Your search found 2467 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1478-1810:

non-venientiam condemnatus, potest uti Repulsione, Novo Iudicio, et Procuratoris revocatione 2. tit. 75. Sed si in Diaeta primo modo fuerit condemnatus, neque Salvus conductus, neque Novum Iudicium ipsi per Regiam Maiestatem conceditur. Neque vero contradictoria Inhibitione, nec violenta Repulsione admittetur ei uti, sed absolute donatio regia, executioni in hac parte demandabitur. 2. tit. 75. Quinto.

Si tamen causa in Curiam Regiam transmittetur, et ibi approbabitur Iudicium, omnino poena Calumniae (et non Emendae linguae) apponi solet, cuius duae partes non iam Pedaneis, sed superioribus Iudicibus cedent, quod videlicet ipsi eam adiudicaverint, et etiam executi sint. Styl. QUAESTIO VIGESIMA. / Quid est Emenda linguae, et unde dicitur?

assumendi; ac insuper ducentis quoque mulctantur florenis, art. 78. anni 1563. inter Iudicem et Actorem dimidiandis. Secundo, ex male administrata tutela, quando scilicet Tutores ipsi, in personam pupilli, vel causam eius praetextu Iurium suorum possessionariorum motam contrarie infideliterque egisse comperti extiterint; ideoque infamia sempiterna eos sequi solet, et insuper de damnis per hoc illatis,

casus, patratori usque ad centum florenos infertur; primum de rebus mobilibus, ipsis autem non existentibus, etiam de Iuribus possessionariis, in una directa, et aequali medietate Iudici, in alia autem ipsi Actori, cum totali refusione damnorum et expensarum; cedentibus, 1. Vlad. art. 55. et 2. tit. 67. Et haec coepit currere, a tempore VVladislai Regis, felicis reminiscentiae; quia antea omnes

Maioris potentiae, convinci solebant. 2. tit. 67. et 1. Vlad. art. 55. Ubi Nota Primo, iam expensas non solere adiudicari, quod satis iniuriosum est ipsi Actori, nec onus huius sententiae deponi posse cum levi onere, 2. tit. 69. Secundo, Iniuriam esse offensam, non iure factam, atque ideo omne id, quod non Iure fit, iniuriam dici. Fit autem

alterius scripserit, vel scribi ac confici curaverit. Gestu seu Habitu, ut dum quis praeter naturam, et morem alteri illuserit, vel aliquid huiusmodi egerit aut habitum induerit, qui ad iniuriam ipsi tendat. Iustin. lib. 4. Instit. tit. 4. §. Iniuria. Tertio, quod licet hoc modo sumpta iniuria latissime pateat, ut etiam ad praecedentes sententias extendi videatur; tamen illis tanquam specialibus

sua servabit, non puniendo, nec impediendo in persona; sed tamen ut serviat illi tamdiu, quousque cum illo concordabit, et tam de praescriptis centum florenis, Iudici et Actori dimidiandis, quam etiam de damnis, ipsi solummodo Actori satisfaciat. 2. tit. 68. et simpliciter de quolibet debito idem intelligendum esse videtur 6. Sigis. Art. 13. et 6. Matth. art. 29. Idem quoque de damnis et

vide supra quaest. 4. cap. 8. Quod idem in aliis quoque maleficiis observari debet. Ubi Nota, I. Quod licet ipsis concordare, absque ulla Prohibitione Iudicis, vel onere ipsi persolvendo, sicut dictum est supra quaest. 8. huius. II. Quia vero soepenumero homicidia contingere solent, ex praetensione propriae defensae; ideo

QUAESTIO TRICESIMA TERTIA. / Sed an Magistratus contra eosdem quippiam probare, vel vero etiam iurare debeat? Nihil plane, sed ipsi iuxta obiectam contra se Inquisitionem debebunt se expurgare; ita videlicet, ut si levis contra ipsos Inquisitio obiecta fuerit, et ipsi vel caput submiserint, vel ipsam per Magistratum doceri cupiverint, cum medio

probare, vel vero etiam iurare debeat? Nihil plane, sed ipsi iuxta obiectam contra se Inquisitionem debebunt se expurgare; ita videlicet, ut si levis contra ipsos Inquisitio obiecta fuerit, et ipsi vel caput submiserint, vel ipsam per Magistratum doceri cupiverint, cum medio homagio. At si fortis extiterit, et eam vel simpliciter negaverint, vel etiam sui innocentiam probandam praeassumpserit, cum

Est latae iam definitivae et pronunciatae sententiae sive rei adiudicatae, quae iam Veritas dicitur, finalis impositio, cum usu bonorum Actori acquisitorum, et ademptione eorundem ipsi Reo, poenaque si aliquando ei annexa fuerit, qua peracta, dantur Actori literae Relatoriae, seu Recaptivatoriae dictae, pro perpetuo privilegio. Ubi Nota. Primo, quod finitis huiusmodi causis, seu per sententiam

faciant, 1. Vlad. art. 73. et 75. Verum quia Vice- Comites post constitutionem sequentem. 2. Vlad. art. 16. et 17. nullam Executionem ipsi soli, et propria authoritate, seu motu ipsorum facere possunt, nisi de sedibus Iudiciariis Comitatuum exmittantur, cum literis Universitatis Comitatus, (vel etiam Regnicolarum in Sclavonia art. 9. anni 1492.)

in diversa forma, et diversa re. Ubi Nota, quod praemissa clausula inter parenthesim, videtur ex Stylo superflua, ideoque tollenda, quia praecedens clausula: per omnia oportuna et iuridica remedia ac gravamina, videtur ipsi esse contraria. QUAESTIO NONA. Quae poena statuta, turbatoribus hominum Regiorum, vel Palatinalium, et testimoniorum Capituli, seu

Novizol. anni 1543. Et qui Iudiciis ac Iudicibus Regni non parent, in personis et bonis puniuntur. Poson. art. 31. anni 1546. Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si profugerint, perquirantur ab illis, in quorum bonis fuerint, et si eos statuere non possent, in homagiis ipsorum convincantur, salva poena malefactoribus infligenda. Ibidem.

beneplacito, cuiuslibet causantis, si illis munera dare velit, nec ne? Legistae autem omnino vetant, ob Iuris retentionem vel redemptionem, aut ad corrumpendum Iudicem, ipsi munera dare; quanquam aliquando pro amicitia, esculenta, et poculenta, eaque solum, quae intra paucos dies consumantur, accipere possit. Mynsing. obs. 75. cent. 2. quae scilicet sportulis potius, quam vasis

68. et 1. Vlad. art. 33. 42. et 70. et 70. Et dicuntur Ordinarii, quia quamlibet causam discutere, et ipsi soli, eorumque Vice-gerentes, ad sedem Iudiciariam intrare, et etiam alios, si quos pro testimonio, aut alia re volunt, advocare possunt, citato articulo 42. vide etiam supra quaest. 7.

constituti, ad discernenda minora iudicia, non vehebantur curru, sed pedibus proficiscebantur ad forum, respectu alterius curulis Magistratus, qui erat Maior, et curru vehi solebat, indeque curulis dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam comprobabant, moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam approbabant, ambulantes. Propter quod, qui ita faciebant, ire in sententiam pedibus dicebantur, ex eoque

Strigoniensis. art. 13. anni 1557. Et in persona Fisci Suae Maiestatis Regii, Director causarum Regalium. Quorum licet consessus in Tabula fit hoc modo; in prima fronte Dominus Personalis solus sedet; ipsi a parte exteriori assident Domini, Praelatus, Baro, duo homines Domini Archiepiscopi, et quatuor Iurati Nobiles, sive Assessores, ita ut ultimo assumptus praecedat priores. Ab interiori vero parte, sive ad parietem,

aliquis sola sua in persona, pro se ipso agere, tamen quia humana natura, potissimum laesa ab altero, contra quem agit, de facili in affectum proclivis est; ideo ne inter agendum, tale quippiam vel dicat, vel committat, ex quo ipsi incommodum aliquod sequi posset, et praecipue quidem huiusmodi aliquam responsionem affirmative faciat, quam tandem de Iure revocare ipsi non esset integrum. 5. Vlad. art. 15. satius est ut semper per alterum

proclivis est; ideo ne inter agendum, tale quippiam vel dicat, vel committat, ex quo ipsi incommodum aliquod sequi posset, et praecipue quidem huiusmodi aliquam responsionem affirmative faciat, quam tandem de Iure revocare ipsi non esset integrum. 5. Vlad. art. 15. satius est ut semper per alterum agat, quem etsi necesse foret, etiam revocare valeat; ut iam dictum est superius de revocatione Procuratoris quaest. 22. et

Calumniae praestare teneantur? Licet de veteri Lege, 6. Matth. art. 69. ob certas necessario causas ibi enumeratas, non nisi quatuordecim personarum causis intendere deberent; tamen quia ipsi, isti legi, non solum diuturno usu, et consuetudine, iam praescripserunt; verum etiam Regnum, ipsam in dubio reliquit art. 49. anni 1563. ideo non obligari ipsos, ad servandam illam, cum bono tamen

27. cap. 10. QUAESTIO OCTAVA. / An autem etiam indigenae seu domestici Procuratores, cum Vicariis, in iis causis, in quibus ipsi agunt, in sede simul sedere possunt? Nequaquam, sed de sede, consequenterque de domo Iudiciaria, pro tunc prorsus exire tenentur. 4. Vlad. art. 35.

commissione, denominato, sive dicto decimo quinto die, quem In-causam-attracto, testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a die factae huiusmodi Citationis praefixerit, conficitur libellus, ipsi Vicario porrigendus, qui contineat in se omnem vim acquisitionis, per Actorem intentatae: Cui postea adiungitur Relatio citationis peractae, hoc quo sequitur modo. FORMA CONFICIENDI LIBELLI.

nomine et in persona, cuius supra, petit annotatos In-causam-attractos, praetactae summae testamentaliter legatae; in cuius evidentiam producit etiam testamentum in specie; damnorum item, et proventuum ex bonis ipsi A. testamentaliter per tutorem suum legatis, perceptis refusionem, usque ad praetactam summam viginti quinque millium florenorum, puri auri, sententialiter convinci et aggravari; ac advocato etiam brachio

levitate, exilitateque istius opellae, nauseam et fastidium, ingerere conabuntur, sicque vos, ab ea deterrere et dimovere studebunt: Vos tamen nequaquam huiusmodi inimicis persuasionibus consentiatis, quin semel atque iterum ea perlecta, ipsi ex illa degustetis, et adiudicetis, an ita se res habeat, prout huiusmodi malevoli dissuadebant, vel vero longe aliter? prouti et secus sane rem diligentius considerantes, experiemini. Equidem cupivissem ut et mihimet ipsi aliquando

ea perlecta, ipsi ex illa degustetis, et adiudicetis, an ita se res habeat, prout huiusmodi malevoli dissuadebant, vel vero longe aliter? prouti et secus sane rem diligentius considerantes, experiemini. Equidem cupivissem ut et mihimet ipsi aliquando licuisset, et vobis iam liceret, ex Aliorum limatiorum scriptis et laboribus, hoc ipsum delibare, sed cum, iniuriane temporum, vel negligentia hominum, Vel autem quod nemo nostratium, etiam tam levi et minuta opella Patriae,

vehemens suspicio aut violenta praesumptio cum caeteris adminiculis indiciisque manifestis factum praetensum concomitantibus haberi non potest, nullo modo in tali casu nemo in causam attrahi, multo minus malum de aliquo praesumi possit, cum is, qui bonus est, semper pro bono haberi debet, donec ipsi contrarium probetur. Et ratio est, quia incongruum equitati contineri videretur, ut aliquis de quo nunquam aliqua mala fama extitit ad delacionem unius inimicae personae, tali modo affigi et vexari debeat; nam si id permitterentur, nemo mortalium, etiam innocentissimus a

inimicae personae, alias levissimae, nec sufficienti pro testimonio tali constaret. Sexto, quia frustra procurator A. appingere seu adscribere niteretur ipsam I. ex verberatione praetensae delatricis sequenti die in calida domo jacuisse, cum in hoc nulla ipsi fides adhiberi debet, quia prouti de uno somniata extitit, ita etiam ipsi praetensa verberatio in somnio apparere potuit, prouti et in aliis hominibus quotidiana docet experientia, ubi saepe saepius in somniis bella, contentiones, vulnerationes et id similia in somniis solent apparere. Ex

constaret. Sexto, quia frustra procurator A. appingere seu adscribere niteretur ipsam I. ex verberatione praetensae delatricis sequenti die in calida domo jacuisse, cum in hoc nulla ipsi fides adhiberi debet, quia prouti de uno somniata extitit, ita etiam ipsi praetensa verberatio in somnio apparere potuit, prouti et in aliis hominibus quotidiana docet experientia, ubi saepe saepius in somniis bella, contentiones, vulnerationes et id similia in somniis solent apparere. Ex quibus tamen nihil certi sequeretur, nec obstat quod I. sequenti

ad eam recurreret, cum se in inquisitione fundare veluti nulla et insufficienti fundare non potest. Quia confessatio illa est de jure, quae ubi pars in judicium confitetur, hoc loci autem nulla talis confessatio, quae ipsae I. officere potuit in ipso judicio facta extitit; unde ipsi eciam in praesentiarum superinde cum nihil sit confessata, nullum judicium recipere potest. Et dato, sed nunquam concesso, quod ipsa I. ad partem et extra judicium de carnibus equinis ad delatricem sesse ex inimicitia modo praemisso praetenso, alloquentem locuta fuisset, ea in

mala imponere, exprobrare, cum furens ac demens aequi parantur, neque in furia praesentia vera mentis detur, exindeque si hoc permitteretur, plurimi justissimi perire possent, ut experientia quotidiana manifestissime doceret. Tum quia dum ipsa delatrix ipsam praetensam verberationem somnificam ipsi velut inimicissima objecisset cum prolixa enarratione somniorum suorum, de facili I. respondere potuisset ad ipsius confusionem delatricis dum altercarentur invicem ipsi delatrici facile respondere potuisset cum ipsi dixisset: Drevom sam te bila. , illa

experientia quotidiana manifestissime doceret. Tum quia dum ipsa delatrix ipsam praetensam verberationem somnificam ipsi velut inimicissima objecisset cum prolixa enarratione somniorum suorum, de facili I. respondere potuisset ad ipsius confusionem delatricis dum altercarentur invicem ipsi delatrici facile respondere potuisset cum ipsi dixisset: Drevom sam te bila. , illa ipsa I. respondendo dicere potuisset: Ne, neg s konskem mesom. Inducendo videlicet et repraesentando imposturam ipsius ac somnificam praetensarum

Tum quia dum ipsa delatrix ipsam praetensam verberationem somnificam ipsi velut inimicissima objecisset cum prolixa enarratione somniorum suorum, de facili I. respondere potuisset ad ipsius confusionem delatricis dum altercarentur invicem ipsi delatrici facile respondere potuisset cum ipsi dixisset: Drevom sam te bila. , illa ipsa I. respondendo dicere potuisset: Ne, neg s konskem mesom. Inducendo videlicet et repraesentando imposturam ipsius ac somnificam praetensarum carnium visionem, quae ipsi delatrix

potuisset cum ipsi dixisset: Drevom sam te bila. , illa ipsa I. respondendo dicere potuisset: Ne, neg s konskem mesom. Inducendo videlicet et repraesentando imposturam ipsius ac somnificam praetensarum carnium visionem, quae ipsi delatrix imposuisset ex suis somnificis, crapulosis et ebriosis vespertinis prouti etiam eiusmodi responsiones inter altercantes quotidie experimur dum sibi invicem ex furia infinita mala exprobrare solent. Septimo, ulterius dicit eandem esse insufficientem inquisitionem ex

in eo puncto etiam impertinenter procurator A. procederet, dum eiusmodi strepitus in domo saepius in aliis domibus per cattos et alia suboriri possunt et ordinarie ferme audiantur. Accedit etiam, quod maxime domini judices considerare debent si dato sed nunquam tamen concesso, ipsi delatrici aliqua persona apparuisset, nam omnibus clarum est et signanter in eiusmodi casibus versatis, hominis formam diabolum assumere posse et alibi in assumpta forma comparere; unde si tali visioni crederetur, justus perire deberet, cum et justissimi hominis formam assumere poterit, quae

ut in iis, quae a me dicentur, quasi quodam in speculo, Vos ipsos paulum; Vestrorumque sensuum, et cogitationum imaginem contemplemini. Quo ego libentius, et pleniore bonae spei cum animo in hoc argumento mihi versandum esse video; Vix enim periculum est, ne sanctus, ne innocens, ne ipsi illi, a quo proximus est futurus, quam simillimus prodeat ex isto coetu, quem sagacissima superiorum Pontificum in spectandis hominibus diligentia, accersendo quidquid usquam egregium est, ex omni pene lingua, et populo, et natione conflavit. Quem adeo una cum Principe Apostolorum genus

vim, atque virtutem, astutis humanorum consiliorum conatibus maxime adversariam, qua fieri plerumque videmus, ut prosperi successus eorum, quae caute, et providenter ad nostra commoda promovenda nobis excogitasse visi sumus, in perniciem vertant; nec ulla tam acerbe mala nos urgeant, quam quae ipsi nobis ultra arcessimus, cum maxime callidi, et rerum nostrarum diligentes esse volumus. Haec est illa divina vis, quam profano vocabulo Fortunam appellamus, casuum, rerumque, occultis humanae rationi causis nitentium, imperiosa dominatrix, cujus arbitrium severum et impotens, votis nostris

coetus hic Vester Summorum Virorum copia, ingeniique, et consilii laude praestantium, ut unquam alias, abundat, et floret. Non est hujus loci, pluribus explicare conditionem qua nunc agunt Ecclesiae Romanae Civitates, propter incommoda superiorum temporum necessitate contracta. Vos ipsi, quae dici hac de re possunt, intra Vos ipsos reputate, et qua una ratione datum est, languenti huic parti Reipublicae, praesenti optimi et sapientissimi Principis remedio, subvenite. Neque tamen de Ecclesia, qua regnum terrenum et caducum est, ita sollicitos esse nos oportet,

famaque iam inclytum erat edito illustri poemate de Vladislai Рolonоrum Principis rebus in bello Turcico gestis. Vetus Ragusinorum mos est, ut cum suae quisque aetatis, suique ordinis hominibus conuersetur, ac uiuat: ac iam inde a pueritia distincti quasi in manipulos greges prodeunt, quos ipsi societates appellant. Hi certis inter se legibus conueniunt, et magistratus annuos, aut menstruos creant, praemiisque erga obsequentes, et poenis aduersus contumaces vtuntur, caeteramque ciuitatis recte institutae imaginem referunt: nihil tamen in

iam ubique templa ampla ornamentis sacris sufficienter instructa, picturis, imaginibus reliquoque ornatu decora spectabantur. In quibus quotidie a iuvenibus aetateque provectis doctrina Christiana recitabatur, reliquaeque sacrae psalmodiae et sacra decantabantur. Iucundum erat videre, (ut mihi ipsi, qui inde expulsi sunt, narravere) qualiter omnes fere Hispanicum sermonem bene scientes, ad omnia dociles, in omnibus economicis reliquisque bene versati, ad instar Hispanorum terram excolebant, equos instruebant, boves et tauros domabant, patres in omnibus pietatis officiis adiuvabant; ante

quemque fallere in sinuosis viarum ambagibus optimo noverant. Ac minime talia meditantes horribili clamore ac vociferatione simultanea praeparatis ad feriendum sagittis ita timore percelluere, ut timore perterriti, antequam sagittis vulnerati, in terram semimortui quandoque ceciderint. Hi ipsi sunt (o grande Societati encomium), qui denuo instanter aliquot Societatis patres appetunt barbarieque abiecta a Societatis Jesu sociis mansuefieri expetunt, ab illis regi ac instrui viam salutis ardenter exposcunt. In hunc finem a medio anno iam a gubernatore harum terrarum totius nimirum

numerant, alii in armentis boum ditiores sunt, sex millia boum, alii viginti millia, alii quinquaginta millia habent, insuper et mulis plurimis equisque pulchris et generosis praedia locupletia reddunt. Nec paene boum aut equorum hic ulla aestimatio, 2 imperialibus tribusve boves et equi emuntur. Ipsi Indi Tarahumari quandoque equam 58 imperiali sponte se abdicant. Hinc continua inter Hispanos et Tarahumares comerciorum vicissitudo, hi equos pro bobus aliaque similia, quae tellus patitur genera pro mercibus commutant. In Guazaparibus omnia chariori sunt pretio universaliter,

Encontra quidquid de Hispanis uni illorum noti est, eadem die tota Tarahumara novit. Adeo magno in carnem vaccinam feruntur amore, ut, si possent lamentabili in metamorphosi saepius se in tauros converterent. Vix a longe spectandus se se offert taurus, ipsi e suis tuguriolis se 80 proripiunt, omnia deferentes accurrunt, voce 81 festiva applaudunt, mactant, excoriant, sanguine taurino se se suasque facies depingunt, ut monstris similes appareant, tum intestina deripiunt 82 et super ignem obiter torrent et sic semi

missionario ex aerario regio 300 imperiales exhibentur Mexici Reverendo Patri, Procuratori provinciae Mexicanae, qui pro illa pecunia res, quas quivis pater petit (ideo et quotannis eidem memoriam transmittunt) coemit et bona cum ocassione in mulis vel curribus usque Paral transmittit, unde post ipsi in suis mulis ad suas missiones adferri curant. Nec desunt in Paral pii zelosique Hispani, qui eleemosynis patres adiuvant. Et haec omnia et plura sunt necessaria, ut indi et praedia conserventur 117 . Quivis enim familiam in domo sua habere debet et eam sustentare. Et, ut

oves ad verum ovile reducendi, hic se mortificandi amplissima et necessaria libertas, flagellandi charitatem exercendi, proximos iuvandi commoditas. Defectus distractionum, periculorum frequentia, amicorum consanguinorumque notorum carentia magnam cum Deo conciliabunt coniunctionem. Nec deest sibi ipsi vacandi copia vel in piorum librorum lectione vel in sanctarum medidationum exercitio. Praeterea, quas Deus immittere 130 solet consolationes, quae gratia vocationis pia suppeditat fomenta, quos zelus apostolicus promovet amores, nudus in ignota vivet contentus arena. Gloriabitur

2.193  Adriaci Heroes, quantae sit vestra Thieni
2.194  Prosperitas, Urbisque salus, et gloria curae,
2.195  Quod vestri videre patres, et sera videbit
2.196  Posteritas: et vos ipsi spectatis amicae
2.197  Praesidium dextrae; vestris nam puppibus ille
2.198  Tutor adest, vestris animis dat robur, et armis
2.199  Thraca premit vestris: cuius non vile tulistis

natura, teste Plinio, [1] Lib. 22. Hist. Nat. cap. 6. confecit: Dum in floribus pinxit remedia, et delicijs auxilia permiscuit ? Sed nec ipsi certus, atque locuples minus indidem responderet gloriae prouentus: nemine dubitaturo nobilissimum, et principem ei locum facultati assignare, quae caeteris omnibus tum efficacius, tum lenius ad felicitatem homines duceret: id nimirum efficiens, vt, quae honesta sunt, ijs etiam videantur

Tranquillitatem nihil aliud demum esse, quám nobilissimum quemdam de Fortunâ, deque; Stultitiâ Rationis triumphum. De Fortunâ quidem, dum illius et dona calcantur, et tela infringuntur: de Stultitiâ verò, dum et grauissimis ipsius Malis aditus obstruitur, et contrarijs ipsi Bonis mens communitur. Hic itaque tam insignis triumphus nostro in opere sex libris describitur; ita distributis officijs, et partibus, vt primi quatuor Fortunae subigendae; qui supersunt duo Stultitiae profligandae rationem exhibeant. Opportuna illi quidem ad victoriam de

supremo, quodque totius Boni, et perfectae Quietis Summam vel vnum complectitur, Deo videlicet Optimo Maximo, desinens. Et hactenus quidem magnificè loqui de Operis materiâ, atque titulo citra inuidiam fas fuit, vt de re minimè nostrâ, et quam non fecimus ipsi, sed duntaxat elegimus. Ad formam quòd attinet, nostri nempe partum laboris; id vnum verecundè pro meo ingenio candidèque profitendum existimo: nihil me studio, nihil diligentiae pepercisse, atque tempori, vt, praeter rerum, quae tractarentur, delectum; tractandi quoque modus et ratio,

nixum radicibus, et Ioue dextro,
1.398  Posse videbantur venti, nunc qualis? Ab alto
1.399  Nonne iacet veteris deiectus culmine sortis?
1.400  Nonne suis miserè implicitum mersumque ruinis
1.401  Ipsi etiam pede securo haud calcare verentur,
1.402  Quos olim nutu vix dignabatur amico?
1.403  Casibus vsque adeo subitis terrena rotantur
1.404  Omnia: cumque hominis fluxum, mortale, caducum
1.405  Sit

doloris,
2.83  Fortuiti quo corda solent percellere casus,
2.84  Non tam luctificâ venientûm ex indole rerum,
2.85  Quàm varijs animi ducendam e sensibus, eque
2.86  Iudicijs, medias quêis res perpendimus ipsi.
2.87  5. Quae nisi vera forent; eadem cur fata sereno
2.88  Altera pars hominum, turbato ast altera vultu
2.89  Exciperent? Audin, quàm tristibus omnia circùm

heros,
2.163  Proteus haud mendax artis, seque illa, vel illa
2.164  In personarum subitò discrimina vertet.
2.165  Haud alijs excusa typis haec omnia credas,
2.166  Quêis homines Natura, homines aut veriùs ipsi
2.167  Se quibus exterrere solent, simulacra Malorum.
2.168  Hinc videas; metues: contempseris ocyùs illinc.
2.169  Spectabant eadem Sophiae duo lumina priscae,
2.170  Abderitanus

3.299  Spargentem subitos augusta per atria luctus,
3.300  Imaque mutantem summis, et fronte reulsas,
3.301  Vixque adeo non cum trepidâ quoque fronte coronas
3.302  Imposito pede calcantem sat vidimus Ipsi
3.303  Fortunam: sunt et nobis feralia, Thebas
3.304  Quae valeant, et quae solari, exempla, Mycenas.
3.305  Testis, qui Geticum, subitus fragor, increpat axem,
3.306  Pulsaque terrifico Byzanti Regia

certiùs omni
3.1014  Constituas, nihil inconsulto Numine magni
3.1015  Rebus in humanis posse, aut contingere parui.
3.1016  Non error, casusque rapit mortalia. Caecum
3.1017  Fortunae numen sceptro donauimus, Ipsi
3.1018  Veriùs heu caeci. Qui condidit omnia, iustis
3.1019  Omnia superamus naturae temperat author
3.1020  Legibus, euentus dubios, inopinaque fata
3.1021  Ad certum per nota sibi compendia finem

4.751  Si fòrs Romuleo veteres e sanguine ciues;
4.752  Vix, puto, diuersae fuerint pars tertia turbae.
4.753  Sed quid opus priuata sequi monumenta? Vetustis
4.754  En etiam effusi turmatim sedibus ipsi
4.755  Externam populi Patriam, penitùsque remotos
4.756  Quaesiuere lares. Italo sic littore magna est
4.757  Graecia: sic Gallos Asiae tenuistis opimo [a]

profundâ
5.293  Nil timeat nudo iuuenis sulcare natatu
5.294  Bosphoreas hyemes: totum licèt horridus Auster
5.295  Suspensum liquidis aduersa natantis in ora
5.296  Montibus impellat mare: formidentque vel ipsi
5.297  (Tam violens decimae circumsilit impetus vndae,
5.298  Tale ciet murmur, sic spumeus aethera lambit)
5.299  Natiuâ immanes scopuli ab radice reuelli.
5.300  Sub pedibus ratio, nusquam timor, omnia

quovis
5.475  Alterius flatu, obtutuque vt possit iniquo,
5.476  Saucius immanis clauae ceu pondere, sterni.
5.477  Num, rogo, vel satis eductum talibus inter
5.478  Postrema haud referas miserorum exempla; vel ipsi
5.479  Haud geminum ponas, adeo cui roboris expers,
5.480  Iunceaque est animi vis, vt percellere nulli
5.481  Non liceat minimae abiectum vel murmure vocis?
5.482  O semper tremebundam! O nullam, tam tenui

credas, alioque numismate cusum?
5.1283  Vnus nempe tibi tu carus? Fallere: cunctis
5.1284  Hunc pariter natura Sui commendat amorem.
5.1285  60. Praeterea, quod priuatim delegimus ipsi
5.1286  Ad famam studij genus, id praestare videtur
5.1287  Omnibus vnum. Hederas laurosque Heliconis alumnus;
5.1288  Rostra, forum, causas Rhetor stupet: Ille superbis
5.1289  Fascibus; Hic saeuo bellorum

proposuit. Neque quisquam obijciat, nonnullos reperiri, aduersi cuiuslibet casùs ignaros. Nam, vt verum id esse admittatur; et tam pauci huiusmodi occurrunt; vt inter prodigia potiùs, quàm exempla, mereantur referri; et, nisi mors matura prospexerit; corruptam ipsi quoque, nemini non paratis in longiori curriculo offensionibus, qua in praesentia superbiunt, felicitatem dolebunt. Probatur id plurium exemplis, quos, prosperrimo diu cursu prouectos, longior vita in extremum miseriarum praeceps deduxit.

Aut cur illius crimen potiùs ducamus, sua tandem resumere; quàm meritum, tandiu vtenda annuisse? Quanquam, etiamsi Fortuna nos iniustè laesisset, repetendo, quae dederat; stultum tamen foret aduersùs ipsam irasci: cum per hanc iracundiam multò maiora nobis ipsi eripiamus Bona, quàm Fortuna vel rapuerit, vel possit attingere: Pacem nimirum, Sapientiam, Virtutem. Hanc esse propriam hominis possessionem: hâc retentâ nihil solidi, suique Boni illi decedere. Relinquenda igitur magno animo Sorti sua munera, et in nostris acquiescendum,

magno animo Sorti sua munera, et in nostris acquiescendum, Stilponis Megarensis, ac Diogenis Cynici exemplo. Solatia Natorum mortem lugentibus. Neque enim ipsi vel suâ causâ deflendi, vel nostrâ. Non suâ, vt qui, moriendo, vitae Mala, ac pericula omnia semel euaserint: quae tanta sunt; vt nos ipsis potiùs miserandos efficiant. Neque itidem nostrâ, ob rationes cum alijs Bonis

indignandum, quòd vel Sapientum quispiam, ob externa nostri corporis vitia, interdum subrideat: cum eiusmodi risus naturae potiùs spontè in oris superficie nascatur; quàm ex altiore iudicio, animique contemptu descendat. Quin et operae pretium fore, si nos ipsi in nostra id genus vitia iocari assuescamus, tum hilaritatis gratiâ; tum locum, et ansam alienae in ea dicacitati erepturi. Denique imbecilli nimiùm esse, leuissimo risu, et futilibus verbis percelli, atque deijci. Cum vir Fortis,

Secundo, quia, si nihil demum est exulare, nisi à natali solo abesse; magna pars hominum sponte sibi exilium consciscit: cum, non modò plurimi à suis procul cunabulis vitae sibi deligant sedem; verùm et populi ipsi, natiuis valere sedibus iussis, in externas procul emigrarint colonias. Tertiò, quia indecorum videtur, in Orbis terrarum vniuersi possessionem creatos vnius certae regionis angustijs Patriam suam definire, reliqua verò spatia omnia pro alienis et ad se se

vicem liberaliùs refert, quàm Deus. Nam mortales Amici non totum Amico suum amorem impendunt; sed eius sibi retinent partem, partem etiam in alia deriuant. At ipsius amor totus, atque integer et indiuisus singulos se amantium complectitur, nihilo minor ad quemlibet eorum perueniens, ac si ipsi tantùm vacaret: adeo ut certo certiùs persuadere sibi quilibet possit, nihil sibi quantamcunque fruentium eâdem sorte Sociorum turbam obstare, quin plenissimè, integerrimèque à Deo ametur. Denique, cum amor omnia faciat communia; qui mortalibus Amicis

etiam Cratia, exiguo freto, a Continenti separatae, proxime adiacent, imo prospectui quodammodo subiciuntur; earumque, et nimirum Curetum, vicinitas cum Poëtae relatione convenit, qui ait:
Hoc Curetes habent, hoc Corybantes opus. imo et ipsi Curetibus attributi superius mores in ipsa Corbavia et Croatia passim ad nostram usque aetatem observabantur. Et quidem Corybantes exigua litterarum mutatione a Crovatorum nuncupatione differunt, qui se (ut diximus) Hrvatos, alii et Horvatos appellant, a Graecis

regionem obtinet. In Carinthia, quae regio Carnis applicatur (eodem Pontifice /Capite 20. et Megiser/ teste) quoties novus Princeps rei publicae gubernationem init, in ipsa functione sermone Schlavonico (sunt enim et ipsi Carinthiani Schlaviae) inclamatur. Sed et Lindevitus Pannoniae Saviae Dux, Carnioliam (inquit Schönleben /Annalium Carnioliae parte 3. ab Anno 820. ad 823./) et Carinthiam, pervasit suaeque adiecit ditioni. Quod ipsum Adelmus /Ad

separant: ob Imperium Orientale et Occidentale, quibus partes aliquo tempore suberant, et Regnum deinde in Croatiam proprie et Serbliam proprie divisum extitit. Caeterum non modo Narentani (ut in sequentibus demonstrabimus) Slava Croataque natio sunt, verum etiam ipsi Bosnii et Serblii. Uti ex supra relata Porphirogeniti sententia satis liquet; Chrobati qui Dalmatiae partes incolunt, a Chrobatis Albis originem ducunt etc. Et Slavis contermini sunt, Serblis, qui Chrobati dicuntur. Idem sentit

nas Hervatski aliti slovinski jezik : id est; nostra Croatica sive Slavonica lingua. Carnioli, nas krajnski inu slovenski jezik; nostra Carniolica et Slavonica lingua; sic caeterae. Quos enim Graeci et Latini Illyrios, ipsi se Slavos et Slovinos nuncupabant. Unde apud nonnullos tota Croatia Slavoniae nomine tenetur; apud nationales etiam Macedonia. Hinc Rogerius, Belam IV. Regem Ungariae a Tattaris pulsum in Slavonia moratum fuisse narrat; quae Croatia

tamen Liburniae Croatos Procopius proprie /De Bello Gothico/ haud Francorum sub potestate fuisse testis est. Primis quippe temporibus, iidem hi nostri Chrobati, /Porphirogenitus ibidem/ qui Illyricum Pannoniamque tenuerunt, habebant et ipsi Principem supremum; qui ad Chrobatiae veteris tantum Principem (id est Francorum Imperatorem) amicitiae ergo, legationem mittebat. Habuit igitur Croatia proprios Principes et Reges, continua procul dubio serie post Ostrivojum; in qua

serie post Ostrivojum; in qua non satis adimpleta, scriptorum defectus causandus est. Terrestres enim /Ioannes Lucius operis citati libro 2. capite 1./ Croatorum res gestae a nullo Latinorum scriptorum traduntur, et a Graecis quaedam exilia. Ipsi autem Crovati, ut armis semper plurimum, ita minimum litteris dediti fuere. sicuti apparet ex Contractu Fratris Gregorii Episcopi Traguriensis cum Communitate loci illius celebrato, recentioribus saeculis, videlicet Anno Domini 1280. in quo ex undecim Canonicis

celebriores ac a Narentae flumine longe remotiores Provincias, Slava sive Croatica gente inhabitatas fuisse, suprarelatis autorum testimoniis comprobavimus: et nunc earum coloniam esse manifesto habetur, Slavo sive Croato idiomate, sibi nativo, loquentem. Sed et ipsi Contravertenti, /Operis citati libro 2. capite 2./ Croati et Narentani utrique Slavi sunt; Slavos que pro Croatis summendos esse, dicit. Ita et Veneti, uti etiam Graeci scriptores Narentanos nunc Slavos nunc Croatos appellant.

non minores molestias, Venetis longe maioribus viribus pollentibus, inferre ausi sunt, coniectari poterunt ea, quae ab auctoribus non traduntur. Ex quibus duo in Lucium animadvertenda sunt. Primum; quod censum a navigantibus extortum dicat; quem tamen ipsi Veneti Scriptores tributum vocant; ut Sabelicus /Libro 2./, Petrus Iustinianus /Libro 1./, Iulius Faroldus /In Annalibus Venetiarum/ et coeteri. Secundum; quod Almisani loca Narentanorum tenuerunt, et

reliqui Romani in orae maritimae oppidis servati, eaque etiamnum tenent, et sunt ista: Rausium, Aspalathum, Tetranguria, Diodara /Ioannes Lucius, De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 1. capite 6./. At sicut Mare Dalmaticum dici non poterat, antequam ipsi Dalmatae mare attigissent, quod diu post Romanorum adventum evenisse constat: neque aliquis ex antiquis auctoribus Dalmatici maris mentionem facit, solus Ptolemaeus aliquas ex Insulis Adriaticis, quas caeteri inter Liburnicas ponunt, Dalmaticas nominavit: sic etiam,

di Trau/ dicere praesumat: quod lingua Romana moderna, o volgare, non piu Italiana che Dalmatina puo dirsi: id a nullo Dalmatarum, sed nec ab Italo linguae et regionis gnaro facile quis audiverit aut legerit. Dalmatae namque ipsi (servato hoc veteri Provinciae Romanorum in Illyrico institutae nomine) licet etiam Ducali Venetorum a Regali Croatorum iurisdictione separati, raro se Dalmatas (taceo Italos aut Romanos) sed Slavos et Croatos proprie, vernaculamque Slavam, Slovinicam, Croaticam,

earum Acquisitores, quo Terrae Gentisque nomine Provinciam occuparunt, eodem etiam cesserunt; videlicet Croatiae. Sic et ab amnis Verbas in Savum confluentia per Pineos montes versus Meridiem procedendo, Croatiae modernae limites non modo antiqui scriptores assignant; verum et Turcae ipsi, ultimi eiusdem Regionis occupatores , iisdem limitibus Croatiam determinant; ut Castrum Regium Jajciae ad Croatiam modernam pertineat. Quod ipsum ex memorati Vladislavi Regis litteris luculenter constat; ubi idem Rex Ioanni Corvino Duci et Bano, Castellanorum de Rakonok,

salus: nam quis comprehenderet umquam,
Angelicae quamvis dotatus acumine mentis,
Tam procul immensa quod cum pietate scientis
Numinis ascendat moles, reperiret ut aequum
Peccati pretium, se submissura quod ipsi
Offenso divina daret persona Tonanti?
Quod veniae inventum summa ut Sapientia vidit,
Amplexa est Pietas statuitque ut 359 ut: aut labe soluta
Immerita adversi

Sunt decora? Humanae faeci famulabitur iste
Spirituum splendor, terraque lutoque coactae
Mortali massae, tenebris tam nobile lumen,
Immeritum aeterni cultus praestabit honorem?
Feminea ipsi homini quoque formidata feremus
Imperia? Et mulier, luteo subiecta marito,
Praeferri aethereis etiam virtutibus audet?
Quod soboli assumpsurae hominem se prona voluntas
Subiciat, non est homini accessura,

Observare rudes populos sua fana latriâ,
Ponere supremae Delubra parentis honori
Debuit invitus: tantae qui regia Matris
Invidit sceptra, augustae servire polorum
Reginae obnixus, nolenti contigit ipsi
Propria Virgineis vulgare opprobria templis
Invisoque suas cultu spectare ruinas.
Aut dicam ignaras gentes potuisse piorum
Spirituum afflatu venturae templa parenti
Condere, sollicitis

Dulcibus, aut musto cerebri deest impote Bacchus.
Plura per hoc montis, liquidam spectantia Thetim
Visuntur castella latus: videt altior artum
Intrantis lymphae plebs Moschenicia guttur;
Sed propior rupes ipsi est Bersecia collo,
Attingens Venetum scabra tellure Leonem.
At medium stat nacta sinum Laurana, fidelis
Arbore spinosus germen cui vestit echinus.
Hanc sequitur tumidas pelagi frangentibus undas

luce
Agmina mirantur taciti et cervicibus altùm
Porrectis, spectare eadem redeunte per orbem
Motibus oppositis sese glomerantia gyro.
His visis trepidare greges, trepidare magistri
Ipsi ovium, donec summa formidine pressis
Pelleret his unus terrorem vocibus Ales:
“Custodes ovium, turbatas ponite mentes!
Laeta fero, totum oblectent quae nuntia Iudam.
Huic promissa olim partu prognata

Seque comis pleno prodebat vertice palma.
Iuncta viae quaedam serae servata bipenni
Arbor erat, longum ramis testantibus aevum,
Lapsa retro multi pariunt quod tempora saecli.
Nulla ipsi par arbor erat, neque dicere possum
Qualis erat, quae sola, sua dum fronde virebat,
Tota fuit species: potuit neque rara videri
Si fuit una, suo semper veneranda triumpho.
Haec etenim (si vera mihi

Inde fuit quod linguarum flammaeque peractis
Prodigiis, haurire dedit prior omnibus illa
Divinos veri latices et fundere plenos
Flaminis accepti rivos, praesentibus orsa
Christicolis: quo fonte ipsi quos spiritus idem
Afflavit, primi lymphas hausere sodales.
Hac authore novae praeconia legis eadem
Iussa tonare die: nati doctrina per omnem
Intonuit Solymam; doctis praeconibus ipsa

Divisa in calathos glomerarunt licia fili.
Atque ea tergeminae cum sufficientia pallae
Stamina torta vident, Charites velamina texunt
Hinc tria; Virgineoque ornant se velleris auro.
Unde ipsi Euphrosynae, Aglaiae, blandaeque Thaliae,
Phryxeae accessit non simplex gratia lanae.
Quanta parens! Cuius filum vitale venustus
Fit Charitum ornatus: quarum caelestis origo
Et decor effulsisse isto de

Molliter acclivi radice extendit aprico
Se Solymam versus spatio, quo stabat avitum
Exanimo cineri et MARIAE pro funere marmor.
Constituunt illo matrem componere saxo
Discipuli patresque ipsi dare colla beatis
Artibus exoptant; quorum tot plena triumphis
Canities, palmis fidei laurisque superba
Tempora, maternum certant producere funus.
Qui mox

certioribus solidioribusque virtutum exemplis affluebat, eo commentitiis Poeticae ornamentis videretur importunior nec satis idonea Musis, quarum omnis splendor in augendo est, tamen inique egissem cum Beatissimo iuvene, nisi ipsi, quem maiorem omni nostra laude noveram, par decus ab eius factis ornatioribus tantummodo quererem, inique mecum ipse, nisi propriae imbecillitatis conscius Apollini meo lumen ab illius factis luculentioribus

quas duco videnda,
115  Inveniar vixisse diu: mora torsit amantem,
116  Et post te visam, quas sol mihi duxit ab ortu,
117  Non luces, sed saecla puta. Sat novimus ipsi,
118  Quod morti placidae siccoque indebita letho
119  Merces tanta foret, quam non aequaret hianti
120  Absumi Lybia totoque arsisse Perillo.

sine fraude nitor! Non pulchrior Eos
306  Sparsit mane rosas, non victis nubibus unquam
307  Purior auricomi subrisit gratia Phoebi.
308  Namque tibi species ipsi laudanda Tonanti
309  In vultus totam dederat difundere matrem
310  Et fecit de prole fidem. Perterrita tantae
311  Prodigio formae, quae Kostkae admorsa

dedit una silendo.
321  Scilicet aspectu fixus dum pendet in uno,
322  Mille trahit varios conspecta a Virgine motus:
323  Nunc rubor illudit malas, modo pallet et ipsi
324  Mollia luteolo pallor notat ora ligustro,
325  Nunc stupet ut cautes, modo ceu de caute refracta
326  Se rumpunt fontes oculis infraque voluti

adest.
51  Quid foret, ut patuit, late discurritur, omnes
52  Non opportuna sedulitate ruunt.
53  Dum properant, turbant alios, turbantur et ipsi
54  Dumque nimis cupiunt velle iuvare, nocent.
55  Ast ego, quem pavidum spissi graveolentia fumi
56  Perculit et thalamo flamma

DOMINI PATIENTIS IMAGO EX ELECTRO EPIGRAMMA 10.
1  En sacra divini servat monumenta doloris
2  Arte laborato succina gutta gelu,
3  En lacrvmas tanto dant ipsi in funere trunci
4  Et tam clara nitens vulnera gemma gemit.
5  Gaure, vide, tristes Domini qui comprimit artus, 5
6  Quam merito in lacrymis sculpitur iste

1.1285  Ast illi factis, non verbis, militi agendum,
1.1286  Respondent: veniatque, vocant, cum toto Oriente:
1.1287  Ornata inveniet portas, sciat, urbe patentes:
1.1288  Ipsi et in alpinis tanta agmina Turcica pratis
1.1289  Excipient, nullo vestiti pectora ferro,
1.1290  Non clypeo, interulis tantùm nudisque lacertis,
1.1291  Armati propriis

perterebrans agitat praecordia pestis.
192  Quicquid deliqui non uno tempore in unam
193  Concrevit speciem, surguntque domestica cordis
194  Jurgia, et in sese se mens mea (facta sibi ipsi
195  Bellum, bellatrix, et belli campus) adurget.
196  Pabula nec desunt mordacibus undique curis:
197  Si Coelum aspicio, timeo fatale tribunal:

pallida bruma virorem
249  Delet, noxque jubar; pugnacibus eripis umbris
250  Immortale Bonum, quod verè est omnia, et omnes
251  Res ruerent Nihili baratrum in penetrale, nisi ipsi
252  Consimiles bonitate forent. Te, perfida, quondam
253  Te cogente, mihi Favor, et pulcherrima Divûm
254  Gratia, vita animi, Coeli pretiumque, decusque

jeziku, objašnjava da se sljedeća tri stiha mogu zamijeniti drugima (
3.93  Dixerat. Assensere omnes. Plausuque secundo
3.93  Ipsa etiam longe Tyrrhenae littora gentis
3.93  Ipsi etiam Siculi montes reboasse feruntur. ) „ako bi se Venecijanci njima uvrijedili.“ Totque inter solus fertur doluisse Timavus,
3.94  Attamen ingentem quamvis concepit, omnem

izpričanoga. I da bi ne bil vnoga druga pokupil za druge, koji me jako jesu prosili, bil bi Ti več kaj to poslal, sed quod aufertur, non differtur. Cechinos, quos mihi dominus frater per reverendissimum dominum novum rectorem mittet, uis litteris involvat et alicui (si non ipsi novo rectori) committat, nam non vellem, ut eos domino reverendissimo avunculo meo Ztipanich daret (sub rosa et arcane Tibi revelo, quare) quia anno superiori, quod aliquibus aliqua miseram et res meas dederim, pessime contentabatur, uti mihi nunciavit per Aloisium Szudinich, et praecipue de

qui relictis antiquitatibus novi quid etiam et elegantis portabis. Reverendissimus m dominus rector Suas accepit longe jucundissimas litteras, ad quas tamen distractus variis respondere non potest, certus tamen sit, quod omnia, quae in litteris ad eum perscripsit, sit ipsi allaturus. Ego per reducem Ligutichium ad dominum fratrem relegaveram unum strophium sericeum, quod tn, uti ex datis ad me auguror, non accepit. Idcirco, si alicubi cum eodem profuga convenerit, ab eo secure strophium

filium, Marinum de Benedictis, Dominicum Facium, Nascimbenum Nascimbenium, Franciscum Serdonatum, Iacobum Flavium Eborensem et alios summos sua quosque aetate viros, qui doctissimis etiam lucubrationibus editis in litteraria republica magnam nominis existimationem consecuti sunt. Neque vero ii ipsi, qui domi semper haeserint, suis tantum civibus noti fuere angustisque patriae finibus nominis claritatem concluserunt, sed plerique eorum ad summam nominis amplitudinem apud exteras quoque nationes pervenerunt studiorumque commercium cum viris ubique gentium clarissimis habuere. Enim vero cum

bibliothecas non instruxerit, sive alia id genus commentaria ad posteritatis memoriam non ediderit, quae praesertim eximios e suis civibus incolisque viros complecterentur. Sola fere urbs nostra non modo caeteris usque adhuc nationibus ignota, sed parum sibi ipsi cognita, fere sine nomine, sine laude, quia sine laudatore fuit. Hinc res civium nostrorum per multa secula bene gestae ex hominum memoria exciderunt, quia nempe scriptores illis laudatoresque defuerunt. At vetus est et ad multos pertinet huiusmodi negligentia, unde poeta merito conquestus

duraturis mandare velint idque tandem praestent, quod nos praestare optavimus. VII. Verum nonnulli, quorum, si uspiam alibi, ingens numerus est Ragusii, qui censoria virga in aliorum scripta temere inquirere et iure suo ac arbitrio, quasi ex sacra tripode pronunciare solent, cum ipsi nec laudanda, nec vituperanda scripserint, nec Aristarchi alicuius censuram vereantur, supervacaneum huiusmodi laborem nostrum censebunt et commentarii huiusce argumentum leve nimis frigidumque. Equidem qui sunt viri isti , submurmurare mihi videntur, et

Aristotelem aegre alium quempiam reponerent; Aquinas et Scotus soli forte ipsis iudicibus theologorum nomen merito referunt, et post Sallustium ac Livium non facile aliquem inter historiographos recenserent adeoque vix alicui ex iis, quos in Bibliothecam hanc intuli, locum ipsi darent. Vana hac opinione infecti sunt multi, hinc est, quod mirantur apud me Ragusinos scriptores aliquo in loco esse eumque me illorum numerum collegisse, qui ad Bibliothecam instruendam satis sit. At certe plurimos ex iis ante me viri clarissimi in bibliothecas suas retulerunt: Sixtus

noverint, judicio clarissimi, de quibus tam magnifice loquor, et doctissimis lucubrationibus sive manu exaratis sive praelo typico mandatis digni, qui ab omni posteritate celebrentur et qui profecto quascunque vel selectissimas bibliothecas, si in eas inferrentur, illustrarent. Et sane si ii ipsi, quos laudavimus, scriptores exteri essent et alterius cuiuscunque nationis, aliquam fortasse ab huiusmodi censoribus gratiam inirent, nullam profecto, quia populares sunt. Etenim in gentis nostrae more positum est, ut non modo lucubrationes et ingenuae cuiusvis facultatis, sed omnium etiam

in vivis fuit, ordo servatus est, neque enim omnium certam novimus aetatem, sed alphabeti ordine servato cuique locum dedimus, quem litterarum ratio postulabat, quae optima id genus series disponendi ratio esse videtur. Sicut auteiri recentiores aliquot scriptores, quos vel ipsi novimus vel patrum, qui proxime nos antecesserunt, memoria floruere, a quibus res eorum gestas accepimus, ita et antiquissimos, quorum nomina in haec commentaria intulimus, si paucos excipias, nemo ante nos laudavit. Mediae aetatis viros, etsi non omnes a

ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque ornamentum; si praeterea favore eundem tuo, ut confido, ac benevolentia fueris prosecutus, et ipsi ad summam laudem nihil deerit, et mihi accidere in hac re optabilius nihil unquam aut gloriosius poterit. Vale. CHRISTOPHORUS STAY

disserendo ad audiendum excitabant homines tum loci tum sermonis jucunditate. Hujusmodi instituto si stetissent ii, qui mox eas disciplinas professi sunt, minus inculta fortasse tandiu ea studia jacuissent: nosti enim, qualem iis speciem plerique quam asperam adhibuerint; et, quasi ea, quae ipsi traderent, per se satis essent ampla atque illustria, nihil minus elaborarint, quam ut eadem non incompte dicerentur: quo pacto liberales animos a discendo averterunt, nedum invitarint, eo, ut opinor, decepti, quod cum solam dicendi venustatem rem esse levissimam putarent, eandem

atque alios illius memoriae complures Philosophiam versibus conscripsisse. An vero putas Pythagoreos tam facile ac tam brevi tempore Philosophiam per omnem Italiam ac eam praecipue Italiae partem, quae Graecia Magna dicta est, divulgaturos fuisse, nisi hunc morem in his tractandis disciplinis ipsi potissimum tenuissent; quos traditum est adjecisse carminibus fides etiam atque cantus? Quae quidem praeclare eorum rationi convenire poterant, quippe qui ab Harmonia et numeris omnia repeterent. Verum horum omnium nulla pene monumenta ob longinquitatem temporum ad nos transmissa sunt. Unius

universitate consideranda atque investiganda Natura? An Experientiam, qua maxime res geri potuit, excoluerunt? At nefas (opinor) putaverunt religiosi homines tentare atque scrutari Naturam; proinde experimentis omnino pepercerunt. In scholis potius detenti sunt, ut causas rerum, quas ignorarent, ipsi fingerent, et disputando ac disserendo Naturae opera intelligerent, quae mehercule, nisi manibus contrectentur atque usurpentur oculis, nunquam cognoscuntur. Accedebat ad haec Unius auctoritas, cui omnium animi obsequebantur. Erat hic velut positus Veri quaerendi finis, ut quae mens unius

claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes

erant ea puncta, effecti. Rotatu particularum circa se ipsas angulos atteri, easque in sphaerularum figuras reduci oportuit: quod vero vacaret inter globos, id particulas attritu excisas replere. Jam duo hinc Elementa rerum suppetunt: Primum, minutiores illae ex attritu angulorum. Partes: Alterum, ipsi Globi. Tertium quoque crassius minusque motui accommodatum debere constare ex eo deducit, quod tria corporum genera in rebus animadvertimus, lucida nempe, pellucida, et opaca. Ubi primi Elementi copia repletis Pilarum intervallis superavit, hanc redundantem in axem, cum in gyrum moveantur,

178  Assimilem nostro, quem tum manus excita sentit:
179  Praedita mollitie quoque vellera, praedita multa
180  Marmora duritie: velut idem sensus inesset
181  Illis, qui nobis, ope quorum cominus ipsi
182  Talia percipimus: quia propter disposituras
183  Rerum multimodas motusque simul variantes
184  Exoritur varius nobis quoque multiplexque
185  Sensus, ut est variis a rebus

sua quisque tibi dant ordine convenienti.

221   Et tamen usque adeo primis haesere tenaces
222  Sensibus haud pauci Sapientum, in rebus ut esse
223  Nil usquam, quod non ipsi sensere, reantur.
224  Quapropter, quoniam nil, praeter corpus et ejus
225  Eventum, sensus possit pertingere nostros;
226  Nullam aliam in rebus, quae non sit corpus et ejus

611  Non illi labor ullus erit facere atque creare;
612  Nam, quaecumque velit, subito facta atque creata
613  Exoriuntur, et e nihilo venientia constant.
614  Nec mora, quod libuit (satis ipsi velle) peractum est.

615   Nec finita potest potremo mens cohibere
616  Summum infinitum: nam, si comprenderet ipsum,
617  Non infinitum Summum foret, ipsave contra

1117  Omnis enim Mundo, quaecumque inopina videtur
1118  Forte tibi res accidere, haud unquam quit oriri,
1119  Rem nisi praecedat sua causa; ideoque necesse est
1120  Nil temere exoriatur, et intereat; licet ipsi
1121  Nec quod principium quimus novisse sit ortus,
1122  Nec quae discidium pariat res, dissolüatque.

1123   Illud in his iterumque tibi est iterumque

790  Luciferam nobis partem,quae candida Phoebum
791  Aspicit; ast ejus quantum decedit ab orbe,
792  In speciem tanto majori lumine crescit:
793  Namque minutatim partem, quam possumus ipsi
794  Aspicere, ad Solis convertit lampada, lucem
795  Unde haurit; donec pleno bene lumine fulsit;
796  Ut facit, igniferum cum Solem adversa tuetur
797  Exoriensque cadentem, et

1092  Terra etenim Solique et caelo stantibus astris
1093  Occurrit motu, quo circumlata per orbem
1094  Semper ab occasu sese convertit in ortum.
1095  Idcirco, quoniam celerem non possumus ipsi,
1096  Qui simul abripimur cum Terrae corpore magno,
1097  Percipere ipsius motum, videatur, oportet,
1098  Turbine praecipiti caelum in contraria volvi
1099  Cum signis cum Sole

multiplicesve.
1224  Quo minus est mirum, quod motus inesse videri
1225  Possit, uti dico, tam magno in corpore Terrae.
1226  Verum, quidquid id est, fieri num posse negabunt
1227  Ipsi, quae metuunt, quoniam sunt magna, fateri?
1228  Debent ante quidem, quae non comprendere possunt,
1229  Non facere haec eadem quoque posse ostendere Numen.
1230  Tenuibus, o nimium rebus longeque

1493  Excrevit paulo convexior in regione,
1494  A geminis compressa polis; fors planior illic
1495  Est, et longa polo contra procurrit utroque.
1496  Multis quod multi suadent rationibus: ipsi
1497  Partem, dum ambiguo certatur marte. feramur
1498  In neutram, donec ventura id detegat aetas.
1499  Nec fore jam longum speramus, denique nobis
1500  Ut quamvis magno haec

1585  Quam freta tentantem prius usque impervia puppis
1586  Transtulit Argolica de terra ad Colchidos oras,
1587  Deinde viae pretium referentem velleris aurum:
1588  Majus opus nuper tentatum audivimus ipsi,
1589  Tanto majus opus, quantum nostra aequora vincit
1590  Oceani pelagus, tanto praeclarius, ingens
1591  Quantum America suis cum regnis omnibus atque
1592  Omni auro pretium

Ducere sic certam rerum vestigia mentem
915  Parva queunt etiam, capit quo praemia Veri
916  Dulcia, jucundo nec non quaesita labore:
917  Oblectant animos ipsi nam saepe labores,
918  Scilicet et magno quaedam insudare voluptas
919  Est operi: quin in condendis versibus ipsis,
920  Quamvis multa mihi multo sint verba labore

1480  Adde quod acclini bombycum fila catena
1481  Si demittantur tenui pendentia nodo,
1482  In terram haec recta non coget vergere pondus,
1483  Sed paulum nova vis infusa attollet, et ipsi
1484  Diriget, undanti constent ut recta catenae:
1485  Si tamen interea propiore ciebis ab illa
1486  Scintillas digito, subito prolapsa redibunt
1487  Pondere subjectam recta

1608  Quo vertunt se cumque, nova undique et undique mira
1609  Objiciantur, et humanae quae denique nunquam
1610  Inciderint menti, nisi cum per somnia ludit.
1611  Ergo in Natura spectatum admittimur ipsi,
1612  Idque agere, ut taciti servemus singula, oportet,
1613  Docta suas peragat Ratio tum denique partes.
1614  Nimirum bene, si praeeat Natura, sequemur.
1615  Quod superest, opus

lethi;
1984  Proin vigilare magis nummos super, inque cubare
1985  Assuescunt, nulli fidentes, suspiciosi.
1986  Namque ut divitias certabant conduplicare
1987  Per fas atque nefas, ipsi et praeponere honesto,
1988  Sic Homines alios rentur quoque quaerere tantum,
1989  Ut fiant dites, nec, qua ratione, morari.
1990  Adde, quod haec inter fortunae munera saepe

tecta
2022  Plus libuit; nam vix feras tulit Hesperus umbras,
2023  Illo correpti Agricolae lucemque laboremque
2024  Efflant per noctem, neque mentem somnia turbant.
2025  Dulcius ipsi etiam dapibus satiantur inemtis,
2026  Quam Reges, nunquam esse fames quos ulla coëgit;
2027  Namque famem, ut placeant, epulas condire necesse est.
2028  Denique divitiis sine magnis plurima possunt

45  Ut tibi saltem aliqua possim ratione placere.
46  Quare age multarum, quae restant, percipe rerum
47  Naturam et vires, et qua ratione gerantur
48  Plurima, quae coram fieri quoque cernimus ipsi
49  Persaepe, et prima Naturae in fronte locantur.
50  Hoc genus est Unda atque Aër et mobilis ignis
51  Caeteraque, ex illis quae pendent, conque sequuntur.
52  Scilicet haec

exhalant hic prope fumos,
570  Et Solis radii reflexi protinus imas
571  Aëris exagitant partes, atque undique motu
572  Impellunt perturbato, geminantque calorem.
573  Quin ipsi hac possunt motus ratione vapores
574  Progigni; siquidem divulsas aequore partes,
575  Aequore vel terris ita magnus concitat aestus,
576  Aëris subito

975  Africus involvens nigrantibus aethera nimbis;
976  Aër quandoquidem leviorque et rarior aestu est.
977  Non tempestates tamen his praescire futuras
978  A causis dabitur, non omnes novimus ipsi
979  Praeterea, quae se immiscentes omnia turbent
980  Indicia, et certos nullo nos tempore reddant.
981  Scandit item calamum, sitienti desuper ore
982  Cum trahis, unda levis,

ora
540  Nam si conveniant et partes partibus omnes,
541  Pro, quam incerta forent confusis omnia formis!
542  Ergo ut dissimiles sumus, inquam, extrinsecus ipsi,
543  Quare dissimiles pariter non sumus et intra?
544  Non sit dissimile in nobis ut multa, palatum?
545  Transfer id ad Sensus alios quoque, transfer ad ipsos,
546  Quos reliquis

1609  Suspicimus, licet inter eos immania caeli
1610  Sint spatia: at, mediis quia corpora nulla videntur
1611  Interjecta locis, aeque distare tuemur.
1612  His tamen atque aliis, quas dehinc clarabimus ipsi,
1613  Permultis, genus hoc, opus est rationibus addas
1614  Mentis opinatus quosdam, deducta per usus
1615  Quae longos teneris jamdudum in rebus ab annis,
1616  Rebus in his,

usque necesse est.
64  Nonne vides suavi pariter pariterque potenti
65  Quam regat imperio Naturam providus Auctor?
66  Scilicet impellit nos in Bona nostra, nec ipsi
67  Ulla reluctandi nobis concessa facultas:
68  Non minus at suavi rapimur ratione, suumque
69  Impulsum sequimur cupide nimis atque volentes:
70  Ac velut, ex alto lapidem cum

primae fulgorem denique lucis,
222  Si libeat Vulgo, nec longo tempore perdunt.
223  Scilicet arbitrio populi surguntque caduntque
224  Et non re constant sed nomine; fingimus illos
225  Ipsi, et propterea quia fingimus, esse putamus.
226  Ergo cum propriae naturam lucis Honores
227  Non habeant, subito venerandum ut reddere possint,
228  Qui potiatur, et hunc possint formare beatum;

626  Divertat cursu siccis distractus arenis.
627  Illi opus est omnes mentisque animique referri
628  Vires, atque alia in nobis quae est cumque potestas;
629  Quandoquidem quae sunt ea nostra, recepimus ipsi
630  Propterea a summo cunctorum Auctore bonorum.
631  Protinus aeternae summus quoque postulat Ordo
632  Legis, uti simili nobis quos esse videmus
633  Mortales alios natura,

sint, quae placeant, delectent, conveniantque:
669  Ut nihil est, oculis aliud quod cernere possis,
670  Splendida quam radiis quae fulgent corpora lucis.
671  Propterea in summum, summeque quod allicit, ipsi
672  Cum ferimur Numen; ne protinus ipse rearis
673  Ejus Amorem ad nos ad commoda nostra referri,
674  Verum in id ardenti mentis contendere nisu
675  Scilicet extra nos raptos

694  Cuncta movens Auctor (siquidem nos excitat ista
695  Servandum ad corpus suavi ratione, neque illis
696  Propterea jungi, sibi qui debetur, amore
697  Nos voluit rebus) jucundo protinus ipsi
698  Illecti sensu, quidquid juvat, ilicet ipsis
699  Acceptum rebus referendum hoc omne putamus.
700  Nam quia non operam sentimus saepe juvantem
701  Numinis in nobis, sed circum

800  Suppliciorum omni penitus terrore metuque
801  Sublato, mentes agitaret cura Nocentum,
802  Ut nequeant placidam et pacatam degere vitam?
803  Est quiddam in nobis, quo nos cognoscimur ipsi
804  Teste velut, prave quod agentes increpat usque,
805  Laudat et innocuos contra culpaque carentes.
806  Semper proinde Bonis hinc gaudia suppeditantur;
807  Opprimit at contra

1179  Aspera magnanimo fert pectore duraque rerum.
1180  Quin et Justitiae quoque eodem e stipite Virtus
1181  Tollitur: hanc idem quoniam rigat ardor Amoris,
1182  Quo summo servire Bono contendit, et ipsi
1183  Omnia propterea, cui scilicet omnia debet,
1184  Auctori reddit. Propagine surgit eadem
1185  Denique discernens usu Prudentia recto,
1186  In summum nobis quod Finem prosit,

1552  Uberiora scatent: quapropter pulchrius atque
1553  Splendidius multo est plus a Virtute levandis
1554  Auxilii miseris, quam plena promere ab arca.
1555  Non nobis Homines, verum mage nascimur ipsi
1556  In commune bonum, possimus mutua ut inter
1557  Nos prodesse; velut sunt nostro in corpore membra,
1558  Quodlibet intentum vitandam ad Totius omnem
1559  Perniciem, atque

velut in praevisa, coacto
1715  Undique praesidio munire, animumque parare.
1716  Non est praeterea Virtus, praeseferat ejus
1717  Quantumvis speciem, et Virtutis imagine fallat,
1718  Ipsi sponte sibi diram consciscere mortem.
1719  Scilicet Insanis hoc saepe ignavia suadet.
1720  Fortem tune putes, cui non tolerare potestas
1721  Rerum et fortunae et jacturam denique honoris

1828  Impatiensque morae verum irrequietaque coeco
1829  Impete corripitur praeceps, et praevenit ipsam,
1830  Quae regat et doceat, Mentem; haec erroris origo.
1831  Hoc genus est, ipsi bona cum praesentia longe
1832  Praeferimus, sint falsa licet sint tenuia, rebus,
1833  Quas procul a nobis avectas cernimus, atque
1834  Sero venturis quas

est rami, nempe comitis Georgii, cujus descendentes et haeredes Antonius, Joannes Nepomucenus et Christophorus, a morte genitoris sui adhuc indivisi in commune possident. In comitatu Crisiensi dominium Moszlavina sive Montem Claudium, ubi arcem insignem Georgius quadriangularem in medietate ipsi; dominium Kuzminecz juris Makariani a defuncto Georgio aquisitum per assumpta passiva debita Makarianorum; bona Negovecz, ubi insignia aedificia per tumultuantes 1755. cremata. In Varasdinensi dominium Czeszarvar in medietate et ad hoc appertinentia plura bona a summalistis exsoluta, ut

Pepelko, hominem inquietem et naturali quadam passione a Braniughio aversum et eundem viis omnibus persequentem, benevolem exhibuit animum, adimplens illud: diligite inimicos vestros et benefacite his, qui oderunt vos. Ipsum primum omnium fecit archidiaconum Chasmensem, prima sui promotione ipsi domus portae superiori vicinas ad dextram manum contulit, postea Kemlekatum et Goricensatum dedit. Beneficiis tamen nunquam placare hominem potuit. Ut autem eundem reduceret, aversum tantisper ab eo animum simulabat post violentias a Pepelko factas; sed cum nec his proficeret, rursus

ut pro pagis illis cameralis administratio Sclavonica Zagrabiensi episcopo quotannis fl. rh. 716 cg 40 deponeret, ac si ipsa pagos illos sub arenda teneret, licet per principem Cordona possiderentur. Quoad reliqua autem sub poena perpetui silentii intra annum proposita ipsi uberior jurium edoctio, quod ipse et praestitit. Quamvis tota vita consumptis ad has Sclavonicas res, amplius 20 milibus impetrare nequiverit, ut per cameram assumerentur, non alia de causa, quam quod donatarii in primis officiis fuerint, ut baro Prandau vicepraeses camerae, Caraffa

quae religiosis occurrebant, plerumque sumptus fecit ipse aut ad illos succurrit. Quis universa referat, dicant ipsa religiosorum in episcopatu Zagrabiensi domicilia, an aliquod sit, cujus pater non fuisset, in quo munificus non fuisset, et quae mihi singillatim referre est impossibile, ipsi referant. Ego tamen, tanquam oculatus testis ac fere dispensator, charitatis illius, quam in omnes exercuit temporibus belli et pestis, debeo reminisci. Erant sub illo durissima tempora, videlicet belli, famis et pestis, qua occasione ingens illius eluxit charitas. Profecto famelicis

etiam ex historicis discenda relinquo. Hic in Croatia praefuit armadae toti Josephus Eszterhazius banus, qui exitum belli praevidens, ut dicimus, pure defensive se habuit. Arcem Buzin obsederat, sed obsidionem solvit. Turcae quoque Zrinium obsederant, sed nescio unde factum, obsidionem ipsi solverunt. Neque quidquam de reliquo isthic actum, praeter spolia utrinque facta et depopulationes domuum. Banialucam princeps Hildburghausen infeliciter obsederat, et universum fere, quem habebat, exercitum amisit. Ex parte Carolostadiensium Deposczi laudes et a Carolo praemia fuit

satis, quis ad Zagrabiensem sedem foret promovendus, et destinaretur Georgius Klimo, episcopus tum Noviensis ac consiliarius ad cancellariam Hungaricam; Franciscus Koller primo banum disposuit, ut Croatarum aliquis promoveretur, tum ipsos Croatiae ablegatos ad diaetam, ut hoc a bano peterent, quod ipsi et fecerunt. Cumque Adamus Patachich fuisset a Klobusiczkio projectatus aut Wolffgangus Kukuljevich, ob metum utriusque, propter doctrinam, ac quod offendisset uterque 1749. et postea occasione congregationum deos Croatiae, signanter protonotarium ac Magdich, horum praecibus apud banum hi sunt

regi obligatum potius locumtenentem esse conveniat, | nec regni exigeret commodum, cum locumtenens banalis pro nutu ejusdem amoveri posset, consequenter multis respectibus gubernare deberet status et ordines. 4to. Quod status ipsi in anno 1709. per municipalem articulum locumtenentias abrogarint, et ex diaetalibus appareret articulis in regnis illis continuam bani requiri praesentiam, proinde ea per locumtenentes administrari non posse, nisi rex ipse locumtenentes constituat, ad quem indubie legum interpretatio

već je na drugom listu prešao odmah na pg. 14. 3. Comitatus Veröcensis ac Poseganus rationes cassae suae pro annis 1745. et 1746. statibus praesentarunt. Has Naisich et Busanius nec videre, minus recipere voluerunt, metuentes ne per hoc arcanum illud cassae regni quod ipsi ignorabant perdatur. Hinc postquam fati comitatus, recipere exhibitas rationes Croatiae status nolle experti sunt, has ad consilium locumtenentiale miserunt. Quo facto, quamvis fati comitatus occasione restitutionis et erectionis sui bano et regno fuissent subjecti et pro corpore

praediales.) 1mo. Quod suprascripta privilegia nec clara essent nec in suo vigore, cum in iis omnes subditi, coloni videlicet etiam, a contributione eximantur, et tamen jam eam ab olim (nescitur quomodo) pendant. 2do. Quod praediales ipsi contributioni obnoxii ex protocollo regni eruerentur, et aliquando eam quod solverint, cum articulus extaret, eos cessantibus regni necessitatibus a contributione eximi, usque ad necessitates regni graves aliquas. Quae in praesenti tanquam | principis

| arestet? in vincula ponat? processum faciat? 5to. Ratione gravissimi oneris ad regnum eatenus redundantis, quoniam talem canonicum, ut bellare contra christianos principes impotentem semper alius supplere debebit, et consequenter ipsi perpetua pax et domi stertitatio aliis aeternum onus imponendum iri. Haec scriptis satis fuse repraesentabant. Verbis autem addebant incommoda multa inde secutura et quod haec mens non nisi duorum aut trium Zagrabiae canonicorum esset.

ut in loco Dubicza, a clero obtento, reparato, sine omni errore hactenus laudabiliter administrato, permaneat. Profecto si dominis ablegatis salus patriae bonumque publicum in corde sunt, ut capaciores pro regendis banderiis (quae tamen, ut per canonicos regantur, insistunt) efficiantur canonici, ipsi supplicare deberent, ut Dubiczae excolantur per illius uti hactenus administrationem. Ad 3. Qvamvis Leopoldus reliquorum confiniorum administrationem regno concrediderit, Dubiczae tamen nullam facit mentionem, quin ecclesiae illam esse Zagrabiensis innuit. Uti apparebit ex ipso Leopoldino

Petrinja a jurisdictione generalatus Varasdinensis avelleretur, praecipue cum generalis Marquiere superiore anno unam militarem compagniam in loco erexisset, Joanni Habianecz talem cum commando attribuendo. Interea cum Franciscus Kussevich auditor generalis confiniorum fuisset resolutus, resoluto ipsi ex cassa regni annuo 300 fl. salario, instructio tam pro constituendo confiniorum commissario, quam futuro in locum domini Kussevich cassae regni exactori est ellaborata. Huic quidem, anteriori instructione partim modificata, partim confirmata additum: 1. Birsagia

ad finem urgeret duo, primum an expediat certa pro incertis relinquere. Nunc stabilitas Dubiczae certa est, emolumenta ejusdem incerta, immo cum regnum quotannis 900 fl. dare obligaretur, nunc autem arendasset omnia Dubiczae emolumenta 150 fl. indubium est: quod urgebunt ipsi, ut capitulum emolumenta accipiat et suum canonicum exolvat, quod capitulum spondebat hactenus. 2. Si resignaverint: amissio Dubiczae certa, proventus illi incerti; | aggravia quae metuebant, incerta. Et si eam visum non fuerit conservare, postea resignare

eaque facta dispositio, ut secundum mandatum regium sistere sese possint Petovii in campo 2000 virorum, ibique militaris tyrocinii praebere cum commendatione specimen. Eum in finem constituta Viennae per banum tessera, pro suprascriptis vestes jam consutae Vienna ductae sunt, officiales sibi ipsi prospicere debeant, quamvis et alii omnes aquisitas vestes solvere debuerint, ut inferius dicetur. Ne autem rudes prorsus comparerent Petovium, pro die 20. Maji suprascripta duo milia virorum, una cum destinatis officialibus, Zagrabiam se sistere debuerunt, ubi diebus decem in campo civitatis

se exhibuit erga episcopum proprium, quoniam quinto primum die ad salutandum episcopum duos ex magistratu miserunt, qui repraehensi fuere. Et occasione processionis theophoricae dum parochus episcopum invitare meditaretur, offensi fuerunt arbitrando, contra senatorum dignitatem futurum, si ipsi baldachinum deferent. Quare festo corporis Christi episcopus in Franciscanorum ecclesia religiosis ordines contulit et processio pluvia fuit impedita. (Campamentum Petoviense. Kleffeld colonellus Costanicensis.) Interea ut in

religione schismaticus per bimestre in aresto mansit, quod collectis iniquis testibus contra affinem propriam, mulierem probam, et catholice mortuam, effecisset, ut propter insimulatum | infanticidium ex damnato concubito innocens capite plecteretur. Quae moriendo ipsi christiane condonavit, et innocentiam suam divino testimonio probabat. Cujus oratione commoti testes fassi sunt, se inique et precio testes fuisse, quin mulier rea publice crimen suum confessa est, quod delicti ipsa rea fuisset, infans suus et ab illa occisus et fraudulente mortuae aedibus

(Contumacia Lupoglavensium.) Episcopales homines Transcolapiani et Ivanich tam dicam regno quam et labores definitos publicos renuunt, et Lupoglavenses per erectionem cserdakae et vigilias sese ad resistendum praeparant. Attamen neque ipsi hoc anno quidquam moverunt, neque contra eosdem ulla fuit missa executio, quin facultates suas conscribere permiserunt. (Tumultus et rebellio confiniaristicorum in banalibus confiniis.) Sub Junii initium confiniarii in banalibus ita dictis

quin aliquem vel laederent vel verberarent. Solique laitinantio Ignatio Greguroczi equus casu ab insolenti quodam valacho occisus schlopo est. Hinc officiales ad praesidia sese recepere, regiminis nempe Kostanicensis Kostaniczam, Glinani Glinam, ibidemque constanter permanserunt, vigilias ipsi instar gregariorum agendo, obeundoque ad compositionem usque tumultus. Confiniarii autem ad campum penes Komogovinam sese congregarunt, per dies octo ibi permanentes, tum data sponsaque fide, inde casas | repetierunt proprias, hac tamen per expressum lege, ut

tumultuasse, sed in fidelitate permanere. tum de hujus ipsorum facti ratione interrogati et verbotenus et scripto reposuerunt sequentia. 1mo. Sese ad hoc faciendum necessitates plane fuisse. Quoniam cum suos ad regiam Majestatem superiori anno misissent oratores, ipsi non solum auditi non fuerunt, sed comprehensi Zagrabiam remissi in vinculis hodiedum in iisdem manerent securiores de morte ac vita. Hinc cum per nuncios auditi non fuissent, debuisse eos hanc accipere viam, ut hac mediante audiantur. Caeterum nihil ipsos regii servitii negligere,

expositio. Cumque dominus baro canonicus Adamus Patachich sermone longissimo ipsis reposuisset, plurimum regulationis utilitatem commendando, et ab ipsorum punctis uti numero 10., 9., 8., 7., plane praescidisset, ad alia autem brevibus reposuisset nomine locumtenentis, quidam Zriniensis ipsi haec reposuit: Es ecclesiasticus verbaque plurima protulisti, sed meris verbis noveris nos amplius non lactari . Hinc cum a comite locumtenente ipsis mandaretur, ut Komogoviensem congressum dissolvant, officiales suos priores ad compagnias recipiant. Theodorum Khiug, cui praestabant

plecti debuissent, si colonellus Kleffeld eos non adjuvisset, ac expositi defectus comprobati fuissent. 2do. Quod residua, quae mareschallus resolvere non posset, Suae Majestati et ipse sit relaturus, commendaturus et ablegatus eorum Viennam submittendos indulturus, ipsi autem e converso officiales militares ad eorum compagnias admissuri recepturique eisque obedituri, fidelitatem Suae Majestati denuo juraturi, quae et effective praestiterunt. Adeoque sub finem Septembris miles totus dissolutus est, a Sua Majestate solutus provisusque.

ita et effective consedit, sed post biduum dissoluta, nil plane operata est. (Viae reparantur.) Viarum reparatio continuata, Transcolapianis non comparentibus nec adursis, ne tumultuantibus sese conjungendi habeant occasionem, ad quod ipsi parati quoque fuerunt, sed eventum confiniaristicorum observabant, clam tamen cum iis tractabant et ad congregationes mittebant Komogovinam. (Accomodatio quoad Moscheniczam inter episcopum et capitulum.) Vetus intra capitulum et episcopum

Quae cum terminate anno hoc non fuisset, anno sequenti referetur. Indicia pro 13. Novembris Zagrabiae congregatio, effective etiam fuit celebrata sub praesidio domini comitis locumtenentis, prorogataque ad 29. Novembris. In qua relatio ablegatorum diaetae facta, ipsi diaetales promulgati articuli, cum militaribus satis superque actum, tum causa tumultus, tum vel maxime cassae dividendae, et cum secus esse nequivisset, domino Ladislao Kiraly constituto perceptori regiminum 40 numerata milia, et ab ipso officiales | exsoluti.

pro me ac pro Patachich adlaborans, hinc ipse rem hanc suis cogitationibus adaugens pluribus ex capitulo communicavit et | clam inimicus effectus, meque etiam Klobusiczkio odiosum et vicissim illum mihi viis omnibus studebat reddere. Sed viri observata astutia sibi ipsi plurimum nocuit. Sciendum 3. Naturali quadam aversione alieno a me esse animo (nec Deum testor superosque, eccur? scire vel fingere possum ipse) dominum majorem praepositum Sigismundum Sinersperg et dominum canonicum Nicolaum Magdich, qui a teneris, dum puer adhuc fuissem, me modo omni semper

censens errorum quasi suorum fuisse suppletivum. | Sciendum 5. Sub Klobusiczkio totius ferre status regulationem intercessisse, praecipue militaris, uti ex superioribus patet. Et cum ille quandoque locutus fuisset pro regiorum mandatorum executione, in fine ipsi omnia attributa fuere, uti praedialium submissio dicationi etc., ut superius notatum. Et cum idem tanquam exter, horum notitiam habuisse non supponeretur, ad me omnia derivabantur. Sed omniscie Deus, qui noscis omnia, scis, me occasione illa neque Zagrabiae sed Viennae fuisse, nec

factam fuisse. Immo dum Viennae existens factam intellexissem Suae Majestati oblationem, epistolas detinuisse, semperque fuisse contrarium. Cumque advenienti Viennam Klobusiczkio et a me detentas litteras apperuissem et fusissimo scripto repraesentassem, hanc oblationem nec esse expedientem ipsi nec clero, quin neque fieri potuisse, idem episcopus cum canonico Kukuljevich sese mihi opposuerunt, objicientes me non esse doctiorem toto capitulo, atque ob illam repraesentationem diminutam multum episcopi gratiam sensi, praecipue quod ad dominum consiliarium Klimo ac patrem

Vanossi accessissem rogando, ut ab opinione illa episcopum avocarent. Quod ab ipsis factum, sed ille capituli opinionem subtexebat, confirmante Kukuljevichio. De quibus testari potest etiam dominus episcopus Klimo, et testatus est coram ablegatis capituli ad diaetam dominis Putz et Chegetek, uti ipsi mihi retulerunt. Attamen quamvis res ita sit, ego culpor feriorque. Idem quoque episcopus, cum majores a capitulo summas accepisset mutuas, licet ego neque vel numum levaverim, vel dandum proposuerim, sed canonicus Knkuljevich semper, attamen istud quoque ad me referebant. Sciendum 6. Quod

pati nec videre poterant, nec mortuo Braniugio vel pro episcopatu candidarunt. Hinc catervatim ad eundem Szlanyam, Varasdinum profecti sunt, milies mille maledicta odia in me proferentes, quae nec omnia scio nec reffere alia possum, nisi quae vel ab ipsis audivi, vel ab aliis, quibus ipsi revelarunt. Videlicet 1. me omnium causam esse a Klobusiczkio factorum, 2. arcem a me spoliatam esse, ex eo, quod res meas ex eadem abduxerim et millii modios 100 a me a praefecto episcopali emptos, 3. me Klobusiczkium actualiter protegere, 4. me plura contra episcopum locutum fuisse,

odium publicum cum assecuratione, quod toto vitae suae tempore nec minimam mei sit habiturus reflexionem. Measque de adepto episcopatu congratulatorias unus retulit et quod vehementer dolebam, legendas offerebat omnibus cum mei prostitutione et risu. ac si nescio quaepiam vel postulassem. Immo hi ipsi aucupatores gratiae, ut a me extorquerent quaepiam, ab electo episcopo redeuntes plurima coram me evomebant, sed quod referent, nihil obtinebant. Quin dum rem similem ipse secretarius Paxi attentasset mecumque in horto obambulans meo colloqueretur, me confiteor lamentante, quod aeterna mei ab

in consistorio acta loqui observassem, consangvineis meis nescio quae metuentibus, tandem staffetaliter universa Suae Majestati, comiti cancellario, domino consiliario baroni Patachich, archiepiscopo Colocensi, significavi, contradictionis tenorem iisdem submittendo, ac etiam eandem scripto ipsi domino electo episcopo exhibendo cum hac prolocutione: Cum notum vulgo foret etiam, me heri actui capitulari contradixisse, indubie illustrissimae et reverendissimae dominationi vestrae quoque innotuit, qualiter autem quibusve rationibus hanc contradictionem posuerim, sequenti, quod peto

fere ad annum 1668. saltem in Zagrabiensi ecclesia religiosissime observabatur, in qua beneficiorum ecclesiasticorum vel ipse rex collator fuerat vel is, cui a rege per distinctam regiae gratiae medio cancellariae super jure patronatus expeditionem indulgebatur. Hinc saepe Croatiae bani, saepe ipsi Zagrabienses episcopi, quandoque archiepiscopi Colocenses, frequentissime aulae regiae cancellarii, quin sub Mathia rege Joannes Vitezius, qua episcopus Varadiensis, jure patronatus vacantium in ecclesia Zagrabiensi beneficiorum de gratia et collatione juris principis gaudebat, prouti haec non

effecturus foret apud episcopum, ut proxima occasione me promoveat. Quem in finem comes banus, cancellarius et consiliarius Koller episcopo scripserunt, ut occasione proxima me promoveret. At episcopus rem hanc in pessimam partem accepit, putans has a me petitas fuisse commendatorias, quin mini ipsi banus scripsit, ut ab hac re supersederem, quod viis aliis iste neglectus mihi bonificandus veniret. Comes autem cancellarius, uti et baro Patachich, scripserunt iterum, ut archiepiscopum urgerem ad rem hanc a Sua Majestate urgendam. Quod ipsum cum copia litterarum eidem archiepiscopo

qui me non nossent solabatur. Et a patre meo omnipotenti Deo per domesticos affligebar, ab exteris protegebar. Alia autem domesticae persecutionis non fuit ratio, quam invidia, odium, suspiciones, respectus, ut ex hoc ultimo monstro amici obligatique me fugere, aversari, inimicari cogerentur. Ipsi quoque juncti sangvine ad hoc impellebantur, ut fusissima scribere oporteret, lamentari de multis, sed domine Deus dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Unum tamen ex amicis laudare audeo, qui potius gratia carere episcopi se velle respondit eidem, quam ex

generalem vicarium celebrabantur, confessariorum petitis in consistorio consiliis ac dispensationibus. | Singulariora fuere in matrimoniis convalidandis, non solum ob impedimenta criminis etc. sed etiam clandestinitatis. Quidam vicario generali ipsi confessus est. (Casus singularis.) Specialis autem casus fuerat cujusdam presbytheri ex Stiria advenientis, qui patri societatis Jesu Petro Pertold accidit, et per 10 dies continuo confitebatur. Iste fassus est, se praeter morbum...

composito et compilato, edicto. Militares jurisdictionem episcopalem non agnoscentes, in praesidiis suis a supremo regiorum exercituum capellano, patre lgnatio Kampmiller, jam sub jubilaei finem, ut domi illud absolvant, obtinuerunt. Sed cum 60 visitandam capellam eorum ordinasset, plerumque ipsi etiam Zagrabiam comparebant, paucis eorum exceptis. Gregarii autem plerumque omnes, licet tardius et non ad ordinatam sibi diem, causa campamenti domi habiti ac tumultus superius descripti in banalibus confiniis. Deo quoque agendae gratiae, quod cum Insulani Zagrabiam ivissent, Dravique

supra vexilla varia, cum litteris P. C. C. P. T. Sed neque vel publica novalia hujus phaenomenon meminerunt, vel accidisse illud, quamvis per meos amicos et communicantes Lipsienses indagassem comperi. Quare ad anniles fabulas merito rejiciendum, tanto fortius, quod, in litteris ipsi Paulini variassent, neque quomodo visae explicassent. Immo nunc Cracoviae visum dicebant, nunc in Lituania. Aeque fabulosum phaenomenon aliud, quod inferiori Sclavoniae tribuebatur, licet Sclavonia de hoc nil sciret, visum nempe in aere, integrum fuisse exercitum et in vestitu Germanico, ac

Neque, si legatis Croatiae adjungeretur unus nomine inferioris Sclavoniae partium, ipse sufficeret. Esse porro intra Croatiae comitatus eam differentiam a Sclavonicis, quod hi singilative suas haberent congregationes Hungaricorum instar, Croatici una convenirent, et unum corpus constituerent. Ipsi destituerentur perceptoribus, sed unus foret perceptor omnium, quem exactorem regni vocarent, nec esset cassa comitatuum, sed regni in Croatia. Eapropter addi non posse unum horum Sclavoniae comitatuum nomine, sed vel cassam horum relinquendam attribuendamque cassae regni Croatiae, vel e

unionem exequi ipse non potuit, sed successori exequendam permisit. Porro superioris civitatis argumenta ad unionem impediendam fuere sequentia. 1. Sigillum distinctum ipseque magistratus. 2. Usus antiquitas. 3. Terrae vineaeque ipsorum, quas civitas inferior suspiraret, quarum communi habendo usu ipsi deteriorabuntur. 4. Privilegia pleraque superiori civitati distinctim elargita, quae hac ratione successivis saltem temporibus invigorosa reddentur, quae et effective produxerant. Pro uniendis autem his civitatibus erant 1. tot jam diaetales articuli ac consequenter leges publicae. 2. Ipsarum

eidem palam intra omnes tam adstantes officiales quam et concurrentes illi respondit: curet sua ecclesiastica, ad militaria se non immittat, quia asinus est. Ex quo dicto juratum in Kleffeldium episcopi odium, satisfactionem ex eodem a generali petiit. Kleffeldius autem caesari et reginae ac ipsi quoque bano rationem sui dicti perscripsit, demonstrans, illam se episcopo praestitisse reverentiam, quae eidem ex militari regulamento debebatur; quam autem is vel in sua habuit idea vel praetendebat, nec scivisse, neque fecisse, nec facere fuisse obligatum. Res igitur silentio transiit.

et bullis papalibus inserto quatuor milium annuorum ad cassam parochorum subsidio eliberandum. Quod tamen non obtinuit, nec evenit. Bona item Sztraseman a consiliario bellico Weber pro 12 milibus fl. emit, sine donatione, statutione aliisque legalibus requisitis, dicens talium ipsi necessitatem non esse. Donatione postea accepit. (Petazzii projectum ad pacem habendum cum politico statu.) Agebatur de ducenda linea separante statum militarem a politico pro pace et tranquillitate semel habenda, et hoc

fundamenta, nunquam dimisit. Postquam in eadem societate studia absolvisset, totum se apostolicae vitae dedit, annisque integris 24 eodem et constanti semper spiritu et ferventissimo zelo animarum saluti per missiones, ut vocant, Szegedianas dedit navavitque operam, fructu plane centesimo et ipsi Deo cognito. Peragrabat autem dioecesim hanc Zagrabiensem totam iteratis vicibus docens, praedicans, absolvens, et exemplo vitae suae vivificans et praedicata confirmans. Nec hujus dioecesis contentus finibus per Hungariam totam, ut nationem Illyricam continentem, signanter Jaurinensem,

quam plurimos, peccatores infinitos prope. Sane confitendum est, magnam illam, quae erat in plebe, ruditatem, ut nec ea, quae salutis erant et de necessitate, medii scirent prouti et praecepti, a viro hoc sublatam esse, parochos exemplo ejus ad praedicandum evangelium excitatos et doctos, nam illi ipsi, qui suo instituto adversabantur, docere, praedicare soli contendebant, prius enim major oeconomiae quam animarum cura fuerat. Munditiem etiam et nitorem per rurales parochias procuravit, fructum denique maximum ubique attulit, ut vere virum Dei et apostolum eum fuisse indubium sit. Fuit autem

sine sui historia jam tot saeculis manserit. 3. Quod | episcopus libros non patiatur. 4. Quod hoc sit alios canonicos prostituere velle, et memet ipsum extollere, quod ego unus sim ex capitulo qui scribam. 5. Quod saecularibus arcana panderentur ecclesiae, immo ipsi principi. Et licet ego tanta haec argumenta diluissem, in vota tamen praepositi itum responsumque, capitulum non indigere doctis sed oeconomis, doctos ecclesiae et reipublicae perniciem esse, Lutherum ex doctrina factum haereticum, respublicas per doctos eversas, mihique non aliud quam

Sessionum habendam nullatenus esse considerationem, quia 1. constitutivum sessionis opus diaetale esset, et quia hactenus nunquam haec quaestio decisa fuisset, ne palatinalibus donationibus praejudicetur, a rustici ne revelatione tanta et tam delicata pendebit quaestio? Et si domini terrestres ipsi ignorent, quid integra sit sessio? quid media? etc., quo fundamento colonus dicere poterit, integram aut mediam incolit sessionem? Milleque talia prudenter objiciebat et proponebat pericula, quae ex hoc puncto, nobilibus et dominiis obvenire possent, praecipue urbariorum

et Petkovich immo et praesidem, comitem Patachich, diurnum nunquam habituros promisit, quod tantam confusionem eidem causaverint. Ira fecit eum multa fari et arcaniora prodere, quod ipse quartus sit, penes quos regnum staret, sitque missus pro gubernatore et regula omnium, et scire me debere ac ipsi comiti Patachich, si volo, dicere, in manu ipsius et praemissorum suorum magnates omniaque stare | et nos ita agere debere, ut illi volunt. Ipsos prostravisse clerum, magnatem baronem Patachich, quod iisdem saepius respondisset, exturbasse ab officiis,

propositae a conscriptoribus.) Primis illico Januarii mensis diebus, nempe 2. Januarii, regni, ut vocamus, congregatio Zagrabiae est habita. Lecta promulgataque mandata plura regia, ac inter caetera illud, quo conscriptionis methodus a principe probabatur. Et quia conscriptores ipsi difficultates plures scripto proposuissent, uti: an ignobiles cum nobilibus uxorati et jure uxoreo bona possidentes conscribi debeant? an item in possessionibus nobilium unius sessionis degentes et olim nobilibus succedentes, quamvis ipsi nobiles non essent sed notorie rustici, qualium

methodus a principe probabatur. Et quia conscriptores ipsi difficultates plures scripto proposuissent, uti: an ignobiles cum nobilibus uxorati et jure uxoreo bona possidentes conscribi debeant? an item in possessionibus nobilium unius sessionis degentes et olim nobilibus succedentes, quamvis ipsi nobiles non essent sed notorie rustici, qualium elenchum a se comperti produxerunt etc. Quoad modum item, uti quoad occultatores animalium, qua ratione providendum? Pluraque talia. Demum ut descriptioni provideatur operis. Ac tandem verbo, postquam relationem scripto fecissent,

lubitu suorumque spargamentorum confirmatione, quod volebant. Conscriptores non auditi, hinc opus de se obscurum nec intellectum. Quare modus ille protonotarii et Raffaii ac Busanii observatus, uti probari a prudentioribus non potuit, sic magnas causavit animorum abalienationes. Viderunt enim illi ipsi, quorum non intererat, quam sibi arrogarent potentiam, hominesque nosse coeperunt, et magnates praecipue, dum 1. non auditis conscriptoribus pro lubitu suo comitem Patachich, canonicum Kercselich, vicecomitem Petkovich mercede, prius sive anno superiore attributa et definita, privarunt. |

cadavera amplius quindecim diebus jacuerunt intra tumultuantes. Capitaneus Habianecz vitam annulo redemit et Schaider duobus milibus, quos ei debebat Liubojevich. Ab eodem accidit haec strages 23. Januarii in Szeverin, schismatico episcopo praesente, ac anathema in suae sectae homines faciente, si ipsi occidant officiales, romano autem catholicos, tanquam sibi non subjectos, se impedire non posse, quod vellent facerent, ipse attamen, absoluta visaque strage, biduo post Kostaniczam est profectus. (Dilapsi ultro citroque officiales.) Primi

retulerunt. II. Officiales dispersos reciperent ac iisdem parerent. III. In praesidiis servarent vigilias et suis Majestatibus fidelitatem- jurarent. Quibus factis, oratores suos Viennam mitterent. Praestitere haec singula et dispersos officiales quaesiverunt ipsi et conduxerunt, pro suo interim beneplacito iisdem parentes. Vigilias reassumpserunt in praesidiis, et jurata coram Beck Majestatibus fidelitate, oratores post eum Viennam ablegarunt. Beckius ob ista ad dignitatem generalis vigiliarum magistri elevatus est.- Liubojevich orator praecipuus

et Mikassinovich agebatur, victor fit, ab ore suo habens populum, Mikassinovich, qui et causam tumultus in generalem Carolostadiensem Petazzi derivare ob zelum religionis nimium studebat. 3tio. Quod mirêre, tumultuantem antea plebem sic ad mandata sua habuit, ut ipsi intra se reos proderent, accusarent, caperent, Kanisam ducerent, immo parens filium, et filius patri talismodi obsequium praestaret. Qua re meruit multum Mikassinovich, quod res sine ullis aulae sumptibus, sine contractione majoris militiae accomodata sit. Sed et populus bonus dictus

repetitis adeo schismaticorum tumultibus sint intra eos tales, qui motus eorum observent, videant. Quid enim, si unam omnes intentionem haberent, uti sub Leopoldo imperatore acciderat? Et si nil obest reipublicae et principis servitio, quod intra catholicos haeretici maneant in Hungaria, quin et ipsi schismatici, item intra haereticos in Anglia Imperio, catholici, quid servitio obesse poterit principis, si uniti intra non unitos sive schismaticos commorentur? Et utinam praetensio haec ejiciendorum unitorum servitio magis non obesset principis. Proinde 3tio

quia is pro patribus piarum scholarum vocatis causa instruendorum schismaticorum ad commissionem institit, suos iis Caproncenses fundos spondendo, prouti et omnem interea provisionem, quod tamen non est executus, uti et notorium esset et patres Piaristae apud me sunt lamentati,- et aulae indubie ipsi, cum nulla ratione schismaticis data sit, verum fors plane cum scitu Romani pontificis patribus Piaristis, ut hac ratione suo obviaretur modo et schismaticis, qui rebelliones ob eum locum fieri dicebant, et reflexionibus Palkovichii demum et reginae fors scrupulis.

mense Capronczam duo venere Piaristae. Mareschallus Neuperg non evocavit amplius Palkovichium, verum per litteras eidem significavit, Majestatem suam velle, ut Marcha Piaristis resignetur, quare veniret ipse illamque tanquam sub generalatus et consilii bellici jurisdictione patribus consignaret. Ipsi vero futurum cambium. Ille, acceptis his litteris, ad episcopum primo Zagrabiensem, a quibus olim donata unitis fuerat, ob voces, quod sub generalatus et consilii bellici jurisdictione esset ,- sed iste nil se de his scire velle reposuit,- ergo ad cancellarium Viennam recurrit, a quo

imponi, atque sub eodem titulo et praetextu majus etiam quid imponi posse, ut potius supersit quam desit in tali necessitate pecunia. Ac quia in substantia ad excipiendam reginam res haec esset, ut major haberi possit pecunia, neminem eximi debere judicabat, adeoque ut officiales ipsi a tenutis suis atque terris aeque pendant, stabilitum est. Quia porro Mihaljevich, Mikassinovich, Liubojevich aliique schismaticorum in generalatu possessionati bene fuissent computu deducti, prodiit, per 300 fl. е ditioribus allaturos, е minus habentibus per 80, adeoque majores

ut ad se veniant. Convenere itaque, ut suprafatus knezius mihi retulit, et ab eo postularunt consilia. Et quia primo illo congressu 12 tantum venissent, reposuit: se capitaneum esse et generalis jussa exsequi debere, illos knezios, quos nationis privilegia tueri oporteret. Consequenter viderent ipsi, an semet rusticos sive contribuentes efficere possint. Neque se respondere posse alliud, quam ut Szeverinum eant Se cum tota sentire natione et nationalem esse, in exiguis, sicut nec tota esset natio, sic nec se intra exiguos esse nisi capitaneum. Intellexerunt knezii, plures comparere

ab aufugientibus ex Gradecz episcopi hominibus primae factionis nefanda delata sunt, ab adveniente comite Joanne Patachich ultro confirmata. Mirum et incredibile, quae Zagrabiae rerum facies et confusio. Metus ubique, res suas singuli intra muros civitatis regiae abscondere satagebant, ipsi plane capitulares. In capitulo praecluditur aditus cuique et nobilibus praecipue. Cum autem in canonicorum educillis defectus esset, admittendos conclusum per avaros ob educilla rusticos, nobiles a nemine canonicorum suscipiendos. In civitate educta ad forum quaedam tormenta, quae risum

praecipue. Cum autem in canonicorum educillis defectus esset, admittendos conclusum per avaros ob educilla rusticos, nobiles a nemine canonicorum suscipiendos. In civitate educta ad forum quaedam tormenta, quae risum intelligentibus faciebant. Scholae per dies aliquot neglectae, immo Jesuitae ipsi ob metum dimissi fuerant, et rector collegii Zagrabiensis, pater Joannes Galliuff cum litteralibus documentis et aere collegii in Stiriam abiverat. Pluraque talia risum moventia facta sunt. Nobilitas, prout cuique vicinior extitit aliqua civitatum, in easdem se recipiebat rusque negligebat,

sese absconderent, quidam fugerent, vociferarentur plerique. Tandem illi, qui extra arcem erant, videntes nil esse, causam signorum illorum ex arce continuo editorum sciscitari inceperunt, et dum iterum hi, cur explosum fuerit, ab his foraneis quaererent, post confusionem magnam fabulam se ludere ipsi viderunt. Consederunt igitur in Biszag pacifice et sine periculo metuque alio quam imaginario, qui augebatur, quod Crisium submissus Hranilovich non rediret, suspicarenturque aut interfectum aut a Valachis detentum Crisii. Haec dum cum 2. geruntur factione, prima illa Kussichii vel sponte

factionem in Nagy Attak et Podravanam. In Biskupecz ad Varasdinum concitantur.) Varasdinum Zagoriana atque ex Varasdinensi campo sese receperat nobilitas. Quo etiam protonotarius Adamus Naisich Konschinâ concessit. Comes Josephus Draskovich generalis his in circumstantiis civitati ipsi praefuit, singulique ab ejus pendebant dispositionibus. Ruinata civitatis moenia reparari fecit et quarta illa supramemorata factione in pago Nagy Attak intellecta, collecta qua potuit suorum ex Bukovecz et comitis palatini Ludovici de Batthyan ex Ludbreg manu ad sistendum properavit ignem,

praefectum, dominum Gerlechich. (Zagrabiae iterum lis pro depulsis depraedatis.) Interim pellebantur continuo depraedata per Zagrabiam animalia. Eratque in quibusdam rei hujus damnatio, in aliis, qui avariores erant, invidia, quod et ipsi participes facti non fuerint. Praetendebaturque, in divisione illa locumtenentis, episcopi, Busani fieri debuisse rationem. Hinc qui passuales a Raffajo non habuissent, aut vicebani esse animalia, probare non poterant, talia ab his accipiebantur nec spoliatis restituebantur, sed apud fabrum

satis vicebani expeditio non potuit, quamvis murmurassent privatim ob praedas factas singuli et potissimum post rectoris Jesuitarum instantiam auditam. Vicebanus pater patriae et eliberator conservatorque ejusdem non solum agnitus, sed plane tam bano in sui commendationem scriptum est quam et ipsi Augustissimae per cancellariam, nulla Draskovichii facta mentione. Ut autem securitati patriae consuleretur, per Zagoriam aliasque regni partes distributi fuere confiniarii cum officialibus. Locumtenenti, tanquam in medio confiniorum et regni oportuno loco, sedes residentiae bona Jesuitarum

omnium consilia, si quid in commune bonum esset. Ageretur etiam de dica et impositionibus, vel mittendis oratoribus ad principem, diaetam, aut similia. Item instructio talibus ibi elaboraretur et daretur. Verbo quidquid publicum, ut publici est, occurreret. Statuum vota audirentur, et generales ipsi ad talia vocandi censerentur. (Difficultates contra gubernii formam.) Duae graviores difficultates contra gubernium occurrunt. Prima, cuinam dicasterio subordinari hoc gubernium deberet. Si enim cancellariae Hungaricae subjectum non fuerit,

talia vocandi censerentur. (Difficultates contra gubernii formam.) Duae graviores difficultates contra gubernium occurrunt. Prima, cuinam dicasterio subordinari hoc gubernium deberet. Si enim cancellariae Hungaricae subjectum non fuerit, dicent ipsi Hungari facile, partes has a sacra corona avelli. Si autem eidem subjiciatur, consilio bellico res minus grata evadet. 2da. Quae et unde gubernialibus salaria? Utraque difficultas cum unice a Majestatis Suae oraculo pendeat, ideo clementissimae resolutioni substernitur regiae.

7mo. (Capitulum Zagrabiense Althamio summas credit quinque a cento. Favet Althamius capitulo.) Capitulum, quod nulli antea magnatum nobilium fecit, quantumvis ab horum antenatis fundationes majores acceperit, hoc anno 1755. et Althamio ipsi 60 fl. milia dedit mutuo erga quinque a cento interusurii, taliterque primus Althamius fuit, qui sub hoc interesse summas accepit capituli. Item totius insulae Murakösz decimarum arenda pro fl. Rh. annuis mille facta eidem comiti est. Utrique rei ego in capite cum

interesse sex a cento non promittat. Prudenter et bene acclamatum a pluribus. Malenich, qui Dubicza venerat uti novae factionis director futurus (quae infra describetur), svasit rem totam tenendam silentio, ne, si patriotae resciant Althamio, has summas datas erga interesse quinque a cento, idem ipsi praetendant; Paxio replicante supra memoratam suam astutiam: gratiam uni datam, alium praetendere non posse; Malenichio subdente: Quid si exsolvant? Resius: Unde diabolorum accipient pecunias. Tum prior: Imperatorem cuivis, qui vult, dare quinque a cento, semet

terrestrium excessu, uti Veröcensis scribebat commissio, igitur causa illa et huc tracta, commissionis Zagrabiensis praeside et Bohemo illo caeterisque coassessoribus eo minus falsificare denunciationes praemissorum volentibus, quod opinionem hanc in aula jam canonizatam viderent, et quod ipsi hic in patria, uti superius descripsi, de quorundam sibi illatis injuriis lamentarentur et quosdam crudelitatis accusarent, taliterque et seipsos et caeteros reos effecissent. Demum commissio Zagrabiensis in confirmanda hac opinione studium omne posuit, dum de his indagavit, neque, ut in tanto

credi reducendum hunc ob tam frequentes tumultus generalatum, facile ad credendum ista inducti ob bani Caroli Batthyan in aula potentiam et gratiam, haec omnimode praecavebant, ut praefatus Stephanus | Domjanich, fratris mei necem, in Szeverin ipsi allatam, mihi suis litteris significando, expiscari a me conatus sit, num metus foret reductionis generalatus, ac ut me felicius ad suas induceret correspondentias, semet ista metuere ac opinari scriberet. Cui quia ego nil respondissem, rem eandem sub alio praetextu quaerit. Ipseque sub medium

ipsorum indulgeri ipsis ab apostolica posse principe, seque eo fine fuisse in Szeverin, et promisisse Liubojevichium, convertendos iri omnes, si princeps iisdem indulgeat. Intelligens ego, Domjanichium in Szeverin fuisse, ut me ab homine expediam, svasi eidem, ut rem hanc Jesuitis conferat, quia ipsi aulae forent confessarii, et ipsorum medio peroptime talismodi reginae proponerentur. Ipsi insuper qua theologi videre possent, num iste sit conversionis eorundem finis et motivum sufficiens. Abiit ergo ad Jesuitas Domjanichius, prouti mihi pater Wenrtle et alii Jesuitae

promisisse Liubojevichium, convertendos iri omnes, si princeps iisdem indulgeat. Intelligens ego, Domjanichium in Szeverin fuisse, ut me ab homine expediam, svasi eidem, ut rem hanc Jesuitis conferat, quia ipsi aulae forent confessarii, et ipsorum medio peroptime talismodi reginae proponerentur. Ipsi insuper qua theologi videre possent, num iste sit conversionis eorundem finis et motivum sufficiens. Abiit ergo ad Jesuitas Domjanichius, prouti mihi pater Wenrtle et alii Jesuitae retulerunt, seseque sub commissione hac via defendit, quod nempe studio fidei et

aulae motus apparuit sive ad providendum praesidiis, ne tumultuantes eadem occupent pulveresque pyrios cum caetera re tormentaria tollant, sive consulendum generali aliisque officialibus, sed res tota dissimulata est. II. Promisisse Beckium ipsis omnia, et privilegiorum ad litteram, ac prouti ipsi vellent, executionem, modo officiales recipiant, quos et post Beckii adventum receperunt. Plurimaque talia.- Certum est, Liubojevichium cum reliquis ultra mensem sese in Szeverin in perlustratione privilegiorum Rascianae gentis detinuisse et pro Viennensi ablegatione praeparasse, ac sub ipso

reductione, quantumvis minus rustici a sessionibus solverent quam antea, ob sessionum attamen longe majori numero ex conscriptione evenientem auctionem et pro se domini terrestres alodialia aquisiverunt et sufficientes obtinuere pro futuro laboratores, nec in terrestrali damnificati sunt, ut ipsi plane remaneant contenti, neque subditi conqueri possint, quia ad speciem alleviati. Haec quidem in moderna providentia. Sed si quantum regium ad sessiones has novas impositum fuerit? Quid eveniet, ventura docebunt tempora. (Tumultus V.

vicepraesidem resolutum esse, atque hunc et gratia apud Suas Majestates pollere et Petazzio affectum non esse, credens, sub novo hoc quoad titulum vicepraeside, quoad rem consilii bellici gubernatore, reformanda fore omnia, ut Neuperghii aucuparetur gratias, cepit eidem et caesari ac reginae ipsi defectus generalatus Carolostadiensis proponere, et, quae corrigenda essent, scripto exhibuit, Petazzium excusando, quod exiguo hoc, quo in generalatu esset, tempore neque his mederi valuerit, sed neque potis esset ob mandatum caesaris, ut antecessoris sui generalis Scherzzer inhaereat

casu, plerosque audivi dicere: Quem mareschallus et banus Batthyani tot annis noscere non potuit, hunc Italus generalis Petazzi ante annum efluxum praecipitavit. Et qui dominabatur mareschallo, generali vigiliarum praefecto subjici debuit, nec hunc sufficiens regere, qui bano, Sclavoniae regno ac ipsi fere aulae leges dare praesumpserat. Pluraque, ut fieri assolet, talia. Observandum attamen, ad dejiciendum gratia aulae Kleffeldium contulisse Serbellonium | plurimum in illa sua Posoniensi commissione. Serbellonium autem amantem procumque fuisse domicellae

praeside, at se Althamium praeelegisse, quae omnia summae erant benevolentiae indicia. Post ista tandem, cum me ego primum clementiae regiae devovissem, reposuit iterum: nisi Batthyan mihi dixisset, quod sub infami processu sit, certus sit, quod jam promulgatus fuisset; cum autem scirem, episcopum ipsi esse inimicum, volo, ut processus iste terminetur, et si annis plane quinque decurrat, praeposituram non conferam, quoadusque terminatus non fuerit. Actis pro hac clementia gratiis, et me clementiae regiae ac protectioni devovens, in manus osculo abivi. Et cum ex aula recederem,

divertenti canonico Josepho Galliuff nescio quae dixerit, iste autem canonicus, episcopo adulari volens et de ejus participare gratiis, quemadmodum etiam ideo archidiaconus Kemlek factus fuisset, retulit, reginam male erga religionem Christianam affectam esse, adeoque favere schismaticis, ut, si ipsi cathedralem quoque basilicam cuperent, hanc eisdem extradaret. Rem hanc episcopus Viennam submiserit scripseritque, quia postea sub mandato episcopali, de quo infra et sequenti anno, idem parochus non ad puritatem sed conscientiae suae turpitudinem de hoc, quin confrontari mecum permissus sit,

ob conciones ac nullum hactenus praestitum in dioecesi servitium. Quo ei promisso existente, respondet rescribitque commendatoribus, se esse pronissimum ad exsequendas eorundem voluntates, et, quia capitulo postulatio competeret, neque in lites cum fratribus suis descendere vellet, dignarentur ipsi cum capitulo agere, ut Gerlechichium postulent atque caeteris candidatis adjungant, ipse quod illum illico resoluturus sit; hinc etiam in hujus suae voluntatis et promptitudinis signum unam pro eodem Gerlechich canonicatus vacantiam servare detinereque quod velit, quoadusque postulatio

undecimam diei adveni, neque enim antea ob lutum aliasque incommoditates pertingere valui. A prandiis comparui non sine judicum tristitia, qui, adventu meo consternati, nihil minus quam hunc adventum praestolabantur. Jamque Malenich confecerat ex contumacia sententiam, ut, quia ego comparuissem et ipsi mecum exesse deberent, ignoraverint omnes, quid factu opus. Hinc Rees sub praetextu quorundam Malenichio dicendorum eundem avocat doceturque ab eodem, ut in crastinum rejiceretur, quod Paxi non sine difficultate adscripsit. Quia porro ex assessoribus duo supra memorati decessissent, eorundem

Circa annum 1746. Mathias Markovich, comitis Georgii Erdoedy bonorum Sclavonicorum praefectus, diruta illa veteri arce, novam quadriangularem e fundamentis erigere incepit pro suo tantum comite. Qua occasione plebs, ad comitem Georgium spectans, laboratoribus et impensis admodum gravari coepit. Ipsi enim et fundamenta fodere et implere antiquas fossas collesque planare debebant; insuper fornaces latericias facere, conducere, prouti etiam calcineas pro impensis murariorum contribuere, verbo funditus non solum arcem amplam, sed etiam accessoria aedificia omnia cum alodio, horto, granariis

familiam divisa non forent, sed jam collectas congregatasque decimas sic dividerent, ut comes Georgius medietatem acciperet, alia medietas intra Ludovicum et Ladislaum comites divideretur, porro medietas hominum comitis Georgii ob labores praeinsinuatos vix aliquid laboraret, officiales dominales ipsi eatenus murmurabant inferrique injuriam dicebant. Mortuo Markovichio ejusque successore Molnar, postquam Josephus Raffay directionem bonorum Erdoedianorum, partis nempe Georgii, cum plenipotentia accepisset, ad contestandum suum erga comitem Georgium studium, merendum item apud eundem

similibus | agendum circumstantiis, consultat. Adinventum per nos conclusumque est, ut, tacentibus officialibus, exprimerentur homines Montis Claudii taliterque conscripti sunt, in formate per nos populo, ut aquiescerent, quod, qualis ipsi sint populus, cum controversum intra eos et officiales esset, pendeat ab ipsis eorundem comitibus determinatio. Hac re quietati quidem et conscripti sunt. Quia vero, adstantibus praesentibusque officialibus, gravissimas suas injurias et gravamina lamentando coram nobis conscriptoribus

obedientiam et Raffajanarum regulationum acceptationem eos non moverunt, quin ad majorem inobedientiam. Consultationes occultas et privatas a plebe sibi impositas impositiones, quin qualiter occasione conscriptionis ad occultandas facultates suas subinstructi per officiales fuerint, homines ipsi prodebant et pandebant. Profecto vecturas, triturationem aliaque hoc jam authumuo deprecati sunt. Porro occasione tumultus confiniariorum in sua contumacia plebs Montis Claudii est confirmata, atque, uti ferebat rumor et ego fide digne audivi, occisis jam officialibus in Szeverin, eo

eo suos miserat deputatos, ut viderent, num ad confinia trahi possint, ibidemque lamentati sunt de oppressione officialium. Accedere quoque dicebantur ad Mihaljevich et Mikassinovich, quod mihi attamen compertum non est. Occasione autem rusticani tumultus, cum profugissent officiales, arcem ipsi tutati sunt, nec quidpiam eam laeserunt. Pastores nihilominus gregum dominalium revocarunt ad aedes suas, atque in apertam inobedientiam semet posuerunt, quamvis nec laeserint quempiam nec ullum damnum intulerint. De his omnibus occultum voluere officiales non tam causa populi quam

eam laeserunt. Pastores nihilominus gregum dominalium revocarunt ad aedes suas, atque in apertam inobedientiam semet posuerunt, quamvis nec laeserint quempiam nec ullum damnum intulerint. De his omnibus occultum voluere officiales non tam causa populi quam suimet ipsius, ne videlicet ipsi accusarentur. At notitiam quamdam videtur habuisse aula, sive ex cujuspiam denunciatione, sive demum subditorum horum lamentis, sive tandem ex conscriptionis praetenso gravamine. Comes equidem Altham in sua instructione habuit, ut de his subditis inquireret et indagaret. Quod et praestitit,

indicati, expost vero uberius quoque investigati istiusmodi excessus et praegravia pro justo et aequo correcta, et tum dominis terrestribus norma, qualiter subditos suos tractare, quidve ab his exigere debeant, cum et subditorum praestanda et obligationes verbo praeseripta et declarata fuerunt. Ipsi etiam domini terrestres, se cunctis per attactam commissionem nostram eatenus dispositis promptissimum morem gerere velle, firmiter spoponderunt. Pro ratione nihilominus ac per id plena securitas et exacta cunctorum per eandem commissionem verbo modo praevio praescriptorum et ordinatorum

ecclesiae peti posset. Papa е contra hanc in disponendis gubernandisque ecclesiis arrogatam autoritatem nullam esse dicebat, petebatque hanc sibi probare jure. Eoque res ad apparentiam ibat, ut bellum intra Venetos et Romam futurum praedicaretur, quod nihilominus non evenit. Principes tamen ipsi Europae ad conciliandos hos apparentes inimicos suum offerebant studium. Resque ad mortem papae Benedicti, 1758. secutam, ita sine bello emansit. Ultima quaestio, quae intra Austriam et Venetos fuit, erat de viis ipsis publicis, quas Austriae subjectus

ob Hetruriam et portum Livorno ad imperatorem spectantem. 6to. Ob foedus illud cum Algerinis. 7mo. Quod hac ratione et per limites positos omnis Venetorum praetensio mortificata sit, haeque remansae pro Austria partes haereditariae jam sine controversia effectae. Profecto haec ipsi Itali Viennae depraedicabant, ut ipse noscam plures, qui ob similem garulitatem pensione annua remunerati sunt. Ex tanta aulae Viennensis felicitate matrimonium illud inter archiducem Petrum Leopoldum et ducis Mutinensis filii filiam meditati proponentes et effectuantes cum attributa totius

ministerii Viennensis maximum studium visitationem hanc impedire. Proinde primo viarum objiciebatur incommoditas, et superiore anno 1754. cursores inspectoresque missi, qui ad ministrorum vota et sic ducti sunt per subalternos, ut impossibilitatem depingerent et viderent. Et hanc ipsi ad ministrorum vota Viennae repraesentarunt. Sane notorium hic omnibus est, postquam inspectores illi aulici ex Carolostadiensibus partibus Zagrabiam appulissent, per Busan, uti anno superiori notatum, Zagrabia per Bosakovinam Crisium ducti sunt, inde Ludbregiuum per devia et montes,

dum aeque convictorum Georgii Petkovich et Nicolai Matlekovich non meminit, ideo autem non meminerat, quod prior judicia illa homicidiorum per Rauch subscripta commissioni exhibuisset, posterior confrontari in commissione voluerit cum Rauch et Raffay de demandata per eos depraedatione, quam ipsi negabant, Matlekovich autem eorum scripturis et acceptis ordinibus, demum confrontatione sustinuit. Interim hoc ipsum Viennae observatum his duobus postremis profuit suntque a sua convictione absoluti, prioribus nocuit, eandemque persolvere debuerunt et persolverunt, ut fol. 355.

hinc vocati nec comparuerunt, nisi ad sacellum sancti Georgii dictum, a quo medio judlium Kesser, ad eos accedentis, vocati erant. Sed illi regulationem ipsis Vienna missam nomine privilegiorum rogabant. Ad quae judex incaute dixit: venisse ipsis omnino privilegia, at quae vix placebunt. Hoc ipsi magis praetendere coeperunt, neque ad arcem voluerunt petere. Hoc viso dominus Raffay ex Monte Claudio, rusticos loci tumultuasse, ex loco denunciavit, et quod agerent conventicula, cum testimonio domini Kesser. (Agit contra

descriptam judicio delegato dabat. Sic actum fuit cum prima Lukauszkii repraesentatione, sic et cum replica ad Raffajanam responsionem exhibita. Krajachich porro Viennae commorans medio Bisztriczeji et comitis Altham reginae quam plurima suggerebat et vel minimos defectus notos fecit, ut gravis ipsi regiae cancellariae, gravior comiti bano effectus fuerit, eundemque Vienna amotum, quin banus plane inarestatum voluerit, at protegebatur a regia Majestate per comitem Altham. (Montis Claudii homines Viennam iterum suos mittunt

Croatae obtinuerunt, sic provide dirigente hoc bano, ut populum conservârit, ditiorem fecerit et suo principi carum effecerit. 2do. In illis tot tantisque necessitatibus regnum hoc nec pecuniariis subsidiis nec aliis extradandis militibus onerari passus est, quam quos ipsi status submiserunt, vix ad 3000 hominum ascendentes una cum confiniariis. 3tio. Ad testandum summi principis affectum erga Croatas, anno 1748. reduces officiales omnes et singulos, quin et gregarios ipsos remunerari procuraverit. Et alios quoque |

et verbis et litteris assecuratus de promotione ad generalatum, immo 1750. fine eo Petovium evocatus, post resignatum ob bani respectum hujusque assecurationes Glinanum suum, cujus colonellus erat, regimen, post hujus locumtenenti actuali factam collationem illusus sit privatimque vixerit, quam et ipsi locumtenenti, a quo ab officio commissarii confiniorum, adeoque annuo 700 fl. stipendio amotus est, ut Raffay ei succedere valeat. Quare minus gratum Batthyaniis legatum minusque partium Batthyaniarum studiosum in toto regno reperire non poterant, magis quoque Raffajo, Busanio ac

jussu commissarii statim erat vel corrigendum vel comparandum. Sacrificio missae circa horam 11mam absoluto tria dietim in arce explodebantur mortaria et tympanitriba circumivit cum tympano arcem, commissario interea subsedente, atque homines Montis Claudii ad comparendum citante. Ipsi vero in monticulo capellae sancti Georgii quasi in castris ad ignes plures sedebant pacifici, nullam vel commissario vel alteri molestiam adferentes. Transeuntibus et viatoribus famulabantur, si forte aut animalium deficerent vires in educendo ad monticulum curru aut in lacuna

est testatus), etiam disseminando, apud se tantorum esse litteras et documenta. Quidam vero Sunecz, item Lukinich, necnon praepositi majoris venator, obequitatores fuere per domus ditiorum et potentiorum praedialium, libertinorum ac rusticorum, qui suis modis insinuarent, eccur contribuerent, cum ipsi veri indubitatique forent nobiles, ac de talium armalibus rescire hi instigatores vellent. Postquam ad has accipiendas resolvebantur incauti, necessum fuit ad Jurjevichium accedere, habita penes se litteralia documenta (ad genealogiam videlicet comprobandam) exhibere praetextu eo, ut videat,

conservatione fuisse. Ipsos et vitam et facilitates amittere debere pro eo tantum, ut Anglus rex eorundem dicatur, non obligari. Regis esse, tueri subditos, quibus se non crederet, at pro defensione facultates eorum exsugeret; subditorum, contribuere et arma contra proprium regem non arripere. Ipsi armis aliunde carentes contra suum regem arma nunquam arripient, spectatores tantummodo esse volunt, an defendentur ab iis, quibus defensionis titulo tanta hactenus contribuerunt. (Binck generalis Anglicus.) Navium Anglicarum commendans

dat. Quibus ita factis, rex Borussiae legem regulasque Saxonibus tanquam propriis subditis posuit. Aerarii omnem accepit rationem ut proprii redditus. Milites petiit. Sed ne Saxoniae status exosi reddantur subditis, proprio item suo domino et electori, ad preces eorum, imposuit. Reginae ipsi pensionem et aulam praescripsit, cum fodinis aliisque omnibus providit et disposuit, suique exercitus sedem Saxoniam fecit, revocato etiam e Bohemia universo suo milite et per Saxoniam collocato. Braunius die 12. Novembris dimisso ad hiberna milite Pragae fixit praetorium, |

et in Gallia, obvius esset. Observavit ista multaque alia, quae praetermittimus (quia ex instituto non scribentes), Anglia, observarunt Protestantes, videruntque, quo res colliment Austriae, media videlicet arripuisse Austriam habendi aerarii proprii, nulliusque necessitatis Protestantium ipsi in abundantissimis provinciis, sive ingenia sive naturam consideres, brevi futuram observarunt, praecipue postquam 1754., ingentibus tributis impositis, omnem ferme rerum exterarum inductionem sustulisset Austria; hinc considerarunt facile, Austriam evigilasse futuramque omnino aquilam, nisi

Notandum 3tio: occurrit Sveciae motus. Mortuo Carolo XII., Sveciae rege, uti suppono notum lectori, regni illius subditi a monarchia semet absolvere cogitantes, liberum sibi esse hanc vel illam filiarum praeficere sustinuerunt, taliterque dum secundogenita leges ipsi a regno propositas acceptasset, subinde auctas, dum maritus ejus in regem declararetur, nomen tantummodo regis regi reliquerunt, caetera sibi servarunt. Monarchiam hanc restituere cupiens rex aut ejus assentatores turpem pararunt modum, et die 21. Junii anni hujus universos regni illius

detecto exsistente, ego per comitatus duos judlium authenticari petii producta. Quod cum noluissent et actor peteret videre originalia, ne conficta sint, rursus per judlium duos fuere eidem portata. Qui unum doluit, suas ternas produci. Cum autem retulissent originalia judlium et authenticassent ipsi copias, in judicio rejectas, quod saeculares nequeant authenticare ecelesiasticorum litteras, in arce conclusum fuit episcopi, ut curiam meam noctu invaderent et litteras omnes raperent et me praesente in aedibus comburerentur. Hoc consilium statim mihi ab amico est revelatum. Qui ut obviem,

quam adhibuit, hacve ratione contrariis falsisque ejus documentis convincendus erat et fuisset in metropolitano foro, nisi ego allegative expressissem, hanc me ei injuriam parcere et, ut accuratior sit, rogare. Feci autem hoc tum ex charitate Christiana, tum quod non solum capitulares sed cives ipsi post factum hoc, ita confusum observent, praecipue occasione novilunii, ut delirare videatur. Nolens ergo me scrupulis onerare, si post petitarn poenam miserabilior evaderet, allegative ei parcendum petii, motus et quadam erga eum gratitudine, quia consilia inimicorum meorum et praecipue

de Lukauszkio, Hudodenii avunculo, regnum eatenus et locumtenens gravem accepere reprehensionem, uxorem Hudodenianam ex carceribus dimittere debentes, cum positive mandato regio, ne dehinc unquam brachium sine principis scitu et mandato ordinare praesumant. Exaggeratum fuit regno, quomodo ipsi lamentari non desierunt, quod legitime citati ad commissionem non fuissent, cum nihilominus praerogativas nobilitares ipsi non curarent. Pluraque alia gravia valde. | Statutum articulo 90., ut in causis violentialibus ad sensum communis legis currant

ex carceribus dimittere debentes, cum positive mandato regio, ne dehinc unquam brachium sine principis scitu et mandato ordinare praesumant. Exaggeratum fuit regno, quomodo ipsi lamentari non desierunt, quod legitime citati ad commissionem non fuissent, cum nihilominus praerogativas nobilitares ipsi non curarent. Pluraque alia gravia valde. | Statutum articulo 90., ut in causis violentialibus ad sensum communis legis currant expensae. Hactenus enim moris fuit, quod constituti in officiis esto in videntia convicti expensas litis non solverent,

per ludibrium dicebant. Cum se circumsessos observassent undique Montis Claudii homines, adhortationibus ex una parte oberleitinantii Josephi Dragovich, ex alia vicebani Adami Naisich accedentibus, tandem semet plene subjecerunt subdideruntque, immo et, quos impedimento credebant ex suis, ipsi interceptos vicebano tradiderunt. Qua re per vicebanum bano perscripta, is immane habuit gaudium, et nec exspectatis vel auditis aliis circumstantiis, per cursorem extemplo negotii hujus finem Viennam aperuit, laudes dando summas Adamo Naisich, ut is omnino expeditione hac non solum universas

corruptum ominabantur. Ego tamen existimo, aliud non fuisse, quam, ne ob longiorem processum et examina banus regno dicatur necessarius, consequenter hoc ex capite domi emaneat, dicebat quandoque banus, si negotium hoc profundius assumatur, omnes regni primores infamiae condemnandos, quod regno ipsi censuram inferet, quibus suis dictis praedescriptis sermonibus causam dabat. Iterum fiscus regius Stephanus Bichi erecta actione contra reos processit; qui detinebantur Zagrabiensi in carcere, Varasdinum adducti sunt. Comparuere etiam ii, quibus extradatae fuere armales, quive eas ingenti

de obtinendo a bano commando sperari nil potuit. Ut ergo exiret et principi jungeretur Carolo, providendum fuit, jam enim huic subesse deprecari non poterat, quia is frater esset imperatoris, et mareschalli, uti Braun (die sexta Martii in collegium equitum aurei velleris promotus elevatusque), ipsi subessent. Proinde cum princeps Carolus affectus fuisset bano, ut iste banum ab imperatore fratre petat et obtineat, procurandum erat et effectuatum | per aulae hungaricae cancellarium. Longe attamen ante bani ad castra abitum princeps Carolus cum suis

die 18 Junii fuit. Caesi iterum copiosi ab utrinque sunt, Borussici generales multi occubuere et praecipui belli duces, ex nostris unicus baro Luczov. Cruenta sane haec | fuit victoria, cujus felicem exitum totus exercitus populusque bohoemicus, quin Borussi ipsi Nadasdio attribuerunt et scriptis suis attribuunt, aula sola Daunio; uterque, Nadasdius nempe et Daunius imperabant, dextrum unus, alter, ut ajunt, sinistrum latus regebat. Jamque Daunius retrocedere voluit, sed Nadasdius immobilis perstitit fortiterque pugnando, ut miles plane declinare fecit

infensos reddidit Czinderi, et a partibus Bedekovichii stabant omnes, cumprimis Zagoriani, vicebanus videlicet Naisich ac alli. Quin movendae eatenus quaestioni locus datus est, ut infra dicetur, quoad praerogativam illam, detestabanturque omnes imprudentiam Czinderii, dum suis antenatis sibique ipsi conservationem praerogativae illius atribuisset. Ille attamen adeo sese cum duobus suis judlium avulserat a comitatu, ut uno eodemque tempore in diversis domibus uterque vicecomitum cum suis respective sibique adhaerentibus congregationes celebraret. Tanta fuit Ladislai Czinderi stoliditas, ut

hodiedum haberem. Certum item est, adolescentem illum nocte una disparuisse, neque unquam amplius fuisse visum. Suspiciones graves nemo in examen vocavit, hinc rumores varii sua sponte cessârunt. Nescio attamen, quem, a casu isto praefatus dominus praesetulit metum, sibique ipsi non fidebat, rarius visus | Zagrabiae, et quasi metuens. Aliud fuit 1756. tumultuantium rusticorum depraedatio, quam uti avaritia causavit, ita dum convictionem in se latam per regiam commissionem tot instantiis removere non potuit, quin persolvere

Amovit ex cancellaria hungarica Germanos consiliarios, laborum diligentia, fuitque ultimus quodvultdeus Hittner translatus ad dicasterium aliud. Religionis catholicae fuit baculus et ex locis non inarticulatis Protestantes ejecit. Dum Jaurino abire et templa sua episcopo cedere debuissent, ipsi notabilem aureorum summam deposuerant, quam ille reginae attulit, dicens: En motiva et argumenta, ob quae ultra et praeter inarticulata loca servari deberent Protestantes; en rationem objecti tumultus. Si subditi sunt, terrere Majestatem non debent. |

Cogitabam recte occuritque, si tres archiepiscopos eorum inducam: unum. cui subsint schismatici in politica regni jurisdictione degentes, ab alio militaris jurisdictionis dependeant, a tertio banatus Themessiensis, bancalitatis similiumque dicasteriorum; subsintque respectivis dicasteriis, atque ipsi sic invicem se mordeant, ut, visa horum discordia, aula nullis patrocinetur. Nunc ab uno suo dependentes metropolita, ab uno dicasterio, quidquid contra eos proponitur, ex religionis eorum odio, praejudiciis aut religionis ignorantia proponi dicitur. Subjeci ego, cogitationem dignam viro

magnus in guberniali provinciae illius consilio; doctus sapiensque ultra scholasticam, uti monstravit in tot casibus et processibus habitis cum monachis praecipue Minoritis, ratione petendaram colligendarumque (quem vidi, legi) eleemosynarum, ubi Benedicti XIV. breve rejecit fundamento eo, quod ipsi subjecta non foret Transylvania, designatio autem locorum, in quibus Minoritae, in quibus Franciscani eleemosynas petere et colligere valeant, ad res sacras non pertineret, sed provisionis foret regulatae reipublicae, adeoque mere temporalis, nec dispositioni Romani papae subjecta. Aliud item

receptam alodium, post tempus aliquod expedivit Zagrabia. Aliam tum foeminam, Krajachichii subditam olim ac ante decennium ejusdem servam, ad carceres posuit, quod ipsa prolem enixa fuisset, dum apud Krajachich inserviret. Neque hanc post trium dierum carceres examinandam permisit alteri quam sibi ipsi, sed fisco civitatis magistratum reflectente, haec contra justitiam esse, cum Szalle et Krajachich in vicem foverent inimicitias, ordinatum fuit, ut examini fiscus et duo magistratuales adessent. Torsit foeminam Szallius et ad torturam plane ordinaverat, ut metu eam ad falsum crimen dicendum

Jesuitae puniti. Ex permissis a Benedicto XIV. contra Jesuitas in Portugallia inquisitionibus, factisque judiciis et latis contra eos sententiis, eo quod fidellissimo Portugalliae regi Josepho Emanueli die 5. Septembris 1758. mors laxata rota et ignitis glandibus fuisset intentata, ipsi ex toto regno non modo exules facti et proscripti sunt, sed post provincialem Henriquecz Joannes Mathos, Joannes Alexandre et Gabriel Malagrida prae ceteris ejusdem conspirationis actores sunt declarati et plexi capite. Malagrida autem, summam sanctitatem praeseferens, ac olim processionaliter

minister Portugalliae Viennensis sententias latas et earundem fundamenta typis evulgat et distribuit. Patres Jesuitae ut confessarii conscientiam reginae faciunt, quod ipsa detractionis causa foret. Prohibentur vulgati libri. Sed minister Portugalliae eatenus quaeritur, interesse dicens publico ac ipsi Portugalliae, ut de re hac publice acta et publica publicum informetur, praecipue cum Jesuitae haec negarent et ex pulpitis commenta haereticorum esse dicerent. Quare, re in universitate, ecclesiastico foro, ipsoque status consilio agitata, libri illi, ut in aliis regnis publici forent,

quibusdam pro peccatorum suorum poenitentia, quibusdam vero ad lucrandum in coelis meritum obligatio per confessarios Jesuitas Joannem Baptistam Ivich tum regentem, Andream Szallay rectorem, Mathiam Kerznarich concionatorem aliosque patres imposita fuerit. Et cum ipsi dicerent, timere se perjurii peccatum, fuisse ipsis repositum, habere eos talia privilegia, quod, quisquis in favorem societatis ageret, nec crimen incurreret, nec poenam consequeretur, quin apud Deum mereretur, cum ipsi sint Jesu societas et Jesus dominus universi. Quare cum dominus his opus

Mathiam Kerznarich concionatorem aliosque patres imposita fuerit. Et cum ipsi dicerent, timere se perjurii peccatum, fuisse ipsis repositum, habere eos talia privilegia, quod, quisquis in favorem societatis ageret, nec crimen incurreret, nec poenam consequeretur, quin apud Deum mereretur, cum ipsi sint Jesu societas et Jesus dominus universi. Quare cum dominus his opus habeat, qui nempe creavit omnia, in servis sociisque suis Jesuitis ipsi jurabunt libere, sylvarum illarum partem ad Jesuitas pertinere, praecipue cum dubium sit, civitatis videlicet, an collegii essent, in dubio autem

habere eos talia privilegia, quod, quisquis in favorem societatis ageret, nec crimen incurreret, nec poenam consequeretur, quin apud Deum mereretur, cum ipsi sint Jesu societas et Jesus dominus universi. Quare cum dominus his opus habeat, qui nempe creavit omnia, in servis sociisque suis Jesuitis ipsi jurabunt libere, sylvarum illarum partem ad Jesuitas pertinere, praecipue cum dubium sit, civitatis videlicet, an collegii essent, in dubio autem determinare se Iiceat juxta prudens arbitrium, vel etiam in favorem partis, igitur ipsi jurabunt securissime in hoc dubio, favebuntque Jesuitis ob

qui nempe creavit omnia, in servis sociisque suis Jesuitis ipsi jurabunt libere, sylvarum illarum partem ad Jesuitas pertinere, praecipue cum dubium sit, civitatis videlicet, an collegii essent, in dubio autem determinare se Iiceat juxta prudens arbitrium, vel etiam in favorem partis, igitur ipsi jurabunt securissime in hoc dubio, favebuntque Jesuitis ob eorundem zelum, scholas aliaque similia. Facta ista et revocationes testium authentice civitas obtinendo, contra Jesuitas beneficio novi procedit coram vicecomite Nicolao Bedekovich, eosdemque evocat. Fuit Varasdinensis collegii rector

olim in locumtenentiali consilio et ante Patachichium in cancellaria consiliarius, iterum ad idem locumtenentiale consilium poneretur, primatem quasi in consilio suppleturus et totum gubernaturus consilium, ac una, si et quando opus fuerit, in religionis rebus aliisque ecclesiasticis cancellariae ipsi adjutorio futurus. Evocatur itaque Viennam Klimo, a Kollerio ubivis magni episcopi nomine praedicatur unusque omnium intelligentissimus. Comparet ille me praesente Viennam. Systema de se factum reditus sui ad locumtenentiale consilium eidem panditur, et necessitas deprecatur, sed spe

molae; ut panni, corii, sellae etc. continuam distractionem habeant, recipiantque illico pecunias, magazinum regium Viennae excogitarunt erexeruntque. Huc illi sua promovent, ex hoc qua regio elevatiore precio pro regiminibus accipi cuncta necessum est. Qua ratione lucratur imperator, ipsi, Judaei, vel arendantes, colonelli ac tot tantique, nec ipsis est, quo precio detur militi, sitne accommodata vestis, sed quid tot tantique lucrentur. Ut hoc cedat privato Kussevichio, nunquam efficiet, sed ducetur ludeturque, ut tandem pertaesus relinquat, oneratus sumptibus. Adidere,

narrationis omissa facio. (De Borussis captivis in Stiria, Carniolia.) Ob tot numero interceptos ad Maixen captivatosque Borussos postquam a regina in sex mille hominibus Croatiae oblatos, opinione unius vicebani Naisich, banus recusavisset, ipsi ad Carnioliam, Stiriam, Carinthiam missi sunt. Et ob jurgia quaedam ex ebrietate militum Labaci ac Cileae secuta, metuentes sibi provinciae illae, ob tantum Borussorum numerum, ne, ut olim gentes, sedibus eorundem eos amoveant, obtinuerunt, ut pro securitate horum Graecium 200 Croatae adeoque

calumniam Paulinorum detestari queat posteritas), provinciae eorundem provinciali perscribo foliis plane sex pro monachorum geinio, qui theses illas probaverat, sibique inscribi passus est. Fuit is p. Nicolaus Benger, quem scientiarum oraculum, ob editam confuse Paulinorum historiam, ipsi habent et praedicant. Mirabar in epistola primum, quod semet et religionem suam prostitui voluerit Sabolichii thesibus. Submisi epistolas Martinii (in monachos debacchantis), ac praesidis; ad articulum 73. 1723. provocavi, bullam, quam is nunquam viderat, misi, cogitandumque reliqui, quam

praeterea pollebat ac Maltensis ordinis respectu, praerogativa, protectione. Ergo instituendum sibi processum obtinuit, revocata comitis Perlass plenipotentia eodemque Viennam redire jusso. Ab anno 1760. decurrebat processus. Et Perlassio culpam in Lambergium transferente, relicta attamen ipsi defectus judicii nota, Lamberg cum praelato atque Buzetti ut calumniatores convicti sunt, Herberstein ad supradictum officium elevatus. Actum tunc de poenis convictorum. Ministerium totum honorem ministrorum urgebat stabiliendosque eos, qui praesunt provinciis regio nomine. Hinc Perlassio

pro conferendo mihi archidiaconatu. Dominus quoque consiliarius Paulus Fesztetich orare episcopum non cessavit. Ast ille reposuit, scire se ob odium, quod erga me gereret, damnandum in aeternum, malleque se aeternum damnari, quam ut mihi vel meis quomodocunque vel minimum boni praestaret, sibique ipsi maledicens precabatur, ut tum per diabolos omnes una cum corpore abripiatur in inferum, si mihi meisque omnibus viribus omnibus per omne nefas non restiterit, ut vivens nulla unquam polleam accommodatione. Qua audita hominis blasphemia vel delirio tacuerunt. Hoc mihi retulit Paxius, hoc

Prassinszkianae. Plnrima quoque alia ipsis emit et largita est, quin sic fuit a Jesuitis persvasa, ut filias momales efficeret, reliquum daret Jesuitis, ab iis habitura intertentionem vita comite. Patres Paulini aeque attenti adorare eam non cessabant, Jesuitarum fraudes exaggerando, jamque et ipsi 500 fl, pro antipendio levi, fors 30 florenos valente, statuae suae Remetensis obtinuerant, patre Perczaich eleemosynam praedictam Paulinis factam damnante cum exaggeratione meriti sanctae obedientiae amissi, quod se et rectore collegii inconsulto 500 fl. Paulinis numeravisset;

domi, in collegio, sub clarissimo domino Josepho Kraur juris civilis fundamenta sive institutiones, lingvam praeterea gallicam magistro Arnó, saltatoriam condidicit. Ego, ipse ea, quae in humanioribus purioris styli neglexerat, historiae item lumen, moralium quoque, politicenque rerum ideam ipsi aliisque praebui; sed is reliquos diligentia, judicio superabat, adeoque bis studiis captus est, ut propria sibi esse viderentur. Testes rei sunt suae litterae actaque publica et factae per eum repraesentationes, orationes dictae, quae, in protocollo regni reperiendae, fidem narrationi meae

ac cum uxore aluit ut mendicos in Zaqrabiensi suo episcopio, ubi idem et mortuus. Filios in banalibus confiniis ad servitia tradiderat, sed lusu, stupris, perpotationibus, regiminis absumpta pecunia (fuere furerii), post longos diuturnosque carceres ex episcopi respectu condonata vita est, ipsi tamen infamiter e regimine proscripti, ad vagandum ducendamque zingarorum vitam, abiere. Remansit constans penes Jellachichianam Rosalia. Praedictus comes Josephus Keglevich, postquam cognatam suam Catharinam Keglevich comitis Petri olim filiam, quam praecabatur, non

Popovich, Chasmensem Joannem Kukuljevich, quia valde meritum de episcopo (sic expressum in collatione) adeoque una et domum ei Paxianam se conferre, canonicum vero Joannem Jozipovich, parochum Crisiensem et administratorem Poseganum. Minus exspectata haec fuere capitulo, incognita ipsi Paxio, qui obstupuit, dum epistola legeretur, dicens, semet necdum resignavisse. Crevit episcopi Paxii admiratio, dum post lectam epistolam promoti possessorium, illico productis episcopi collationalibus, ursissent. Paxius, se nec habiturum, qui ligna sibi adferat, edicebat, petens:

vacabat in tabula judiciaria assessoratus, iste domino Georgio Carolo Levachich hactenus notario obtigit. Notariatus Petro Balogh turmae praetorianae militi cessisset illico, sed cum iste ferret gravius, assessoratum sibi fuisse negatum, hunc rogare, magnisque precibus obtinere debuit, negato ipsi eo etiam, ut aggregati assessoris titulum habeat. Instabant nunc pro notariatu Emericus Pasztori, Sigismundus Komaromi, Josepus Hohnemer, Michael Blasekovich, Benedictus Arbanasz, Mathias Plovanich. Nono. (Vojkovich comites.

Voikffy scriptos, non existimes, diversam fuisse aut esse familiam, verum eosdem esse noveris, et qui ad annum praesentem 1763. mensis Junii Voikovich dicti, scripti habitique sunt, donec videlicet de statu fuissent equestri. Postquam autem ad statum magnatum sive comitis honorem transivissent, ipsi semet Voikffy de Voikovich scriberent, scriberenturque in actis publicis atque ab aliis notitiam expeditionis regiae habentibus, quamvis vulgus ex more hodiedum Voikovich eos appellaret. Demum, uti supra meminimus, Ignatius filius Nicolai, qui in statu equestri remansit, avitam veteremque

est. Haec mihi nota sunt, ob amicitiam generalis Petazzii, quae ipsa cogit tacere circumstantias reliquas, cum nec vulgo notae fuissent); item Josepho, de quo supra fol. 571., Johanna item antedicta. Hujus curatellam domino Nicolao Skerlecz mater commendavit in testamente, protectionem reginae ipsi, ac comiti banc. A matris morte (foeminae salacis prurientisque in senio etiam libidinis, ut relictis aliis mihi notis eventibus satis appareret ex publico illo, fol. 199 et 200 supra commemoratis; lubentissimeque monachis et ecclesiasticis succumbebat, dicens: mereri se credere, dum

iis sub Klobusizkio episcopo satis descripserim. Tum ex conscriptione sequebantur alii, demum postquam 1761 eo pro episcopo appulisset baro Antonius e scholis piis Baitay et pro gubernatore in militaribus Adolphus Nicolaus Boucow, (commendantem vocant) horum duorum conjunctione eo deventum est, ut ipsi cum comite Kemeny, cassatis aliis, integrum totumque forent gubernium, Siculos pressere potissimum, hosque et contributioni obnoxios et militares voluere, ac in effectu Croaticorum instar confiniorum in legiones eos distinxerunt, vocatis ultro citroque pro officialibus; ac licet ob has

ac ubilibet audirent notarentque partis utriusque lamenta, accusationes, hasque pure conscriberent, militares quidem vulgari germanica, tradendo scripta sua politicis pro translatione eorum in latinam; politici sua exponerent latine, consignando talia militaribus pro translatione in germanicum; ipsi nil statuere, definire auderent, verum in statu suo relinquerent omnia; et post finem omnium, praeses generalis Draskovich acta partis utriusque ad Majestatem suam Posonium adferret peteretque, talia revideri ac per Majestatem definiri; scilicet ut in diaeta lamentaturis de

neutiquam, tandem relictus sum. Probatio unica remansit, an videlicet pro capituli praetensionibus ego disserere velim aut recusare. Rem hanc dum mihi tam Komaromi episcopi fiscalis quam et Petkovich canonicus proposuissent, animadvertens, quo res inclinaret, reposui omnino paratumque esse ipsi domino protonotario opus meum exbibere, cum sciam, aliud esse amicitiam ob virtutes et merita, aliud causam. Scripsi itaque dissertationem sub titulo:,,Motiva demonstrantia, judicatum capituli et ecclesiae penes eandem reliquendum". Paragraphus primus (sic!) fuit ex regum privilegiis;

dolorem mutata est, quoniam imperator Franciscus I. Oeniponti die 18. mensis Augusti, dum recreari in theatre vellet, nulla praecedente imfirmitate alia vel signo ejusdem, ibi in theatro male habere coepit, et recedens, apoplexia tactus, repentine obiit. A multis creditum, veneno extinctum, quod ipsi Deo notum est. Augusta conjux obruta dolore in monasterium se recepit. Filius Josephus jam antea rex Romanorum, imperator evasit. Corpus defuncti Viennam delatum, apud Capucinos in solito sepulchro die secunda Septembris reconditum est; imperator Josephus II. ipse advenit Viennam etiam, secuta

tarde in praesidium surrecturum. Gemebat suspirando confiniarius populus tam ob labores quam adempta vitae media, dum beneficia quaevis elocarentur. Dispergebantur plurimi praecipue e Carolostadiensi generalatu. Violentiae patrabantur undique. Ex episcopi Zagrabiensis alodio Lupoglaviensi animalia ipsi episcopo ideo invasa et adempta, quod Ivanicenses comperta militarium in damnis invagiassent. Per 15 dies erant episcopi pecora apud militares, occisisque duobus bobus et 3 vaccis et per vadiantes in praemium repressalium acceptis, residua restituta sunt, episcopo eatenus se non movente, si ob

accedit ad portam; claves ibi comperit, aperitque et ad hircum impingens credidit, quod casu sese involvisset funi; dum hunc eliberat, adsunt cum candellis monachi et venerabili. Rei novitate territus, credens, umbras mortuorum esse, dum voce lectorem theologiae novisset, quid hoc est, interrogat. Ipsi etiam vietorem voce agnoscentes, eum ut potatorem et nocturnae quietis turbatorem arguunt, sed is lumine habito hircum eliberat, narrando factum suum, et ad lumen cognoscendi hircum inductus est ad monasterium inclusus, nec die sequenti casu evulgato et Blaskoczio hircum repetente a

vicario generali Georgio Reess consignare voluit fine eo, ut cum iisdem disponeret, cum archidiaconus Joannes Kukuljevich, de iis episcopo consignandis, eum praemonuisset. Ad quae vicarius: diabolus rapiat episcopum, est manifestus praedo substantiae ecclesiasticorum, 12 milia jam rapuit, haec ipsi sufficere possunt. Jubet ergo, ne 700 fl. istos daret sive episcopo sive archidiacono; convocatoque consistorio constituitur, ut fl. 700 pro ecclesiae fabrica isthic applicarentur. Kukuljevich, ut insignis episcopo adulator, illico et factum capellani et vicarii

ut vocant monachi, in capitulo generali ad triennalem penitentiam duram plenamque desperationis in conventu Ulimiensi agendam, cum privatione scapularis condemnat, ubi etiamnum torquetur. Provincialis Sveciae acceptis 200.000 fl., ut monachi retulerunt, aufugit. Porro referebant hic monachi ipsi, Fridericum Borussiae regem monachorum provincias sustulisse, at in conventu quovis constituisse ad veterem ecclesiae disciplinam abbates. Sexto. (Chasmenses praecedunt Paulinos.) Superius facta est mentio de mota quaestione inter

banus lecto opere desperatam esse Paulinorum causam cantabat. Comitis Joannis Patachich (cujus opus esse Galliuff edixerat) eruditionem in tam jejuna materia depraedicabat. Comes, dum a bano interrogaretur, asseruit, omnino traditum esse a se opus episcopo. Banus illud Paulinis communicat, ipsi ut tempus habentes generali suo, sollicitique erant pro responso; demum responderi nil posse obtinentes, ad me quoque fecêre recursum, ipseque prior Lepoglaviensis et vicarius provincialis p. Emericus Szmolko eatenus bis me adiit, multum adversus Patachichium lamentando, quem

aula contenta, dum in effectu protegere visa est malecontentos, ut cresceret quotidie numerus lamentantium et rusticorum audacia; quin rumor erat, haec Daunii consilio fieri, qui consilii bellici erat praeses; an hoc ita sit, non afirmo. Aula nihilominus motus rusticanos dissimulavit, sed et ipsi magnates et nobiles pro remedio ad aulam recurrere, nescio quo ex motivo, recusabant, damna potius perferendo ex non acceptis robotis ac censibus, quam recurrendo pro auxilio. In radice poterat perimi malum, at eo dissimulato, uti ad annum sequentem scripturi, in gravius venit et majora

meditaretur Viennam atque inde Pragam ad votum exsolvendum s. Joanni Nepomuceno, commendans charitatem, pacem et vitam sacerdotalem canonicis, quam si non sequerentur, se potius resignaturum quam remansurum, juxta Christi effatum: cum vos persecuti fuerint ; a nemine repositum ipsi est quidpiam. Interea sacrista presbyther cognomine Klarich ex dioecesi Polensi, adulatione meritus, et ad diocesim suscipi et ad sacristiam assumi, accedit episcopum narrando: palam dixisse in sacristia Bisztriczajum, esse sibi gladium et pistolettas, seseque occisurum

admittit vexilliferum agere, quod vellet. Admittuntur demum redire praefati lege ea, ut illico contumaciam, ut vocant, peragant. Ad hanc intrantes cinctique vigiliis, talemperagere non sine incommodis et vexis debuerunt. Ut fieri solet, res perscripta colonello domino baroni Rauch ac bano ipsi, qui factum vexilliferi approbarunt. Vulgus putabat, ejiciendum inde vicecolonellum et clerum ob tam indignam interessentiam. Terminata contumacia colonellus capitaneum Mikich conjicit ad compedes jubetque fieri eidem processum; iste in sui defensam aliud non reponit

vicecomes et descripsit Carnioliorum omnia et ex posteriori Josephi I. decisione, ab illis habita, partes illas controversas regni Croatiae esse, factaque deductione et instrumente uno accepto, eo rem adduxit praecipue ex quibusdam correcturis, ut omnino adverterint et recognoverint Carnioli ipsi, rem esse dubiam et de violentia homines castigari non posse. Hinc accomodando studebant negotio, offerentes domus ex pago Wintll novem, at vicecomes sese destitui ea plenipotentia dixit, nec posse aliud, quam ut regnum et sacrae coronae jurisdictio reponatur in integrum. Dicebant illi, ob

isthic prouti etiam sanitatis consilii fuit renunciatus et actualis intimus consiliarius. Decimo nono, (Ex epistola civitatis Poseganae) ad me data intellexi, episcopo Zagrabiensi, postquam vigore collati sibi juris patronatus ipsi in parochum elegissent Franciscum Sebastianovich, concivem suum et seminarii illius regentem consistoriique Posegani notarium, et hunc debite episcopo per suos praesentavissent, ipse his formalibus reposuerit: neque priviledia vestra, neque jus patronatus, neque praesentatum a vobis

constituti. Causa potissimum, quod priores possessionati in comitatu non fuerint et priore anno faciles | se exhibuerint, ad cedenda terrena generalatui etiam adversus resolutionem regiam, immo exequi militares pro lubitu permiserint et metalia signa erigere; quin ipsi adessent, totumque eorum fuerit studium diurnorum suorum extendendorum. Quare cum futuro anno commissionis regiae futurae rumor esset, spem majorem in isthic possessionatis figendo et aliunde idoneis et capacibus, priores defuncti comitis Draskovich officiales deposuêre omnes.

sit accepissent, mirati sunt vehementer, mox iurarunt nihil se libentius atque eam dissertationem lecturos. Statim puero, ut eam afferret, iussit Amadus intentisque et utraque, ut dici solet, aure verba excipientibus prolegit. Quod ubi factum est, nutavere et ipsi, Amadus autem eos confirmans: "Ne vos", inquit, "ista terreant; faciam enim ut libentius ea paulo postea contemnatis, quam antea suspexistis. Ante itaque quam quidquam aliud actum sit, ista, si sustinetis, reffellam." Cum ego: "A me quidem", inquam, "illa haud ita

furtis autem domini vigilantia poenarumque metus modum ponet. Non adferam hic ea quae sive a Cicerone in prima ad Quintum fratrem epistola, sive ab aliis passim auctoribus egregie monumentis sunt consignata, quod a nostro proposito aliena sint. De colonis tantum, qui et ipsi pars familiae sunt, pauca adicere me oportet; quibus quis modus adhibendus sit cognoscere non habet exigui momenti locum; gens enim ob saevitiam aeque atque lenitatem dominis suis infesta et ad eos fraudandos supra condicionem suam

irrepsit, id omne in imminente iam nobis diaeta ita deleatur ut eius nec vestigium quidem severus actionum nostrarum iudex, posteritas, agnoscere possit; dein vero ut constitutione nostra in iisdem comitiis ad omnigenum securitatis statum collocata solidioribus, atque ipsi illam accepimus, fundamentis nixam ad posteros transmittere possimus libertatem. Ut idonea hanc in rem consilia conferre possimus, iuvat nos attentius reputare qui factum sit ut ingenua et secus libertatis admodum tenax natio tam prope ad exitium perduci potuerit? Sicut

quo enim magis absolutam princeps nanciscitur potestatem, eo minus ad eam exercendam solus sufficit, sed varias eius partes variis individuis concredere debet. Hi cum particulari, quae ipsis obtingit, provinciae se plene pares esse arbitrentur, oderunt legum vincula, et ut ipsi principis nomine arbitrarie agere possint, potestatem eius etiam ultra definitos per constitutionem limites extendere consueverunt. Ne invidiosa evadat oratio, nolim ego haec rebus nostris per specifica exempla applicare; qui illum, qui inter aulici et

ea ferme tantum suscipere soleant, quae ipsis a respectivis ministris suggeruntur, facile certe assequetur apud nos etiam plurimas legum violationes prima arbitrarii imperii initia per eos, qui potestatem executivam proximius circumstant, perpetratas fuisse. Nos ipsi dimiseramus certe curam reipublicae. Nam honorum fortunarumque suarum incrementa aucupari, pro installationis restaurationisque solennis aut ad summum pro prima reliquarum congregationum die comparere, ceterum totam negotiorum molem in humeros solius magistratus reclinare

studiorum systema emendetur, id vero ut perficiatur, ipsum caput studiorum seu Universitatem Viennensem in meliorem ordinem esse redigendam. Grande hoc tantisque per ipsam temporis illius complicationem difficultatibus obnoxium opus, cum per eorum aliquem, qui ipsi veteri et minus probata methodo instituti fuerant, perfici posse diffideret, ad eandem restaurandam talem ab exteris ditionibus virum evocavit, quem totius Reipublicae litterariae vox et consensus parem huic operi praedicabat. Hoc dum dico, quin pronunciem, video jam

discrimine dignioribus conferendas pronunciavit. Hoc veluti fundamento jacto ipsum restaurationis studiorum perarduum sane opus aggressa, illi, qua Hungariam respicit, elucubrando talem delegit virum, quem honoris causa compellare nota ipsius modestia prohibet, vos tamen ipsi suapte intelligitis. Et vero non eget ille laudis suae monumento, dum opus ipsum loquitur luculento utique serae etiam posteritatis encomio comprobandum. Et jam ad omnigenam operis perfectionem nil aliud superfuit quam ut Augusta ad supremam studia Suam inspectionem

animum intendere soleat, nec diffido vos haud alia quam colendi propagandique litteras causa operam vestram huic vivendi generi addixisse. Ita vos animatos dum plane confido, superfluum certe reputo vos pluribus hortari, ut, quam de vobis publicum concepit opinionem, quam vos ipsi apud Augustam concitastis expectationem, explere non intermittatis. Id unum est, de quo vos monere constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras, ita semper animo vobiscum reputetis, tamquam sub Augustis Clementissimae Dominae oculis eam decurrere deberetis

remedia sequentia. Ac ad primum quidem querellae punctum quod attinet 14. Dispositum est ut DD. professores per respectivos sic dictos patresfamilias et absentes discipulos et absentiarum numerum notari faciant; quia vero patres quoque familias abesse solerent, ipsi DD. Professores antequam praelegere incipiant, circumlatis hinc inde oculis absentes observent, tum vero aliqua singulae hebdomadis die relecto publice absentium catalogo exprobratoque absentiarum numero commoneant ne porro deinceps tam negligentes in frequentando esse

ejus proprietarium investigetur. Motivum. Provisionem hanc naturalis Zingarorum ad furta equorum inclinatio exigere Deputationi huic videbatur. § 10. Ipsi etiam illi qui primi agriculturam profitebuntur Zingari equos quidem possidere possint, trafficam tamen cum iis nonnisi erga scriptum Dominii indultum exercere ausint. Haeredibus nihilominus eorum, nisi de furto aliquo suspectos se reddiderint, liberum etiam cum

culturae successus plerumque a defectibus, qui in ejus modum irrepserunt, et paucis fortassis extrinsecis inpedimentis proveniunt. Haec attente observare, detegere, remediumque ipsis adferre, majorem tantisper industriam requirit. Majori compendio sinister successus ipsi producto adscribitur, ut per id ingrata haec cura evitari possit. Et ideo interesse publici omnino videtur, ut Legislatio obligationem promovendarum ejusmodi Culturarum defigat, administratio vero publica, accurato legis hujus effectui irremisse insistat.

institutum indiscriminatim omnibus jurisdictionibus convenit. Inter ipsas illas, quarum situi convenit, notabile saepe discrimen intercedit; aliis equatia publica convenire possunt, aliis ut admissarii per communitates interteneantur; aliis denique, ut eos comitatus ipsi vel in centro, vel in processibus alant, et seu idoneas ad id caballas seriatim ad illos adduci, seu vero admissarios per pagos circumduci faciant. Debet itaque ratio instituti hujus pro ratione circumstantiarum via Consilii determinari.

favorem publicum, quia per id, quod secretum suum administrationi publicae detegat, jam securum reddit statum, quod utile ejusmodi inventum non intercidet. In secundo casu, debet illi privilegium concedi, quia secus ille omni lucro frustraretur, quod tamen ut ipsi qua inventori assecuretur justum est; ut primum enim manipulationem suam inciperet exercere, cum illa facilis sit imitationis, statim illam alii etiam arriperent, sicque potissimam utilitatis partem inventori praeriperent. Eveniret autem id potissimum in machinis,

puncta attinet, horum pleraque jam via politica non obstantibus vetustiorum caeharum privilegiis praescripta et forte ideo tantum effectui plene mancipata non sunt, quia necdum hactenus in legem abiverunt. Praecipuum autem videtur illud, ne hi coetus sibi ipsi relicti tam facile in excessus prolabi possint, sed habeant sibi praepositum commissarium qui eos et dirigat et observet. Ideo hic via etiam politica jam praescriptus fuit.

Regni aut provinciae, licet eidem Principi subjectae, dicasterium in quamcunque illius Regni negotiorum speciem citra praejudicium influxum habere; si enim in unam negotiorum speciem influere posset, tunc posset in omnes; si autem id fiat, tunc Regnum illud non ipsi immediate Principi, sed posteriori illi Regno aut provinciae subjiceretur, et nonnisi hoc mediante a Principe dependeret, quod de Hungaria, praesertim cujus independentia per postremae etiam Diaetae Articulum 10. agnita est,

Regni constitutione fieri possit. Ad primum edocendum adfertur a) fertilitas Hungariae, et activus ejusdem commercii status. b) Majora, quae Germanicae Provinciae sustinent, onera. Ad a) ostendimus nos ipsi in Elaborato Status Actualis §-pho 88. quod Hungaria activam duorum circiter millionum commercii bilancem habeat; verum ostendimus una ibidem a §-pho 44. usque 52. et a §-pho 81. usque 86. quod Hungaricae in naturae

celeritas; contendamus jam illarum pagos, municipia, villas, et civitates cum Hungaricis; conferamus singulam hominum conditionem, et videbimus quod omnia illa in Germanicis Provinciis magis floreant, quam in Hungaria; omnes vero incolae, rustici ipsi, qui tamen graviori prae Hungarico urbario subjacent, commodius habitent, nitidius vestiantur, melioribus vescantur alimentis. Neque opponere juvat quod omnia haec non major circulantis pecuniae massa, circulationisque celeritas,

tanto promptius superari possint. Exempli causa: concertato jam per ordinariam manipulationem plano committitur comitatensi geometrae ut in uno fluvii loco ripas muniat, in alio calcar erigat. Hic in ipsa jam executione impingit in aliquam difficultatem quam sibi ipsi resolvere non potest. ne hanc comitatui, comitatus vero Consilio proponere, sicque longa primum manipulationis hujus via inviationem accipere debeat, expedit ut hanc potius dirigenti suo immediate proponat. Hic si eam resolvere potest, necessariam continuo eidem

suum ad aliam provinciam transferre potest. E converso, si quis novum, et reipsa utilem commercii ramum suscipiat, ad capiendam inde utilitatem privilegio exclusivo opus non habet. Nam si primum eidem periculum succedat, vel haec experientia tantas ipsi pro facilitate expeditionum necessarias notitias subministrat ut aliorum, qui vestigia ejus sequentur, mercatorum concurrentia eidem tarde admodum praejudicare possit: interea vero ille fructum inventionis suae jam reportavit. Et ideo Deputatio iis

jus quaestum vendendi aboleatur, sed tantum ut certa quoad illum principia defigantur. Ubi e contra alii abolitionem abusus hujus Deputationi diserte proposuerunt. Nimirum erunt e Pestiensibus complures, qui jus quaestus ipsi emerunt, adeoque nollent lucello illo privari, quod e venditione ejus, si circumstantiae eorum id postulent, sibi promittunt; alii vero mercatores extra casum ejus rei forte versantur. Verum Legislatio non id, quod unius aut alterius

per comitatus peragebatur. Verum inficiari non licet quod id primis jurisdictionis principiis adversetur. Civitates enim quartum Regni Statum constituunt, et plena in gremio sui pollent jurisdictione. Habent jus statuta cum assensu Principis condendi. Magistratum suum ipsi cives eligunt. Hic judicatum etiam in octavalibus objectis exercet, id quod comitatensi magistratui leges denegarunt. Gaudet jure gladii, jus forisationis exercet; contributionem publicam repartitur, domesticam vero

reipsa emittit. Alias si articuli cujuspiam, v.gr. tabacae, gallarum quercinarum, butyri, mellis, ipsius usque adeo frumenti commercium aliquo anno lucrosum evadat, solent iterum cupidi emtores ad dominos terrestres convolare, et his pro ea, quam ipsi habent, articuli talis quantitate altum pretium ea conditione offerre, si sibi soli coëmtionem talis articuli per dominium suum concedant. Et horum aliqui id quoque ad dominicam potestatem pertinere existimantes subditos suos, ne alteri quam huic quaestori

hos tantum in specie, et non quoad alios etiam articulos idem Jus possit exercere. Quodsi vero generale hoc jus domino competeret, tunc posset singulus dominus terrestris statuere ut coloni sui nihil eorum, quibus ipsi egent, ab alio quam a se comparare, neque quidquam ex iis, quae dominus pro se comparare vult, alteri vendere ausint: posset singulus iis, quos a colonis suis consumi observaret, seu productis, seu artefactis se providere, coëmtos autem a colonis suis fructus

conveniant, suscepta per eos negotia sinistro, ut jam hactenus experientia docuit, fine plerumque terminantur. Quodsi vero plura magna negotia collabantur, id et propter exemplum, et propter eorum, qui aliquam in negotio tali partem habuerunt, ruinam, noxios ipsi commercio effectus producit. Sufficit itaque, si lex se permissive habeat, ne pauci forte illi, quos genius suus reipsa ad id formavit, metu inurendae conditioni suae alicujus maculae ab instituto hoc retrahantur.

se addicat, facilius utique illi erit circumspicere, quibus articulis partes illae, in quibus degit, opus habeant; hos e maxime opportuno extero loco procurare, aperire officinam, eosdemque partim in hac, partim per publicas nundinas divendere, quam ipsi fuisset explorare necessitates exterarum Provinciarum, loca, tempora, et modos, quibus domesticae merces foris utilissime distrahi possunt, indagare, omnesque et vectigalis et incertitudinis

influxum habere potest; erectio autem et destinatio harum cassarum stricte politica est. Objicietur tamen fortasse, quod auctio pretii salis, et imposita articulis luxus a manipulatione Camerae ideo abstrahi non possint, quia per homines Camerales incassabuntur; verum ipsi hi hac parte politicorum officialium rationem subibunt, et totum, quod inde inferri posset, illud est, ut illis admensa proventui, moderata remuneratio ex ipsis his fundis exscindatur. An §-phum 2. Legislatio nonnisi in genere

hic alia requirat, quam quae inter potiora erant Philosophorum ad illam usque diem inventa. In illa nempe, quae tum erat, satis certe ampla atque illustri Philosophicarum rerum copia consistendum sibi esse Auctor decreverat; neque enim ipsi, vel si libuisset nova quaeque porro persequi ac superioribus adjungere, vacuum jam suppetebat tempus, cum ad potiores esset gravioresque subeundas curas evocatus. Siquidem Anno 1762 delatum ipsi munus fuit, quod ab Epistolis Latinis

sibi esse Auctor decreverat; neque enim ipsi, vel si libuisset nova quaeque porro persequi ac superioribus adjungere, vacuum jam suppetebat tempus, cum ad potiores esset gravioresque subeundas curas evocatus. Siquidem Anno 1762 delatum ipsi munus fuit, quod ab Epistolis Latinis vocant: quo tanquam gradu septem post annos ad conscribendas Pontificias ad Principes Viros Litteras conscendit. Hoc munere etiamnum fungitur, ac septimus ac decimus jam in exitu est annus, ex quo

verborum asperitas leniri, ac moderari possit? Quaeque ob inamoeniorem quandam speciem conjungi eum numerorum venustate nequeant, nullo pacto eadem illuminare, ac distinguere valeamus? Atqui scimus Poetis suum esse loquendi morem, quo ipsi omnia et comiter, et jucunde, clare item, et dilucide exhibent; pollere enim illos formis quibusdam, ac simulacris, quibus res ita conveniant, atque illustrent, ut easdem pene contrectare manibus, atque usurpare oculis

Crescere plus ipsa facie molemque, locumque,
Majoremque magis multo distendier intra;
Nam facies tantum, qua longa est, lataque crescit
Mensura duplici; debetur terna sed ipsi
Moli, quandoquidem pariter procurrit in altum.
Propterea si sint simili constructa figura
Horrea nostra tuis, sed parjete quae magis alto
Claudantur decies; centum frons

quae ludicra, ac leviora sint, venustiore hoc scribendi genere pertractari oporteat, aut eos, qui severioribus studiis sese dediderunt, bene, ac gnaviter ab omni humanitate alienos esse censeamus. Num enim, quia aliunde doctrinas petere ipsi possint, idcirco haec urbaniora contemnet; imo vero eo libentius ad haec confluent, ut unde antea aegritudinem animo contraxerant, inde humanissime recreentur. Quapropter quid est, quod illos a liberaliori hac jucunditate

conventus, ac plausus consectatur, sed paucis contenta judicibus in sapientiorum duntaxat comprobatione conquiescit. Sapientes autem viros non modo libenter excepturos arbitror, sed haud levem nobis etiam gratiam habituros, cum quae ipsi cogitant, quaeque in doctrinae quasi penetralibus delitescunt, aliena industria ornatiora, ac meliora in lucem proferri videant. Plurima hoc loco et veterum, et recentiorum Philosophorum judicia colligere possem. Sed cum Leibnitium

in rebus versabamur, cum praeclara potissimum nos illius instituta ab erroris pravitate ad germanam, diuque intermissam veri quaerendi viam restitutos quasi in veritatis domicilium deduxerunt? Quare Ennianum illud Pythii Apollinis ipsi suo jure usurpandum opinor, ut sese eum esse profiteatur, unde qui naturae investigandae studio teneatur, consilium expetant,
Rerum incerti, quos ego ex
Incertis certos, compotesque consili

subsequuti sunt, alii Philosophi, cum rerum sese omnium causas edituros reciperent, sed et propter ingenii tenuitatem, et propter viarum aut ignorationem, aut immensam longinquitatem, quae magnifice pollicebantur, praestare, eoque ipsi pertingere non poterant. Magna est enim naturae amplitudo, infinitus pene rerum numerus, quorum aliae sui vastitate, atque immensis spatiorum distantiis, aliae parvitate ipsa sese nobis abdiderunt; hujusmodi autem tum ingentibus, tum

42  Certius, aeternis transmittens nomina fastis.
43  Tuque adeo decus Ausoniae, quo pulchra vigere
44  Sospite gaudemus studia, ingenuosque labores,
45   Excipe, largiri quae maxima possumus ipsi,
46  Dona diu vigilata tuis haec, Inclyte, jussis;
47  Cumque vacat, fessaeque licet brevia otia menti
48  Reddere, te facilem rationibus adjice veris,
49  In rerum latebras,

112  Et, quantum fas est mortali, agnoscere Numen,
113  Aut admirari potius, Dominumque vereri.
114  At nullam, constare queant quaecumque creatae
115   In rebus mentes, nisi nostram ex omnibus ipsi
116  Percipimus, quia nostra intra sentimus eandem,
117  Corpore quae juncta est cum nostro, animamque vocamus;
118  Et sentimus item, quid in interiore recessu
119  Rerum

195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,
199   Talia uti subito noscant, docuere parentes.
200  Verùm, quandoquidem nos claro in lumine quaedam
201  Aspicimus, subitoque eadem percepta probamus,
202  Cur erit, ut

651   Temporis, et spatii nequeunt, neque sensibus ullis
652  Discerni inter se, et nostris non sensibus uti
653  Difficile est nobis, et non impellier inde;
654  Propterea a veris longe confingimus ipsi
655  Diversas partes, et quas sentire queamus.
656   Et primò spatium vulgo, spatiique vocamus
657  Partem aliquam, ejusdem certam, quae mobilis extat,
658  Mensuram,

1002  Tempore qui a veteri tentârunt; proinde ruinam
1003  Fecere in rebus naturae perspiciendis.
1004  Nam multi prius ad causas, et semina, et ortus
1005   Prolapsi, quam vidissent, quid constet; id ipsi
1006  Seu facerent tum decepti, seu saepe volentes
1007  Decipere (interdum ut vana sublimia corda
1008  Ambitione rapi, et fastu turbare videmus
1009  Doctrinam), tantùm

1336  Crescere plus ipsa facie molemque, locumque,
1337  Majoremque magis multo distendier intra;
1338  Nam facies tantùm, quà longa est, lataque, crescit
1339  Mensura duplici; debetur terna sed ipsi
1340   Moli, quandoquidem pariter procurrit in altum.
1341  Propterea si sint simili constructa figurâ
1342  Horrea nostra tuis, sed parjete quae magis alto
1343  Claudantur

1473  Aequali magnum rectoque per aethera lapsu,
1474  Aequaeque conficerent spatia aequo tempore semper.
1475   Has quaecumque suo discedere corpora cogunt
1476  Saepe statu, vires ipsi vocitamus agentes;
1477  Dicimus et duplex harum genus esse; videntur
1478  Quippe aliae valido certam dare mobilitatem
1479  Ictu corporibus, momento temporis uno;
1480  

1747  Summi utriusque apices, et quo vi corpus inerte
1748  Nempe advenisset sola, et vis extera quo nunc
1749  Demittit; quae cum medium se dirigat illum
1750   Per radium, radio non ipsi cogere debet
1751  Corpus ut accedat, contra nec ut inde recedat);
1752  Par quapropter erit primo quoque. Tempore corpus,
1753  Fac, nova deinde pari immotum vis urgeat illud,

adest cum vis, tum trajicit, ipsa fuisset
1909   Si tum absens, eadem non transmittenda fuisse?
1910  Proin quod non fieret tum, nos fore protinus illud
1911  Oppositam in partem faciendum fingimus ipsi,
1912  Oppositamque etiam causam confingimus ejus.
1913  Tibure sic Romam qui rheda vectus equove
1914   Advenit, totidem lapides pertransiit, ipsa
1915  Quot lapides Româ

1935  Obliquis pelli debere a viribus illis.
1936  At cur usque novos haec jungens ictibus ictus
1937  Altera vis, semperque potentior auxiliari
1938  Adventu demum non vincat, corpus et ipsi
1939   Admoveat puncto, ut varios post denique flexus
1940  Perpetuo breviore, atque interiore volutos
1941  Circuitu jam puncto immotum id sistat eodem?
1942  Hanc tibi ut

carere illo praesente, atque excruciante,
2153  Hoc primum est certe, quod connitamur; hic extat
2154   Princeps nempe gradus vitaï, fonsque beatae.
2155  Multaque propterea quae sunt bona, cernimus ipsi
2156  Immoti, et stimulis exinde haud angimur ullis,
2157  Queis sine praesertim felicem condere vitam,
2158  Atque alibi reperire, quod instat, posse videmur.
2159  

gerantur.
414  Haec numeris pro re si certis omnia signes
415   (Num nequeant numeris supponier omnia veris,
416  Hoc genus, intendi quae possunt, quaeque remitti,
417  Atque, ipsi ut numeri, majora, minoraque fiunt?)
418  Protinus agnosces, quid fiet; tuta nec ulla est,
419  Nec manifesta animis ratio magis, exque pedita:
420   Proin cernes facile, an sistantur corpora ab

turbataque, disque sipata,
775   Si nisu commota levi sint, ire per altum,
776  Et distracta procul nostro se semper ab usu
777  Eripere, et nunquam per se revocata reverti:
778  Ipsi nos etiam, minimo si corpora saltu
779  concita projiceremus, in auras ejaculati,
780   Sublatique leves terra fugeremus ab ima
781  Aethera per vastum, tantos nec sistere motus,

ire.
1869  His animadversis, arcus, quos totius orbis
1870   Partem esse exiguam statuas, cognoscere possis,
1871  Aequis temporibus carpi quoscumque meando,
1872  Quantum ipsi monstrare queant, et prendere sensus:
1873  Tractus inaequalis sit eorum quamlibet omnis:
1874  Exiguam nam cum signat revolubile corpus
1875   Circuitùs partem, cursum fateare, necesse est,

prae ambitione,
117  Haud secus ac animas alia de stirpe creatas.
118  Ergo nomina ibi regni, atque invisa Potentum:
119  Proinde agitat non corda timor, sibine esse timori
120   Ipsi nempe queant? Nec nomen honoris inane
121  Sollicitat; sed amor patriae, sed civica regnat
122  Libertas: nullo discrimine pollet in omnes
123  Aequum jus; absunt procul otia, luxus, opesque, et

Bibliographia locorum inventorum

Anonymus (floruit 1657.) [1657], Actiones duo de maleficis, versio electronica (), Verborum 2758, Ed. Ivan Krstitelj Tkalčić [genre: prosa - acta iuridica] [word count] [nnactiones1657].

Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1667], Oratio de eligendo Summo Pontifice, versio electronica (), 2879 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - oratio] [word count] [gradicsoratio].

Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1670], De vita, ingenio, et studiis Junii Palmottae, versio electronica (), 3196 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - vita] [word count] [gradicspalmottaevita].

Rattkay, Ivan (1647–1683) [1683], Relatio Tarahumarum Missionum eiusque Tarahumarae Nationis Terraeque Descriptio, editio electronica (), 9250 verborum, Ed. Ludwig Fladerer [genre: prosa oratio - relatio] [word count] [rattkayitarahum].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].

Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1700], Croatia rediviva, versio electronica (, Zagreb), 68 versus, verborum 7054, Ed. Zrinka Blažević [genre: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [word count] [vitezovritterpcroatia].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1700], Dissertatio regni Croatiae, versio electronica (, Zagreb), Verborum 780, Ed. Zrinka Blažević [genre: prosa oratio - historia] [word count] [vitezovritterpdiss].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], B. Stanislai Kostkae obitus. Poema, versio electronica (), versus 355, verborum 2485, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epica; poesis - carmen; poesis - poema] [word count] [djurdjevikostka].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1700], Poetici lusus varii, versio electronica (), versus 5453, verborum 35062, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [word count] [djurdjevipoe].

Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1703], Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica (), 2815 versus, verborum 19809 [genre: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [word count] [vitezovritterpplorantis].

Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1728], Magdalidos liber primus, versio electronica (), versus 426, verborum 2792, Ed. Matea Mrgan [genre: poesis - epica; poesis - versio; prosa - epistula] [word count] [djurdjevimagdalidos].

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1734], Elegiae II et carmen, versio electronica (), 456 versus, verborum 3103, Ed. Tomislav Đurić [genre: poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [boskovicrel2carm].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1735], Epistolae ad amicum Matthiam Nicolaum Mesich (1735-1737), versio electronica (, San Vitale apud Bononiam; Bononia), Verborum 3852, Ed. Teodora Shek [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [krcelicbepist1735].

Crijević, Serafin Marija (1686-1759) [1740], Bibliotheca Ragusina, loci selecti, versio electronica (, Dubrovnik), Verborum 6633, Ed. Stjepan Krasić [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - lexicon; prosa oratio - prosopographia; prosa oratio - commentarius] [word count] [crijevicsbiblioth].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Additamenta ad Annuas, versio electronica (, Zagreb), Verborum 17030, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbannadd].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report