Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: igitur Your search found 4316 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 865-1225:865. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] omnia gubernat, sua potentia omnia sustentat. Nihil nobis ad perfectam consummatam-que felicitatem deesse poterit, cum ab ipsius maiestate atque gloria, quam eloqui uel excogitare nemo potest, recepti atque assumpti fuerimus. Vt igitur ad tam immensum et incomprehensibile bonum peruenire tandem ualeamus, Veteris Noui-que instrumenti, quorum Deus est autor , acta institutiones-que perscrutabimur. Tria pręcipua sunt, quę in his obseruanda nobis mandantur: fides, spes, charitas. Fides, ut
866. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] Euangelistarii Liber primus fidei. De fide Deo pręstanda. Caput I Primus igitur sperandę beatitatis gradus fides est. Credamus Deo, credamus Dei Filio | et quicquid Spiritu Sancto instructi diuini homines de iis quę non uidimus, nobis testati sunt, indubitatę credulitatis assensu suscipiamus. Ut iacto rectę fidei
867. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] trahantur.
nemo saluatur inuitus.
Vt uelimus nostrum est,
ut autem uelimus et possimus, Dei est.
868. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] ait:
869. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] doctrinę lectione.
870. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ab ipsa Patris diuinitate Filium
separemus |
Arrianę impietati assentientes,
alibi idem ad Patrem conuersus dixit:
871. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Idem rursum ait:
872. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] illis quę in Euangelio recensentur dubitant.
873. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
ille abscisus et abiectus est |
atque cum mortuis computatus,
nisi forte poenituerit eum erroris |
ac rursum per fidem iunxerit se Ecclesię mandata-que ejus perfecerit.
Solo enim fidei glutino corporis huius membra ferruminantur,
spe firmantur,
charitate perficiuntur.
Igitur
sex hydrię figurabant.
Prima enim ętas fuit ab Adam usque ad Noe,
secunda a Noe ad Abraham,
tertia ab Abraham ad Dauid,
quarta a Dauid ad transmigrationem Babylonis,
quinta a transmigratione ad Ioannem,
sexta a Ioanne usque in finem seculi .
In hac igitur postrema ętate, in qua nos sumus,
aquę uersę sunt in uinum,
quia Scripturarum litteralis intelligentia
mouent,
tenacius hęrent,
fęcundius fructificant,
felicius
Sin uero sine illo uitam obimus,
ad mortem nunquam intermorituram descendimus
ipsa Dei inuisibilia contemplari.
Quod si te auditus et loquendi intemperies in malum pręcipitant,
surdus et mutus es.
quia, dum te audire uel loqui ea quę mundi sunt nimium delectat,
ab his quę Dei sunt,
et aures auertis ne audias,
et os comprimis ne loquaris.
Cum surdo igitur et muto a Domino posce remedium |
Ille huiusmodi | hominis aures digito tetigit et saliua linguam,
atque is qui utroque malo affectus fuerat,
utroque liberatus abiit.
putas diferre turpis uitę correctionem?
Noli iuuentę confidere.
omni ętati communis est mors.
nec prosperę ualetudini crede.
quidam dum rident,
dum iocantur,
dum cum aliis colloquuntur,
repente concidere.
Pelle igitur moras omnes |
et prauas cupidines de pectore proiicere
festina |
atque de spelunca latronum fac domum orationis
in qua habitare dignetur Christus.
Hoc pacto qui nunc nouissimus es apud Deum,
iam inter
(ut Lucas ait)
probata conseruauit,
fidei suę magnitudinem magis ad diuine largitatis gratiam referens |
quam ad arbitrii sui libertatem.
Quod si quicquam ex eo sibi iactanter arrogasset,
filiam pro qua supplicauerat, sanam non recepisset.
Et nos igitur si ab iis quę nequiter commisimus purgari cupimus,
modis omnibus caueamus,
est,
uanitatibus affluit |
et multorum uinculis innodatur peccatorum.
Fortis animo is est, qui nulli rerum fragilium cupidini succumbit |
et neque aduersitatibus frangitur | neque prosperitatibus insolescit;
cęlestibus tantummodo bonis adipiscendis inheat ,
cętera contemnit.
Fortis est igitur qui uincit auaritiam | et audit Dominum dicentem:
|
aut quam nascendi attulit conditio.
Neutra enim istarum officit quin etiam in ipsis magis liberi dominis nostris esse possimus.
Maior quippe libertas est |
non esse subiectum uitiis |
quam non esse hominis mancipium.
Vere igitur imbecillus est, quem superat auaritia |
uel fraudulentia |
uel simulatio |
uel arrogantia |
uel uanagloria |
uel ira |
uel gula |
uel luxuria |
uel libido |
uel inconstantia |
uel timor |
uel ociositas |
uel eorum quę ab Ecclesia recepta
numerandus.
Ratio enim propria hominis est.
bestiarum autem natura id tantum sequi,
quod suggerit appetitus |
nullum-que boni ac mali discrimen habere
in his quę appetuntur.
Imbecillus es igitur,
si iugo premeris auaritię,
cui seruiendo | non poteris seruire Deo.
,
intus autem pleni estis rapina et immunditia!
veh uobis qui similes estis sepulchris dealbatis,
quę a foris apparent hominibus speciosa,
intus uero plena sunt ossibus mortuorum et spurcicia .
Quanto igitur melius id esse quod apparere uis,
quam quod non es uideri uelle?
Imbecillus quoque es,
si committis ut te sibi subiiciat superbia |
te-que arroganter incedere cogat.
Ea superatus aliis pręferri concupisces |
et plus honoris quam quod mereris tibi exhiberi
institutus perseuerat usque in finem
saluus erit,
nonne is
qui in uia uitę multiplex ac uarius est,
procul erit a salute?
Profecto nihil prodest corrigi,
ubi contingit repente deprauari.
Sed cętera percurramus,
cum de isto inconstantię uitio abunde dictum est supra.
Igitur neque ille fortis erit, qui timore perterritus delinquit |
et dum uel rerum suarum
uel corporis detrimentum
uel uitę periculum cauet,
Deum offendere non ueretur.
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
ut innotescamus non desit charitas.
et id quoties uidebitur opportunum.
hoc est cum non sit periculum,
ut uel auditor iactantię crimen imputet |
uel
opera sua faciunt, ut uideantur ab hominibus.
dilatant enim philateria sua et magnificant
fimbrias.
Amant autem primos recubitus in coenis |
et primas cathedras in synagogis |
et uocari ab hominibus rabbi .
Igitur qui gloriam hominum appetit,
non Christum, sed Christi aduersarios scribas et phariseos imitatur.
quanto-que magis humano ore laudari concupiscit,
tanto grauius judicio condemnatur diuino.
Multos quidem uanę glorię cupiditas a Christi religione dissidere
ut reliqua huiusmodi perpetrent,
quę uulgus fieri amat,
quanuis ea boni et ęqui ratio non admittat.
Ideo sane Apostoli pręceptum est:
ad inferos descendunt perferant |
nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt |
et non magis grauare,
si ideo te noueris fuisse damnatum,
quia non uirtuti laborasti dum uiueres,
sed glorię |
et hominibus magis placere quam Deo solicitus fuisti?
Quam igitur imprudenter,
immo quam stulte inanis gloria quęritur ,
quę etiam in infamiam uerti potest,
et si non uertatur,
uel ignorata nihil iuuat |
uel cognita plus doloris ei cuius est affert quam consolationis.
Mortis tempore non est iustitię nostrę operibus-que confidendum,
sed in misericordia Dei sperandum,
cum sanctus Apostolus dicat:
per annos multos frui.
Tantos autem cogitatus abscidit nunquam satis prouisa mors.
atque nocte illa, qua ipse sibi longiora feliciora-que uitę spacia
promittebat,
coactus est decedere
et cuncta quę collegerat, aliis relinquere possidenda.
Frustra igitur aliquid diuturnum fore speratur,
quod statim potest deficere.
Sed aliud est sperare dices |
aliud cupere.
licet non idem sint, alterum tamen ab altero pendet,
et ex desyderio
in Christo sit.
in quo sunt omnes thesauri sapientię et scientię absconditi.
cum
Petro |
et operarii fieri uineę Domini |
et abiecta seculi huius sarcina per foramen acus transire |
percalcatis-que mundi angustiis ad beatam illam regni cęlestis amplitudinem peruenire.
Tu igitur qui relicta syndone nudus impiorum
manus effugisti,
ne reuertaris tollere tunicam tuam,
nec aratrum tenens respicias retro,
ut aliquando imprudenter concupiscere incipias,
quod propter Christum prudenter reliquisti.
Multo melius
audere.
De vita solitaria.
Caput XXI
Huic excellentissimę professioni accommodatissima solitudo est.
Da igitur operam,
ut in coenobio cęlla ,
in deserto locus ab humano cultu uacuus |
legendi, scribendi, orandi | et ea quę ęterna sunt contemplandi
opportunitatem tibi pręstent .
Nulla horum libera meditatio habetur in frequentia coetu-que
Cęterum iuxta Domini sententiam:
prius, in quibus generandi uis est,
restringi iubet baltheo castitatis.
Veteri uero Lege ideo concessum sacerdotibus fuit matrimonium,
quia sola tribus Leui et domus Aaron sacerdotalis erat.
nec aliis licebat hoc fungi officio.
Ne igitur Leuitarum genus in paucis conclusum deficeret,
reparandum per connubia erat.
At nunc non carnis quęritur successio sed spiritus,
translato-que sacerdotio ad tribum Iuda, id est ad Christum,
quicunque Christianus est,
nisi uxori alligatus fuerit,
potest eligi in sacerdotem.
etiam priscis dictum sit:
castus-que sit,
qui ad eiusmodi ministerium se nouerit esse electum.
Imprimis tamen fidelem esse conuenit.
Quid enim castitas aut aliqua alia uirtus ei prodesse poterit,
siqua orthodoxę fidei pars in illo labascere coeperit?
Fide igitur opus est,
ut reliqua recte prospere-que succedant.
sed in cęlo sibi possessionem esse quęrendam,
dicente Domino ad Aaron:
omnium,
sed ut doceret non esse ei opus terrenis diuitiis
qui ad cęlestes thesauros aspiraret,
difficile-que esse duobus dominis seruire Deo et mammonę,
difficillimum uero ut quis auri argenti-que pondere grauatus ad ętheria regna possit conscendere.
Ex his igitur quę dicta sunt,
eum sacerdotii honore dignum censebimus,
qui sobrie,
pudice,
fideliter,
pie iuste-que uixerit,
qui in cauendo prudens,
in erudiendo doctus,
in concupiscendo modicus | e
t in obsequendo ei cui se dedicauit, fuerit assiduus.
De malo sacerdote.
Caput XXIII
Porro sicut lux tenebris collata luculentior uideri consueuit,
ita appetibilior fit uirtus quoties contrarii uitii malignitas monstratur.
Cum igitur de bono sacerdote satis dictum sit,
operęprecium est,
quemadmodum proposuimus,
ut aliquid etiam de malo dicamus.
Malus est sacerdos,
qui non potest dicere cum Propheta:
suos usus conuertunt.
Hi sunt quos uendentes et ementes de templo suo eiicit Dominus dicens:
necessario tractabimus.
Nihil enim recte discitur,
quod de ipso ueritatis fonte non hauritur.
De studio lectionis.
Caput XXIV
Igitur ad Scripturę diuinę studium omnes qui perfectionis iter ingredi cupiunt conuocamus |
cum Ioanne in Apocalypsi:
lectionibus incumbamus,
quę nobis iter, quo ad immortalitatem peruenitur ostendunt.
Alioquin aquam istam uitę,
ad quam nos Ioannes apostolus inuitat,
haurire non poterimus.
Veteris igitur Noui-que Instrumenti litteras assidue perscrutemur.
In his plenissime discitur,
quid facere,
quid uitare,
quid credere,
quid amare,
quid sperare nos oporteat,
ut cęlo digni simus,
cum terram reliquerimus.
In his Deum Patrem
Audiamus autem in Euangelio Dominum Iesum Patri suo loquentem ac dicentem:
etiam supercęlestis contemplationis dulcedine mens in Deum eleuata perfundatur.
Hoc tamen illis frequentius conceditur,
qui libros diuinos ita legunt,
ut a sanctorum interpretatione non discedant,
a peruersis sensibus, qui cum Ecclesia non concordant, penitus abhorrentes.
Quęre igitur in sancta lectione bonas margaritas,
ut scias quid Lex pręcipiat,
quid nuncient prophetę.
Sed inuenta deinde preciosa margarita,
quę est Euangelium Christi,
omnibus aliis pręferendum scripturis,
eam amplectere,
eam exosculare,
eam pro uiatico habe cum ambulas,
pro
Nuda in libris uerba iacent,
quę si ab oratore aliquo apte diserte-que recitentur,
ipse gestus,
ipse aspectus |
ipsa-que pronunciatio multum orationi addet ornamenti
efficacię-que ad suadendum atque dissuadendum.
Delectet te igitur cum legere quę sancta sunt
tum quoties ab alio leguntur uel prędicantur audire.
Discipulum docilem te esse uolo.
Is enim docilis est,
qui docentem attente audit.
Ad huiuscemodi studium te hortatur Ecclesiasticus dicens:
XXVI
Quoniam autem in Scripturis alia ad actionem pertinent,
alia ad contemplationem,
tempestiuum uidetur,
ut ista quę sub fidei titulo explicauimus, contemplandi ratione
claudamus.
Igitur ad consyderanda Dei opera puritate mentis opus est,
ut autoris dulcedinem fidelis consyderator ualeat degustare.
Atque hęc sane sunt nouissima illa,
quorum nos memores esse iubet Salomon ne peccemus.
Nihil enim uel peccandi appetitum magis frenat quam future damnationis
metus,
uel ad uirtutem magis excitat quam mercedis promissę spes.
Vt igitur probe innocenter-que uiuas,
imitare Prophetam dicentem:
uitę futurę infinitatem spectant.
et si finiti ad infinitum nulla est comparatio,
cur quęso pro breuibus deliciis amittimus ęternas?
et non potius cum breui labore transimus ad quietem gaudii perennis?
Conscii igitur fragilitatis nostrę |
nec per se bonum quod cupimus ualentes perficere,
leuemus oculos ad montes cum psalmista |
et mente cęli culmina penetremus.
Inde ueniet nobis auxilium a Domino,
qui fecit cęlum et terram et omnia.
Non
de terrę puluere tandem surrecturos monstraret |
et cum corpore iam neque mortalitati neque corruptioni subiecto,
sicut nec ille subiectus est,
cęlum petituros ,
si modo ipsum sequi fide opere-que uoluerint.
Igitur tanti ac talis beneficii magnitudinem animo metiendo,
quis adeo ingratus erit,
ut potius eligat illa quę caro appetit,
quę mundus blanditur,
quę suadet diabolus |
quam quę omnium creator Deus,
omnium Redemptor ac Saluator Christus iubet?
cum pręsertim per ista mundati ad
malueris,
per sensuum tuorum ianuas ad animam usque ingredientur |
et per blandimenta eam subuertent,
subuersam interiment.
Anima enim mala cogitatione foecunda parit peccatum.
peccatum uero cum perpetratum fuerit, generat mortem.
Igitur tametsi aduersarius hic noster
id est perniciosus cogitatus
non potest sic penitus repelli
et in fugam conuerti,
quin rursum aliquando collectis uiribus in pręlium redeat |
mentis-que nostrę arcem oppugnet,
portis instet.
donec tamen intus non irruerit |
ac dominari
coeperimus cogitare |
et uitii uirtutis-que finem taciti perpendere.
Breuis est uitiorum uoluptas,
sed ęternum supplicium.
Breuis est uirtutis exercendę labor,
sed inęstimabile et infinitum pręmium.
Facessat igitur malignę cogitationis mortifera delectatio,
quę incautos in barathrum pręcipitat inferni.
Maneat autem diuinorum operum diuinarum-que legum meditatio salubris,
quę nos ad cęleste regnum transmittat et sanctorum angelorum faciat esse consortes.
cupimus peruenire,
non solum scelestę cogitationes uitandę erunt,
sed etiam futiles ac uanę.
Vana cogitatio est circa ea quę fluxa atque fragilia sunt |
nec quicquam in se solidę utilitatis habent.
Imprudentis est igitur de bonis corporis aut externis cogitare,
quę permanere nullo modo queunt,
et ęterni ac stabilis boni,
ad quod fruendum creati ac nati sumus,
non satis recordari.
cum pręsertim hoc haberi non possit,
nisi illa contemnantur |
neque libere et expedite de hoc aliquid
Remisit Mattheo teloneum,
Zacheo fraudes,
mulieri deprehensę adulterium,
latroni rapinas et homicidia,
apostolo negationem.
erga ipsos benignitatem atque misericordiam recte metitus
fueris.
Sed fortasse dices:
Non solum grauia et horrenda sunt peccata mea,
verum etiam plurima uix-que ullo calculi numero comprehensibilia.
Vtrum hoc de Maria Magdalena dictum |
an de quadam alia incertum est.
acceperat.
Sed nec poenitentia illi profuit | nec satisfactio,
quia dolore superatus ad laqueum confugit,
non ad Dei misericordiam.
Dolere quidem debuit de peccato,
sed non ita ut spem, quę in Deo est, de manibus dimitteret.
Nos igitur, qui Deum in multis offendimus,
et dolendo de culpa ueniam speremus |
et sperando ueniam de culpa doleamus.
Vtrunque necessarium est ei, qui et poenas cupit euitare |
et beatitudinem consequi sempiternam.
Iudeis repudii libellus,
ne in uxores quę displicuissent | ueneno sęuirent,
sed potius uiuas dimitterent.
Age iam permittatur et uobis,
ut omnes dies profesti sint, nullus festus,
ut potius manuum labore occupetur animus
quam nihil agendo male agere assuescat.
Nullus igitur sit uobis Dominicus dies,
ne ipsum qui Dominicus est, in diabolicum conuertatis,
dum eo toto tempore,
quo ab operibus uacui estis,
non tam Domino quam diabolo seruitis.
Itaque nunc quidem ad uos pertinere arbitror hoc quod dicitur:
Memento ut
Septimum.
Non furtum facias.
Furti actio est in eum, qui contrectat rem alienam inuito domino.
Igitur contra hoc pręceptum peregit |
non solum qui aliquid furto sustulit,
sed etiam qui per uim rapuit |
uel per fraudem ellicuit |
uel casu inuentum restituere noluit.
Octauum.
factum audet asserere
et Domino confidenter loquitur dicens:
Super omnes docentes me intellexi,
quia iustitia tua meditatio mea est.
Et:
Super senes intellexi,
quia mandata tua quęsiui.
Abeat igitur cum suis dissertationibus Plato
et cum argumentis Aristoteles
et cum sophismatum callidis captionibus omnes ueteris Academię
philosophi!
Vera sapientia est Deum nosse
et tam edicta quam interdicta eius tota animi sedulitate
ergo, quod supra nos non est, amplecti recusamus?
Et quare, quod cordi insitum est, id euellere ac proiicere conamur?
Nonne, cum hoc agimus, intus quibusdam conscientię stimulis pungimur?
Quasi qui contra naturę uim nitamur,
dum ab his, quę iubentur, declinamus.
Perspicuum est igitur,
quia prauis affectibus superati
neque Deo
neque conditionis nostrę rationi obedimus.
Quę pręterea dementia est,
immo quis furor,
uitium sequi malle, cuius finis poena perennis est,
quam uirtutem, qua beatitudo comparatur
deseras
et uel per quietem diaboli ludificationibus capiaris
uel, cum euigilas, de mundo prius quam de Deo cogites.
In quo quidem imitandus est nobis ille, qui ait:
Quomodo dilexi legem tuam, Domine!
Tota die meditatio mea est.
Igitur quotidie tecum reuolue,
quotidie mente rumina,
quęcunque Deo placent ut scias,
quęcunque displicent ut deuites.
Ac si quando pigebit cuncta repetere,
ad summam illam in Euangelio a Domino factam protinus recurre:
Diliges,
quidem,
quę de inferorum poenis diuinitus tradita sunt,
fidem adhibet.
Quę sane incredulitas nequaquam a suppliciis hominem liberat,
sed eidem duplicat eorum grauitatem.
Leuiora sunt enim, quę fragilitate naturę peccamus
quam quę animi malicia credere nolendo committimus.
Igitur siue quis credit | siue non credit,
si aliter ac omnibus pręceptum est uixerit,
saluus esse non poterit.
quia longe est a peccatoribus salus.
Mandati transgressio primos homines Adam et Euam eiecit de paradiso.
Angelos de cęlo pręcipitauit |
Christi glorię,
qui Christi prius extiterit obedientię comes.
Cęterum, quoniam undique insidię,
undique laquei nos circundent ,
magnopere nobis uigilandum erit,
ne in illis incidamus.
Non incongrue igitur post mandatorum tractationem de uigilia disseremus.
De vigilia.
Caput VI
Vitę mortalium tempus quam breuissimum est.
ipsi senes parum se uixisse conquęruntur.
Sed cum
nostra fragilitas.
opera pie religiose-que peregit |
et ante somnum quę Deo grata sunt cogitauit,
etiam post somnum quę cogitauerat perficere maturat.
Ideo-que citius expergiscitur et exurgit,
ut quanto minus dormierit,
tanto plus apud Deum meriti bene operando sibi comparet.
Igitur non plures horas dormitioni impartit
quam naturę necessitas postulat.
ut totum quod superest,
semper in Dei laudem |
aut orando |
aut aliquid aliud agendo expendat.
Siquod momentum ocio transierit,
illud sibi deperisse arbitratur.
uenit inimicus homo |
et superseminauit zizania in medio tritici.
Et illa altera:
ut credantur.
Demonis enim calliditas quo animo falsum aliquid suadet,
eodem et uerum reuelat,
utique ut nimium credulos |
et iam sibi libere confidentes facilius euertat |
atque in foueam alicuius mortiferi erroris pręcipitet incautos.
Prudentia igitur opus est ad deuitandos dolos,
quos ille ueterator nobis dormientibus per ipsa somniorum phantasmata struere consueuit.
Minimum itaque erit ei credendum,
qui perpetuus humani generis aduersarius esse noscitur.
Quicquid ille quocunque modo suggesserit,
nisi
ignari
a sanctis interpretationem accipiunt,
ut pharao a Iosepho |
et Nabuchodonosor a Daniele.
Vnde apparet |
somnia ista quę diuino fiunt consilio,
et impiis obiici quandoque,
sed non nisi electis Dei seruis reuelari.
Taceant igitur peccatores ad quos non pertinet iudicium somniorum,
aut eos ad quos pertinet interrogent,
ne per uiam non suam incedentes pręsumptione labantur.
Vt autem nobis quoque Spiritu Sancto largiente interpretandi donetur facultas,
minus
sed quod consoletur |
quod-que euigilantibus quoque gratum sit.
De oratione frvctvosa.
Caput IX
Sanctarum uigiliarum propria est quam Deo offerimus oratio.
opportune igitur nunc de illa disseremus.
Ad Philippenses scribens Apostolus:
est Deus,
et eos, qui adorant eum, in spiritu et ueritate oportet adorare.
Hoc spiritu afflatus Dauid,
in eandem sententiam prorupit dicens:
Prope est Deus omnibus inuocantibus eum,
omnibus inuocantibus eum in ueritate.
Frustra igitur heretici precibus insistunt,
frustra omnes illi, qui Christi religionem ueritatis fide non sequuntur.
Nunquam futurę salutis,
quam orant,
compotes erunt,
nisi crediderint.
Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam,
cuius
quos per Esaiam arguens Dominus ait:
Hic populus labiis me honorat,
cor autem eorum longe est a me.
Tales certe si exaudiret,
non reprehenderet.
Et quoniam inter orandum semetipsos non intelligunt,
faciunt ut nec a Deo intelligantur.
Qualem igitur affectum orandi habent,
talem et fructum suę orationis referunt.
Ex his, ut equidem reor, erat ille,
cui in Apocalypsi Deum audimus loquentem:
Vtinam frigidus esses aut calidus!
Vtinam frigidus esses aut calidus!
Sed quia tepidus es et nec frigidus nec calidus,
incipiam te euomere ex ore meo.
Frigus timoris est,
calor ad amorem refertur,
tepiditas autem desidię ocio-que tribuitur.
Ociosi igitur et terrena magis quam cęlestia curantis deprecatio,
quoniam neque satis timet neque satis amat,
tantum abest, ut quicquam impetret,
ut etiam (si fas est dicere) nauseam ei faciat, quem precatur.
Cum enim admodum somniculose roget,
autem in fide nihil hęsitans.
Qui enim hęsitat,
similis est fluctui maris,
qui a uento mouetur et circumfertur.
Non ergo ęstimet homo ille,
quod accipiat aliquid a Domino.
Ex his igitur, quę diximus, perspicuum est eos,
qui uel de religione quicquam dubitant
uel in peccato aliquo perdurant,
pro ęterna salute, quam credentibus ac poenitentibus promissam esse
constat,
orantes non exaudiri.
Quibus dicere possis cum Iacobo apostolo:
Petitis, et non
ut conuertatur a uiis suis et uiuat?
Et iterum:
33
Impietas impii non nocebit ei,
in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua.
Poenitentia igitur nitrum est et herba fullonum,
quę non corpora, sed animam nitidam reddit,
et resina illa Galaad,
quę non carnis ęgritudini, sed mentis medetur uitiis.
Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente
illuminatur
uirtutum-que incenditur amore,
ita ut ab iis, quę Deo displicent, penitus expiata
cogitare incipiat, quę sint illa, quibus ille plurimum oblectatur,
cupiens eidem in omnibus obsequi,
in omnibus semper fideliter seruire.
Hęc est igitur gratia,
quę poenitentibus datur,
sydus-que illud luculentum,
quod magos, cum Regem mundi natum quęrerent, pręcessit.
Sed cum in itinere ad Herodem diuertissent,
fulgor, uię salutaris index, euanuit.
Vbi uero discessum est ab Herode,
rursum idem lumen apparens illos
quia Deum contempserat,
inter aduersa animo resipiscens Deo se submisit |
et poenitudine ductus ueniam ab eo petiit.
quo miserante calamitatibus liberatus et in regno fuit receptus.
Diuina igitur prouidentia cum poenitentibus clementer ignoscit,
tum in uitio pertinaces diu frustra puniens,
iuste postremo disperdit.
et quos temporali animaduersione ad emendationem uitę compellere
nequit,
eos ęternis poenis afficiendos condemnat.
Sicut enim deprauatę mentis
Qvalem oporteat esse poenitentiam
Caput XII
Ex arbitrii uoluntate proficiscatur oportet,
quicquid operis uel poenam meretur uel pręmium.
Poenitentia igitur nisi uoluntaria fuerit,
Dei aduersus peccatorem iram placare non poterit.
Libertas ista in illa duorum filiorum parabola manifesta apparet,
qui a patre iussi,
ut uineam cultum irent,
alter negauit se iturum,
et poenitentia motus iuit.
alter iubenti quidem assensit,
sed
Super omnia uero cauendum est,
ne dum poenitentiam mire procrastinamus,
poenitentię tempus effluat |
et in peccatorum luto adhuc defixos repente mors occupet.
Vide igitur ne te iuuenilis fallat ętas |
ne salubre corpus et robustę uires decipiant.
Nulli ętati parcit mors |
et sicut senes ita et pueros rapit.
quin immo rari admodum sunt,
quos ad senectam usque patitur peruenire.
Plurimos pręterea
est quod magis cauere debes,
ergo et nihil magis accelerare quam poenitentiam,
per quam talia cauentur |
et mutata sorte tam immensum malum uetatur,
tamque immensum bonum acquiritur.
Hęc sunt igitur uere poenitentis officia,
quę retulimus,
ut uidelicet uolens, non inuitus ad poenitendum accedas,
ut humilieris,
ut lugeas,
ut uitam magis laboriosam uiuas,
ut pręterita peccata succedentium uirtutum
meritis compenses.
utque in
prouidus pigritabis fascem istum peccatorum,
quo premeris abiicere |
et ad pastum cęlestis mannę festinare?
non quam ueteres Israhelitę manducauerunt in deserto et mortui sunt,
sed qua qui recte usi fuerint ,
uiuent in ęternum |
Consule igitur saluti tuę dum licet.
Nam quo nunc tendis,
in ultima uię crepidine terribile pręcipitium est |
quo si corrueris,
nunquam inde resurges.
Nulla est enim redemptio in inferno.
Quo autem a nobis reuocaris,
inde aditus est ad cęlestem beatitudinem,
ad
ut ratem corporis tui regere nequeas,
ora ut queas.
Petite inquit Dominus,
et dabitur uobis.
non potes excusare imbecillitatem,
ubi auxilium tibi promittitur si petieris.
Quid igitur |
mollescis-ne iam ad poenitentiam?
an adhuc in proposito inolitę peruersitatis obduras?
Monstrata hactenus remedia si parum proficiunt,
nunc demum minis tecum et terroribus
(nequid intentatum relinquatur)
agam.
in Spiritum Sanctum irremisibilem esse,
multi dubitant,
utrum intelligendum sit,
quod nunquam dimittatur,
an quod difficulter.
vsque adeo existimant,
si poenitentia adsit,
nihil obstare,
quin benignitas diuina pręstet ueniam.
Quale igitur uel quam magnum esse potest scelus tuum,
quod te ad desperationem remissionis quiuit compellere?
et de Deo non recte sentire,
ut tibi poenitenti parcere omnino nolit,
cum nunquam ad poenitentiam conuersis et in ipsum confidentibus non
ignoscat?
dolor |
neque confessio cum diceret |
peccaui tradens sanguinem iustum.
Quoniam cum de Dei misericordia desperasset,
tristitia superatus laqueo mortem sibi consciuit.
Poenitenti igitur et petenti uenia datur;
desperanti uero neque in hoc seculo neque in futuro parcitur.
Quidnam igitur te ultro perdis desperando,
cum iam certo scias |
esse locum uenię,
si ueniam poposceris poenitendo?
Cur non potius cum
cum de Dei misericordia desperasset,
tristitia superatus laqueo mortem sibi consciuit.
Poenitenti igitur et petenti uenia datur;
desperanti uero neque in hoc seculo neque in futuro parcitur.
Quidnam igitur te ultro perdis desperando,
cum iam certo scias |
esse locum uenię,
si ueniam poposceris poenitendo?
Cur non potius cum Dauide peccatum lugente exclamas:
tanta delicti
alicuius magnitudo,
tanta grauitas,
quam Dei misericordia a poenitentibus requisita non minuat,
non eleuet,
non denique ad nihilum redigat.
Soli hanc consequi nequeunt,
qui de ipsa desperant.
Licet igitur te peccasse poeniteat,
nisi etiam peccati ueniam desperasse
poenituerit,
cum impoenitentibus computaberis.
Quamobrem festina deponere dementiam istam animi,
ut flagitii tui magnitudine diuinę clementię immensitatem putes
inferiorem.
Epistula Ioann. 21
regni
cęlestis tradens dixit:
euangelica,
quę memorauimus |
quę-que illis similia sunt,
ita intelligantur,
ut si fiant quę in ipsis pręcipiuntur,
peccatori ad emundationem adiumento fore |
si tamen pręcesserit poenitentia cum confitendi proposito,
quando fuerit opportunum.
Igitur sicut charitas ipsa fundamentum et consummatio uirtutum est,
ita poenitentia finis esse debet peccandi bene-que agendi initium,
ut cętera feliciter succedant |
Deo-que grata atque accepta sint.
Siquis tamen solam poenitentiam sibi sufficere credens confessionem respueret,
in
enim illis mediator uenerat Christus
Dominus,
per quem reseratus est aditus ad cęlestia |
et cuius cruore a corruptę originis culpa expiati in sancta coepimus
introire |
et hęredes fieri non terreni et temporalis regni,
ut illi,
sed cęlestis et ęterni.
Ne igitur tanti erga humanum genus beneficii memoriam ulla unquam
deleret obliuio,
mediatoris atque redemptoris Christi locum in terra tenere coeperunt sacerdotes.
Per eos ipse uerus Agnus, pro nobis semel
sacramenta participiamus
|
remissionem-que accipimus peccatorum .
et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus,
non iam ad inferos ut ueteres illi,
sed ad cęlestem patriam,
ut in Christo renouati transmigramus.
Tantę igitur uirtutis est nostra confessio,
ut non solum de peccatoribus iustos faciat,
sed etiam de terrenis cęlestes,
de mortalibus immortales,
de miseris felices.
Hęc enim confessio peccata delet |
et animam a morte liberat.
quod ostendit
suorum poenitentes propria
confessione se accusant,
angelorum patrocinio subleuati erunt ut beati sint,
ita qui errata sua modo dissimulant,
a diabolo tandem accusabuntur,
ut Christi iudicio condemnentur.
Curramus igitur totis affectibus ad portum salutis,
ne delictorum tempestatibus acti mergamur in profundum.
Doleamus quod peccando pręuaricati sumus diuina mandata |
et cum certa emendandi |
satisfaciendi-que destinatione
intelligere quomodo uerum esse possit nequimus.
Etenim suis finibus circumscriptus est intellectus noster,
tuę autem potentię,
tuę sapientię nullus est finis,
nulla circumscriptio:
omnem numerum,
omnem excedit modum.
Stultus est igitur,
qui tanti mysterii altitudinem se deprehendisse putet,
nisi ipse reueles,
ipse aperias,
ipse illum tam signularis intelligentię efficias capacem.
Nos interim non ideo credimus panem et uinum in substantiam tui
corporis et
te docente discere contingit.
Confitemur te esse Verbum,
a quo facta sunt omnia |
et sine quo factum est nihil.
Quid ergo factu tibi impossibile,
si modo illud ut fiat,
tuę conuenit maiestati?
Absit igitur ut quicquam dubitemus de tam mirabili stupendo-que
sacramento,
cuius tu et autor es et testis.
In quo magis mirari licet tuę in nos benignitatis magnitudinem,
quam incomprehensibile operis arcanum.
Tu te nobis Domine pręstas
Nihil aliud a nobis exigere uideris |
quam ne polluto ore tua dona contaminemus.
At hoc etiam nisi te imbecillitatem nostram adiuuante pręstare
nequimus.
Tu ipse igitur qui tam liberaliter ad epulas tuas nos inuitas,
da ut semper ad illas digni ueniamus |
ut-que tua carne ac tuo sanguine cum quanta conuenit mentis et
corporis puritate reficiamur,
quod-que ad memoriam tuę passionis et nostrę redemptionis constituisti dicens:
commemorationem ,
pręsta ut quotidie ista meditantes,
nullo die,
nulla hora,
nullo temporis momento obliuiscamur tui.
In eos, qvi sacramentvm male svmvnt
Caput XVIII
Cum igitur tanti emolumenti sit |
tantę-que felicitatis uero pane ac uero potu isto uti,
nonne miseri sunt et infelices,
qui uel indigni ad sumendum accedunt |
uel omnino sumere contemnunt?
Indigne autem accedunt,
qui poenitentiam peccatorum,
ut debent,
arca fuit reddita.
Arca ista typus Christi erat |
cuius corpus qui indigne contrectat,
Palestinus est;
qui in gulam male affectam mittere non metuit,
in templo Dagon illud collocat.
Corruet igitur ipse et confringetur,
truncum fiet inutile capite ac manibus carens,
quoniam neque cogitare neque facere poterit quod ei prodesse queat ad
salutem.
Et cum ad bene agendum nihil sibi
Numeri 9
964. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] institutum pręcipue aduersus carnis nostrę petulantiam,
ut debilitatis corporis uiribus turpium uoluptatum in nobis lassescat appetitio.
quę certe si satis domita fuerit,
expeditior pronior-que erit uia ad bene beate-que uiuendum.
Ieiunium igitur non ab re tam ueteri quam noua Lege commendatur.
965. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] animas eorum et alat eos in fame. Denique abundant qui seruiunt mundo, et tu egestatem times seruiens Deo? Pascit ille uolatilia cęli, et te quem ad suam similitudinem facere uoluit non pascet? Iacta igitur (ut Propheta ait) cogitatum tuum in Domino, | et ipse te enutriet. Quod si tibi ieiunia placebunt, de quibus nunc loquimur, modicus et tenuis uictus tibi satis erit. sin uero gulę uentri-que seruies, nihil erit
966. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] da indigenti, aduenam suscipe hospitio, pauperis nuditatem tege | nec contemnas. quia tua caro est, pręsertim si in Christo tecum regeneratus est | Unum habetis patrem Deum, unum caput Christum, unum corpus Ecclesiam. Hoc igitur erit ieiunium electum, pium, fidele, sanctum. de quo etiam Iohel propheta dixit: Sanctificate ieiunium. Non enim sufficit cibi abstinentia, nisi et a peccatis abstineamus | et piis actionibus
967. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Qui ieiunando superbit,
phariseorum imitator est |
et eorum qui Christum adeuntes dixerunt:
968. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] se quondam ieiuniis afflixerunt, non esurient amplius (ut Esaias ait) neque sitient, et non percutiet eos ęstus et sol, quia miserator eorum reget eos | et ad fontes aquarum potabit eos. et in Apocalypsi Dominus: Ego inquit sitienti dabo de fonte aquę uiuę gratis. Igitur tu es ille Domine qui esurientes et sitientes tuo solo aspectu satias, tu panis indeficiens, tu fons uiuus. Tu da, ut tibi placeant ieiunia nostra, ut cum placuerint, a te tandem tua dulcedine satiemur. Non erit molesta inedia, quam spes eiusmodi futurę saturitatis
969. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] De vitio victvm delicatiorem exigentivm. Caput XXII Gulositatis indicium est | in mensa minus lauti apparatus monachi accumbentis mussitatio. Licentioris igitur gulę sunt, quos non pudet, cęteris in silentio considentibus, corrugare nares, frontem contrahere, os distorquere | et gestu nutu-que ipso uel de cibo | uel de potu conqueri. Hic fastidit legumina, ille minutos pisciculos contemnit, alius olera
970. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] qua et Deum et Moysen ducem suum offenderant, poenas dedere. Nam ut in psalmo dicitur: Adhuc escę eorum erant in ore ipsorum, et ira Dei descendit super eos, et occidit pingues eorum | et electos Israhel impediuit. Nemo igitur sibi tutum putet | non contentari iis quę Deo largiente in monasterio habentur, uel ob hoc patres incusare, quod ipse minus copiose abundet, cum necessaria suppetant. Paupertatem professus es, et copiam
971. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Dei mandatum sit? dicente Domino: Qui uos audit, me audit, et qui uos spernit, me spernit, et qui me spernit, spernit eum qui me misit . Dum igitur uentri suo quam Deo nostro malunt obedire, deus eorum uenter est. quod hic suadet id sequuntur, quod autem Deus noster iubet contemnunt. neque eos pudet gulę suę fieri mancipia, cuius dominos esse conuenerat. Quid tandem, impune-ne id sibi futurum sperant, quod nulla re
972. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Et si maiora sunt quam dici queant, omissis omnibus hęc sola cauere, sola illa maxime expetere debemus. De remedio crapulae. Caput XXV Igitur quoties tibi in conuiuio esse contigerit, ubi et uina preciosa et sapidę exquisitę-que dapes proponantur, ne talium dulcedine captus ad intemperantiam declines, cogita quanto dulcius iocundius-que sit Deo frui | quam istis obrui.
973. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat. Et in Ezechiele: Ecce inquit hęc fuit iniquitas Sodomę: superbia, saturitas panis | et abundantia, et ocium ipsius. Quanto igitur melius penuriam pati | et continentię uirtute abundare | quam copia rerum affluere et turpis luxurię sordibus inquinari? Quanto pręstabilius obseruandis ieiuniis operam dare | et abstinentia superbiam fastum-que contundere | quam crapula inflatum neque bonorum neque malorum quę
974. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Quis est, qui dum tantę mercedis magnitudinem ęstimat, laboris sui tedio afficiatur? et non potius semper se minus fatigari agnoscat | quam ut mereri possit quod sperat? Attende igitur non solum ea quę recepisti, sed etiam quę promissa sunt, et demum in eo quod bene coeperis, perpetuo perseuerabis. pariter-que cum Zacharia sacerdote in Euangelio dices: Seruiamus illi in sanctitate. et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris!
975. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Perniciosa quidem res est | de proposito uitę honestioris decidere | et ad uoluptariam rursum conuerti, de bono malum fieri, de iusto iniustum, de innocente peccatorem | et felicitatis futurę spem in metum commutare poenarum. Ad eum igitur qui talis est nunc nostra conuertatur oratio. Diabolo et pompis eius renunciaueras, ad Ecclesiam confugeras, castitatem, humilitatem, paupertatem professus fueras, ut te Dei seruum exiberes | cur iterum contempta
976. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] memoria. in pręuaricatione qua pręuaricatus est, et in peccato suo quo peccauit, in ipsis morietur. Hac sane de causa et Petrus apostolus de eisdem hominibus loquens: Melius inquit erat illis non cognoscere uiam iustitię | quam post agnitionem retrorsum conuerti Cum igitur in tanto te periculo constitutum perspicue intelligas, dum licet, dum uita suppetit, dum poenitendi tempus superest, errorem tuum corrigere festina | et eo unde recessisti te quamprimum refer | opus-que illud, quod stulte admodum demolitus es, instaurare stude | neque te ultra
977. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] esse infidelis, ex domestico fugitiuus, ex apostolo proditor? Auaritia superatus Dominum suum uendidit, et qui demonia pellebat, demonio subiicitur. eo enim cor eius ingresso tam grande scelus commisit | ueniam-que desperauit | et laqueo sibi mortem consciuit. Patet igitur, quid de illo miscellione sperandum sit, qui cum diu egregie magnifice-que sese gesserit, ad flagitia deinde conuersus ab iis non discedat. Cum pręsertim pręter iam dicta exempla etiam scriptum sit: Qui transgreditur a
978. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] illi de quibus in psalmo dicitur: Laudate, serui Domini, Dominum, qui statis in domo Domini, in atriis domus Dei nostri! Stare enim iustorum est, mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium peccatorum est. Non simus igitur sicut lunaticus ille de Euangelio, nunc cadens in ignem, nunc in aquam, sed simus templi sancti columna Iachin, quę interpretatur firmitas . Qui enim sic stabilitus fuerit, poterit dicere cum constantissimo uiro Iob: Donec deficiam non recedam ab
979. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] Spei. De prudentia et simplicitate. Caput I Vt autem in his quę bona sunt, constanter fideliter-que perseueremus, prudentia nobis opus est. opportune igitur de hac uirtute nunc disseremus. Quę ut uirtus sit, ab omni subdolę mentis malignitate aliena esse debet, ut ne quem offendas, sed cum tibi tum aliis prodesse possis. Obserua igitur et opere implere contende Domini pręceptum
980. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] perseueremus,
prudentia nobis opus est.
opportune igitur de hac uirtute nunc disseremus.
Quę ut uirtus sit,
ab omni subdolę mentis malignitate aliena esse debet,
ut ne quem offendas,
sed cum tibi tum aliis prodesse possis.
Obserua igitur et opere implere contende Domini pręceptum dicentis:
981. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] uitio superata uirtutis nomen amittit. Nequis ergo fallendi astutiam prudentiam esse putaret, prudentem simplicem oportere esse dixit. et rursum nequis incauta simplicitate contentus esset, eam prudentię comitem esse debere monstrauit. Igitur prudens eris, quoties lectionibus incumbis si utilia eligas, inutilia relinquas, et serpentis fueris industriam imitatus. ut carnalia tantum curet | et spiritalia omittat. ne prudentiores appareant filii huius
984. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Sapientia est
985. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uerissimum ad beatitudinem monstret iter | et eandem certissime polliceatur atque conferat. Neque tamen qui mediocri scientia pręditi sunt, a spe beatitudinis excluduntur. Si uis inquit ad uitam ingredi, serua mandata! Diuinę igitur legis tantum quę ad bene beate-que uiuendum pertinent institutiones nosse | et eas opere persequi, satis perfecta est hominis sapientia. Quanquam illius perfectior, qui insuper dilargitis rebus modico contentus Christum sequitur | et corporis
986. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ueri falsi-que dignoscendi ratio? Quę cum propria Dei sit, illa quę ab hominibus est, nisi cum diuina conueniat, opinio magis dici debet quam scientia. Falli, decipi, errare hominis est. In Deo ista non cadunt. Facessant igitur a nobis fallaciosę stropharum argutię enthymemata-que dialecticorum. non terrenam scientiam sequimur, sed cęlestem. Nihil uerius, nihil certius esse asserimus | quam quod illa continet. Lignum uitę est iis
987. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ignorauerunt illi, qui sapientem sola uirtute contentum | ideo-que beatum dixerunt. Vbi enim pręmia uerę uirtutis essent nesciebant, per totam noctem humanę scientię laborantes et nihil capientes. Sapientiores igitur fuere illis piscatores nostri, quorum disciplinam, quam a Christo didicerant, et philosophi Ariopagum relinquentes sunt secuti | et ipsi Romani principes contempta idolorum cultura probauere. Totis enim imperii uiribus falsorum deorum religionem defenderant. uicti autem non
988. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus qui in cęlis est. Decuit autem, ut qui homini quem formauit, beatitudinem dare decreuerat, doctrinę quoque esset autor, per quam beatitudo ipsa acquiri posset. In cassum igitur laborarunt omnes philosophorum scholę, omnes mundi sapientes, ut ueram de Deo scientiam per se ipsi inuenirent, si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare, sicut et fecit. Sed non est satis eam didicisse | nisi quę
989. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Neque enim uiam qua ad cęlum itur, nosse, sed cum noueris, per eam ingredi sapientis est. Quin immo, tanto nequius peccat, quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius didicit. Sit igitur in te sanctarum scientia Scripturarum, sed ita ut non desint, quas illa commendat uirtutes | et absint uitia quę detestatur. Hoc si pręstiteris, uere te sapientem esse scias | ac beatum fore cum hinc decesseris credas | atque tunc demum et scientia et sapientia et bonis
990. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] potentiam. Quidni? si iidem ipsi qui persequebantur Christianos facti sunt Christiani, et Ecclesię propugnatores, qui Ecclesię hostes erant? Seruire coeperunt Christo, qui imperabant mundo. Christus igitur (ut Apostolus ait) factus est nobis sapientia et iustitia et sanctificatio et redemptio, ut quemadmodum scriptum est: Qui gloriatur, in Domino glorietur. Quis enim hominum comparandę uerę beatitudinis rationem potuit per se cognoscere, si hoc solius Dei erat docere, cuius
991. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uolentibus eas impartit. in quibus qui se digne exercuerint, illos ut a Domino remunerentur, de terreno habitaculo ad cęleste regnum feliciter transmittit. Sapientis erit igitur | omni loco, omni tempore, omnibus in rebus diligenter dispicere quid uelit Dominus, et secundum eius uoluntatem, quę iussa sunt facere, quę uetita declinare. Qui sic egerit, et mandatis Dei satisfaciet | et ipse suę consulet saluti. Quicquid enim Deo obedimus,
992. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pręteriti errati notam insequentis uirtutis laude compensat. Sapientem semper beatum esse philosophi contendunt, eo quod sola uirtute contentus sit, uirtutem autem sibi ipsam sufficere. Patet quia nihil extra uirtutem, in quo beatitudo esse potuisset nouerant. Ignorabant igitur bonum illud quantum aut quale esset, quod debetur uirtuti | quod-que nostri sapientes uitę innocenter laudabiliter-que actę meritis confidunt se consecuturos | et tunc demum beatos fore, cum illud adepti fuerint. sed quamdiu in expectatione eius sunt, nondum esse beatos constat,
993. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] dolere. Si istud sapientia uel uita beata esset, quid in terris lapide et sensu carentibus rebus esse sapientius uel beatius existimari potuisset? Lapidea est igitur illorum et sapientia et beatitudo, non humana. Cum enim uerę beatitatis ignari essent, beatitatem ipsam appetitionum quietudinem esse putauerunt , et hanc ad sapientem
994. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] autem uerissimam sapientiam,
quam Deo tradente accepimus,
quo attentius accuratius-que amplectamur,
quęrendum restat,
quęnam sit illa quam cauere debemus,
indigna quidem hoc nomine,
cum uerius stulticia sit dicenda quam sapientia.
Est igitur quędam sapientia,
quę mundana siue secularis dicitur,
de qua Apostolus:
995. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Plena periculi est talis sapientia | ideo-que uitanda. cum scriptum sit: Scrutator maiestatis opprimetur a gloria. Et iterum: Non plus sapias quam necesse est, ne obstupescas. Caue igitur nimis altum sapere, ne forte uel cum hereticis Vetus Instrumentum damnes uel cum Iudeis Nouum | et cum utrisque ipse damneris. dicente Domino: Nunquid non in die illa perdam sapientes de Idumea | et prudentiam de monte Esau?
996. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] rerum naturam-que conquisierit. Sed cum nulla doctrinarum istarum qui hominis finis sit recte uere-que iudicare uideatur, nemini discendas dicerem nisi aliqua in parte diuinę quoque sapientię scientiam adiuuarent. Operęprecium erit igitur de his tantum capere quantum fideli institutioni conuenire constabit, cętera ne noceant respuere. aut enim superflua sunt | aut fini nostro aduersantia. quod autem superfluum est contemni debet, quod aduersarium repelli.
997. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] enim participatio iustitię cum iniquitate? aut quę societas luci ad tenebras? quę autem conuentio Christi cum Belial? aut quę pars fideli cum infideli? qui autem consensus templo Dei cum idolis? Tantum abest igitur ut sapiens sit, qui ethnicorum sapientes pręter modum emulatur, ut etiam iniquus et infidelis esse possit conuinci. Et quoniam sola Dei sapientia, quę in Sacris litteris continetur, uera est sapientia, ideo ipse Dominus per prophetam exclamat dicens:
998. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] qui uera, id est diuina sapientia pręditi sunt hortemur, ne creditum sibi salutaris eruditionis talentum in terra defodiant, sed illic dispensent, unde cum usuris exigi possit | et Domino cui negociantur, plurimum lucri accedat. Laxent igitur retia sua in capturam: alios doceant quod ipsi didicerunt, et non sibi solum, sed aliis etiam prodesse studeant | tanto-que accepto beneficio se dignos pręstent. Vt quid enim bonum sapientię tu qui Dei benignitate sapientiam adeptus
999. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] discat?
et quod didicit non confirmet?
cum de memoria facile labi soleat et exciderit ,
quicquid relinquitur irrepetitum?
Ita fit,
ut ipse quoque dediscas,
nisi docueris.
Doce igitur ut doctior sis |
aut saltem ne obliuioni tradas quod didicisti.
Immo quę potissima alios docendi causa esse debet,
doce ut beatior sis.
quandoquidem,
1000. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Caput IX Sed enim quo facilius callidissimi hostis machinamenta deuitemus, operęprecium erit | prius naturam eius mores-que cognoscere. Demones igitur spiritus sunt | nocendi cupidi, iusti expertes, fastu elati, astu callidi, inter cęlum terram-que habitantes, donec postremo ad inferna detrudantur. ut tanto eant inferius, quanto altius efferre sese conati sunt. Qui ut ei cuius iudicio ad hęc
1001. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Nemo itaque mortalium tantę uirtutis est | tantę-que constantię, qui eorum uiribus ualeret resistere, nisi ut ualeamus Deus pręstaret, coercens illorum robur | et nostram simul adiuuans imbecillitatem. Stultus est igitur, qui non totam resistendi spem atque uincendi in Deo posuerit. Sit ille licet Abraham uel Moyses uel Dauid uel Ioannes Baptista uel aliquis apostolorum, si propria uirtute | et non ope diuina niteretur, statim succumberet. in Deo
1002. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] coepit |
et ad uitia concitare.
Atque hoc illi permissum (sicut diximus) ut sanctorum robur atque constantia innotescat |
et scelesti tunc saltem,
cum damnati fuerint intelligant,
quam immundo spiritui obsecuti sint,
quam bono Domino derelicto.
In istos igitur et pro iustis in Esaia exclamat Deus |
et ait:
1003. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Belial Belial interpretatur absque iugo uel absque domino. Nam superbia elatus dixit: Ponam sedem meam in Aquilone, et ero similis Altissimo . Excusso igitur obedientię iugo Dominum pati noluit | ideo ad ima deiectus adhuc non cessat superbire | et homines conculcare uelle. Asmodeus Asmodeum in Tobia legimus. Interpretatur autem facturę iudicium uel plasmatio
1004. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] interpretatur et procera. utrunque demoni conuenit, qui nullum ex se boni fructum gignit et supra modum effertur superbia. Amorrei amaritudinem adducentes uel loquentes dicuntur. Quid autem amarius heretica prauitate? Hereticorum igitur Seon iste rex est, ut cum illo simul pereant, si ab eo ad Christum qui ueritas est, non conuertentur. Hic est ille Seon superbus, qui fideles Israhelitas non sinit in pace transire per fines regni sui | obstat-que armatus, inito tamen pręlio succumbit. Tentare enim demon
1005. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] qui errore aliquo confusi sunt. nam Babylon confusio dicitur. Hic obsedisse Hierusalem describitur, hoc est homini fideli tetendisse insidias | propriis tamen uiribus ciuitatem capere nequiuit, donec rex Ioachin, id est, rationalis animę pars ultro se illi tradidit. Captus igitur Ioachin iste, quia capi uoluit, de Hierusalem transfertur in Babylonem, de uirtutibus ad uitia. Itaque nisi nostra sponte manum dederimus diabolo | et eius malignę suggestioni consenserimus, oppugnare quidem arcem animę nostrę
1006. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] etiam habitasse dicitur .
1007. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
quę sibi mandata pręcepta-que erant.
unde in psalmo dicitur:
1008. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ad peccandum. Quare de istorum tentationibus nobis assidue aduersantibus nunc est tractandum. et prius quidem de ipsa diaboli tentatione, qui carni simul insidiatur et spiritui. Aperiamus igitur dolos eius tendiculas-que et laqueos, ut deprehensis inimici fallaciis facilius euitetur mortis periculum | et certius uitę ęternę bonum speretur. Diabolus
1009. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Primi nobis documento sunt,
ut neque blandimentis neque pollicitationibus eius ullam adhibeamus
fidem.
secundi ut omnia prius extrema pati parati simus |
quam Deo peccare.
Nec bellum igitur minanti pareas |
nec pacem offerenti credas.
1010. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
1011. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] deiicere sperabat, ei maioris glorię adipiscendę prębuit occasionem. ut inter erumnas beatior fieret | quam cum prosperitatibus abundaret. Quis enim antehac patientiam eius laudauit, quam postea omnes admirati sunt? Hęc est igitur causa quare nobis Dominus dederit aduersarium, quare ab eo nos tentari uoluerit. ut uidelicet cum uicerimus, milites suos imperator benignissimus tanto magis remuneret quanto magis prompte ac strenue certauerimus. ad pugnam quippe non ad quietem in hoc terrę theatro missi sumus, ut
1012. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nostros esse uoluerit,
haud multum timendus est mortis machinator diabolus.
quia semper uincemus,
si semper angeli de cęlo nobis missi monitis inspirationibus-que parebimus |
et a Domini nostri mandatis nunquam discedemus.
Omnem igitur uincendi spem in Deo collocemus.
et quoties uincimus,
ei soli uictorię gloriam dedicemus,
ei gratias agamus |
dicamus-que cum psalmista:
1013. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
ne intretis in tentationem!
Apostoli quoque, cum naufragium timerent,
dormientem illum clamoribus excitant.
Adiuua nos, inquiunt, Domine,
perimus.
tunc ipso uentis fluctibus-que imperante facta est tranquillitas.
Nulla est igitur tam grandis tentatio quam Deum deprecando non
uinces.
et rursum nulla tam parua,
a qua non superaberis propriis uiribus confidendo.
Quare in Deo sperans ora et dic:
1014. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] meis. ad te confugi. doce me facere uoluntatem tuam, quia Deus meus es tu. Quod si sanctus Propheta sic orabat, quomodo peccator poterit resistere, nisi et ipse instanter orauerit? Igitur quanto uiolentiorem motum intra se senseris, tanto ardentius auxilium inuoca. Iosaphat ab inimicis circumdatus clamauit ad Dominum, et illis protinus auersis liberatus est. Ita et tu si toto cordis affectu precatus fueris, inimici aduersum te machinamenta statim dissoluentur
1015. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Qui sit autem iste spiritus quo uiuimus,
declarat Saluator in Euangelio dicens:
1016. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] inquit, legi Dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meę et captiuantem me in lege peccati, quę est in membris meis. Infelix ego homo | quis me liberabit de corpore mortis huius? gratia Dei per Iesum Christum Dominum nostrum. igitur ego ipse mente seruio legi Dei, carne autem legi peccati. . Quare caro aduersatur spiritui. Quęris quare contrarię inter se uoluntatis sint | spiritus et caro? quia caro ex Adam qui
1017. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] infundit | et infusum conseruat, etiam periclitantem adiuuaret. Quis me liberabit, inquit Apostolus, de corpore mortis huius? hoc est de corpore, in quo primi parentes nostri cum non obedissent Deo mortui sunt. respondet et ait: Gratia Dei per Iesum Christum. Nos igitur in Christum credentes | a carnis uiolentia non nostrę uires, sed diuina liberat gratia. Quanuis autem ab Adę maledictione tunc absoluimur cum in Christo per baptismum regeneramur, manet tamen in nobis fomes peccati, ut ii qui Christi sunt, in certamine
1018. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum ut debet,
seculo renunciauerit,
sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat.
si non respiceret,
non iam pręterita neque pręsentia,
sed futura cogitaret.
Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia |
nullius-que rei afficiamur studio,
quę propositum vitę sanctioris turbet |
et charitatis ardorem,
quem Deo debemus restinguat .
magis illa quę sinistra sunt,
id est quę mala sunt,
declinare ac fugere debemus |
et eisdem neque oculum intendere |
neque manum porrigere,
ut neque cogitemus aliquid prauum ac detestabile |
neque faciamus.
Restat igitur ut et malis pręferantur bona |
et bonis meliora si ad summum bonum uolumus peruenire.
Cum pręterea continentiam semper oppugnet lasciuia |
et liberalitatem auaritia |
et humilitatem ambitio |
et breuiter
Cum pręterea continentiam semper oppugnet lasciuia |
et liberalitatem auaritia |
et humilitatem ambitio |
et breuiter probitatem nequitia,
assiduum nobis cum uitiis bellum est.
Nunquam igitur quiescamus,
semper repugnemus.
quamdiu repugnamus uincimus.
quoties autem quiescimus non quiescente aduersario superamur.
et irruentibus malis dissipantur bona |
nihil-que homini illi relinquitur,
qui carnis cupiditatibus ultro se subiicit.
euenit-que ei
Sed quoniam quocunque fugerimus,
carnis nostrę lucta carere nequimus,
in omni carnalium tentationum discrimine |
ad orationum subsidia confugere tutissimum erit.
Ad Dominum igitur supplices confugiamus.
quia Dominus fortitudo plebis suę |
et protector saluationum Christi sui est.
Vim patiens loquatur spiritus et dicat:
tibi et peream.
Ab his ergo mei tui-que aduersarii insidiis libera me!
Esto mihi in Deum protectorem |
et in locum munitum,
ut saluum me facias.
Ventum, Domine, ualidum,
quo in diuersum impellor metuo |
et iam inter frementes undas mergi incipiens ad te clamo.
Tu igitur miseratus dexteram tuam extende |
et sicut Petrum cum fluctibus operiretur saluasti,
ita me de pernicie carnalis suggestionis erreptum tibi restitue.
ut tuam potius uoluntatem quam meam faciam.
Nostra enim uoluntas perdit nos,
tua uero saluat semper.
fiat uoluntas tua sicut in
Ego sum, nolite timere!
Tunc tu naufragio imminenti liberatus |
gratias age liberatori,
cuius opera factus es teipso fortior |
atque aduersus lasciuientes malarum cupidinum titillationes inuictus.
Ad ipsum igitur mente conuersus dicas:
Benedictus Dominus Deus,
qui non dedit nos in captionem dentibus eorum;
hoc est, in predam uoluptatum illecebris
delinimentis-que uitiorum.
Quibus tu impugnabare,
ut Domino tuo peccares |
et cęli terrę-que
Nisi enim ipse certare doceret,
ipse protegeret,
ipse liberaret,
ipse aduersarios nostros nobis subiiceret,
fragilitas nostra neque carnis passionibus
pręualere |
neque demonum laqueos euadere unquam potuisset.
Ingratus est igitur tentationum uictor,
qui Deo acceptum non refert quod uicerit.
Et si laudem uictorię sibi arrogare non dubitet,
uictus est temeraria inanis glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
et ministrabant ei.
Quod pręcessit in capite,
cur non speremus euenturum in membris?
quandoquidem quęcunque scripta sunt,
ad nostram doctrinam scripta esse memorantur.
Tentationum igitur uictorem demones timebunt,
angeli comitabuntur et custodient.
Veruntamen non semel aut pluries uicisse proderit;
usque in finem uitę producenda uictoria est,
ut tandem a Domino mereamur audire:
Christi Domini gesta considerabit |
et per eius uestigia ingrediens ipsi quam proxime accedere contendet.
Exemplum, inquit, dedi uobis,
ut quemadmodum ego feci,
ita et uos faciatis.
Humilitas
Primum igitur in omnibus humilitatem seruemus.
Hic enim qui Dei filius erat,
dignatus est fieri hominis filius,
qui Deus erat factus est homo.
In Bethleem exiguo oppidulo nasci uoluit,
et quidem non in hominum habitaculo,
Christi sit,
sępe tamen et dicere aliquid et facere illi placuit,
quod non erat utrique naturę commune.
ut per ea quę hominis sunt,
hominem agnosceremus,
et quę Dei Deum.
Nam in Christo uel hominem sine Deo |
uel Deum sine homine confiteri |
hereticorum impietas est.
Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere,
nobis insinuauit,
ne hominum plausus laudationes-que uenemur,
sed in omnibus ut Deus laudetur curemus.
Qui enim ab hominibus gloriam quęrunt,
gloriam ueram ac stabilem,
quę a Deo est,
accipere non
|
et iocundius consideratur.
Christus enim quia ueritas est non errat,
quia bonitas est non fallit,
quia sapientia est nouit omnia,
quia uirtus Dei est potest omnia,
quia denique saluatio populi sui est,
quicquid egit,
quicquid dixit,
ad omnium spectat salutem.
Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus
nostris,
memores beneficiorum suorum,
atque assidue nobiscum recolentes ea quę non solum uerbis docuit,
sed etiam re atque opere probauit.
ut his instructi eidem,
quantum fieri potest,
similes effici curemus,
et cuius uirtutes
enim dicit illi Aue,
communicat operibus eius malignis.
Quod si salutare quoque illos quibus nulla debetur salus,
nefarium sit,
quanto magis in consortium recipere?
Cauenda est igitur infidelium hominum conuersatio,
maxime eorum qui ita auersi sunt,
ut nulla supersit spes futurę illorum conuersionis,
et hoc apostolorum ipsorum exemplo,
qui cum uidissent incredulos Iudeos Christum nolle recipere,
ab eis discedentes aliis euangelizare Dei uerbum coepere.
Magi Christum natum pie quęrentes cum forte ad Herodem diuertissent,
syderei luminis ducatum amiserunt,
et tenebras patiuntur quamdiu cum illo teterrimę mentis homine
manent.
Facessat igitur pessimus quisque a consortio tuo,
ne cum illo manendo inquineris,
ne illum frustra docendo operam perdas,
ne illi adhęrendo Deum offendas.
Mulierum etiam conuersatio castitatis
professis
quo diu familiater usus es,
a uia uirtutis declinauit,
retrorsum abiit |
et sępe admonitus redire noluerit,
dimitte eum |
et membrum quod te scandalizat,
abscide atque a te proiice.
Melius enim tibi est sine illo ingredi regnum Dei |
quam cum illo mitti in gehennam.
Dimitte igitur mortuos sepelire mortuos suos,
tu Christum qui uita est, sequere,
ut uiuas et eternę mortis expers efficiare.
Quod si adhuc illi se ultro ingerunt tibi,
tu auersus cum psalmista exclama:
Ita ergo hominibus utendum est |
ut pomis.
donec recentia et integra permanent,
grata sunt |
et gustui seruantur;
cum autem corrupta et marcida fuerint,
proiiciuntur,
quia neque gustum delectare queunt |
neque odoratum.
Propheta igitur malorum consortio refutato,
quos aditurus,
cum quibus consessurus sit,
continuo declarat dicens:
Lauabo inter innocentes manus meas,
et circumdabo altare tuum, Domine.
Quid est istud?
nisi quod idem pręcipit et ait:
suspenso animo accipimus,
uix fidem adhibentes relationi alienę.
de his autem quę oculis intuemur,
quę pręsentes inspicimus,
dubitare non est neque ambigere.
aut cuius testimonio credemus,
si nostro contenti non fuerimus?
Cum igitur nihil certius esse possit |
quam quod ipsi coram audiuimus |
coram-que spectauimus,
nihil etiam magis ad capessendas uirtutes nobis proderit |
quam semper si fieri potest cum sanctissimis uiris et colloqui et
conuersari.
In illis enim
imbecillitas nunquam peruenisset.
De pavpertate colenda.
Caput XXVII
Sed gratiam istam accipere non merentur mundi diuitiarum-que amatores.
Vt igitur et sanctorum uirorum consortio digni simus |
et ipsos imitandi donetur nobis facultas,
uictu tantum necessario contenti Christo seruiamus.
Magni animi est caduca contemnere |
et ea quę stabilia ęterna-que sunt sectari.
Si Christi discipuli fieri cupimus,
meminerimus quod non
iniuria tuta sit,
necessarium est nos opibus uiribus-que pollere.
Quasi uero infirmata sit
dextera Excelsi |
et eam Ecclesiam,
quam labore pauperum fundauit et auxit,
pręsidio pauperum tueri nequeat?
seruare non possit?
Dicant igitur,
cum populus Christianus multo grauiores persecutiones pateretur |
quam modo patitur,
quis tunc antistitum eius diues erat?
quis arma tractabat?
quis uim uiribus repellebat?
Cędebantur quidem Christiani,
sed Christi religio
est autem quod Propheta clamat:
sed egenos pascant.
non ut sibi nummos inde congregent,
sed ut inopum turbę dispensent,
ut miserorum necessitati succurrant |
et stipendia quoque militibus ministrent,
qui pro religione,
pro fide,
pro iustitia contra infideles decertant.
Ecclesię igitur bona pauperum sunt,
quorum sacerdos non possessor,
pręter uitę necessaria,
sed dispensator est.
Qui autem dispensat,
fideliter dispenset |
et audiat Apostolum dicentem:
Habentes alimenta et quibus tegimur ,
his contenti simus.
nam qui uolunt
toleratio,
futurę uero remunerationis hubertas perpetua est et perennis.
Quod testatur Iacobus apostolus dicens:
Dominum Deum tuum ex toto corde tuo,
et ex tota anima tua,
et ex tota mente tua.
hoc est maximum et primum mandatum.
Secundum autem simile est huic.
Diliges proximum tuum sicut teipsum.
In his duobus mandatis uniuersa Lex pendet et prophetę.
Maxima igitur charitas est,
quam Deo debemus;
huic propinqua,
qua homines prosequendi sunt.
Deum ex toto corde tunc diligimus,
cum nihil eius dilectioni ęquamus,
sed quęcunque nobis chara sunt,
secundo loco habemus.
quod nisi pręstabimus,
Luc. 7
1042. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sit | quam ipse sibi, quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit. Quid enim magis noxium esse potest homini quam peccatum? per quod et bonum summum amittitur | et ad summum malum peruenitur. Vera est igitur illa charitas, qua tum nosipsos | tum proximos nostros ita amamus, ut et peccata caueantur et colatur uirtus | ac simul iuuetur proximus | et honoretur Deus. Oportet itaque finem esse bonum, quo dirigatur charitas. qui si malus fuerit, quicquid uel
1043. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] odium.
A quo quidem discipulos suos cauere uolens Dominus ait:
1044. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] De pace publica et privata. Caput V Porro ipsius charitatis uinculum pax est. Concorditer uiuant oportet, qui diu inter se amare cupiunt. non incongrue igitur de pace colenda nunc disserendum occurrit. Pax quędam publica est, quędam priuata. Publicam pacem dicimus, cum ab armis foedere intercedente quies est | et nec offensam metuit ciuitas | nec offendere exteros parat, sed
1045. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Pax multa diligentibus legem tuam,
et non est illis scandalum.
et alius propheta:
1046. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
quare uidetur nihil aliud armis quęsisse quam pacem.
iusta-que esse bella illa quę bonę pacis fine geruntur.
sicut iniusta et iniqua quę aliena occupandi cupidine denunciari atque inferri solent.
Cum igitur tanti habenda sit pax,
non immerito ut eam acquiramus possideamus-que precibus a Domino solicitandum esse admonemur.
dicitur enim:
1047. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] postulationes, gratiarum actiones | pro omnibus hominibus, pro regibus | et omnibus qui in sublimitate constituti sunt, ut quietam et tranquillam uitam agamus in omni pietate et castitate. Amplexanda est igitur pax cum adsit, precationibus quęrenda cum desit, et pro illis orandum, sub quorum imperio atque tutela uitę tranquillitate frui contingit. ut sopito bellorum tumultu | nulla-que interpellante molestia | animus noster ad Deum contemplandum expeditior atque liberior assurgat.
1048. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] laboribus domando compescimus. Et quoties in hac contentione obnixe ac perseueranter stamus, pacem illam quę cum Deo est sequimur | et eam quę cum concupiscentiis est refutamus. Pellantur igitur ab animo uitia, ut locus uirtutibus detur; dominetur spiritus, ut spiritui subiecta obediat caro, ut pacem quę omnem sensum superat, quę omnibus pręferenda est diuitiis, assequi mereamur. pacem, quę nos Deo conciliat, angelis ęquat, sanctis copulat | et post
1049. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] copulat | et post uictoriam in cęlo coronat. Victoria enim opus est non compositione, ut pacem cum corporis quoque sensibus animus habeat. Qui quidem sensus non nisi superati quiescunt. certare autem nolenti dominantur. Repugnandum est igitur illis | et si fluxa fragilia-que proposuerint, ad ea quę ęterna sunt dirigantur. Visus Si uisus prouocat ut comptam uideas mulierem | et in choreis lasciuientes cernas iuuenes, auerte oculos tuos. ne quod
1050. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Nam in carnis certamine cum sępe superior euaseris, nisi quotidie uictam uinculis constringas, rumpet pacem, non stabit conuentis, et cum frenum momorderit, trahet te quo uolet, ueluti sessorem effrenis et indomitus equus. Tandiu igitur pacem cum illa habere poteris, donec uinctam compeditam-que tenebis | ac tanquam fugitiuum seruum, nunc uerberibus, nunc laboribus premes, nunc tenuabis inedia atque uigiliis. Desinit calcitrare iumentum pabulo subducto, in saturitate lasciuit.
1051. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] erit opus iustitię: pax | et cultus iustitię silentium, et securitas usque in sempiternum | et sedebit populus meus in pulchritudine pacis, et in tabernaculis fiducię, et in requie opulenta, inquit Dominus. Per quotidiana igitur certamina | et ipsam certaminum uictoriam, qua malarum cupidinum uires conterimus, ad sempiternę tandem quietis triumphum peruenitur. Restat nunc, ut etiam pacis malignam simulationem omnibus fugiendam consyderemus.
1052. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et qui pro suis crucifixoribus orauit, proditori quoque pepercisset. Ille tamen dolore superatus ipse sibi mortem consciuit, laqueo se suspendens | et infelicem animam ęternę mortis tenebris tradens. Ne igitur uel Iudę uel aliis infidis et execratis, quorum modo fecimus mentionem, similis habearis, maxime in pace concilianda conseruanda-que cauendum tibi erit, nequid simules uel dissimules | et erga eum cui blandiris, aliam faciem oris, aliam
1053. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sugillant,
et quem modo laudauerant,
rursum dictis petulantibus incessere non uerentur.
Istos quoque Dei sapientia reprobat in Prouerbiis dicens:
1054. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] IX Et quoniam ex his quę diximus colligitur | pacem prodesse omnino non posse | nisi bonis, nisi honestis, nisi iustis et uirtuti sanctitati-que deditis, opportunum uidetur de bonitate ipsa nunc disserere. Bonum igitur id esse dicimus, quod iustum ac honestum censetur | quod-que ut fiat lege diuina iussum est. sic e contrario id esse malum quod turpe, quod iniustum | et a ratione alienum | quod-que fieri cęlesti interdicto prohibitum apparet.
1055. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quam quod sustentandę uitę satis est appetes | ut Christo seruias. Offendet autem si per impatientiam Deum probro aliquo lacessieris | uel ad furtum rapinam-que auaras porrexeris manus. Cuncta igitur id genus bona erunt, si admixta illis uirtus fuerit, mala uero si adhęserit nequitia. Ad bona autem mala-que diiudicanda sapientum acquiescendum esse consilio ratio admonet. Sed sapientia in quam nullus cadere potest error, Deus est.
1056. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ego sum merces tua magna nimis, id est, summa et ultra quam nihil habetur expetendum. qua-que adepta beati sumus | et propter quam solam studio incumbitur uirtutum | uitia-que uitantur. Falluntur igitur illi, qui in uirtute hominis beatitudinem collocant, cum beatitudo pręmium sit uirtutis, non uirtus, et qui bona corporis uel fortunę ei adiungunt, cum omnia caduca fragilia-que sint | nec per se bona esse queant.
1057. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Et cum tam immensa tam-que inęstimabilis merces iustis ac uirtute
pręditis uiris proposita sit,
plurimi semper haberi debet uirtus.
1058. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] incipiant.
1059. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] iussione. ut cum hoc quod iussum est impleuerimus, accipere illud quod promissum est mereamur. tametsi hoc quoque ut iussa perficere ualeamus, eius muneris sit, cuius benignitatis est perficientibus promissa tribuere. Quicquid igitur a nobis exigit Dominus, nihil ex eo ipsi accedit cum pręstatur, sed nobis duntaxat prodest, qui pro modico bono quod pręstamus, bonum illud quod omnem superat taxationem, ab ipso recipimus. Quanto igitur
1060. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Quicquid igitur a nobis exigit Dominus,
nihil ex eo ipsi accedit cum pręstatur,
sed nobis duntaxat prodest,
qui pro modico bono quod pręstamus,
bonum illud quod omnem superat taxationem,
ab ipso recipimus.
Quanto igitur benignior atque indulgentior Dominus,
tanto nos ei promptius perfectius-que seruiamus.
Quanquam penitus perfecti esse non possumus,
donec corporis huius onere premimur.
Vnde dictum est:
1061. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] reliqui discipuli,
cum tempore Dominicę mortis a fide defecissent.
Iudas
Solus tamen de sanctorum numero excidit infelix Iudas.
quia licet de scelere doleret,
de uenia tamen desperauit.
Cum igitur nemo tam perfectus sit,
quem non aliquando labi contingat,
nemo in pręsenti potest esse perfectus,
nisi pro conditione fragilitatis humanę,
secundum quam dictum est:
1062. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] etiam coram omnibus hominibus. ut uidelicet ex conuersatione nostra Deum laudent, se corrigant | et una nobiscum saluentur. Caue etiam nequando inuideas melioribus. qui enim bonis inuidet, diuinę benignitati calumniam facit, cum omnis hominum bonitas ex Deo sit. Gaudeamus igitur bono alieno ęque ac nostro | et in aliis, sicut etiam in nobis Dei beneficia laudemus. Illum uero qui uirtutibus nos antecellit, et diligamus corde | et opere imitemur | neque in quo ipse profecit, sed in quo nos defecimus doleamus. Si autem contigerit | nosipsos ab aliis
1063. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Apostoli Ideo quippe et apostoli gaudebant in contumeliis pro nomine Iesu susceptis. Martyres Gaudebant et sancti martyres pro ueritate suppliciis affecti, quoniam per ea Deum se magis demereri sciebant. Intrepidi igitur iugula persecutoribus ferienda porrexerunt, ut fidem Domino integre seruatam sanguis effusus testaretur | et uirtus nullo superata tormento pręmia caperet felicitatis ęternę. Nihil igitur nocere potest uiro iusto, nec miser est,
1064. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sciebant. Intrepidi igitur iugula persecutoribus ferienda porrexerunt, ut fidem Domino integre seruatam sanguis effusus testaretur | et uirtus nullo superata tormento pręmia caperet felicitatis ęternę. Nihil igitur nocere potest uiro iusto, nec miser est, quem iam beatificauit spes glorię cęlestis merito uirtutum. Memento pręterea ut in omnibus prudentiam obserues: pręterita recordare, pręsentia dispone, futura
1065. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quoque uirtute alium magis alium minus proficere nouimus, alium alio meliorem, sanctiorem, iustiorem | perfectiorem-que esse. et stellam a stella differre in claritate | atque inter beatos etiam diuersitatem esse meritorum. Gradus igitur perfectionis sunt, ut qui in infimo uersantur non desperent de medio, et qui medium attingunt non diffidant de summo | quem si apprehendere nequiuerunt, locum tamen suum non deserant, et eo innocentię statu quem acceperunt contenti Deo gratias agant | multum-que se profecisse
1066. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
1067. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Petrus Dorcam,
Ioannes Drusianam,
Mattheus Aegippi regis filium,
Paulus Eutychum a morte ad uitam suscitarunt.
Quę terrena potestas,
quę naturę uis efficere hoc potuisset,
quod electi tui, Domine, te pręstante potuerunt?
Per te igitur et regibus terrę et populorum dominis plus possunt.
Ipsi itaque et reges sunt |
et plus quam reges,
dii uidelicet,
quorum deorum tu Deus es.
de his quippe apostolus ait:
1068. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] inquit qui fertis uasa Domini. neque poterit esse uas Domini qui ab omnibus nequitię sordibus non fuerit emundatus. Etenim peccator quoque uas est, sed in contumeliam factum non in honorem, uas impurum, uas non Dei sed diaboli. Quisquis igitur et Spiritus Sancti habitaculum | et uas Dei sanctificatum atque utile esse desyderas, uiam derelinque uitiorum | ac per uirtutum semitam gressus tuos dirige, ab ocio atque uoluptatibus discede | et ad cęlum ascendendi labori ac solicitudini te quamprimum accinge. ut pro iustitię
1069. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] regnum a constitutione mundi uobis paratum.
qui et in peregrinos hospitales,
et in egenos liberales,
et in afflictos fuistis misericordes.
accipite tandem pro modicis magna,
pro terrenis cęlestia,
pro breuibus sempiterna.
Hęc igitur erit benedictio illa,
de qua Salomon ait:
1070. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] gratiam,
sed profecto nisi Christi Domini merita accessissent,
beatitudinis donum accipere |
nemo dignus esset.
Vnde et in psalmo est dictum:
1071. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Qui ambulat in iustitiis et loquitur ueritatem,
qui proiicit auaritiam ex calumnia |
et excutit manus suas ab omni munere,
qui obturat aures suas ne audiat sanguinem,
et claudit oculos suos ne uideat malum,
iste habitat in excelsis.
Igitur qui in his non ambulat,
non est iustus,
et qui non est iustus,
habitare in excelsis non poterit.
Iustum autem per eundem prophetam consolatur Dominus |
et promissis remunerationis allicit dicens:
Hoc tibi testatur Apostolus dicens:
in omni conuersatione sancti
sitis.
Tanti est ergo facienda pie sancte-que uiuendi uirtus,
quanti ipsa uirtutis merces,
quę est summum hominis bonum,
ad quod per hanc quidem uirtutem peruenitur.
Tales igitur simus,
qualibus ista quę dicta sunt,
conferri credimus.
De peccatis principalibus per septem leprę genera significatis
Caput XIIII
Porro bonitatem ipsam magis ac
ueteri per lepram significari
nouimus |
et sicut uarię ibi leprarum species notantur,
ita uaria esse peccata manifestum est.
Colore habitu-que diiudicantur leprę,
sic peccata specie atque pondere.
Non incongrue igitur ipsa septem capitalia uitia septem generibus leprę nunc comparare conabimur.
Quintum genus lepra capitis est et barbę in
uiro uel muliere.
cum locus humilior fuerit reliqua carne |
et capillus flauus solito-que subtilior |
Lepra inquit capitis et barbę est.
Caput et barba gulę contigua sunt.
non inepte igitur lepram hanc ad crapulę uitium referemus.
Quoties per ingluuiem impotes rationis facti fuerimus et iam nec
lingua suum implere officium ualuerit,
capitis ac barbę lepra erit.
Non capitis et barbę Aaron,
in quibus est benedictionis diuine unguentum,
sed capitis et barbę
Color albus
Quoniam autem ubique color albus ac ruffus leprę tribuitur,
quęri potest,
quomodo albedo peccato conueniat,
cum pręsertim Ecclesia in Canticis nigram se prius fuisse fateatur
cum erraret,
deinde formosam,
cum credens Christo sponso iuncta esset.
qua ratione igitur lepra candida est uel ruffa?
Sed quia uel tegimus peccata uel ostentamus,
ideo arbitror lepram candidam hypocritarum sepulchris similium dealbatis.
Color ruffus
Ruffam uero lepram illos habere,
qui manifesto et sub multorum conspectu erubescenda
Quis enim nescit |
eum magis teneri |
qui iam accepit beneficium |
quam qui promissum adhuc expectant?
Illud autem quod ab Israhelitis multo tempore
fuit speratum,
nobis in aduentu Christi est persolutum.
Tanto igitur plus ingratitudinis committimus mandatis Domini non
obtemperando,
quanto plus accepimus gratię.
Ex his quę dicta sunt,
liquido apparet |
inter peccata,
quę ad mortem committi dicuntur,
aliud alio maius
bono malum reddidit |
nisi uoluntas mala de libero procedens arbitrio?
Itaque idem ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit |
naturam bonam,
sicut a Deo acceperat,
ita et conseruare,
sed noluit |
neque curauit.
Voluntate igitur non natura mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
quemadmodum e contrario iustis et
quo demum constet |
pręsentis quoque mali uitandi causa non esse peccandum.
Quę dicam,
nolo ut mihi credantur,
nisi singula sanctarum autoritate Scripturarum firmata erunt.
Peccati igitur ea prima malignitas est |
inutilem facere hominem |
et neque sibi neque aliis recte consulentem.
dicitur enim in Ecclesiastico:
Nonne illa etiam quę filię suggessit ut hoc peteret,
coniugii fefellerat fidem |
et matrimonio prętulerat concubinatum?
ut-que illo liberius uteretur,
iustitię cultorem,
cui talia displicebant,
necandum curauit.
Non ab re igitur Scriptura ait:
Iustitia iusti non liberabit eum,
in quacunque die peccauerit.
Etiamsi dixero iusto inquit quia uita uiuet,
et confisus in iustitia sua fecerit iniquitatem,
omnes iustitię eius obliuioni tradentur,
et in iniquitate sua quam operatus est,
in ipsa morietur.
Nec pręterita igitur nec pręsentia benefacta proderunt ei,
qui uel semel aliquid morte dignum commiserit.
Quid ad hęc?
Peccatum sapientię donum corrumpit |
et eum qui ante sapiens erat desipere compellit.
Tales erant de quibus in
patris uestri uultis facere.
Quam sententiam secutus Ioannes apostolus ait:
causam-que inquirentibus respondet Ecclesiastes dicens:
oculus tuus,
errue eum et proiice abs te.
melius est tibi cum uno oculo ingredi in uitam ęternam |
quam duos oculos habentem mitti in gehennam.
Non corporis oculus erruendus est sed mentis.
Nam clausis quoque oculis peccant cęci.
Compesce igitur animi motum ad illicita lacessentem,
et melius tibi erit |
absque pręsentium uoluptatum usu ad ęternas transire delicias |
quam tota uita per omnes uoluptatum illecebras deducta suppliciis mancipari sempiternis.
Vt ergo regni
idem ait:
per dies plures nihil degustasse.
Non hoc dico ut cibis ac potu a Deo creatis uti nefas putem,
sed ut eos qui carnibus etiam uino-que uictitant,
ab ingluuie mortifera compescam.
Vescere igitur alimentis ab Ecclesia non interdictis uinum-que dilutum bibe,
non tamen ad uoluptatem,
sed ad corporis necessariam sustentationem.
Vtere, inquam, uictu,
quo isti qui tecum in monasterio sunt utuntur.
cum abstinent abstine,
cum ieiunant ieiuna |
et semper ad memoriam reuoca |
auiditas crescit.
autem mala pariat auaritia postea suo loco dicemus.
Porro illos maxime mundas manus habere decet,
quibus a propheta pręceptum est dicente:
Cęterum super omnia ad reprimendam sensuum uoluptatem remedia iuuabit animo recolere quicquid Saluatorem nostrum sponte in hac uita passum nouimus.
Visus
Igitur si te uana spectandi uoluptas prouocauerit,
qualem ille uoluptatem capiebat cogita,
cum Iudeorum cerneret perfidiam |
et ob id flere compelleretur |
cum-que eosdem contra se insurgere uideret,
quos ipse saluare uenerat.
Auditus
Si tibi aurium
Nam si illi per terrenas tribulationes cęleste regnum possederunt,
tu procul dubio post breues terrenę luxurię delicias poenam luiturus
es ęternam,
nisi poenitentiam egeris.
Mitte igitur istas,
quę te nunc oblectant uanitates,
renuncia uoluptatibus,
cuncta corporis blandimenta |
ueluti pestem quandam animę fuge |
et illa potius quę laboriosa sunt amplectere,
difficilibus assuesce,
in omnibus morum synceritatem serua,
innocentiam custodi affectibus-que
sunt,
confisus.
Liber Quintus Charitatis.
De temperantia.
Capitulum I
Ipsa igitur passionum,
quę a sensibus oriuntur,
moderatio |
temperantia dicitur.
Ea uirtus usque adeo reliquis omnibus necessaria est,
ut nisi illis comitem se pręstiterit,
continuo ad uitia dilabentur |
et uirtutis nomen naturam-que amittent.
Iustitia-que ipsa si temperantię freno
religionis uota suscepisti.
hęc per se quidem uitam beatam non merentur.
si tamen uirtutibus mandatorum Dei coniuncta fuerint,
ad multo altiorem beatitudinis gradum te prouehent |
quam si absque his mandata tantum obseruasses.
Felix igitur illa uirginitas,
illa castitas,
illa paupertas,
illa senioribus exhibita obedientia,
quę cum earum uirtutum comitatu quę iussę sunt,
cęlesti sponso poterit occurrere.
Felix, inquam, illa uirgo,
quę non sola pudicicię laude contenta,
sunt mundi,
quomodo placeat uxori,
et diuisus est.
Et mulier innupta inquit ac uirgo cogitat quę Domini sunt,
ut sit sancta corpore et spiritu.
quę autem nupta est,
cogitat quę sunt mundi,
quomodo placeat uiro.
Quantum igitur pręferenda sit uiduitas matrimonio,
continentia nuptiis |
ipsa studiorum atque operum diuersitas indicio est.
Quis enim fidelium negare audet |
longe melius esse |
illa quę Dei sunt cogitare |
quam illa quę mundi?
et quomodo
dedita abhorret et declinat.
ne forte dum carnali suggestioni assentitur,
Domino suo delinquat.
Luctam istam uincere non poteris,
nisi armis opportunis atque congruis fueris usus.
Arma igitur quibus tibi carnis tuę domanda petulantia est,
ieiunia sunt solito crebriora,
frequentiores preces,
magis intenta diuinorum tractatuum lectio |
et circa facienda opera corporis fatigatio diligentior.
Cum hoc telorum genere qui in pręlium processerit,
eius castitatis arcem |
et circa facienda opera corporis fatigatio diligentior.
Cum hoc telorum genere qui in pręlium processerit,
eius castitatis arcem |
neque carnis foeda titillatio |
neque diaboli callida machinamenta poterunt euertere.
Primo igitur da operam,
ut ieiunando de cibis potius quam de lasciuia cogites |
et uenarum calorem temperes uentris uacuitate.
Luxuriant enim corporis uenę pabuli repletione succensę |
et ebullire in libidinem affectant.
Cęterum cum turpis libido demonium illud sit,
quod non eiicitur
(ut Saluator ait)
nisi in ieiunio et oratione,
orandum quoque erit,
ut ipse in nobis castitatis uirtutem protegat qui dedit.
Iungantur igitur ieiunio preces |
et quod ipsi per se pręstare non possumus,
a domino postulemus ut possimus.
Iudith
Iudit quę Olophernem Assyriorum ducem sua concidit manu,
uoluptatis gratia sed generandi affectu copulari,
nihil dicere aut facere,
quod ex ipsis natos non deceat imitari.
Quando quidem paruulorum simplicitas nullius operis est magis emula |
quam quod a parentibus uiderit factitari.
Discant igitur coniugati quid ipsis apostolica pręcipiat disciplina.
Nam sicut misericors Deus uult omnes homines ad salutem peruenire,
ita apostoli Christi cuique hominum conditioni monstrare conati sunt quomodo saluarentur.
Quorum Paulus diuina
Itaque pręuaricatur uir quoties aliam appetit,
et mulier quoties alium suspirat.
Caro enim, quę una esse debet,
in duas distrahitur,
cum pellex aut mechus adamatur.
gestant in digitis |
et ut carnem suam diuitent |
maritos egere cogunt)
sed si Domini apostolica-que pręcepta,
quę sępe in ecclesiis prędicari audiunt non obseruant,
et me quidem clamantem irridebunt.
Satius est igitur attoniti oris silentio intemperantiam earum incusare
|
quam uerborum increpatione frustra uelle corrigere.
His autem quas interior magis quam exterior cultus iuuat,
satis erit |
non me,
sed quorum dicta in medium proposui |
audire.
De
amari esse ad illas.
Diligere quidem iubemur et proximos sicut nosipsos.
Qui tamen proximum diligit,
alterum diligit.
qui uero uxorem diligit,
seipsum diligit,
cum uir et uxor una caro sint.
Tanto igitur intentius diligatur uxor |
quanto magis proxima est.
Quid autem proximius |
quam duo in carne una?
Dilectionis pręterea ordo exigit,
ut primo loco nobisipsis optemus bona,
secundo proximis.
diligatur uxor |
quanto magis proxima est.
Quid autem proximius |
quam duo in carne una?
Dilectionis pręterea ordo exigit,
ut primo loco nobisipsis optemus bona,
secundo proximis.
Primo igitur loco etiam uxor amanda erit,
aut siquis inter primum et secundum esse potest medius.
Ambo autem gignendę prolis causa inter se coeant,
non explendę libidinis affectu.
Alterum legitime coniugatorum officium est,
alterum turpiter lasciuientium immunditia.
Ambo etiam
officium est,
alterum turpiter lasciuientium immunditia.
Ambo etiam obseruent continendi tempora,
dicente Salomone:
de thalamo suo .
maiorum suorum iactet titulos,
ostentet stemmata,
opibus glorietur |
et multo fastu inflatus arroganter incedat?
alter uero nihil horum habeat,
quo se illi exęquare possit |
aut iniuriam obiectę uilitatis propulsare?
Caueant igitur tam uiri quam foeminę matrimonio copulandi,
ne forte dum coniugii iugum se subire credunt,
iugum subeant seruitutis.
et si bene recte-que sibi consultum uolunt,
audiant uersiculum illum a pueris in schola,
in foro,
in omnibus compitis uentilatum:
Si
timet.
De filiorvm edvcatione familiaqve regenda.
Caput X
Post hęc optimos habere liberos gloria est parentum.
Patris igitur matris-que erit officium |
ex se genitos non ad luxum sed ad modestiam educare,
non blanditiis emollire,
sed castigationibus cohibere,
pie religiose-que institutere.
plectere si deliquerint.
laudare si bene obtemperanter-que se gesserint.
increpationibus minis uerberibus a uitio
infideli deterior.
Quod si par crimen est |
fidem negare |
et eorum quibus pręes paruipendere salutem,
nonne par erit et criminis uindicta poena-que commissi?
Quisquis igitur alios regendi officium suscepisti,
caue maxime ne ocio atque ignauię deditus illud fastidias |
neue gregem cuius es pastor,
lupis laniandum dimittas,
et perditę ouis sanguis de manu tua requiratur.
Corripe delinquentes,
instrue ignaros,
protege
est.
Coniugati autem non his conferuntur,
sed incontinentibus potius,
iuxta apostolicum illud:
Melius est nubere quam uri.
Nubere itaque bonum est,
quia uri et ad illicitos ardere amplexus malum est.
Duo igitur in lecto uno sunt qui matrimonio copulantur,
ut sint duo in carne una |
et lectulum non diuidant prauo desyderio amoris alieni.
Cęterum quia nec uirginibus castitas |
nec uiduis continentia |
neque coniugatis proderit pudicicia,
tibi contingat.
Grauius est enim in abyssum inferni detrudi |
quam lapidum ictibus interimi,
et animę quam corporis pati mortem.
(!)
Resipiscite igitur impudici,
redite ad cor fornicatores,
exurgite de stercore meretrices,
dum licet,
dum poenitentię superest tempus,
ne post hęc tristius uobis acerbius-que contingat |
quam Sodomitis,
quam Gomorreis,
quam Zambri et Madianitidi scorto,
quam denique
terribilius dici aut excogitari potest |
igni inextinguibili,
tenebris exterioribus,
uerme immortali,
perenni fletu,
nunquam quieturo dentium stridore |
poenis-que illis,
quarum grauitas neque intermittenda |
neque eleuanda |
neque seculis ullis unquam speratur finienda.
Quorsum igitur illa mortiferę cupidinis fomenta?
amatorias missitare tabellas,
delinificis blandiri uerbis,
nutu nictu sibilis allicere,
comere caput,
uestimenta componere,
fores obsidere aliorum,
ludis interesse,
choreis cantibus sonis iocis diem consumere,
modis
propheta obstinatis et in crimine perseuerantibus ait:
I
1114. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] a Saluatore dicitur:
Qui uos recipit,
me recipit |
quod non modo de religione quam prędicarunt intelligendum reor,
uerum etiam de uitę sustentamentis,
quibus indigebant.
De his igitur pręcipua cura tibi sit.
ut cum erga uitę pręceptorem liberalis munificus-que fueris,
multorum saluti consulas,
qui eius doctrina et institutis erudiuntur ac proficiunt.
ne nudus incedat.
Tantum cibi ac potus imparti ne fame siti-que laboret.
Non beneficium est plura donare,
sed nequitię irritamentum.
Vestis delicatior excitat arrogantiam.
Victus abundantior nutrit luxuriam.
Prospiciendum erit igitur ne copiosius tribuas |
quam ad parsimoniam accipientis credideris esse satis.
ne forte dum iuuare cupis noceas.
Medicorum industriam imitare:
non porrigunt ęgroto quantum ipse expetit,
sed quantum saluti eius recuperandę confert |
Legimus in Prouerbiis diuina humana-que sapientia insigniti Salomonis:
Foenerat Domino qui miseretur pauperis.
Foenus est autem pecunię commodate foetus,
quod et Gręci a pariendo
ęternitatis.
His autem fruituros pauperum sustentatores nemo negare poterit,
nisi qui Scripturarum repugnare uoluerit ueritati,
malens damnari cum infidelibus |
quam cum fidelibus saluari.
Vt igitur cęlestes ęternas-que opes capiamus,
primo ueritatis cognitione opus est |
ueri-que confessione,
deinde ut delicta nostra expientur,
et qui prius peccatis grauabamur,
bonis actionibus proficiamus.
Hęc autem omnia pręstare poterit
quod diripiebatis pauperem,
et prędam electam tollebatis ab eo,
domos quadro lapide ędificabitis,
et non habitabitis in eis;
uineas plantabitis amantissimas,
et non bibetis uinum earum. quia cognoui scelera uestra,
et fortia peccata uestra .
Igitur uel illa uobis o diuites quę inique comparastis eripientur |
uel uos illis,
et spes omnis male partę rei in contrarium uertetur.
Intolerabilior tamen erit poena inferni |
quam uitę pręsentis calamitas.
uobis scribę et pharisei,
qui decimatis mentam et anethum et cyminum,
et reliquistis quę grauiora sunt Legis:
indicium et misericordiam et fidem.
hęc oportuit facere |
et illa non omittere.
Episcopus
Scriba es igitur et phariseus,
cum exigis pecuniam et non pręstas doctrinam,
cum de quęstu suo cogitas |
et eorum saluti qui tibi commissi sunt non consulis.
Excolas culicem,
quę leuissima sunt curę habens,
et deglutis camellum,
in uentrem negligentię
uideatur |
iurat quod lugebunt |
et dolore supplicii persoluent,
quod cum delectatione lucri perpetrarunt.
De vana divitvm spe.
Caput XVIII
Nemo igitur diu se fruiturum male partis rebus confidat.
sed quo plura inique congerit,
eo miserabiliorem finem expectet.
Gezi. Iudas
Timeat poenam Gezi.
timeat exitum Iudę.
alter mendacio munus extorsit,
et
multa ab aliquo alio sibi relicta possident,
hęredes iniqui sunt.
et si his male utuntur,
ipsi etiam mali sunt.
Ex quo colligitur |
multum diuitem |
bonum esse non posse.
Quę igitur amentia est |
illa concupiscere,
quę non nisi cum uirtutum detrimento queat acquiri?
radix enim omnium malorum est cupiditas.
Quam quidem appetentes errauerunt a fide |
et inseruerunt se doloribus multis.
Ad divites exhortatio.
Caput XX
Respicite igitur ac perpendite diuitiarum mala diuites,
et iam non ad luxuriam his utimini,
sed ad liberalitatem.
Si diuitię affluant nolite cor apponere,
si desunt nolite concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque
et tu diues es?
Si discipulorum eius locum tenes,
cur illorum paupertatem non imitaris?
Quid tibi prodest si uniuersum mundum lucreris,
et animę qua nihil preciosius est,
detrimentum patiaris?
Igitur dilargitis tandem istis caducis labilibus-que rebus ad ęterna et nunquam desitura bona mentem errige |
et cum Dauide Deum deprecare:
libentius hoc faciet,
quanto nos magis in impartienda proximis nostris humanitate exerceri uiderit.
Is enim proxime ad similitudinem eius accedit,
cui potissima cura est operum charitatis.
Hunc igitur sequamur,
hunc ipsum quam possumus diligentissime imitemur |
beneficia tribuendo,
sicut ipsum et fecisse et facere nouimus |
tam petentibus quam non petentibus,
tam inimicis quam amicis,
tam ingratis quam gratis.
ad beatitudinis gloriam faciat ascendere.
Magnum est,
cum libenter,
cum cito offertur,
cum toto animi affectu impenditur;
displicet si cunctanter,
si triste,
si superbe,
si serius quam oportuit pręstatur,
si denique pene a nolente et inuito extorquetur.
Quemadmodum igitur rem multi precii uilitat frigida uoluntas tribuentis,
ita exiguum etiam beneficium gratum efficit in conferendo animi promptitudo atque facilitas.
Illi quoque plus debeo,
qui parui modici-que sui peculii participem me fecit,
quam qui
consequenti corrupit offensa.
Itaque non eris ingratus,
si ei beneficium non reddideris,
qui quantum intulerat boni,
tantum postea mali irrogauit.
Intuendum igitur minor-ne an maior sit iniuria quam beneficium.
Minoris enim iniurię obliuisci debes |
et memor esse beneficii.
Cum uero maior uel par fuerit offensa,
obligatione officii absolutus es |
neque gratiam debes illi,
Nabal
gratiam referre,
cum nullius rei indigeat |
bonorum-que omnium plenissimus existat.
Quid ergo sępe in Scripturis de ingratitudine nostra querentem audimus?
Ingratitudinis autem non iure argueretur,
qui gratus esse nequiuisset.
Quę igitur illa res est,
quę nos erga Deum aut ingratos reddat |
aut gratos faciat?
Cuncta nanque Dei sunt.
quicquid dare uoluero,
de suo dem necesse est.
quicquid reddere conabor,
ipse dedit quod reddo.
Quid habes inquit Apostolus |
inuenerimus,
quanuis omnia quę seruus possidet,
domini sint ,
inueniemus et quod homines offerre queant Deo |
et ille oblatum beneficii loco habeat,
offerre uero nolentem ingratitudinis damnet.
Quęro igitur si seruus fideliter seruit,
si domini iussa nauiter exequitur,
si rem gratam domino facturus non dubitat subire capitis periculum,
si nec uiuere cum illo |
nec mori pro illo,
si casus inciderit recusat,
pręstat-ne domino beneficium an non?
Si negaueris,
respondebo tibi:
flagris uerberibus-que cędetur |
et uel uenundabitur uel perimetur?
Inique talia passum diceremus malum seruum nisi offendisset,
sicut bonum non iure remuneratum,
nisi aliquid pręstitisset.
Cum igitur omnium hominum unus dominus Deus sit |
et omnia quę possidemus ab ipso acceperimus,
beneficium tamen ei pręstamus,
uel uerius reddimus,
quoties mandatis eius paremus,
quoties consulta suscipimus,
monita implemus |
et in omnibus ipsi soli obsequi nitimur.
Offendimus autem
Ite maledicti in ignem ęternum,
qui paratus est diabolo et angelis eius.
Gratos uero ad se uocabit et dicet:
Venite benedicti Patris mei,
possidete regnum uobis paratum a constitutione mundi,
ab initio ęternitatis.
Vide igitur qua ratione et demus Deo beneficia et accipimus pręmia |
et quomodo si non dederimus,
mulctandi simus.
Atque ut apertius hoc quod astruimus intelligas |
qui in Deum
qui antequam eo descendant,
pro scelere puniuntur.
De gratis erga devm in testamento veteri.
Caput II
Abel
Isaac.
qui cum centum octoginta uixisset annos,
in his omnibus Domino suo non peccauit.
Perquam digne autem Deo gratia refertur,
cum innocentia per omne uitę curriculum inoffensa seruatur.
Hic igitur bene de Deo meritus cum sementem fecisset,
centuplum collegit,
geminos genuit,
in quibus benedicendis errare non est permissus.
non enim cui uoluit,
sed cui debuit benedixit,
ut Abrahę patris genus in Christum dirigeretur.
Iacob
diuideret.
Ad hanc transeunti Iordanis refrenato aquarum cursu in sicco alueo uiam
cessit.
Hiericuntem obsidente muri corruerunt.
Inimicos persequente sol et luna steterunt,
ne noctis interuentu qui fugiebant elaberentur.
Tot igitur miraculis testatum est,
quantum ei Dominus faueret.
quia erga se in omnibus gratum fidum-que sciebat.
Patriarchę
Sed ne cathalogum sacrorum texere uidear,
grati erga
fruiturę,
nonne multo nos causatius quam prisci illi,
de quibus paulo ante est dictum,
Deo seruire debemus |
et soli nauare operam |
contemptis-que omnibus ipsum unum,
absque quo nihil est beatum,
tota mente concupiscere?
Merito igitur sequens credentium ętas ad omnia dura atque aspera perferenda coepit accingi,
mollia uero respuere et delicata |
atque in his pręcipue gratiam referre Saluatori,
per quę maximum omnium beneficium se accepisse meminit.
Quid enim maius aut optabilius esse potuit |
quam paradisum
paradisum per tot secula primi hominis culpa clausum,
per ea demum quę Christus passus est,
nobis fuisse reseratum?
uolucribus cęli |
et piscibus maris iussi erant.
ut his quę terra proferret uescerentur .
et simul ligna,
lapides,
metalla,
ignem quoque et aquam,
tellurem et aera in usum uitę necessarium haberent.
Merito igitur malis mancipati sunt,
cum talem ac tantum benefactorem offendissent.
ex ea cunctis diebus uitę tuę.
spinas et tribulos germinabit tibi,
et comedes herbas terrę.
in sudore uultus tui uesceris pane tuo,
donec reuertaris in terram de qua sumptus es.
quia puluis es,
et in puluerem reuerteris.
Tot igitur mala passi sunt post reatum,
quot antequam peccassent,
bonis fruebantur.
Non esset magnum eorum crimen,
nisi et magna essent beneficia,
in quem commissum est.
Non tam enim ex se |
quam ex meritis eius qui offensus est,
ingratitudinis culpa pensari debet.
mundi Domino multo plura quam reliquę nationes beneficia accepissent,
magis etiam constanter illum colere debuerunt.
De beneficiis Ivdeis collatis post dilvvivm.
Caput V
Videamus igitur primo,
quę-nam illis ab indulgentissimo rerum largitore Deo pręstita fuerint bona.
deinde quam ingrate ipsi ex aduerso se gessere,
et simul quę postea passi sunt mala.
Iudei
diuinę aduersantes usurpare sibi sacerdotium nitebantur.
Vide tamen inconsultam uulgi audaciam.
nihil his quę acciderant territi Moysen et Aaronem nimis procaciter incessebant,
perinde ac si ipsi eos qui perierant interfecissent.
Mox igitur ambobus his ad tabernaculum confugientibus incendium repente illatum uastare coepit proteruos.
Quatuordecim milia ex eis et septingentos concremauit.
Omnes tunc perissent,
ni Aaron iussu Moysi stans inter mortuos et uiuentes Deum orasset.
ad eius preces cessauit ignis.
admittitis.
Videte ingratitudinem uestram in Deum uestrum.
Ille uobis quem promiserat uitę doctorem misit,
uos ipsum occidistis.
Ille dedit Redemptorem,
qui pro culpa primorum parentum uestrorum satisfaceret,
et uos ei non creditis,
uos eum repudiatis.
Quandiu igitur obstinatis mentibus fouetis errorem,
negando eum,
per quem solum data est mortalibus ad Deum accessio,
fieri omnino non potest,
ut ullam sperandę salutis gratiam consequamini.
Credite,
credite,
et salui eritis.
Hic est enim cui
salutis gratiam consequamini.
Credite,
credite,
et salui eritis.
Hic est enim cui dixit Propheta:
quia iustum uendideris |
quam quod de misericordis misericordia desperaueris.
Vtrunque sane inter crimina grauissimum,
ac nescio quod maius,
nisi quod alterum remitti poterat,
si alterum remissionis impetrandę aditum non pręclusisset.
Eo igitur tua te perduxit in Dominum ingratitudo,
ut pro grauissimis criminibus grauissimas quoque poenas dare credaris in inferno,
quo corruisti.
Nunc tu is quidem suppliciis terres nos,
nequid sinistrum de Saluatore nostro sentiendo ingrati simus |
et tuis
quam Deo peccare optauerit.
Atque hęc hactenus.
nunc autem ad reliquas charitatis partes descendere statuens,
arbitror non minimam,
sed pręcipuam potius esse:
cum bene uiuendi pręcepta didiceris,
operam dare ut alios doceas.
Igitur de illius qui docere uult officio disseremus.
deinde uidebimus ,
quantum iuuat,
si adsit qui doceat,
et quantum nocet,
si absit.
De officio catholici praedicatoris.
Caput XI
Veruntamen,
qui apostolico isto fungi uoluerit munere,
eruditione ac uirtutibus pręstare debet.
Alioquin si indoctus fuerit,
facile in errorem labetur |
et quorum conscientiam curare uolet,
magis consauciabit.
Discat igitur prius,
et postea doceat,
et quod uerbis docuerit,
operibus comprobet.
Sic egisse dicitur Esdras sacerdos,
cum ad reparandam Hierosolymam ab Artaxerxe dimissus redisset.
Ita enim scriptum de illo legimus:
potest aliquis alios reprehendere his de rebus,
quas facere se non ignorat?
Turpissimum est profecto,
cum in corripientem culpa retorquetur,
cum quis in quo alterum accusat,
seipsum damnat.
Sic igitur uiue,
ut pręcipis,
et ad uerba mores confer,
et sanus curationem ęgris adhibe,
ne cum rubore audias:
Medice, cura teipsum!
Vobis qui in ecclesia Dei ad populum declamatis |
per Esaiam est dictum:
Christum sibi dicentem:
Ideo autem in Leuitico animalia quę ruminant et ungulam diuidunt,
munda sunt.
Quia utique is ruminare uidetur,
qui in lege Domini meditatur die ac nocte et tunc ungulam diuidit,
cum mysticum sensum a litterali intelligentia separat.
Horum igitur scientiam ille qui populum docet habeat,
ut mundum cibum esurientibus offerre queat |
et mentes ad audiendum intentas alere uerbo salutis.
Cęterum meminerit eos lacte alendos esse,
id est moralibus duntaxat pręceptis instruendos,
qui
fundasti eis.
Montes erant,
quibus dictum est:
Vobis datum est nosse mysterium regni Dei.
Campi uero descendentes,
ad quos dixit Apostolus:
Facti estis quibus lacte opus est,
non solido cibo.
Sicut igitur cuique conuenerit,
ita doceatur,
ut omnes salui fiant.
Semper tamen cauendum est,
ne rudis interpres declamet in ecclesia.
Male enim exponens dicta Scripturarum,
periculum
ut inualescat.
Tempus etiam prędicandi congruum quęratur.
non semper seculi hominibus prędicationes uacat audire.
in dicendo habeat |
magis-que satisfaciat prudenti auditori.
Sic enim per Prophetam dicitur:
est super candelabrum non aliter quam ciuitas supra montem.
Lucet enim omnibus qui in domo sunt,
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter illustrari debeant,
morum sanctitudine demonstrat.
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę doctores.
de uobis ista memorantur,
non de philosophis,
non de oratoribus,
non de poetis.
Nulla in illis uerę lucis lux fuit,
qui Christum ignorarunt.
Vobis data est potestas,
quam illi non habuerunt,
curandi infirmos,
eiciendi demonia,
etiam ecclesiarum pręfecti,
quos nos episcopos dicimus,
angeli appellantur.
Ille autem uerius angelus est,
qui sua doctrina ędificat Ecclesiam quam qui ecclesię tantum pręses est |
et docendi laborem ocio superatus fugit.
Plaudant igitur sibi,
qui aurum argentum-que lucrantur,
qui magnum pecuniarum quęstum faciunt,
qui turres expugnant |
et regna suo subdunt imperio.
uos animas Domino lucramini,
quibus nihil est preciosius,
nihil in natura humana excellentius.
uos ergo melius,
qui
dominus dominantium erit cum vos aliis pręesse iusserit,
tribunos uel chiliarchas animarum,
quas ei lucrati estis,
constituens.
De praedicantivm beatitvdine.
Caput XVI
Sumite igitur calciamenta in pedibus ad pręparationem Euangelii,
ut cum cęlestia prędicaueritis,
terrena non contingatis.
et de uobis dici queat:
aquas |
et pes bouis et asini simul immittitur,
postquam ipse Dominus asinam solui iussit |
et asina insidens ingressus est ciuitatem |
mandauit-que Euangelium omnibus ubique gentibus prędicari.
Beati igitur erunt,
qui uerbi Dei semen,
ubicunque fructus aliquis speratur,
studuerint seminare.
Sępe uidimus his auditis |
Iudeos baptismum poscere Christi,
seculares uiros ac mulieres religionis uota suscipere |
et quę perfectionis sunt,
libera uoce profiteri.
Prędicationes igitur audiendo homines ex malis boni euadunt,
ex bonis meliores,
ex melioribus perfecti,
et ex perfectis beati.
Atque ita demum de terra transferuntur ad cęlum,
ut fiant de mortalibus immortales,
de terrenis cęlestes |
et si fas est dicere,
de hominibus
Petrus. Paulus
Piscabatur Petrus cum aliis etiam post acceptum apostolatum |
Paulus funiculos intorquebat,
ne quem sui uictus impensa grauaret.
nunc a regibus terrę uenerantur.
In humili igitur opere exerceri ne asperneris ,
qui cum Christo cupis in cęlestibus regnare.
Non te pudeat pauimenta monasterii ut munda sint,
uerrere,
uasa mappas-que lauare,
coquinam facere,
esculenta poculenta-que aliis ministrare.
ICXC
Non puduit omnium Dominum seruis suis pedes abluere |
tergere-que ablutos.
Qui talia detrectat,
scias illum nondum ad humilitatis uirtutem peruenisse.
Seruilia igitur opera fac,
ut humilieris.
laboriosa,
ut carnis petulantiam domes,
uenalia ut uictum pares,
religiosa quę pingendo uel fingendo fiunt,
ut quod professus es constantius exequaris.
Etenim sanctorum simulachra siue picta siue
Pręcepit enim Dominus non solum discedere a malo,
sed etiam facere bonum.
Quod si bonum non feceris,
licet a malis abstineas,
non es executus quod iuberis.
Nolle autem obedire Deo malum est.
tempus etiam ad bene agendum datum sine fructu elabi sinere malum est.
Non potest igitur fieri,
ut ociosus mali omnino expers sit,
cum etiam ipsum ocium malum sit.
Merito itaque et ab Ecclesia propellitur |
et ab ore Domini ueluti mucidus panis expuitur |
atque ad tenebras relegatur,
ut semper patiatur malum,
ignauia mollitie-que animi ad studium honesti laboris excitetur et exurgat.
Quod si ne tunc quidem desidiam infructuosam reliquerit,
quid aliud restat,
nisi ut dimittatur damnationis iustę securi succidendus?
Ne igitur sibi placeas ociose,
quod nihil boni agens adhuc non plecteris.
Dilatio poenę est istud,
non uitii impunitas.
Quanto diutius ociatus fueris,
si te saltem in fine non correxeris,
tanto acrius punieris.
In salicibus infructuosis,
in
mundare,
mortuos uiuificare nulla possunt medicamenta
,
isti potuerunt.
Si magna gratia hęc,
haud dubium,
quin etiam magna quę gratiam secuta est merces fuerit.
Quanto igitur humiliores Deo seruiendo erimus,
tanto gloriam celsiorem consequemur.
Maria mater dei.
(!)
Ceterum cum multos hoc loco breuitatis causa pręterierim,
Sed paulo distinctius uideamus,
a qua humilitate ad hanc sublimitatem peruenerit,
quam tamen semper habuit a Patre et cum Patre communem.
(!)
Cum igitur Deus esset,
hominem quem ipse fecit assumpsit nunquam dimissurus,
ut et homo fieret |
et Deus esse non desineret .
de paupercula matre nasci uoluit,
non in urbe regali,
sed in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum
quantum possumus nos humiliter submisse-que geramus. ipso admonente ac dicente:
|
et tanquam filiis ministres |
indulgentissimi-que patris fungaris officio nihil prętermittendo quod uel ad humilitatem pertinere uidebitur |
uel ad charitatem.
(!)
Definiamus igitur uitiosam fore humilitatem,
quę charitati aliis-que uirtutibus non fuerit copulata.
Nam neque libidinosis proderit humilitas |
neque gulę uentri-que seruientibus |
neque alii alicui flagitio subnixis.
pax est perennis |
quę etiam terra uiuentium dicitur,
iuxta illud:
peccati est superbia,
nisi quia omne peccatum |
a uoluntate diuina nostrę uoluntatis auersio est.
ut faciat seruus quod uetat dominus |
uel facere nolit quod ille iussit.
Hoc autem proprium superborum esse negari non potest.
Quanuis igitur uarię sint peccati species,
una tamen omnium mater est superbia.
ita ut cum ipsis peccatis quę genuit,
simul uiuat,
simul moriatur.
Nemo quippe desinit esse superbus,
nisi cum desierit esse peccator.
Peccata tamen quę plus in se
svperbia.
Caput II
Scriptum est pręterea:
Samarię Achabo prędixisset,
Micheę contraria quę et euenerunt prophetanti colaphum infregit dicens:
minatur Dominus dicens:
uenia tandem data.
cessauit-que internicio ac uastitas plebis.
Hinc ille gratias agens dixit:
uobis,
fiat sicut minor,
et qui pręcessor est,
sicut ministrator.
Nam quis maior est,
qui recumbit,
an qui ministrat?
nonne qui recumbit?
ego autem in medio uestrum sum,
sicut qui ministrat.
Is igitur qui pręferri aliis concupiscit,
gentilitatem sapit.
qui uero uel in dignitate positus minoribus ministrat ea quę ad consequendam salutem necessaria sunt uirtutum pręcepta |
siue ad sustentationem uitę opportuna subsidia,
hic Christi discipulus est,
humilitate deiectus,
Mons Syon et mons testamenti sancta Ecclesia est;
latera aquilonis in cęlo puriora nobis apparent.
ideo sub hac metaphora signatur locus in cęlesti gloria cęteris purior atque sanctior,
in quo summę maiestatis principale habitaculum est.
Illo igitur mens elata et temeraria cogitabat ascendere.
Quamobrem ne ibi quidem ubi erat quiuit permanere .
Ad ima terrę corruit,
dum se ad fastigia usque cęlorum extendit.
dicitur-que ei:
Quomodo cecidisti de cęlo Lucifer,
qui mane oriebaris?
corruisti in
Sordet enim uita eorum nauseam-que facit Domino,
qui in superbiam erriguntur.
Iohele propheta teste qui ait:
Non enim in gladio suo possederunt terram,
et brachium eorum non saluauit eos,
sed dextera tua et brachium tuum |
et illuminatio faciei tuę.
elatus |
et templum ingressus adolere incensum uellet,
quod officium sacerdotum erat,
continuo lepra perfunditur |
redditur-que ineptus curę et gubernaculo regni.
In eius locum suffecto filio,
uitam morte acerbiorem duxit.
Sic igitur oculos superborum humiliat Dominus;
sic superbi ascendunt usque ad cęlos et descendunt usque ad abyssos ;
sic humiliat Dominus peccatores usque ad terram.
Hiere. 13
quin illud bonum ęquum-que sit,
quod iussum a Deo atque constitutum fuerit.
Cuius unius sapientia nunquam errat |
et bonitas a sui perfectione deflectitur.
Cuicunque igitur ita ut oportet de Deo persuasum fuerit,
non inquiret quare sic aut sic aliquid ille iubeat siue mandet,
sed tantum quod imperatum est,
id persequi atque perficere curabit.
Abraham
Esaias deposito quo indutus erat cilicio nudus per urbem incedere |
et regum necessitudine nobilis pudendum de semetipso detectis natibus spectaculum publice prębere.
quia ille qui super omnes est iusserat,
ut per hoc Aegyptum et Aethiopiam ab Assyriis despoliandam significaret.
Magno igitur animo omnibus in rebus diuinę obtemperandum est iussioni.
apostoli
Io. 14
Ignis,
grando,
nix,
glacies,
spiritus procellarum,
quę faciunt uerbum eius,
montes et omnes colles,
ligna fructifera et omnes cedri,
bestię et uniuersa pecora,
serpentes et uolucres pennatę.
Cuncta igitur quę subsistunt,
uerbum Dei faciunt,
bruta utique ratione carentia,
sensibilia atque insensibilia,
et nos quos ille intellectu donauit,
ueritatis cognitione illuminauit,
ęternis bonis dignos reddidit,
non faciemus?
Creatori,
Redemptori,
Saluatori nostro non parebimus?
Quibus illi uitam hanc breuem |
et caducam abstulerunt,
iis Deus dedit stabilem et ęternam.
Quos illi suppliciis affecerunt,
eos Deus perennis glorię immensi-que gaudii corona insigniuit.
Igitur sicut recta honesta-que iubentis pręsidis imperium totis uiribus exequi debemus,
ita iniqua turpia-que imperantis minas intrepide contemnere.
Sed rursum Apostoli pręceptum est:
est,
laudem |
fauorem-ue hominum aucupantes,
sed ut serui Christi,
facientes uoluntatem Dei ex animo,
seruientes sicut Domino et non hominibus.
Dominis igitur fideliter ut Deo seruiendum est |
prompte-que obtemperandum,
quandiu iussa eorum cui Dei concordent uoluntate |
nec ab ęquo honesto-que uideantur discrepare.
Et si carnalibus dominis tanta animi
At uero Apostoli et sancti martyres quos obedientes fuisse negare non possumus,
angustias,
persecutiones et supplicia passi sunt |
quomodo ergo bona terrę comederunt,
cum tribulationes in uita tolerarint?
Bona igitur terrę illa esse reor,
quęcunque nobis materiam prębent exercendę uirtutis.
Multa autem uulgo bona putantur,
quę potius mala sunt,
quia peccandi occasionem licentiam-que suppeditant.
ut sunt diuitię quę luxuriam alunt,
et dignitates mundi atque honores,
quę superbię
Iniicient uobis manus suas |
et persequentur,
tradentes in synagogas et custodias,
trahentes ad reges et pręsides propter nomen meum.
Postremo ait:
Eritis odio omnibus hominibus propter nomen meum.
Quę est igitur pax ista,
quę obedientibus promittitur,
si Christi discipulis non pax sed odia hominum offeruntur?
De interiori ergo pace intelligendum est,
quoniam obedientes mandatis non perturbantur animo,
sed semper in spe futuri boni conquiescunt.
ac tanto magis iustitię operibus
ipsum Dominum ad illos quibus Ecclesiam commendabat dicentem:
quid quęso prodest hostias orationes-que offerre,
et ei quem laudas,
quem deprecaris,
cui supplicas,
obedire nolle?
et non fecit secundum uoluntatem eius,
plagis uapulabit multis.
multis non ad numerum refertur ,
qui infinitus est in inferno,
sed ad plagarum grauitatem,
qua sola inter se differunt poenę damnatorum.
ut qui magis peccauit,
acrius torqueatur.
Non solum igitur poenis ęternis,
uerum etiam amarissimis afficientur |
illi qui cognouerunt,
et non obedierunt.
Porro ut omnia mala quę contumacibus proposita sunt effugiamus |
et simul bona consequamur sempiterna,
Christus Dominus ut in
Profecto si humiles,
si obedientes fuerimus,
erimus etiam in omnibus patientes.
Nihil erit quod illius turbare mentem poterit,
qui se totum diuinę subdiderit uoluntati.
Non igitur incongruum erit,
si nunc de patientię uirtute uerba fecerimus.
Patientia est animi quędam constantia,
quam nec iniurię irritare |
nec incommoda queunt frangere.
Patientia semper iuncta fortitudini est,
ita ut mutua inter se
Hoc totum autem qualecunque sit,
uni nunc concedamus patientię.
Quando quidem tam hominum iniurias |
quam casus aduersos pati dicimur,
cum acciderint.
Primum igitur ut in omnibus patientiam conseruemus,
meminerimus |
nullum omnino ea in re malum esse,
qua non offenditur animus noster.
Quid est autem quo ille offendi queat,
pręter peccatum?
Solum ergo
|
et persecuti uos fuerint |
et dixerint omne malum aduersum uos mentientes propter me |
gaudete et exultate,
quoniam merces uestra copiosa est in cęlis .
moyses
illos qui Spiritu Sancto repleti erant,
et tamen infestationibus impiorum hominum carere non poterant.
Quod certe fateri nemo,
nisi stultissimus fuerit potest.
Dominus igitur omnium innocentissimus,
omnium optimus,
falsis criminationibus circumuenitur et tacet,
accusatur et nihil respondet |
ab hominibus diiudicatur hominum angelorum-que conditor atque dominator,
et sustinet.
Nos uero in peccatis geniti,
in uanitatibus enutriti,
nos inquam omnibus
Hęc humilitatis,
hęc patientię uirtus est.
Virtus autem (ut Apostolo placet) in infirmitate perficitur.
Vbi exerceres patientię uirtutem,
si nemo esset qui aduersaretur,
qui inuideret,
qui hostiliter infestaret?
Ob hoc igitur etiam malos esse permittit Deus,
ut per eos boni exerceantur |
et ad perfectionem uitę perueniant |
odia hominum non uindicando sed sustinendo.
De patientia ingratitvdinis,
pereat.
perfectus esse,
uende omnia quę habes,
et da pauperibus,
et ueni sequere me.
Lętare quod tibi impedimenta sublata sint sequendi illum,
qui sequentibus se non terrenas opes largitur sed cęlestes,
non fragiles sed ęternas.
Crede igitur Prophetę dicenti:
Thesaurus autem in uase isto fragili animus est,
quem nulla uis potest offendere pręter peccatum.
Peccas autem si morbi molestiam fers impatienter.
Quę igitur dementia est,
cum corpus langore torquetur,
committere ut etiam animus impatientię peste lędatur?
Gratias Deo age ęger,
gratias age sanus,
et tolerantię merito ad ęternam peruenies salutem,
ubi nec morbos ultra timebis |
nec
Si aduersa pateris |
et Scripturę diuinę fidem pręstas,
negare non potes,
quod a Domino diligaris.
sequitur consolatio:
Transiuimus inquiunt per ignem et aquam,
et eduxisti nos in refrigerium.
Quantum prosint res adversę.
Caput XVII
Prosunt igitur non obsunt aduersa,
si ęquo animo perferantur.
Si enim assuesces ferre difficilia,
quę facilia sunt feres leuius.
Deinde per patientiam aduersitatum pro delictis facimus satis.
quoniam quę
regni stabant,
religionem Christi quam delere nitebanutr,
susceperunt.
Quid est enim aliud in sententiam aduersarii concedere |
nisi plane se uictum confiteri?
De iis igitur qui totum fere terrarum orbem suo subdiderant imperio ipsi Christi milites triumpharunt,
non armis pugnantes sed patientia,
non uiribus sed fide.
tanto ista fidelis patientię uirtus omni ui humana potentior extitit atque ualidior.
O pręstantissimam pro Christo patientium
ad impietatem compellit?
quomodo crucem Domini portare debeo?
Si paratus es impia suadentibus nunquam cędere |
et prius omnes omnium tormentorum cruciatus forti animo subire |
quam Christum deserere,
crucem Domini geris |
et ipsum sequeris |
illo-que te dignum pręstas.
Da igitur operam ne prompta desit uoluntas ad patiendum tunc quoque cum patiendi non suppetit occasio.
Quod si feceris,
tu quoque a Domino in pace collectus cum sanctis martyribus dicere poteris:
non attigit.
Quotidianum quippe martyrium est |
aduersus carnis molestias diaboli-que dolos assidue stare |
et non sinere suffodi domum |
nec irruentibus uitiis uasa diripi uirtutis.
Oportet igitur superbiam repellere humilitate,
libidinem castitate,
parsimonia luxuriam,
patientia iracundiam,
liberalitate auaritiam |
et breuiter uitium uirtute.
Sic uincere non equidem minus laudabile esse reor |
quam execranda infidelium
ob Domini mei nomen atque iustitiam cuncta gentilium turba me persequatur et tribulet.
Vtinam in opprobrium meum stolidus hic mundus exurgat|
tantum ut ego merear a Christo laudari |
et suę pollicitationis sperare mercedem.
Quoties igitur
Nunquam enim cessauit prędicando,
disputando,
scribendo |
omnes quos erroribus implicitos cernebat,
ad uiam ueritatis reuocare.
ut-que illos quos ad Christum conuerterat,
in fide solidaret,
sęuissimi Neronis furorem contempsit.
Suo igitur exemplo monstrauit |
tunc quidem mortem non esse timendam,
cum prospiciendum est saluti aliorum.
tunc uero fugiendam,
cum magis expedit ut fugiamus quam ut comprehendamur.
exempli gratia:
Inter hereticorum turbam fideles-que
Sicut socii passionum estis,
sic eritis et consolationis.
et iterum:
|
ad persoluendas gratias Deo,
quoties aduersitate aliqua grauati fuerimus atque afflicti.
per calicem enim tribulationes mundi huius intelligimus.
iuxta illud:
Transeat a me calix iste.
Cuius igitur prouidentia cuncta contingunt,
illi de cunctis gratię agantur,
ut per hoc probetur |
nos et patientes esse in aduersis |
et in prosperis non ingratos.
De impatientiae vitio erga devm.
Caput XXIV
Ad talem ergo ac tantam animi truculentiam facile perueniet impatiens,
nisi mature ab ingenitę proteruię uitio se submoveat |
et iracundię motum pro uiribus compescere assuescat.
Minoribus igitur delictis obstaculum faciat,
ne ad maiora prorumpat.
quando ne minima quidem hinc decedentium impunita erunt,
nisi ante pro illi poenitudinis opera labore-que satisfactum fuerit.
efficit,
dum alterum odio atque maleuolentia persequi non desistit .
De impatientiae vitio erga proximvm.
Caput XXV
Persequamur igitur nunc in proximos impatientiam |
ostendamus-que quanto ipsa suo autori detrimento sit.
Hęc est quę nos facit iracundos,
ita ut leuissimis interdum de causis intemperanter commoti rixemur,
depugnemus,
ad arma concurramus.
Idumeorum ossa de tumulo erruta ignominię causa igni cremarunt.
Quis erit iracundię finis,
si neque morte eorum,
quos odio habet satiatur |
et in corpora quoque humo obruta desęuit?
Merito igitur tantam animorum feritatem etiam in nationes incredulas ultus est Deus |
dicente Amos propheta:
principes eius interficiam cum eo dicit Dominus.
Quod si ita infidelium impatientiam punit interdum Dominus,
quanto magis credentium,
quibus leges dedit et pręcepta et notitiam sui?
Iure igitur ac merito Salomon dum perpenderet impatientis furentem iracundiam:
culpa puniendo dixit:
Non erit ex eo qui sedeat super solium Dauid;
et cadauer eius proiicietur ad ęstum per diem |
et ad gelu per noctem.
insuper mala quę in uolumine descripta fuerant,
se adducturum affirmauit.
sunt,
si monitis non obtemperarint,
minis uerberibus-que persequimur,
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia ratione nititur,
non modo non culpanda est,
sed etiam necessaria.
Charitati enim proxima est,
dum per eam hominum saluti consulitur,
medicorum more,
qui putrescentia hulcera incisionibus cauterio-que curare aggrediuntur
Audi psalmistam dicentem:
Nos ergo talem ante omnia benedictionem tam proximis nostris quam nobis ipsis impartiri semper optemus et precemur.
qua impetrata |
nec aduersa efficere poterunt,
ut indignemur,
nec prospera ut lasciuiamus.
Bona igitur et dicamus omnibus |
et optemus,
ita tamen,
ut semper animę ratio habeatur magis quam corporis.
ut quod cuique ad beatitudinem adipiscendam accommodatius futurum sit,
hoc etiam in pręsenti tempore contingat,
siue id triste
accommodatius futurum sit,
hoc etiam in pręsenti tempore contingat,
siue id triste putatur,
siue lętum.
cum nihil tam graue sit,
ut id non eleuet spes bonorum quę promissa nobis expectamus.
Sic igitur benedicatur omnis homo qui timet Dominum,
ut exhuberet frugibus uirtutum,
ut bonorum operum foecundus sit,
ut animę sanitate perfruatur,
ut hostes inuisibiles uincat |
et omnes carnis molestias superet,
fide firmus,
spei plenus,
charitate feruidus,
et ad bona tandem
duo quędam se fando emisisse,
quę emissa nollet,
et ait:
uitę,
quę autem immoderata est,
conteret spiritum.
et rursum:
Responsio mollis frangit iram,
sermo durus suscitat furorem. lingua sapientum ornat scientiam,
os fatuorum ebullit stulticiam.
Quę igitur malum dementia est ,
cum tui arbitrii sit linguam facere bonam,
committere potius ut facias malam?
Beatus es si cum beato Iob dicere poteris:
dicere ulli erit emolumento,
nisi compti et exculti uirtutibus incesseritis.
Neque uobis qui in bicipiti somniastis Parnaso,
in componendis poematibus Homero atque Vergilio esse pares usui erit,
nisi profligata uitiorum labe | morum puritatem atque munditiam retinueritis.
Huc igitur uota,
huc studia uestra conferantur,
ut si minus liceat eruditionem simul et uirtutem possidere,
magis optetis probitatem sine doctrina quam sine probitate doctrinam.
Quod si fidem,
spem |
atque charitatem
quanta pręparauit suis cultoribus Deus,
profecto ista quę oculis cernimus,
quę auribus excipimus,
quę mente complectimur,
illis quę omnem sensum superant,
nullo modo ualent comparari.
Nihil igitur uobis ad summam felicitatem defuturum speretis,
si non defuerit uirtus.
Cuius quidem leges atque pręcepta in his libris satis (ut reor) abunde-que a me relata sunt.
non ea inquam pręcepta,
quę homines qui errare possunt
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.