Your search found 2430 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2185-2218:

ad Kesznyéten cum Sajone influxu, minora navigia recipit. Samusius in Transylvania ortus, quamquam per mediocrem Szolnok et Szathmariensem comitatum longo spatio decurrat, donec se infra Vid cum Tibisco uniat; tamen ut nunc est, ne ratibus quidem portandis sufficit. Eadem ferme ratio est utrisque Crisii; Marusius e contra iam ad Lárd in Transylvania rates sustinet, supra Szegedinum, ubi Tibisco infertur, par est minoribus etiam navigiis. Ipsi praecipui, relate ad obiectum navigationis, Hungariae

vero stramine aut exsiccatis etiam animalium excrementis praeparare cogantur. § XII. Quale relate ad rem agrariam. Verum sicut natura in alpestribus partibus ingratum solum per recondita in visceribus montium metalla compensavit, ita eadem in spatiosis his campis defectum sylvarum ubertate soli retribuere videtur voluisse. Quamquam enim solum Hungaricum universim agriculturae perquam idoneum sit, nullibi tamen in Hungaria fertilitas eius magis emicat, quam in planis eiusmodi, sylva aut prorsus aut maxima in parte destitutis

ditio incipit, Sclavonia et Croatia Turcicis provinciis cingitur; provinciae hae nec cultae nec populosae sunt; sylvis abundant; et cum suilla Turcis vesci non liceat, haec autem a nostris quaeratur, copiosos quaestus gratia maialium greges alunt. Caeterum, cum Sclavonia et Croatia in eadem sunt commerciali relatione quam ad Semlinum, vigore praefati tractatus vigere vidimus. Verum hic quoque provinciale a Turcis per Statum militarem intercluditur; et cum montosae saxosaeque partes illae omnibus pene naturae beneficiis destituantur, manualem vero industriam ipsum Systema

Et vero respondit Gubernii huius conatibus eventus; eo enim rem perduxit, ut non modo producta Hungariae, quae per mare cum lucro distrahi poterant, per Canisam et Pettovium viam versus Tergestum iniverint, verum maxima etiam Italicarum et Levantinarum mercium, quibus Hungaria indigebat, pars, eadem Pestinum devecta indeque per Regnum omne distributa fuerit. Rem hanc perficere Gubernio Tergestino eo pronius fuit, quod eotum nec Colapis et Savus ita repurgati, ut iis adversus Carolostadium usque potuerit navigari, nec viae adhuc in Hungaria et Croatia ita instauratae fuerint, ut eorsum

maiores sibi quisque favores procurare, artificiosis tractatibus, quandoque armis etiam apertoque bello contendebat. § XXIII. Quando id in Hungaria factum. In Hungaria, et aliqua commercio minus propitia systematis feudalis species, et eadem legislationis erga hoc obiectum apathia ad hanc usque epocham viguit; neque multo post Regnum hoc in idem cum Monarchia Austriaca corpus sub Imperatore Ferdinando Imo coaluit. Verum reges Austriaci, seu frequentibus bellis distenti, seu infertilitate provinciarum copiosisque pro modulo

primum Tabulae Regiae 1715. art. 91 §. 65, dein Consilio locumtenentiali, cum interventu cameraticorum commissariorum committebatur, 1729, art. 2 in reliquo comitia etiam huius anni iuridicis potissimum obiectis se occuparunt. Exitum Diaetae 1741. erumpens successionis bellum ita pressit, ut in eadem nonnisi duae commerciales leges perferri potuerint, nimirum art. 27, quo portorii, quod status vicinarum Germanicarum provinciarum ab illatis in eas Hungaricis productis exigebant, diminutio adeoque horum in eas inductionis facilitatio promittebatur; boum vero quaestus non tantum in has, sed

promovere, ad partes officii sui non attineret, aut certe, quod eius intuitu omnis eorum obligatio eo restricta sit, ut emanatas hoc in passu altiores ordinationes publicas reddant. Quae quidem opinio in eo fundari videtur, quod pleraque eiusmodi obiecta, hactenus nec in legem relata, nec sibi eadem curandi officium per hanc diserte impositum sit. Et haec est Hungariae tam physica quam politica relate ad commercium situatio. Antequam actualem huius statum adumbremus, operae pretium videtur generales, quas ipsa haec eius situatio

tum Bátsiensi, supra hoc Banatico, ultra hoc Békessiensi et Csongradiensi, supremum Borsodiensi, tritico, gradum assignaverit. § XXXI. Cultura vinearum. Eadem est vinearum, quae agrorum culturae ratio; nam et haec ab ea ratione, qua distractionis occasioni propior est, maiorem attigit perfectionis gradum. Liquores vulgo Ausbruch, qui antea in solis Tokaiensibus vineis conficiebantur, iam in plerisque

quae apud aliqua maiora et pura dominia reipsa observatur, universim apud paucos comitatus in usum venit. Itaque Regnum frequentibus sylvarum devastationibus hodiedum premitur. § XXXIX. De salicum implantatione. Iusserat etiam eadem Imperatrix, ut certa salicum quantitas quotannis plantetur habuitque res haec, ut fieri solet, in aliquibus comitatibus successum, in aliis penitus negligebatur. § XL. De lithanthracibus et torfa. Ut iis etiam partibus, quae sylvis

quotannis plantetur habuitque res haec, ut fieri solet, in aliquibus comitatibus successum, in aliis penitus negligebatur. § XL. De lithanthracibus et torfa. Ut iis etiam partibus, quae sylvis penitus destituuntur, prospiciatur, eadem Imperatrix proposuit praemia iis, qui surrogatum lignorum seu carbones fossiles, vulgo Stein-Kohlen seu torfam vulgo Torf-Erde repererint. Et reperti reipsa fuere pluribus in locis, verum usus eorum aut adoptatus

provinciis et litorali, in passivo semper versatur cum Silesia Bohemica saepe variat; si tamen diameter decennalis assumatur, et cum hac provincia Hungaria stat in passivo. Activum solo anno 1774. passivo minus fuit 236.724 florenorum, alias quotannis maius est activum, non tamen in eadem summa. Primis annis quandoque infra octingenta millia descendit, postea iam infra, iam supra duos milliones versabatur. Si decennalis posteriorum annorum calculus ducatur, activum intra duos et tres milliones subsistet, in tabellam enim anni 1779, quo activum ultra sex milliones elevatur,

partim quod aliqua producti in Hungaria serici pars in Regno remaneat. De sericeis vero fabricatis iuxta eundem diametrum ultra eductionem in Regno consummitur annue pro 555.739 florenis. Caeterum omnium horum fabricatorum et inductio et per Regnum distractio eadem ferme, quae § 52 expressa est, modalitate procedit. § LVII. Fabricata coriacea iam non tantum e Germanicis provinciis, sed etiam e Turcia, et quidem potissimum per passum Zemliniensem inducuntur. Pelles potissimum Turcicae in ea

id solet usu venire, ut quamprimum pretium eorum magis atque fabricantium Germanicorum interest, ascendit, evectio continuo soleat prohiberi. Donec haec admissa est, praeter Litorale in omnes Germanicas provincias, sed potissimum in Styriam, educi solet. § LXXV. Eadem fere gallarum-quercinarum, quibus cerdones et pellium leporinarum, quibus pileatores utuntur, ratio, et ideo gallae quercinae nonnisi 51.221, pelles vero laporinae nonnisi [...] florenorum activum in diametro efficiunt.

quae e populosis desertae effectae nunc denuo reimpopulantur. An et qualis particulari etiam eiusmodi impopulationi favor tribuendus sit, hactenus quidem nulla lege definitum fuit. Cum tamen particulares etiam eiusmodi sessiones impopulari publici a proportione perinde intersit hocque in genere, eadem utriusque sessionum speciei ratio esse videatur, ea est demissa Deputationis huius opinio, ut his quoque sed triennalis tantum et a contributione et ab aliis quibusvis publicis oneribus immunitas concedatur. DE ALIMENTATIONIS STATU §

numerosum hunc populum ad procurandam sibi maiori labore subsistentiam deducere eo magis interesset, quod loca plerumque habitet semota et montosa, ad quae difficilis est tempore famis commeatus convectio. Verum indoles gentis iam adeo est depravata, ut nulla ferme, nisi a futura generatione, si eadem in scholis nationalibus debite excolatur, emendatio sperari possit; hae autem propter incolarum paupertatem plane in Valachicis pagis difficillime induci possunt. Quare nationales scholas inter Valachos, sin secus, publicis etiam fundi litteralis sumptibus inducendas esse, Deputatio haec

instituto recedant, permoveri posse, usu ipso compertum. Itaque si legislatio aliquam producti speciem seu augere seu perficere voluit, eam semper inivit rationem, ut agricola intelligat, novam, quam suscepturus est industriae speciem, certam sibi allaturam esse utilitatem. Et ut id efficiat, ab eadem proportione, a qua producti alicuius seu quantitatem auctam seu qualitatem perfectam capit, certam etiam eius distractionem efficere ipsumque distractionis modum agricolae facilem reddere contendebat. § XCIV. Utilitas est praecipuum oeconomiae

industriam agat, nisi in hac basi fundetur, optatum effectum nunquam producet; sicut vicissim enata utilitate, industria suapte etiam solet excitari. Ipsa praemia cum pro una tantum vice decerni soleant, ut industriae, cui praemium propositum est, primum specimen producatur, efficere possunt, ut eadem industriae species radices defigat, nisi industria illa praesentem continuamque adferat utilitatem, nunquam efficient. § XCV. Utilitas alicuius novi instituti per magistratus populo irremisse inculcanda. Interea evenit persaepe, ut

imperfecto agriculturae statu tanta fuit adhuc 1787. consumentium ad producentes improportio, ut ad unum consumentem sex producentes obvenerint. Ut pro una civitate 400 pagi fuerant numerati. Denique ut debuerint extraordinariae plane illae videlicet quinquennalis sterilitatis erumpentisque sub eadem belli circumstantia concurrere, ut universalis grani defectus enasci potuerit. Nunc ipsius mali huius memoria in compluribus Regni partibus, ubi antea aut nulla aut exigua admodum opera agriculturae impendebatur, industriam ita excitavit, ut minor adhuc imposterum de frumenti defectu metus

pascuorum (vervacta enim natura sua antea cessare debebunt) postulaverit, hanc magistratus comitatus omnino admittere teneatur. Et quia circa ipsam subdivisionis huius clavim complures enasci possunt quaestiones, quae non ad huius, sed ad urbarialis Deputationis obiecta referuntur, hanc eadem Deputatio pro faturis comitiis elaboret. § CII. Ubi interest populus ad culturam pomorum terrestrium disponatur. Caeterum sicut universalis frumenti defectus, nonnisi rarissimus potest esse casus, ita partialem se saepius evolvisse

ad quos difficilior e fertilioribus partibus aditus patet, ut plebem ad culturam pomorum terrestrium omni meliori ratione permoveant. DE PRATORUM CULTURA § CIII. Status culturae pratorum. In pratis colendis eadem, quae in agris diversitas viget. In praediis, quae herbam plane ultra necessitatem producunt, id quod a pascuo animalium superest, leviter compositum, tota hyeme iniuriis aëris expositum relinquitur. Ubi non est tanta herbae copia, foenum quidem horreis infertur: si tamen illud vel tantisper

omnino attinet removere impedimenta illa, quae industriosos etiam proprietarios detinent, quo minus eum, quem possent e pratis suis fructum capiant. Talia sunt introducti in pluribus locis abusus illi, ut nemini liceat foenile suum ante festum Sancti Ioannis Baptistae falcare ideo, ut eadem interea pro pascuo deservire possint. Item ut foenilia mox atque defalcantur, pascuo locum dare debeant, adeoque nemini e foenili suo cordum desumere liceat. Abusus hi cum nulla adhuc positiva lege sublati sint, in illis foenilium plagis, quae plures habent nobiles compossessores, si unus

in plano sitas sufferre expediat. Caeterum proposuerunt aliquae iurisdictiones, ut cum alioquin nimia vinearum copia laboremus, eae, quae in locis planis et oleribus potius quam vitibus idoneis plantatae sint, lege publica evellendae decernantur, neve id imposterum fieri possit, eadem lege prohibeatur. Et vero si parte ex una id spectetur, quod planae eiusmodi vineae non possint non malae qualitatis vina procreare; quod cum procreata in his vina, sub nomine illius, cui vineae hae subiacent, promontorii veniant, generosorum licet promontorii eiusmodi vinorum aestimationem

in septemtrionalibus comitatibus Trenchiniensi, Arvensi, Liptoviensi etc. manipulatio haec radices tantisper fixit. § CXXI. Quid in eius promotionem expediat constituere. Cum crescente continuo populatione apum cultura, nisi eadem arte adiuvetur, suapte diminui debeat, adeoque periculum sit, ne aucto quotidie in ipsa Hungaria cerae consumptione, hactenus activa haec rubrica sensim in passivam transeat; videtur Deputationi e re fore, comitatibus non tantum admittere, sed et imponere, ut peritos utilioris illius apum

adhuc continuo illud Viennensis abaldo monopolium, quod illud, quod ipsi collibuit tabaccae pretium statuere potuit; statuit autem semper tale, quod maximo directionis lucro cessit. Frustra itaque fuit id a cultoribus exigere, ut illi industriam intendant, quin sperare possint, quod maius etiam ab eadem proportione producti sui pretium sint recepturi. Pauci tantum Quinque-Ecclesienses, Szegedinenses et Insulani in Muraköz, quibus positio sua faciliorem praebet versus Flumen eductionem, industriam hanc tantisper exercuerunt; sed nec apud hos, praeter minutiora, alia summa duo seu culturae

descendatur; vulgare adhuc illud praeiudicium, quasi seu Quinque-Ecclesiensis seu Szegediensis seu quaecunque alia tabacca peculiari aliqua qualitate polleret, evellendum videtur, Hungariae solum demptis tantum frigidis et sabulosis locis producto huic adeo est favorabile, ut si idem semen eadem plane in diversis licet locis industria adhibeatur, eadem etiam ferme tabaccae qualitas sit proditura. Quare dum unius loci tabacca alteri praefertur, non ita intelligi debet, quasi prior ille locus aptiori pro tabacca solo gauderet, sed quod illic maior iam industriae meliorque culturae

seu Quinque-Ecclesiensis seu Szegediensis seu quaecunque alia tabacca peculiari aliqua qualitate polleret, evellendum videtur, Hungariae solum demptis tantum frigidis et sabulosis locis producto huic adeo est favorabile, ut si idem semen eadem plane in diversis licet locis industria adhibeatur, eadem etiam ferme tabaccae qualitas sit proditura. Quare dum unius loci tabacca alteri praefertur, non ita intelligi debet, quasi prior ille locus aptiori pro tabacca solo gauderet, sed quod illic maior iam industriae meliorque culturae species invaluerit. Luculentum eius rei exemplum editum est in

tabaccae dependatur. Ut comitatibus, in quibus tabaccae cultura viget, liberum sit individuum et macerationis et classificationis peritum erga moderatam mercedem assumere, qui de possessione ad possessionem progrediendo cultores in utraque manipulatione doceat, una eadem occasione abusum etiam illum pistilli in tabacca relinquendi ea ratione exstirpet, ut capacitet cultores, quod emptor alioquin in proportione ponderis, quod inutilia illa pistilla efferunt, minus pretium semper pro tabacca sit oblaturus. Ne parte ex una cultores e

§ CXXXVIII. Species boum Hungaricorum non eget emendatione. De emendanda Hungaricorum specie boum superflua est omnis cura; tam insignem enim vix aliqua Europaea regio producit. Vaccarum, quae in praediis unice procreationis gratia aluntur, eadem est praestantia. Lac, si ad domesticum alimentationis statum ponantur, haud satis abunde praestant. Sed his ii, quorum id interest, Helveticam speciem facile substituere possunt. Olim Hungaria tanta habebat boum armenta, ut non modo Haereditarias Germanicas provincias, sed magnam insuper

e prima manu habere, posset cum iis ad minus oeconomiae commercium exercere atque ita non tantum de emendanda, sed etiam de augenda cornutorum pecorum specie superfluam esse omnem curam satis apparet. DE EMENDANDA EQUORUM SPECIE § CXL. Non eadem est equorum ratio; hos quidem generosos ab olim Hungaria producebat; sed cum commercium paucas adhuc graves vecturas requireret, rhedarum usus apud nobiles non vigeret, equitatus autem Hungaricus e velitibus ferme constaret; minores tantum ephippio et veliti apti equi educabantur. Postquam

Accessit aliud grave perinde impedimentum, quod rustici parvas nonnisi habuerint caballas, quae sustinendis procerioribus admissariis pares non erant. § CXLIII. Qualiter impedimentis obviari laborabatur. Ad sufferenda haec impedimenta eadem piae memoriae Imperatrix 1777. explanatorium edidit normale, quo potissimum civitates ad provehendum hoc institutum adstringebantur. Rustici ad parcendum foetis caballis et hinnulis exstimulabantur. Coëmptio maiorum caballarum, praesertim in iis locis, quae distinctos pro vecturis

demum trium annorum a 65 usque 75 florenos persolvere. 5) Qui ultra tres eiusmodi hinnulos educaverit, eidem insuper una caballa ex eodem equatio dono detur. 6) Si rustici caballae deficerent, haberet tamen hinnulum trium annorum, liceat eidem hunc pro caballa in equatio commutare. Eadem occasione idem Imperator priorem etiam propagationis equorum normam tantisper immutavit, nimirum: 1) interdixit ulteriorem admissariorum coëmptionem recepitque, quod ex eodem equatio comitatibus admissarios gratis suppeditare velit; 2) stabilita a contributione indemnitate concessa 1774. a

Mezö-Hegyesiensi dos stabilis constituta. Anno 1788, ut institutum hoc stabili dote fulciat, remanentes ab intertentione nobilis turmae praetorianae decem mille florenos in hunc scopum addixit, et cum enatum anno eodem bellum Turcicum manipulationem hanc intercepisset, ut eadem mox finito bello resumatur, interea vero summa illa erga interusurium elocetur, defixit. § CXLVI. Leges, quae ad provehendum hoc institutum perferendae censentur. Cum recentissimum hoc bellum magnum iterum equorum numerum

pars eo depulsa fuit. Cum experientiam hanc bonus effectus secutus fuisset, iussit piae memoriae Imperator et Rex Iosephus IIdus, ut in Mercopail nonnisi 200 oves interteneantur; quod supernatavit per dominia cameralia fundi religionis et studiorum distribuantur, in iisdemque eadem, quae in Mercopail viget, manipulatio introducatur. Ita primum in Bekova et Radonicz in dominio Bácsiensi, dein 1787. in Puszta Kula in dominio Zemboriensi, 1788. in Tárkány et Tokod sicque successive in Bozok, Marót, Kis-Megyer et átsa, et arietes Hispanici et modus oves has tractandi

schola idoneo quopiam loco constituatur, ad quem perinde comitatus individua sua mittere teneantur. Ex his quae modalitas, cui instituto conveniat, decernere ad Suam Maiestatem pertinent. Universim id tantum constituendum esse videtur: 1) ut si producti alicuius perfectio proponitur, eadem non omnibus indiscriminatim comitatibus et civitatibus, sed iis tantum, quorum solo et climati convenit imponatur; 2) quod comitatus et civitates, quibus cultura aliqua reipsa convenit, nullo seu expensarum seu insufficientiae magistratualium praetextu se excusare possint, sed debeant

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report