicitDominus.

flentem respexit. Nesciebat se eius patrem, quem dedicauerat Deo. Ad hęc etiam, ut alibi diximus, in proximum flumen illum proiicere iussus, prompte uoluit obedire, nihil non faciendum ratus, quod ab abbate esset iniunctum. Igitur post probatam primo tolerationis, deinde obedientię uirtutem senior coenobii ipsum cunctis pręponens sibi successorem reliquit pręposuitque omnibus, qui omnium patientissimus obsequentissimusque fuerat habitus.

episcopum adiens petiit sibi dari unam ex uiduis, quę Ecclesię impensis alebantur, cui ipsa benefacere posset. Cęterum, cum petenti optima concessa esset, queri deinde coepit non ex animi sui sententia uiduam sibi datam. Ea igitur restituta deterrimam omnium accepit. Et dum illi benigne humaniterque deseruiret, nihil ab ea nisi contumelias maledictaque referebat, uerbera quoque interdum excipiens, nequid ad exercendam animi tolerationem deesset.

sustinendi uiolentum usurpatorem ad miserandum prouoces quam ulla repetendi molestia ad iram. Talis pręcepti ratio magis elucebit additis eorum exemplis, qui illud, cum casus tulit, obseruarunt. Igitur Fundensis monasterii prępositus Libertinus, uiam pergens, forte incidit in quosdam equites Gothos. Cumque equum sibi, quo uehebatur, abstulissent, etiam flagellum eis porrigere coepit: Tollite et hoc- inquiens- quod

qui ibi erant, terrę hiatu iam absorptas. Quam ergo melius agitur cum iis, qui identidem seculi huius premuntur angustiis, ut illic felicitatem quęrant, ubi casus timeri non possit! Quanto igitur felicior- ut foeminarum quoque in calamitate patientiam explicemus- Othilia uirgo! Hęc apud Bauariam cęca nata fuerat; paternas deinde uix effugerat manus, qui eo processerat insanię, ut propter ipsum corporis

Quasi - inquit- una de stultis mulieribus locuta es. Si bona sus cepimus de manu Domini, mala quare non sustineamus? Affligens me dolore non parcat, nec contradicam sermoni bus Sancti. Merito igitur post tot aduersa talemque patientiam duplicia dicitur recepisse, cęteris felicior futurus, qui, dum uiueret, miserior existimabatur. Ezechias rex ęgrotauit usque ad mortem, sed cum orasset, factus est sibiipsi

Iulianus Apostata imperator, cum forte ipsi occurrisset, deridiculi causa: Gratias- inquit- ago diis, o Pygmeni, quod te uideo. Econtra ille: Gratias Deo meo ago- respondit- quod te non uideo. Tam igitur forti animo cęcitatem pertulit, quam tyrannum contempsit. Dehinc martyrii corona donatus uidere coepit, quę oculus non uidit, et audire, quę auris non audiuit, et intelligere, quę in cor hominis non ascenderunt. Et

oportuit, ut palam esset cęcitatem illam non culpę fuisse, sed probationis, qua auctum est per patientię uirtutem uitę meritum. Ab ore morientis columbam exisse et ad cęlum euolasse uisam ferunt. Columbę igitur puritate interius totus nituit, qui oculis tantum exterius orbus fuit. De Didymo Alexandrino testatur Hieronymus, qui eius auditor fuit, quod a parua ętate oculis captus et ob id elementorum quoque ignarus tantum

ipsum infirmitas humani generis conditionem altius consyderare. Et deprehendit nihil prodesse homini terrenum dominatum atque illum, ubi conualuit, dereliquit, cęlestia tantum quęrens et ęterna. Non ab re igitur in Ecclesiastico scriptum est: Infirmitas grauis sobriam facit animam. Marcellini, Anchonitani episcopi, sanctitatem haud impediuit podagrę morbus, quippe qui in manibus gestatus

respondit. Ac ne dissimulare impossibilitatem uideretur, iussit eam surgere et ipsis discumbentibus ministrare. Exurrexit sana et, ut perfuncta est officio, rursum patris iussu ad lectulum pariter ac morbum rediit. Aegrotando igitur didicit uirginitatis amare puritatem, ita ut postea sanata mori pręoptaret quam Flacco prętori nubere. Quare non modo patienter ferenda ęgritudo est, uerum etiam appetenda, quoties intimis in medullis

obsequendo infideli tyranno uiuere. Septem uero fratres, septem in Apocalypsi ecclesiarum typus, multo atrocioribus tormentis conficiuntur cum matre, quia maior persecutio in Ecclesiam quam in Synagogam sęuitura erat. Igitur respuentes cibum Lego uetitum, supplicia constanter sustinuerunt, et quidem alius post alium, ut prioris poena cęteris cernentibus terrori esset, sed nequaquam territi sunt. Itaque uice cuiusque seruata linguas omnibus

nec ipsius Neronis immanitate terreri potuisset, ne Christum prędicaret, morti addicitur crucis uersoque ad terram capite crucifigitur, quoniam errecto suspendi, sicut Dominus suus, indignum se dixerat. Primus igitur crucem ascendere meruit pro Domino, quam pro omnibus ascenderat Dominus. Vicem reddidit et pręmium accepit, eos quandoque cum Domino iudicaturus, a quibus talia passus est. Ipse quoque uas electum Paulus a Lystris

immanitatem arguere coepit. Ipsi mirabantur, quomodo uiuere potuisset, et cum eo miraculo ad credulitatem moueri debuissent, ad indignationem moti sunt atque eundem tandiu fustibus cędi iusserunt, donec exanimaretur. Tanto igitur martyrii amore flagrauit Sebastianus, ut nec sagittas passus conquiescere potuerit, quousque ad optatum uitę finem peruenit. Vincentius martyr in Hispania Cęsareę passus est; uere Vincentius, quia

rogaretur, ubinam esset, »in sublime — inquit — unde te potestate terrena tumentem altior despicio!« Grauiora minitanti: »Non minari mihi uideris — respondit — sed quod uotis omnibus concupieram, offerre.« Igitur, cum ungulas, faces, prunas toto corpore dilacerato constanter exciperet, ait: »Frustra fatigaris, Daciane! Non potes tam horrenda excogitare tormenta, quam ipse paratus sum sustinere. Carcer, ungulae, candentes laminę

extrema minitaris mori cupientibus. Non est, quod iustorum nece glorieris; eos occidisti, qui occidi optarunt, ut Christo fruerentur. Nihil illis felicius contingere potuit quam te inimico uti. Irascere igitur et, quantum uis, debachari ac sęuire perge, dum magis nocere ignoscendo queas quam puniendo. Hinc quidem Tiburtius et Valerianus, cum ab Almachio, urbano prętore, in uincula coniecti

pede statuam euertit. Iacuitque resupinatus Iuppiter suis etiam ridendus cultoribus. Cęterum Maximianus fortiorem se deo suo ostendens ulcisci uoluit eius iniuriam, qui seipsum defendere, ne saltem caderet, nequiuit. Victorem igitur, cum pedem illi prius abscidisset, molendini rota subiectum conteri et adhuc spirantem gladio feriri iussit. Et hic quidem martyr efficitur, sed euersi Iouis ignominia non aboletur. Ac ne imperator quidem

Romanus, cum esset gentilitię perfidię emulator et beatum Laurentium tormenta pro Christi amore patientem spectaret, dixit se uidere iuuenem forma insignem candidissimo linteolo cruorem illius detergentem. Laurentium igitur ad carcerem reductum secutus ab eodem se baptizari fecit et, cum iam aperte se Christianum esse proclamaret, Decio iubente uirgis cęsus capite truncatur. Quid est, quęso, quod tam horrenda aliorum supplicia non

extingueretis pro nomine Domini mei Iesu Christi.« Obstupefacti illi tanta uiri audacia intactum dimisere. Alias etiam hereticis necem minitantibus nondum se martyrii gloria dignum dixit, sed ut dignus euadat, ualde cupere. Igitur neque insidiis inimicorum neque minis deterritus est, ne uel pergeret, quo necesse erat, uel loqueretur, quod opus erat ad salutem multorum. Caput VI

illustratur suauiterque fragrat. Attoniti eo miraculo custodes, reseratis ianuis uirginem, ut abiret, hortantur. Cęterum ipsa, ne stans in limine uictorię pedem referendo pręmium amitteret, nusquam discessit. Postero igitur die Quintiani iussu super prunas testis permixtas aliquandiu uolutata torretur, simul ac laceratur. Fluenteque hubertim cruore ignis extingui coeperat, cum tam immane facinus terra non ferens intremuit, pars muri

Vbi a dracone deglutita, rupto illius uentre euasit illęsa. Et demonem, qui humana figura ad se decipiendam uenerat, prostratum pedibus conculcauit, ita ut ille emisso eiulatu et se uictum confessus euanesceret. Victrix igitur diaboli nec humanis uiribus uinci potuit. Cum enim iterum in equuleo tolleretur, facibus ureretur, in aquam mergeretur, terra tremuit, uincula soluta sunt, uulnera curata, uirginale caput solari radio coronatum apparuit,

ludibrio a puella haberi ratus, iracunde hoc tulit omniaque in illam tormenta, quę furenti occurrere poterant, exercuit: alapas, equuleum, ignem, inediam, trapeta, bestias, gladium, quo tandem illa confossa tradidit spiritum. Igitur non sola uirginitate Christo placere desyderans, ultro se exposuit suppliciis, ut placeret et martyrio. Theodosia uirgo, Cęsareę, Palestinę oppido, passa, quia Christum aperte confitebatur, urbani pręsidis iussu

nec illa profecto satis esse poterunt, quę omissa sunt. Quo tamen quisque ad omnia minus trepide se accingat, libet in fine partis huius quędam Scripturarum dicta ueluti urgentes ad poenarum contemptum stimulos adhibere. Tu igitur, qui persecutionibus premeris impiorum, noli animo concidere: tecum est Dominus. Noli timere: ille te de hac breui calamitate mox ad ęternam euehet felicitatem. Ait enim: Cum ipso sum in tribulatione; erripiam eum,

Nequaquam moriemini- inquit — sed eritis sicut dii, scientes bonum et malum. Mendaci professione pellexit eos ad peccandum, et illi diuinum transgressi mandatum, quamprimum maledictionibus succubuere. Igitur caueamus ab eo, quia inimicus est, nec uerbis eius pręstemus fidem, quia fallax est. Homicida fuit ab initio — ut Saluator ait — et in ueritate non stetit, quia non est ueritas in eo. Cum loquitur mendacium,

semper inconcussus perstitit, quodque diabolus ad eius integritatem euertendam machinatus fuerat, id illi cessit ad gloriam. Et patientię uirtute tanto est factus clarior, quanto calamitosius oppresus. Constat igitur aduersos interdum casus diaboli calliditate prouenire, ut hominem ad impatientiam trahat, quem prosperis in rebus modestum, pium ac Deum timentem uidet. Quod si etiam in aduersis patientem esse cognouerit, iam illum

sum et in carcerem et in mortem ire. Petrus ergo et tentari et labi dimissus est, ut per poenitentiam humiliatus disceret iam non sibimet confidere, sed ei, cuius beneficio etiam post lapsum subleuatus est, ne periret. Igitur, quisquis aliquid boni operis propria uirtute se effecturum promiserit, diaboli uanno concutietur et, cum triticum mundum se esse crediderit, inter decermina computabitur. Frustra aliquid conamur, nisi Domini affuerit

ipse quoque non cessat, quantum potest, reluctari aduersario suo et flagellationum iugo premere illum atque imperare uolentem, ad obediendum compellere. Castigo — inquit — corpus meum et in seruitutem redigo. Igitur, si pugnat caro, castigatione reprimenda est. Reprimentem Dei gratia adiuuabit. Carnis autem castigatio est ieiunium, uigilia, deprecatio, uerberatio, labor. Ad hęc idem

Aderam, Antoni, sed euentum pugnę tuę pręstolabar. Quam quoniam imperterritus immotusque uiriliter sustinuisti, manet te uictorię tuę indeficiens in cęlo triumphus immarcessibilisque corona pręmiumque sempiternum. Igitur omnis diaboli uis atque decertatio sola pii propositi continuatione destruitur atque dissipatur. Perseuerauit nempe Antonius et mala, quę perpessus est, ad glorię illi cessere incrementum. Macharius quoque,

mansit immotus. Vox autem erat alteri respondentis uenire se nunc non posse, quod eius, quem super se habebat, pondere grauatus esset. Ad quem Macharius: Exi atque abi, si potes, inquit. Ego hic pernoctabo. Demones igitur tantam hominis audaciam perstupentes obmutuere, ne, si plura in eum conari pergerent, uicti magis erubescerent. Alias etiam terribilis demon falcem ferream manu uibrans ac percussuro similis eidem occurrit. Cumque nec

illicitum in pręcordiis sensum non sine inimici opera prouenire intellexit ac protinus e foculo, qui iuxta erat, arrepto torre faciem puellę percussit. Et omnis mala tentatio cum tentatore simul dissipata effugit. Incipiente igitur peccati morbo medicorum imitanda prudentia est, statim ad remedium recurrendo nec patiendo, ut malum curationis dilatione inualescat. Sed nequaquam ita uigilanter sibi cauerat Zosimus, pontifex maximus, qui diaboli

remedii memor, crucem designauit, et diaboli laqueus dissipatus est. Tantumque in eam profecit malignus, ut, quo eam magis tentauerit, eo plus sibi confusionis comparauit, toties uictus, nunquam uictor. Igitur, quę semel corruerat, ita se errexit, ut nullo deinde aduersarii conatu euerti unquam potuerit. Ob quod quantum receperit mercedis, inde coniectari licet, quod, qua die uita decesserat, in uisu abbati apparuit, ad

misit, nequiorem illo, qui uirginalem formam habitumque indutus ad Iustinam accedens, etiam se sicuti illa uirginitatem Deo uouisse dixit, proinde petens, ut, si non in societatem, saltem in seruitium reciperetur. Susceptus igitur post dies aliquot captata occasione suspenso tristique uultu dubitare se ait, ne uirginitatem seruando offendant potius Deum quam aliquid promereantur. Scriptum enim esse: Crescite et multiplicamini, et replete

sibi aliquam ex filiabus eius ducturus uxorem. Seruiuit illi annos septem pro Rachele, sed Lya data est. Seruiuit alios septem, et Rachelem accepit. Seruiuit etiam annos sex, et ualde ditatus est pecudum seruorumque copia. Igitur, quoniam uiginti annos perseuerauit seruiendo, tali reram successu potitus est. Moyses charitate in proximos, pietate in Deum semper pręstantissimus, et Aaron, sacerdos a Deo electus, quoniam longum uirtutum suarum

qui non semel, sed frequenter peccamus? Peccauerat tamen et sanctus Dauid. Sed quia post peccatum, quod poenitendo deleuit, syncerus uixit, non minus Deo placuit, quam si omnino non peccasset. Igitur, si quo forte uitii diuerticulo iustitię iter interruptum fuerit, rursum ad illud per poenitentiam reuertamur. Quoniam autem reuertendi facultas interdum morte pręciditur, diuertere periculosissimum est, continuare

obseruatione digna euasit, quę Spiritu Sancto afflaretur et multa prophetaret, immo, quę illum, quem prophetę uenturum prędixerant, pręsentem cerneret et ipsum esse mundi Saluatorem palam confiteretur. Perseuerando igitur aditus ad Iesum comparatur, ut, ubi ipse est, ibi sit minister eius. Ad quem etiam Cananea mulier in Euangelio clamat dicens: Miserere mei, Domine. Et Dominus tacet. Et rursum illa: Adiuua me!

/ DE MORTIS MEDITATIONE Perseuerantiam autem boni honestique commodissime in nobis conseruabit mortis meditatio, iuxta illud: In omnibus operibus tuis memorare nouissima tua, et in ęternum non peccabis. Haud igitur incongruum erit, si nunc exponere aggrediemur, quemadmodum hi quoque, quos imitari cupimus, ultimum uitę diem semper ante oculos habuerint menteque uersarint, plurimum in eo curę ponentes, ne mors offenderet

Quoniam autem, qui gnauiter excubat, non suppilatur, subiungit dicens: Beatus, qui uigilat et custodit uestimenta sua, ne nudus ambulet et uideant turpitudinem eius. Igitur, nequando uigiliam hanc aliqua obliuionis dormitatione intermitteret, Ioannes Elemosinarius, patriarcha Alexandrinus, dum sibi ędificaretur sepulchrum, imperfectum relinqui iussit. Porro ministris suis iniunxit, ne ulla

conspectu non ambigebat. Illis ergo grauis et terribilis mors est, qui terrena curant, non iis, quorum conuersatio in cęlis est et qui moriendo ad immortalitatem transmigrant. Quotidie igitur animo uoluamus, quotidie ruminemus quales mox futuri simus, et pręsentium uoluptatum illecebras dolos esse patebit. Quibus qui capti fuerint, tunc, cum se ad felicitatis culmen euectos putabunt, ad extręmas corruent

propior est quam esse creditur. Cum autem uenerit, non erit amplius poenitentię tempus, sed iudicii; iudicii, inquam, sicut districti, ita irreuocabilis, quo, quicquid decernitur, fine caret, siue bonum siue malum sit. Nos igitur inter utrunque infinitum constituti, perpendamus animo, dum licet, quam alterum horrendum sit, alterum concupiscendum, et ita nobis moderemur, ut hoc assequi, illud euitare ualeamus. Scriptum est

Deo dicitur. Ita et nos quidem, si cum Deo ambulantes, hoc est, mandata eius obseruantes, mors occupauerit, transferemur in anima prius, postea et in corpore, non quo illi tunc translati sunt, sed quo ascendit Christus. Nihil igitur doleamus carnem nostram nunc corrumpi redigique in puluerem, cum rursum quandoque reparanda in incorruptione et in gloria, si modo usque in finem fuerimus fideles. In sepulchro, ubi positus fuerat, Heliseus propheta

ęgrotaret quidem, consuetę abstinentię modum remisisse. Postremo corpori et sanguini Domini communicatum die nocteque intentis in imaginem Crucifixi oculis orando perseuerasse et altero illuscente die spiritum reddidisse. Igitur, dum passi Domini supplicia insatiabiliter consyderat, dum ipsum obsecrare non cessat, resurgentis gloriam hora ipsa, qua resurrexisse dicitur, uidit et a dextra Patris sedentem iam sine fine beatus conspexit.

demones apparuerunt. Sed cum illa orasset, soror e cęlo delapsa affuit, malignos spiritus in fugam uertit, ipsam consolata est, lucernas accendit. Tunc et Christus ei pręsto fuit et, ut secum ueniret, hortatus est. Ipsa igitur tam optato itineri se accingens, efferri se sub dio fecit cinereque conspergi et crucem sanctam iuxta apponi atque Euangelium Dominicę passionis a Luca descriptum legi. Postremo in manus Domini spiritum suum commendans

communio, cum oportet, neque sepultura. Amatę, in Thebaidis monasterio abbatissę, Colonatus martyr apparuisse dicitur et, ut proximo Dominico die ad ecclesiam suam ueniret, eam inuitasse. Ipsa igitur, quę iam per annos quadraginta limen monasterii transgressa nunquam fuerat, tunc primum, ut martyri morem gereret, exiit et coenulam, quam secum tulerat, in ecclesia eius peregit. Inde reuersa, sororibus propediem ex hac

recederet, iussit. Eo fugato Christum uidit, a quo ad cęleste thalamum inuitata mox ire perrexit. Et tunc exanime corpusculum diuinum spirauit odorem, quia in odorem unguentorum Christi, dum uiueret, cuccurrit. Ad istorum igitur exemplum, quos modo commemorauimus, nos componentes, tunc pręcipue, cum a corpore secedendum est, humilitatem seruemus, poenitentiam agamus, precibus instemus, fidem, spem, charitatem nullo modo in nobis labascere

fundamento destruat in nobis ędificium uirtutum. Iccirco Apostolus: Licet nos — inquit — aut angelus de cęlo euangelizet uobis, pręterquam quod euangelizauimus uobis, anathema sit. Quamcunque igitur uersipellis bestia formam induerit, in quamcunque speciem se uerterit, siue angeli, siue hominis, siue sancti, siue etiam Christi, in hoc profecto agnosci poterit, si dicto factoue aliquo ab orthodoxę fidei ueritate per

tentabit, si uenię spem terrore iustitię opprimere conabitur, si denique mentem nostram terrenarum fragiliumque rerum recordatione ab earum cogitatu, quę cęlestes et ęternę sunt, auocare atque auertere molietur. Tu igitur, qui ex fructibus malis malam arborem iam nosse poteris, ubi paruerint insidię, protinus exclama: Discedite a me, maligni; et: Ego scrutabor mandata Dei mei. Tum demum ad Saluatorem mente, ore

et eduxisti nos in refrigerium. Veritas ista ne in obscuro lateret, quorundam defunctorum manifestis apparitionibus illustrata est perspicaciusque patet, quam ut argumentis ad se probandam indigeat. Nequa igitur huiusce rei in cuiuspiam animo residere possit ambiguitas, ea nunc miracula in medium proferre operęprecium erit. In ea epistola, quam Cyrillus, Hierosolymitanus episcopus, de signis diui Hieronymi post obitum factis

profore ei, si ipse panem consecratum Deo offerendo pro illo oret. Quamobrem presbyter sacram hostiam obtulit, Deum precatus est, ad balnea rediit, sed non inuento homine a poena liberatum intellexit. Agnus igitur, qui immolatus abstulit peccata mundi, et eorum peccata, qui in purgatorio sunt, si pro illis offeratur, aufert, ita ut multo citius a debito soluantur quam soluerentur. Hoc idem sequenti quoque exemplo astruere

purgatorio ad beatitudinem translatum dixit, Odilone et monachis pro se deprecantibus. Deinde et ipsi Odiloni sub eadem forma se ostendens gratias egit, eo quod tam grande beneficium per eum potissime accepisset. Non frustra igitur pro fidelibus defunctis orat Ecclesia, non incassum solennem pro eis instituit supplicationem statutaque sacrificia. Quam quidem rem nequaquam faceret, si nullum esset post mortem purgatorium. Hoc etiam ante

Etenim debitum, quod sponte redditur, pluris ęstimat Deus, quam quod ab inuito iuste extorquetur. In hoc obseruatio ęquitatis est, in illo remissionis meritum, ut pauca etiam libenter soluenti multa condonentur. His igitur intimis animę angoribus extrinsecos adde, ardorem utique illum, quo omnis delictorum scoria ita penitus excoqui debet, ut ad nihilum redigatur et nulla prorsus culpę nota, nullum uitii uestigium in

Caput I / DE SIGNIS VLTIMI IVDICII Multo maxima cum solicitudine hoc cauebimus, si pensitauerimus diuini illius iudicii terrores omniumque formidabilium magis expauescendum diem. Igitur, cum plurimum nobis ea res conducat, peropportunum uidetur, ut hoc ultimo uolumine de ipso ultimo Domini iudicio pertractemus, et primum de signis, quę pręcessura sunt, deinde de Antichristo, de Christo, de regno

sequuntur? Si enim in Malachia legimus: Ecce ego mittam uobis Heliam prophetam, antequam ueniat dies Domini magnus et horribilis. Et conuertet cor patrum ad filios, et cor filiorum ad patres eorum. Tunc igitur et Hieremię impletum erit uaticinium dicentis: In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel habitabit confidenter. Quanto autem tempore durabit prędicatio hęc et quibus miraculis proficiet, superius

fur comprehendat. Omnes enim uos filii lucis estis et filii diei. Vtique, qui in luce sunt, inuigilant uirtutibus; qui autem in tenebris, in uitia impingunt, et mentis oculis capti, furem uenientem uidere nequeunt. His igitur tanquam fur ueniet ipse tremendi Iudicii dies, quoniam imparatos offendet. Quamobrem diluuio illum comparans Dominus: Sicut in diebus Noe — inquit — ita erit aduentus Filii hominis. Sicut

illam euitare nullo modo possumus. Aut uiuentibus sese offeret aut resurgentibus. Quid ergo refert, si ante moriamur quam Iudicium fiat, cum, quandocunque futurum est, tales ante Iudicem sistendi simus, quales hinc decedimus? Igitur, si mille uel plures adhuc anni restant, ut omnibus extremus ille numeretur dies, tunc unicuique nostrum adesse putandus est, cum obimus. Alioquin non ad eos pertineret, quibus iam ante mille quadringentos sexaginta sex

et Iudicis nostri e cęlo aduentus apparere incipiet, contemplemur. Caput IV / DE APPARITIONE CRVCIS ET CHRISTI INTERITVQVE ANTICHRISTI Postquam igitur uirtutes cęlorum commouebuntur, sicut in Euangelio scriptum est, tunc apparebit signum Filii hominis in cęlo et tunc plangent omnes tribus terrę. Si uirtutes cęlorum tunc commouebuntur, id est, angelici

frenum erroris, quod erat in maxillis populorum. In Apocalypsi quoque legitur: Ecce uenit cum nubibus, et uidebit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. Et plangent se super eum omnes tribus terrę. Amen. Igitur terribili minacique facie ad nefandissimum illum impostorem bonorumque interemptorem Antichristum et impietatis ministros conuersus clamabit et dicet: Dies ultionis meę in corde meo, annus retributionis meę

sunt, opera exurentur. Et rursum: Expectantes — inquit — et properantes in aduentum diei Domini, per quem cęli ardentes soluentur et elementa ignis ardore tabescent. Ignis igitur et terribilis flammę inundatio summi Iudicis faciem pręcurrens operiet terrarum orbem excedetque montium cacumina et contra naturam suam ardebunt aquę, siccabitur mare, fontes fluminaque deficient et tanti ardoris

quoniam Deus iudex est. Caput VII / DE DOMINI DESCENSV AD IVDICANDVM VIVOS ET MORTVOS Descendens igitur Maiestatis dominus cum angelis suis et cum omnibus sanctis suis, conspicuus in aera stabit supra Hierusalem, ut inde homines iudicet, ubi pro hominibus pati uoluit. Sed supra illam partem imminebit, unde, postquam a

ignis, rotę eius ignis accensus. Fluuius igneus rapidusque egrediebatur a facie eius. Milia milium ministrabant ei, et decies centena milia assistebant ei. Iudicium sedit, et libri aperti sunt. Explicabuntur igitur libri prędestinationis pręscientięque diuinę, et Dominus iudicabit orbem terrę in ęquitate et populos in ueritate sua. Iustum et impium iudicabit Dominus, ipso per Ezechielem dicente: Ecce ego iudico inter

maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercenarii et humiliant uiduas et pupillos et opprimunt peregrinum nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. Ego enim Dominus, et non mutor. Igitur, cum iam — ut in Psalmo dicitur — aduocabit Dominus cęlum desursum et terram discernere populum suum, cum paterfamilias peregre rediens exiget rationem a seruis de pecunia ipsis olim ad negociandum

tantę remunerationis magnitudinem ac simul quęrentibus, quando ea, quę commemorata sunt, ei pręstiterint, respondebit: Amen dico uobis, quandiu fecistis uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis. Christo igitur pręstatur, quicquid pauperi Christiano impenditur. Non est contemnendus etiam minimus pauper fidelis, quia frater Domini nostri est. Non est in necessitate deserendus, ne in illo deseratur Christus. Omni ope, qua

Itaque apostoli ac prophetę aduersum cęteros peccatores sententiam dicent. Caput IX / DE SENTENTIA APOSTOLORVM ADVERSVS PECCATORES Primus igitur omnium ipse apostolorum princeps Petrus in illos insurgens exclamabit et dicet: Nouit Deus pios de tentatione erripere, iniquos uero in diem *corr. ex die Iudicii reseruare cruciandos.

erunt, quales et ante fuisse Scripturarum ueritas testatur. Caput XI / DE DAMNATORVM AD INFERNA ABDVCTIONE Cum igitur tot sanctorum accusationibus conuicti fuerint infelices illi, quos non ante scelerum suorum poenituit quam cum poenitere nihil profuit, quid agent, quo se uertent? Nulla erit reliqua cauillatio, nullum argumentum, nullum

accepistis, ecce prophetę et Legis obseruatores una cum Euangelii professoribus communi beatitudinis gloria illic collucent. Quoniam ipse angularis lapis Christus parietem ad parietem iungens fecit utraque unum. Merito igitur, quos ipsi olim diuidere conati estis, eorum nunc pari concordique iudicio condemnamini. Et tu, Nouatiane, qui misericordię Dei nimium diffidens negabas post baptisma peccantibus esse uenię locum, — aspice, quam

damnauit scelus, poenasque indagare pro uirili parte conabimur. Quanto enim plenius ęternę perditionis consyderabimus periculum, tanto ad uitandum cautiores ac solicitiores efficiemur. Poenalem igitur locum damnatorum subterraneum esse credi par est, et eum quidem, a quo maxime distat cęlum. Quantum enim peccando iniqui a iustitia pietateque recesserunt, tantum et mansione a mansionibus sanctorum separari congruum

unius fascis in lacum, et claudentur ibi in carcere. Carcer ergo nunquam aperiendus homines demonesque pariter continebit inclusos, obstructo omni exitu portis ęreis uectibusque ferreis ac seris sempiternis. Hinc igitur idem propheta ait: Et possidebunt eam onocrotalus et ericius, et ibis et coruus habitabunt in ea. Per hęc sane animalia, quę in Deuteronomio inter immunda censentur, homines peccatores

iste in tenebris micans non solum calore cruciet, uerum etiam fulgore ipso. Tantum quippe inter fumidas nubes lucis ostentat, ut miseri nihil oculis haurire possint, nisi quod uisum aut terrore affligat aut dolore. Vident igitur pręter horribilem inferni situm formidabiles demones in diuersas portentorum facies ex industria identidem se transmutantes, ut ipsa quoque deformitate conturbent eos, quos persequuntur immanitate. Videbunt, inquam, et

et dabitur ei uita peccanti non ad mortem. Est peccatum ad mortem, non pro illo dico, ut roget quis. Grandis distantia: alteri peccanti uita orando impetratur, pro altero, qui in morte est, ne orare quidem permittitur. Igitur, sicuti distincta sunt delictorum genera, ita et delinquentium supplicia distincta sunt. Est gehenna et caminus ignis inextinguibilis, est uermis et tinea immortalis, sunt tenebrę alię exteriores, alię interiores,

Hic ira, illic pietas Dei est. Nonne ergo satis patet grauiorem esse animaduersionem Dei irascentis quam castigationem diligentis? Verberat aliquis filium, sed ut a uitiis deterreat; uerberat hostem, sed ut interimat. Nonne igitur leuissimus in hostem ictus durius feriet quam maximus in filium? Sic et minima in inferno poena maior est quam quę hic inferri potest maxima, quoniam hic filii, illic hostes Dei sunt. Quanquam multi et hic hostes, sed

resuscitati sunt. Tunc palam testari coeperunt se Hieronymo duce loca paradisi, inferni purgatoriique perlustrasse et, cum damnandi essent, eiusdem apud Deum gratia, antequam iudicarentur, ad uitam redire iussos. Enarratis igitur omnibus, quę uidissent, sola infernalium poenarum recordatione a lachrymis se temperare nullo modo poterant, quod dicerent tales ac tantas esse poenas illas, ut nullę penitus excogitari possent cum ipsis comparandę.

aspera raptim deductum. Sed, dum adhuc deduceretur, a candidissimis iuuenibus multaque luce coruscantibus obuiam factis dimitti ac uitę pristinę restitui iussum, quod dicerent Seuero presbytero hoc poscenti Deum concedere. Igitur, cum peccata sua eidem confessus poenitentiam peregisset, die septimo iterum, sed felicius, obdormiuit. Terribiles illi nondum confesso, cum per tenebras traheretur, demones fuere, haud dubie terribiliores futuri, si ad

si tam solenni festo missę non interesset perrexit non cum modico diuinę uindictę timore. Sed diei illius impunitas reliquorum securitatem suppeditauit. Quasi uero malorum obliuiscatur Deus, si non ita cito castiget! Die igitur septimo post commissum flagitium, cum sanus ambularet, repente concidit mortuus. Cumque sepelissent eum, flamma de tumulo erumpens ardere non desiit, donec cadauer simul cum conditorio consumpsit. Hinc coniectare libet,

putresceret. Pollinctore tunc non inuento, is, qui mortuus iacebat, die postero exurrexit uiuus. Vixitque postea non param diu, sed minus quam debuit emendate. Adeo quosdam ne uisa quidem horrenda ita terrent, ut corrigant. Igitur narrare solebat tunc se ad inferos deductum uidisse formidabilia illa, quę olim audita non crediderat. Et dum ueluti reus ante Iudicis tribunal sisteretur, dimitti iussum, reprehenso errore eorum, qui ipsum adduxerant,

gestus lamentaque consyderasset. Postremo, cum iam amicorum auxilium desperasset, ad hostes conuersus: »Inducias oro — inquit — inducias uel tantum usque mane.« Dum hoc poscendo ingeminat, animam exalauit. Quam dura igitur et inexorabilis demoniorum improbitas, a quibus non solum pax nulla impetrari potest, sed neque breuissimi temporis inducię. Periisse horam arbitrantur, qua ab inferenda homini molestia forte cessarint. Assiduus itaque

diem obiisset extremum et in ecclesia sepulta esset, ędituus nocte intempesta ecclesiam ingressus uidit illam ante altare distentam secari per medium partemque superiorem igne cremari, inferiorem uero relinqui intactam. Mane igitur uisa fratribus narrans, dum locum, in quo eam uri conspexerat, ostendit, deprehensa sunt in marmoreo solo ardoris uestigia. Qui ergo linguę intemperantis est, timeat tam cruentam sectionem, timeat ignem, non ignem, qui

mouet, moueat saltem promissi pręmii spes cęlestiumque cupiditas gaudiorum. Caput XV / DE BEATORVM GLORIA Illi igitur, qui post mirabilem corporum suorum resumptionem ad possidendum ęternitatis regnum a Domino euocati fuerint, iam primum multo splendore renitent ac ueluti lucentia sydera Solem iustitię comitantes angelorum mixti

Deus. Post hanc corporum pręrogatiuam cumulabitur gratia gaudiumque perpetuum ex loci pręstantia, iustorum consortio, angelorum societate, malorum euacuatione repletioneque bonorum Deique conspectu. Locus igitur beatorum sicuti sublimior cunctis est, ita et pulchrior, nobilior, amplior atque splendidior. Hic quippe supra cęlos est, et terra uiuentium dicitur, ut terram istam, in qua nunc sumus, morientium, non uiuentium esse

quę mortales oculi uidere non possunt. Nouimus pręterea concepti formatique hominis primam habitationem maternum uterum esse, secundam hunc terrarum orbem, tertiam, si sancte pieque uixerit, regnum ipsum cęlorum. Quanto igitur primam secunda, tanto secundam tertia superat decore, claritate, amplitudine. Prima quoque in utero habitatio nouem mensium est, secunda in terra, cum longissima, centum annorum est. At uero tertia in cęlo perpetua

uocem formamus. In facie odoratus, uisus, auditus. In uertice intellectus, quo Deum cognoscimus; memoria, qua pręterita recordamur; uoluntas, qua a male agendo declinamus et ad bene beateque uiuendum disponimur. Animaduerte igitur huius minoris mundi, id est, hominis, quanto superiora inferioribus ornatiora generosioraque ac meliora sint. Ita maiorem quoque mundum se habere crede, ut, quantum cęlum distat a terra, tantum quoque et cęlorum regnum

sancta est, et ego sum Deus patris tui, Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob. Expauit ille tanti nominis horrore perculsus nec iam aspicere flammam audebat, ad quam ausus fuerat accedere. Quam magna igitur cęlicolarum felicitas, quibus nec accessus denegatur nec uisionis diuinę fruitio subtrahitur! Sub aliis quoque creaturarum formis latens Creator Moysi apparebat et, ut testatur Scriptura, loquebatur ad eum facie ad

illo legimus: Cum esset plenus Spiritu sancto, intendens in cęlum uidit gloriam Dei et Iesum stantem a dextris Dei et ait: Ecce uideo cęlos apertos et Filium hominis stantem a dextris uirtutis Dei. Plenus igitur Spiritu sancto sit oportet, qui uult uidere Christi gloriam. Cuius uisę iocunditate captus Stephanus, cum lapidaretur, non, ut mortem euaderet, orauit, sed ut per mortem cum Christo uiuere inciperet, dicens: Domine

uidere potest, cogitemus. Andreas quoque apostolus, cum in crucem Egeę proconsulis iussu actus esset, deliberantibus turbis, ut ipsum per uim irruentes erriperent, non acquieuit, dissolui cupiens et esse cum Christo. Cum igitur iam biduum de cruce ad illos uerba fecisset, uitę ęternę promissis omnes errigens, si religionem a se prędicatam constanter tenuissent, postremo animam Deo commendans, luce de cęlo lapsa circumfulsus expirauit. In

Ecclesiam Dei salutaribus documentis irrigauit et lumine ingenii Scripturarum obscura clariora fecit. Sanctitatis etiam uirtutumque suarum odorem tam late effudit, ut nomen eius et in terra celebre sit et in cęlo. Palam igitur factum est, quibus potissime meritis ad ęternitatem uitę peruenerit inęstimabilemque mercedem. Quo die abbas quidam duos lectos ineffabili ornatu comptos multoque nitore splendentes ab

Hac tanti ueri assertione usus est, ut inuidiam nonnullorum reprimeret, qui scripta pontificis lacessentes delenda ignique tradenda censebant. Sciebat autem moriturum se, ut primum secretum illud uulgasset. Ipso igitur Petro, sicut prędixerat, moriente expauefacti aduersarii illum, quem paulo ante petulanter mordere non dubitarant, uenerari coeperunt sanctumque ac beatum dicere. Itaque Gregorii beatitudinem, et qui sciebat, moriendo

sepulturis tanta procederet virtus? Monachus quidam, cum mortem obiisset, a Mutio abbate interrogatus, uelletne ad uitam, quam reliquerat, redire, se cum Christo esse malle respondit nec amplius locutus est. Cum Christo igitur beatorum animę sunt, non cum sopore, quo uerius illi dormiunt, qui beatitudinem earum ad diem Iudicii differri somniant. Alexio Romę defuncto uox cęlestis insonuit: »Quęrite uirum, qui oret pro

mundo ignotus erat et monstrante cęlo patuit. Cur autem, ut pro Roma oret, quęri iussus sit, qui iam mortuus erat, nisi quia post mortem melius uiuere coeperat digniorque esse, qui, quod orasset, impetraret. Vir iustus igitur et post obitum orat, non pro se, quia beatus est, sed pro aliis, qui nondum beati sunt. Siquidem, quanto quis proximior Deo est, tanto citius, quod orarit, exorat. Hinc nempe Ecclesię mos est illos, quos in sanctorum

demum ueram uitam inchoaturus esset, cum hanc finisset. In obitu eius Ado monachus lętantium angelorum cantus audiuit. Duo pręterea, alter febri laborans, alter dentium dolore uexatus tactu corporis eius curati sunt. Siquis igitur uisionum reuelationibus parum credit, experimento credat operis. Palam est beatas esse animas eorum, quorum mortua corpora tanto adiumento uiuis sunt. Sergius et Bachus martyres, carceris angustia constricti, beatę

animo affligebatur hubertimque flebat. Flenti noctu Bachus apparuit, uisu iocundus, luce decorus, gemmea corona insignis. Tum, ne lugeret, iussit; mox enim fore, ut ipse quoque poenis conficiatur sibique iungatur. Non immerito igitur Sergio supplicii dilatio supplicium erat, si post supplicia ad tantam gloriam Bachus peruenerat. Mercurii martyris apud Cęsaream passi corpus capite truncum fulsit, odore fragrauit, quo miraculo plurimi ad

cum prius Christianorum religionem irrideret, sequi coepit, ita ut gratanter et ipse iugulum gladio submitteret, nihil iam ambiguus de beatitudine adipiscenda, quam tali argumento in Christo tantum esse didicerat. Pręferens igitur huius uitę uoluptatibus cęlestes rosas ultro martyrium adiit et illarum odore decoreque captus mori optauit. Eulalię uirginis post multa tormenta capite cęsę anima sub columbę uolantis figura uisa est cęlum

ne se uelut mortuam flerent, sed potius cum Christo beate uiuenti congratularentur. »A sanctarum — inquit — uirginum, quas uidetis, recepta collegio ei in cęlo iuncta sum, quem in terra posita toto corde dilexi.« Merito igitur non solum martyrii eius diem festum agit Ecclesia, sed etiam eum, quo se talem ostendit, celebrem habet. In martyrio, quę passa sit, recoluntur, hic autem ad quantam beatitudinem post passionem peruenerit,

atque illam, ut secum ueniret, inuitasse, eo quod peccata sua dimissa essent. Hanc uisionem cum aliis ipse retulisset, corpore exuta cum illo utique abiit, cui claues datę sunt regni cęlorum. Illum igitur beatitudinis locum ascendit, cuius ianitor est, qui inuitauit. Hic iacentem uocauit, hic uenienti aperuit. Romulę quoque uirginis beatitudo ex eo plane percipi potest quod paralysi dissoluta, cum ad uitę finem

acceperat. His et huiuscemodi exemplis, ut ante diximus, edocemur, quanta sit illa inuisibilis et incomprehensibilis nobis sanctorum felicitas, cum tam mira sunt, quę de ipsis mortales oculi uidere potuerunt. Gaudeamus igitur, quia maius est bonum illud quam ut quis, donec carnis huius pondere premitur, aut cernere possit aut dicere aut etiam cogitare. Gaudeamus, inquam, quia tam ingens immensumque bonum promissum est nobis ab ipso, qui

inęstimabilium diuitiarum regnique cęlestis. Ibi erit — ut Esaias ait — mensis ex mense, sabbatum ex sabbato; nullus denique finis, nulla unquam decessio erit glorię beatorum. Non cesset igitur manus nostra operando, lingua orando, oculi uigilando, mens contemplando, corpus abstinendo! Contemnamus opes, renunciemus uoluptatibus, paruipendamus honores, nihil terrenum concupiscamus, nihil, nisi quod naturę

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report