Your search found 5227 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 4277-4495:

protenditur. Haec tota ferme in montes assurgit, sylvis et lignis variae speciei abundat, hisque inferiora Regni loca, quae illis destituuntur, providet. Solum habet minus fertile, et quod alendis suis incolis non sufficit. E converso producit metalla, semimetalla, lapides pretiosos, et tantam, quae vix exhauriri possit salis quantitatem. Meridionalis si solam Hungariam spectes, a Septentrionali hac linea

Cum Savus postquam ad Siscium Colapim, ad Ieszenovacz Unnam recepisset, ad Zemlinum Danubio illabatur, hic ipsa iam interiora Sclavoniae et Croatiae cum Hungaria connectit. E fluviis his Danubius, Dravus et Savus ab eo, quo Hungaricas ditiones subeunt puncto, iam nunc navigationi patent, ex aliis quidam maiori, quidam minori sui parte, partim rates, partim etiam naves alicubi maiores, alicubi

cursu, seu priorum temporum iniquitate tantas paludes habent, ut si istae in rite efformandos canales contrahantur, hi ferme viarum beneficium supplere possint. §. 6. E converso a meridie et Septentrione nonnisi difficilem per axem exitum habet. Minus propitia est Hungariae relate ad externam communicationem situatio. Alluit quidem adnexas partes a meridie Mare

liberis hominibus ab intestato succedendi. §. 10. Legislatio tamen usque praesens saeculum ad eius incrementum parum contulit. Legislatio e contra sub primis regibus commercio reipsa adversantur: sub Sancto Ladislao debuit omnis exter mercator pro exploratore haberi, cum ingressus in Regnum iis nonnisi erga tam anxia cautela

in tali Civitate venui exponat. Buda qua Regni Metropolis tale plane Privilegium sibi comparaverat ut omnes Mercatores quascunque res venales, si per hanc Civitatem vehebantur, tantum ibi vendere, neque ultro promovere audeant e Sigismundi Decr. 2. Art. 11. Omnia quidem haec Monopolia, partim contrario usu postea sublata, partim subsequis Legibus abrogata: Tricesimarum, quarum priora tempora nonnisi confusam cum Teloniis idaeam habuerunt, institutum

iis vetabatur 1723. Art. 117. Ut autem tanto faciliorem habeant promeritam laboris sui mercedem, ab iis, qui hanc morabantur, extorquendi rationem Institutum Processus Auszugalis stabiliebatur 1723. Art. 53. E converso ne Opifices favore Caehalis instituti pretia artefactorum suorum ex condicto plus nimio elevare, aut alios etiam excessus patrare possint, Caehas id est Contubernia opificum etiam sufferri posse

tamen propterea Legislatio Hungarica seu merces distinctas praeter elevatum iam hac ratione ad 5 pro 100. Regium Vectigal Impositionem gravavit, neque Germanicarum mercium Inductionem in Hungariam unquam prohibuit. Status e contra Germanicarum Provinciarum cum formali adhuc Comitiorum Iure gauderent, non tantum Producta Hungarica variis Commercialibus Taxis, vulgo Landstaatliche Auflagen ultra Stabilitum iam 5 a 100. Portorium

Provinciarum utpote quos res ex altera parte tangit, tractura sit, licet nullus unquam cum Statibus Hungariae, dum impedimenta haec poni coeperunt, Tractatus susceptus fuerit. Interea Hungaria nullum e Tractatu eiusmodi Beneficium accepit: Provinciales Germanicarum Provinciarum Impositiones, mutatis licet subinde nominibus, Producta Hungarica hodiedum gravant: saepe adhuc absoluta inducendi in illas Vini et Frumenti

Politico-Commercialis haud magnum in Regni commoda effectum adhuc praestare potest. §.16. Hungariae ad Moscoviticas Provinciis relatio Politico Commercialis. Cum e Moscoviticis Provinciis plures navigabiles fluvii in Mare Nigrum defluant, ipsaque Crimeae littora mari huic adiaceant, Hungaria vero immediatam, ut § 8. apparuit, in mare hoc navigationem habeat, Moscoviticae

Moscoviticis et Chinensibus mercibus, unam ordinarii Portorii quartam, pariter remisit. Cum Tractatus hic perfecte reciprocos favores continent; cum per Constitutos idoneis in Locis Consules sustineantur; denique cum e Crimeae et ex aliis Moscoviae Provinciis in ipsum immediate Provinciale Hungaricum et vicissim navigari possit, haec est maxime favorabilis quam Hungaria cum aliqua extera Provincia habet Relatio Politico-Commercialis: neque

nulla adhuc eotum politico commercialis relatio inter haec duo regna intercessit, relictum sibi ipsi commercium eum naturalem cursum accepit, ut ex Hungaria in Poloniam vini, vicissim vero, qua Polonicae, qua etiam procuratae e Moscovia Telae notabilis quantitas inferri consveverit. Recuperata Gallicia Commercialis iam Anno 1775. inter Augustam Aulam et Rempublicam Polonicam Tractatus intercessit, per quem consumptionale Portorium in 4 pro 100

§.19. Uti nec cum Dalmatia Veneta. Dalmatiam Venetam confinium Carlostadiense aliqua, sed exigua parte contingit, vigetque ea inter utriusque Status Incolas Physica communicatio ut e Dalmatia Veneta 60 circiter millia Urnarum Vini Dalmatici in Carlostadiensem Generalatum quotannis inferantur, e converso confiniarii Regiminis Licani Animalia e suis Alpibus in Dalmatarum Venetorum planities in hyeme erga

sed exigua parte contingit, vigetque ea inter utriusque Status Incolas Physica communicatio ut e Dalmatia Veneta 60 circiter millia Urnarum Vini Dalmatici in Carlostadiensem Generalatum quotannis inferantur, e converso confiniarii Regiminis Licani Animalia e suis Alpibus in Dalmatarum Venetorum planities in hyeme erga stipulatum censum ad pascua depellant, ea ferme ratione, qua et Transylvani in pascuis Valachiae et Moldaviae

Status Incolas Physica communicatio ut e Dalmatia Veneta 60 circiter millia Urnarum Vini Dalmatici in Carlostadiensem Generalatum quotannis inferantur, e converso confiniarii Regiminis Licani Animalia e suis Alpibus in Dalmatarum Venetorum planities in hyeme erga stipulatum censum ad pascua depellant, ea ferme ratione, qua et Transylvani in pascuis Valachiae et Moldaviae factitare soleat. Caterum nulla inter Hungariam et

hunc autem Hungaricis et Croaticis mercibus exitum ad exteras Regiones procuret. Ut primum Scopum attingat sumptuosam per inhospites Styriae et Carnioliae montes viam a suo nomine Carolinam Germanicam dictam, e centro Monarchiae id est Vienna usque Tergestum instauravit, hic portum construere coepit locumque quanquam exilis adhuc Oppidi formam eotum praeseferret, pro Portu Libero declaravit. Ut Croaticis

Aemula Emporia de Natura sua habere consveverunt. §.22. Eiusdem Relatio ad Belgium et Lombardiam Austriacam Lombardiam Austriacam tantum mediate, Belgium e contra e Littorali suo per Portum Ostendensem immediate Hungaria contingit. De arctiori inter Ostendam et Littorale tam Germanicum quam et Hungaricum nexu procurando, deque mercium utriusque Indiae quae nunc potissimum per

de Natura sua habere consveverunt. §.22. Eiusdem Relatio ad Belgium et Lombardiam Austriacam Lombardiam Austriacam tantum mediate, Belgium e contra e Littorali suo per Portum Ostendensem immediate Hungaria contingit. De arctiori inter Ostendam et Littorale tam Germanicum quam et Hungaricum nexu procurando, deque mercium utriusque Indiae quae nunc potissimum per

In aliis planis comitatibus, qui nec tam promptam, nec ita utilem habent frumenti distractionem, aliqui tabacae, alii serici culturam in subsidium subsistentiae vocant. E re pecuaria et quidem pecorum cornutorum distractione potissimum subsistit illa Regni pars, quae a Comitatu Hevesiensi tam cis quam trans-Tibiscum intra Danubium et ferme

et quidem pecorum cornutorum distractione potissimum subsistit illa Regni pars, quae a Comitatu Hevesiensi tam cis quam trans-Tibiscum intra Danubium et ferme Transylvaniae limites concluditur. E lanae oviumque distractione plurium quidem comitatuum incolae subsidiarium sibi subsistentiae modum procurant, praecipuum tamen alimentationis statum hic ramus industriae in Comitatibus

ductum situatur, mera ferme Civili industria subsistit. Zemlinum licet adhuc oppidum cum in confluxu omnium Hungariae et Croatiae navigabilium fluviorum iaceat e sola ferme quaestu se sustentat. Temesvarinum et quia exiguum Territorium habet, et quia ductus Commercii Vienna in Transylvaniam illud attingit, e Civili potissimum industria subsistit.

Hungariae et Croatiae navigabilium fluviorum iaceat e sola ferme quaestu se sustentat. Temesvarinum et quia exiguum Territorium habet, et quia ductus Commercii Vienna in Transylvaniam illud attingit, e Civili potissimum industria subsistit. Pestinum cum in ipso puncto situetur ubi principales duo Commercii ductus, nempe unus Vienna Continenti in Transylvaniam, aqua

Pestinum cum in ipso puncto situetur ubi principales duo Commercii ductus, nempe unus Vienna Continenti in Transylvaniam, aqua vero versus Mare Nigrum: alter autem e Littorali in Galliciam se intersecant, plurima parte civilem habet alimentationis statum. Montanae Civitates quibus soli sterilitas ruralem subsistentiam non admittit,

et Comaromii quia Danubio adiacent: Budae et quia illam Danubius praeterfluit, et quia Dicasteriorum praesentia Circulationem pecuniae adiunxit: Cassoviae quia ductus e Littorali per illam transit: et Szegedini, quia tam secundae quam adversae per Tibiscum Navigationis beneficio gaudet, quanquam res seu agraria seu vinaria admodum adhuc vigeat, Civilis tamen

adhuc improportio haec per Successivum Comitatum florem quadamtenus suppleri. Nunc stant ad exiguam distantiam quinque Civitates, Ruszt, Posonium, Bazinium, S. Georgius et Modra. E contra vasti Comitatus Szaladiensis et Simeghiensis, quanquam insigni navigabili fluvio Dravo adsito, nullam numerant Civitatem. Universim nisi Sterilitas in aliqua extera Provincia eveniat, Hungariae

denique per inducendam maiorem inter Civitates et Pagos proportionem praestari potest. Actualis Status Oeconomiae Publicae quoad Gentilitia Producta e Regno Vegetabili §. 29. Status Actualis Agriculturae Oeconomiae Publicae Officium est, et Naturae et Artis omnium trium Regnorum producta augere,

Montanistica Deputatio proponet. Quoad Frumentum Quod Vegetabile Regnum attinet Agriculturae Status iam ferme e Superioribus patet. Nimirum in partibus illis, ubi aut Terra luxuriae aut exigua distrahendi frumenti Occasio adest, agri sat remisse coluntur. Ubi e contra aut solum ingratum, aut praesens est e distractione

Regnum attinet Agriculturae Status iam ferme e Superioribus patet. Nimirum in partibus illis, ubi aut Terra luxuriae aut exigua distrahendi frumenti Occasio adest, agri sat remisse coluntur. Ubi e contra aut solum ingratum, aut praesens est e distractione granorum utilitas, ubi Agricultura seu eius Instrumenta, seu arandi seu fimandi componendique frumenti modum spectes, iam satis provecta est, licet necdum

Status iam ferme e Superioribus patet. Nimirum in partibus illis, ubi aut Terra luxuriae aut exigua distrahendi frumenti Occasio adest, agri sat remisse coluntur. Ubi e contra aut solum ingratum, aut praesens est e distractione granorum utilitas, ubi Agricultura seu eius Instrumenta, seu arandi seu fimandi componendique frumenti modum spectes, iam satis provecta est, licet necdum illum perfectionis gradum attigerit, quem

enim etiam in minus idoneis ad id collibus, in campis ipsis qui maiorem per frumentum et olera fructum ferre possent. Ratio eas colendi vix aliquo amplius naevo laborat. Liquores ex uvis passis conficiendi norma e Tokaiensi iam ad pleraque generosiora Regni Promontoria propagata est. Compluribus in locis vites iam ad ordinatas lineas plantatae sunt. Et ideo cum Vini qualitas potissimum a Vinearum Situatione, et soli indole

Oleum Arbori olivae paucorum tantum maritimorum Croatiae locorum Clima propitium est. Huius itaque speciei oleum exoticum semper pro Hungaria Productum manebit. Verum plurima sunt vegetabilia, e quibus oleum deterioris speciei exprimi potest, velut semen Lini, faginaceae glandes, Heliotropii semen, certa rapparum flori similis Planta pluraque alia: Iam vero oleum non tantum obsoniis deservit, verum etiam

tantum obsoniis deservit, verum etiam Pictoribus, variis praesertim coriaceis Fabricis et Lampadibus, quae postquam iam aliquae Civitates noctu illuminari coeperunt, magnam deterioris olei quantitatem absummunt: e semine lini quantum Domestica necessitas exposcit oleum passim per totum regnum conficitur. E Planta Repeza oleum exprimendi modum Domestica Industria in aliquibus Regni partibus perinde iam

quae postquam iam aliquae Civitates noctu illuminari coeperunt, magnam deterioris olei quantitatem absummunt: e semine lini quantum Domestica necessitas exposcit oleum passim per totum regnum conficitur. E Planta Repeza oleum exprimendi modum Domestica Industria in aliquibus Regni partibus perinde iam invenit. In Comitatu Szaladiensi loco Sz. Kiraly mola erecta est, quae e faginaceis

conficitur. E Planta Repeza oleum exprimendi modum Domestica Industria in aliquibus Regni partibus perinde iam invenit. In Comitatu Szaladiensi loco Sz. Kiraly mola erecta est, quae e faginaceis glandibus oleum exprimit, et Viennam pro usu Publicarum lampadum vendit. Iam sub Augusto Iosepho II. obtulerat se homo, qui e Heliotrophio non tantum deterioris speciei, sed optimo etiam olivarum oleo

In Comitatu Szaladiensi loco Sz. Kiraly mola erecta est, quae e faginaceis glandibus oleum exprimit, et Viennam pro usu Publicarum lampadum vendit. Iam sub Augusto Iosepho II. obtulerat se homo, qui e Heliotrophio non tantum deterioris speciei, sed optimo etiam olivarum oleo par, se expressurum recepit. Ut eius industriam foveat idem Augustus non tantum decennalem ab oneribus Publicis immunitatem, sed Hospitium

ab Anno 1755. non intermisit, iussit illa editos de recta arbores has plantandi Norma Libellos in Vernaculo Idiomate vulgari, de progressu vero implantationis huius Annuas sibi relationes submitti imperavit, patuit e relationibus his multa Centena Salicum millia aliquot Annorum Spatio per Regnum reipsa plantata fuissse, verum nec id adhuc Crescentem in dies Lignorum Consumptionem, Devastationesque illas Sylvarum, quibus

commisit. Verum in Hungaria Sylvarum proprietas, potissimum ad Dominos Terrestres spectat. Huius exercitio per Comitatus nulli limites deffiniri, nulla norma praescribi potest: Sicut e converso nullos in Institutum eiusmodi quod unice Dominis Terrestribus Lucro cedit, Sumptus e Cassa Domestica facere licet. Quare totus praescripti Sylvarum Ordinis successus unice ad Dominorum Terrestrium

Dominos Terrestres spectat. Huius exercitio per Comitatus nulli limites deffiniri, nulla norma praescribi potest: Sicut e converso nullos in Institutum eiusmodi quod unice Dominis Terrestribus Lucro cedit, Sumptus e Cassa Domestica facere licet. Quare totus praescripti Sylvarum Ordinis successus unice ad Dominorum Terrestrium Industriam recidit. Et cum ille parte ex una homines manipulationis huius peritos, quales in Regno

benigne renovavit. Torfa et primae speciei Lycanthraces sub utriusque Augusti Regimine reipsa in aliquot Locis detecti sunt, verum eruebantur in talibus tantum Locis, quas alioquin Lignis abundant, et e quibus in partes illas, quas his carent transportus nimis erat Sumptuosus. Quare usus horum parum adhuc propagatus, Lycanthraces autem Secondae Speciei necdum detecti sunt.

sunt. 2. Status Actualis Oeconomiae Publicae quoad Producta Adscitia e Regno Vegetabili. §.32. Prima Culturae Tabacae Epocha in qua ad distractionem intra Monarchiam restricta fuit. Et haec ferme sunt Gentilia e Regno

Adscitia e Regno Vegetabili. §.32. Prima Culturae Tabacae Epocha in qua ad distractionem intra Monarchiam restricta fuit. Et haec ferme sunt Gentilia e Regno Vegetabili Producta, circa quae Industria Incolarum Hungariae a longissimo retro tempore versabatur. Ex adscitiis prima in Regnum Tabaca penetravit: nimirum cum in Hungaria liber semper

Limitibus continebatur, nullum adhuc in exteris Provinciis Tabacae Hungaricae nomen fuit; hae sola Levantina et Americana utebantur. Postquam ennato Americano Bello, Tabacae e Regionibus illis importatio in Europam impedita evasit, eas, quae hac utebantur Provincias, ut Hungaricam quaerant necessitas ipsa coegit. Secunda eius Epocha, qua iam ad exteras Provincias efferri

vim enervant, nec Cacumina Plantae decerpi: ut pistilli vulgo Tingl et quidem longiores, qui producto falsum pondus procurant et vecturam inutiliter gravant, relinqui, denique ut intra formatos e melioribus foliis manipulos deteriora abscondi coeperint. Tertia eius Epocha, qua ad domesticam iterum distractionem Restricta fuit.

Defectus ut hi sufferantur, irremisse adurgebat, et quo id facilius obtineat, excusos Vernaculis Linguis de optima Tabacam colendi ratione Libellos vulgabat. Distribuebat semen Americum et Levantinum: aliquas plane e Turcia familias Levantinam Tabacam colendi peritas, educi procuravit. Actualis Culturae huius Status. Verum Officiales Depositorii Pesthiensis

qui licet arbores haberent, bombices tamen non alebant pretia, quaestiones; quae activitate Localium, Officialium pro ratione Circumstantiarum longe felicius superari potuissent, quam generali Dirigentis Dicasterii e Longinquo Decisione, alibi practicantes optime etiam artem edocti, non eam nacti sunt assistentiam, qua opus fuisset, ut Cultura haec desiderata summat incrementa. Ubi assistentia non defuit, ibi saepe

fuisset, ut Cultura haec desiderata summat incrementa. Ubi assistentia non defuit, ibi saepe practicantes ipsi aut negligentia, aut interessentia sua Progressum Instituti huius intercoeperunt; denique cum arbores e quarum foliis Bombices ali debent, enutrire longius tempus requirat, evenit quibusdam in Locis, ut ipsa expectationis diuturnitas lassaverit patientiam aliquarum Iurisdictionum, sicque Institutum hoc ad

est, ut cum Cultura haec langueret, errores vero, qui languorem hunc produxerant a paucis adverterentur, ipsum Institutum tanquam inutile damnatum fuerit, sicque languor sinistram hanc de cultura opinionem, opinio e converso haec maiorem adhuc in Cultura hac languorem reciproce produxerit. In particulari damnosa Deglomerationis methodus. Accessit quod primus

iuxta Solenghianam methodum subtilissima, mediocria et crassiora fila mixtim in unum stamen deglomerantur, ita ut inter ipsa Stamina nullum aliud Discrimen intercedat, quam quod alia e pluribus alia e paucioribus filis consistant: fit inde ut Sericum Hungaricum indiscriminatim eodem, et quidem plerumque illo, quo ultima eius Classis venire solet, pretio vendatur, ubi alias subtiliores

methodum subtilissima, mediocria et crassiora fila mixtim in unum stamen deglomerantur, ita ut inter ipsa Stamina nullum aliud Discrimen intercedat, quam quod alia e pluribus alia e paucioribus filis consistant: fit inde ut Sericum Hungaricum indiscriminatim eodem, et quidem plerumque illo, quo ultima eius Classis venire solet, pretio vendatur, ubi alias subtiliores Classes Serici, quas pro

Galletarum et Serici deglomerati divenditionem obiectum hoc 132 milia florenorum Circulationem eo Anno produxerit. Quodsi insuper spectetur ea Galletarum quantitas, quam producentes pro usu proprio retinuerunt: si e comparato per domesticos Fabricantes a Camera serico elaborata, et iterum vendita artefacta in Considerationem summantur, obiectum hoc internam supra 200 milia Circulationem eo Anno produxisse tuto Statui potest.

eadem media, quibus illam principio provexit, resummat, post paucos Annos vix aliquod iam eius vestigium apparebit. §.34. Ad perficiendos e plantis domesticis colores nihil hactenus actum fuit. Complures in Regno Plantas Natura Sponte produxit, quae varios dant colores, sine quibus plurima Opificia et Fabricae subsistere non possunt. Ita in

hactenus actum fuit. Complures in Regno Plantas Natura Sponte produxit, quae varios dant colores, sine quibus plurima Opificia et Fabricae subsistere non possunt. Ita in Comitatu Alba-Regalensi e Herba Lanol dicta, viridis sat bonae qualitatis Color exprimitur. Comitatus Zempliniensis refert, quod e Herba Seberka dicta, Coria sat bono rubro Colore tingantur, alia

sine quibus plurima Opificia et Fabricae subsistere non possunt. Ita in Comitatu Alba-Regalensi e Herba Lanol dicta, viridis sat bonae qualitatis Color exprimitur. Comitatus Zempliniensis refert, quod e Herba Seberka dicta, Coria sat bono rubro Colore tingantur, alia vero quam tamen non nominat, si alumine misceatur, flavum bonae qualitatis colorem praebent. In Banatu Rubia Tinctorum vulgo

Tinctorum vulgo Wenig, quam tellus sponte profert sat commodum rubrum colorem producit: uno asserunt Tinctores Banatici quod flavus etiam et niger bonae qualitatis color e gentilitiis plantis praeparari possit. E contra Tinctores Pesthienses affirmant, flavum quidem bonae qualitatis colorem e Domesticis plantis exprimi posse, rubrum tamen et nigrum requisito Splendore destitui. Aliae

tellus sponte profert sat commodum rubrum colorem producit: uno asserunt Tinctores Banatici quod flavus etiam et niger bonae qualitatis color e gentilitiis plantis praeparari possit. E contra Tinctores Pesthienses affirmant, flavum quidem bonae qualitatis colorem e Domesticis plantis exprimi posse, rubrum tamen et nigrum requisito Splendore destitui. Aliae Iurisdictiones hac de re non retulerunt, neque id

Tinctores Banatici quod flavus etiam et niger bonae qualitatis color e gentilitiis plantis praeparari possit. E contra Tinctores Pesthienses affirmant, flavum quidem bonae qualitatis colorem e Domesticis plantis exprimi posse, rubrum tamen et nigrum requisito Splendore destitui. Aliae Iurisdictiones hac de re non retulerunt, neque id debite adhuc indagatum fuit: quae Plantae cuius qualitatis Colorem dent? Qualiter

possunt? Cum praestantia Coloris pretium artefacti notabiliter augeat, Publici plurimum interesse videtur, ut haec omnia determinentur. Edidit quidem Drigenti Alba regalensis physicus Tractatum de Coloribus, qui e gentilitiis, seu mineralis seu vegetabilis Regni Productio praeparari possunt, verum author hic, qui se chymiae potissimum impendebat, circa producta Regni mineralis utplurimum versatur. Plantarum totius Regni vix tantam

examen adhuc revocata sunt. Irritus Conatus procurandi Indigho Surrogati. Pro Coeruleo Indigho dicto colore Anno 1785. Anno vero 1786. * * * floreni e Regno educti sunt. Fischer Medicus Kesmarkensis eum ope chymiae producere tentavit, et post 20 Annorum Laborem produxit tandem trium Specierum Caeruleos Colores, quorum prima ab Indigho haud multum

et Orizae. Gozypeorum manufacturorum usus iam adeo communis evasit ut Productum hoc in primam ferme necessitatem transiverit. Clima haud adeo calidum exigere videtur, cum illud in Servia iam longo tempore producatur. E Hungaria pro Crudo tantum hoc materiali 404 621 floreni quotannis iuxta Diametrum ultimi Decennii efferuntur. Mansit tamen peregrinum pro Hungaria Productum hoc usque 1780. privata unius Proprietarii Industria illud in Banatu

diversae qualitatis eum numerum Hungaria profert, ut praeter domesticum usum aliquam insuper quantitatem ad vicinas Provincias divendat. Pars tamen longe maxima eorum, qui venduntur, non in Regno educantur, sed e Turcicis Provinciis coemitur. Olim Sylvosi tantum Comitatus, idque illis tantum ferme annis quibus glandes procreabantur, e Maialium Distractione Lucrum habuere, nunc in talibus etiam aliquot Comitatibus, qui

divendat. Pars tamen longe maxima eorum, qui venduntur, non in Regno educantur, sed e Turcicis Provinciis coemitur. Olim Sylvosi tantum Comitatus, idque illis tantum ferme annis quibus glandes procreabantur, e Maialium Distractione Lucrum habuere, nunc in talibus etiam aliquot Comitatibus, qui Sylvis non abundant, ea Industria invaluit, ut magna Turcici tritici copia pro alendis Maialibus seminetur. Industria haec in demum effecit

pro usu militari ab iis coemendi sint: Curatores Instituti huius, Agazones et periti Fabri, erga moderata Salaria conducendi Comitatibus admittebantur: denique promittebatur, quod ellustratae e Regiminibus, faetus tamen adhuc capaces Caballae Comitatibus moderato admodum pretio cedendae sint. Ne aliquod progressui Instituti huius adminiculum desit, iussu eiusdem Augustae arendavit

Equatium Mezöhegyessiense, qua occasione vigentem hactenus Normam tantisper immutavit, nimirum interdixit ille Iurisdictionibus ulteriorem Admissariorum Coemptionem, verum hos iis e dicto equatio moderato pretio Suppeditandos esse declaravit. Praecepit etiam ut Iurisdictiones pro Agazonibus semi-invalidos assummant. Demum et Immunitatem a Contributione et Stabilita 1774. pro

Suppeditandos esse declaravit. Praecepit etiam ut Iurisdictiones pro Agazonibus semi-invalidos assummant. Demum et Immunitatem a Contributione et Stabilita 1774. pro singulo hinnulo proemia abolevit, e converso ad provehendum Propagationis equorum Institutum sequentem Normam stabilivit. 1. 1o Ut adiacentibus Equatio MezöHegyessiensi Comitatibus 2000

MezöHegyessiensi Comitatibus 2000 altiores Caballae seligantur, et Singulo Caballae proprietario Schaeda Legitimatoria extradetur. 2. 2o Adveniente Admissionis tempore Admissarii e hoc equatio ad Possessiones illas, ubi Conscriptae eiusmodi Caballae reperiuntur, pro admissione deducantur. 3. 3o Peracta admissione Singulo Caballae Proprietario 1 florenus

usque 75 florenos persolvere. 5. 5o Qui ultra tres eiusmodi hinnulos educaverit eidem insuper una Caballo ex eodem equatio dono detur. 6. 6o Si rusticus Caballa egeret, possit hanc e dicto equatio pro 3um Annorum Hinnulo obtinere. Modo varia Instituti huius manipulatio viget. Quem equatium

huic pro stabili dote assignaverit, manipulationemque eius mox finito Bello resummi, interea vero Capitale illud erga interesse elocari iusserit. Hic est actualis Oeconomiae Publicae in Hungaria Status: e quo patet et quantum in ea promovenda Studium postremi duo Imperantes collocaverint? Et quae impedimenta piis eorum Conatibus se obiecerint? Et quousque demum Nationalis Industria singulo hoc in genere

sutores, Lorarii, Ephipiarii, Fabri diversae speciei, et vitriarii pro Opificibus habeantur. Inde etiam fit, ut licet Chartarii Papyrum pro inmediato Statim usu elaborent, quia tamen id non manibus, uti e.g. pectinifices, sed ope molae efficiunt, inter manufacturistas reputentur. Quid sit Manufactura. Donec tamen Singularia eiusmodi Individua, ipsas eiusmodi materias

eiusmodi Individua, ipsas eiusmodi materias seorsim elaborant, cum Opificibus passim Confundi solent. Ita Cerdones, Alutarii, Textores, Singulares Pannifices plerumque inter Opifices referuntur. E converso si unus homo aut aliqua Societas tantam crudi alicuius Producti quantitatem praeparet, quantum plurium Magistrorum cum Sodalibus suis opera vix producit; tum demum Institutum hoc nomine

eorum forte increvit. Si vel unam 16am numeri illius, idest 1932 pro incremento assummamus haberet Hungaria Opifices 32853. Quiscunque demum sit positivus Opificum numerus, Opificia in Hungaria non admodum florere vel e Tabella illa satis apparet. Ostendit id primum exiguus Opificiorum Speciei, quae ad plura millia assurgunt numerus; tum improportio intra hos, et totum Populationis Statum; si enim haec spectetur ad 140 Individua vix unus

Viennenses Opificia Sua iam in Manufacturas transformaverint, utque ligneroum tantum fabricatorum annua in Regnum inductio 229.361 florenos in Diametro ultimi Decennii efferat. Fit quidem aliquando, ut artefacta eiusmodi e Sola illa opinione illinc procurentur quasi Viennae omnia et cultius et solidius elaborentur; universim tamen inficiari non licet, quod haec Viennae, et in meliori qualitate et leviori pretio haberi possunt. Si id maiori

nec dum Sufficientem Opificum numerum habere: si obvertatur, quod Viennenses Opifices Compendiario quaedam Adminicula quoad eiusmodi Artefacta v.g. Arculariorum opera habeant, quae Hungarici habere non possunt: Caristiam e contra Viennensem in victu et habitatione, Publicaque onera in Calculum revocare oportet. Deinde nec hoc de omnibus, quae Vienna adferri solent, artefactis statuere licet. Cerdones enim, Pileatores, pluresque alii ipsam

§.44. Actualis Status Linearum, Lanearum et Gozypeacearum Fabricarum. De Communi Tela, quantum ferme Domestica necessitas exigit, Plebs ipsa fabricare solet. De nobiliori e Converso sed adhuc cruda tela aliisque Lineis fabricatis pro 1.042,046 florenis iuxta ultimum Diametrum quotannis invehitur. Coepit tamen iam huius intuitu Domestica Industria in Septentrionalibus Comitatibus ac praesertim in

25 memorantur. Paucae hae Fabricae necessitates Regni adeo non explevit, ut pro diversae Speciei pannis 789.113 floreni efferantur. Gozypeacea fabricata 477.732 florenos singulo Anno e Regno exportant. Et tamen fide dictarum Relationum, non nisi 3 eiusmodi Fabricae in Regno reperiuntur: nempe in Nittriensi Comitatu possessione Salsin, et Posoniensi Possessione Deveny et

Verum irradicata est apud Plebeios Hungaros ab hoc, velut muliebri labore aversio, quam praesens etiam utilitas vix; sola forte necesitas suo tempore vincet. Interea apparet e Relationibus quod Anno 1787. in Solo Oppido Papa 4716 Librae Lanae pro Mosoniensi Fabrica defilatae sint: Id tamen relatio non exprimit, an totam hanc Filaturam solae mulieres vel aliquam etiam

mulieres vel aliquam etiam partem viri perfecerint. Quis sit ad reliquas, quas supra memoravimus Lineas, Laneas et Gozypeaceas Fabricas Filaturae progressus? Relationes non exhibent. E Commercialibus tamen Tabellis constat, quod Filaturae omnis generis pro 183120 florenis iuxta ultimum Diametrum e vicinis Provinciis quotannis inducantur, adeoque satis apparet et quod Domestica Industria, ne paucas quidem,

Laneas et Gozypeaceas Fabricas Filaturae progressus? Relationes non exhibent. E Commercialibus tamen Tabellis constat, quod Filaturae omnis generis pro 183120 florenis iuxta ultimum Diametrum e vicinis Provinciis quotannis inducantur, adeoque satis apparet et quod Domestica Industria, ne paucas quidem, quas Hungaria habet fabricas adhuc provideat, et quod filatura in Germanicis Provinciis iam eo provecta sit, ut

si Lineae Laneae Gozypiaceae Fabricae efflorescant, magnum numerum Laboratorum exigat, invenit Anglicana Industria Machinam, quae ingens in Labore Filaturae Compendium adfert. Comes Rubini (uti e praestita post occularem probam Magistratus Relatione apparet) Anno 1787 talem, nescitur tamen, an ad Anglicanum, vel vero alium Mechanismum Constructam Machinam Posonii excitavit, ope cuius una

Quodsi tamen resuscitata localium Magistratuum Industria, cultura eius nova iterum ut sperare licet, acceperit Incrementa: quodsi expiraturo propediem, quem Camera cum Mercatore illo iniverat contractu, Camerale Sericum e Regno exportatum non fuerit, intererit certo Publici, ut et Camerale Budense denuo ad motum reponatur, et Mazzucatianum perficiatur, et pro ratione crescentis Producti huius plura etiam subinde idoneis Locis Filatoria

Populi nullum Benigni Climatis sui usum faciunt, excipias) Producto huic resistat, poterant in illa Sericeae Fabricae iam admodum efflorescere. Interest proinde ut Actualis earum Statum attentius tantisper expendatur. E puro Serico producuntur Vela Crassiora vulgo Flor, subtiliora vulgo Sintuch, Bissus seu Holosericum et variae proprie dictae Sericeae et semi Sericeae materiae. Pestini exstat iam insignis velorum

8 Textrinas exercere solet. Cum sericum in ipsa iam deglomeratione diversas accipiat Classes, quae Technicis terminis Floret, Strusi et Sbusi appellantur, ubi Sericum elaboratur, ubi e deterioribus etiam his Speciebus aut homogeneae materiae, aut alia varia artefacta accessorie elaborari consueverunt reiectamenta ipsa vulgo Straccie quae amplius texi non possunt per manualem filaturam

aliqui cerdones fabricarum numerum ingressi sunt, tuto statuere non licet. Utcumque sit, omnis haec industria domesticae consumptioni adeo non sufficit ut cutes et pelles pro 257.023 florenis efferantur. Pellicea1 e contra et coriacea fabricata pro 261.116 florenis iuxta ultimum diametrum invehantur. Passivus hic pro Hungaria articulus triplicem ramum habet; nimirum cornutorum aliorumque

florenis iuxta ultimum diametrum invehantur. Passivus hic pro Hungaria articulus triplicem ramum habet; nimirum cornutorum aliorumque animalium cutes, hircinas pelles, e quibus cordovan conficitur et lora. Primae speciei elaboratis Hungaria, quanquam et superfluas cutes et necessarium pro cerdonariis elaboratis alumen uti et gallas quercinas domi habeat, e vicinis

e quibus cordovan conficitur et lora. Primae speciei elaboratis Hungaria, quanquam et superfluas cutes et necessarium pro cerdonariis elaboratis alumen uti et gallas quercinas domi habeat, e vicinis Germanicis provinciis providetur. Nimirum in his populatio curaque publica administrationis industriam adeo iam intendit ut earum fabricantes non obstantibus et transportus et tricesimae sumptibus crudas pelles

arceant; quaestores et barones Tamaiani et Zagardi se detegisse referunt quoad praeparandas in perfecta qualitate has pelles, herba scombria dicta necessaria sit, haec autem unice e Moldavia haberi possit, si obtento herbae huius prototypon eadem per Hungariam rite perquiratur, posset fortasse eadem et hic reperiri. Lora ac praesertim eam quae

sane argumento, quod alia etiam artefacta florere possint sine Fabricis, modo copiosi singulares Fabricantes adsint. Norimbergenses sic dictae Fabricae cum variam minutiorem Supellectilem etiam e metallis elaborent; ad Cathegoriam hanc pariter referri posse videntur. Fabrica eiusmodi una in Comitatu Castriferreo, possessione Lepesdorf, alia Posonii memoratur, sed hae Regno adeo non

Status cognoscatur, insuper nosse iuvaret: quot Personas non modo Fabricae, sed ipsi etiam stricte dicti Fabricantes occupent? quantam Singula elaboratorum quantitatem producat? et quae sit mercium harum qualitas? Sed hae e relationibus elici non possunt, Solus Personarum, quas Fabricae occupant numerus, sed fluctuante admodum Calculo ad 9395 Individua evaluari potest. §.51. Quousque

aut adeo exiguum Numerum efficiunt, ut nec Domesticae talis Provinciae necessitati respondeant. Qui et arte et Nervo pollent, cum Regio in qua artes iam effloruerunt, plurae vitae oblectamenta praebeat, malunt e transmissis via Commercii in fertiliorem illam Regionem artefactis penum suam domi augere. In fertiliori e contra Regione illis maiores Proprietarii, cum exotica artefacta pro provenientibus e fructu agriculturae,

arte et Nervo pollent, cum Regio in qua artes iam effloruerunt, plurae vitae oblectamenta praebeat, malunt e transmissis via Commercii in fertiliorem illam Regionem artefactis penum suam domi augere. In fertiliori e contra Regione illis maiores Proprietarii, cum exotica artefacta pro provenientibus e fructu agriculturae, et rei pecuariae 3 peccuniis facile habere possint, invehendis artibus haud incumbunt. Minores

praebeat, malunt e transmissis via Commercii in fertiliorem illam Regionem artefactis penum suam domi augere. In fertiliori e contra Regione illis maiores Proprietarii, cum exotica artefacta pro provenientibus e fructu agriculturae, et rei pecuariae 3 peccuniis facile habere possint, invehendis artibus haud incumbunt. Minores Proprietarii uti et aliae inferiores Civium Classes, requisito ad id Nervo

manus adsunt; civium enim classis vix opificiis sufficit: plebem in fertilioribus partibus agricultura et res peccuaria totam occupat. Ipsi Steriliorum partium Incolae necessaria vitae alimenta, exigua Industria, e fertiliori vicinia sibi possunt procurare; quare si quis etiam aliquam fabricam excitet, principio statim cum defectu necessariarum manuum debet colluctari. Quodsi has quoque procuravit, cum novo adhuc in Regno

Coemptio, et Tyronum Sodaliumque merces, quas perinde antea exolvi debent, quod fabrica Proprietario vel teruntium inferat. Paucis Professionistis tanta est aeris Supellex, ut omnes hos sumptus e proprio sustinere possint. Debent itaque necessarias ad id Summas mutuo levare. Iam vero novo alicui Fabricanti raro ea felicitas obtigit, ut primis statim annis e lucro Fabricae et vitam sustentare, et requisita

tanta est aeris Supellex, ut omnes hos sumptus e proprio sustinere possint. Debent itaque necessarias ad id Summas mutuo levare. Iam vero novo alicui Fabricanti raro ea felicitas obtigit, ut primis statim annis e lucro Fabricae et vitam sustentare, et requisita materialia parato exolvere, et Tyronibus Sodalibusque mercedem exacte dependere, et insuper Contractorum Debitorum Interusuria rite depurare possit, et tamen ni id

quae Concurrentiam cum perfectionibus Stabilitae iam dudum Fabricae Productis non possunt sustinere. Et hae sunt, quae omnem Surgentem primo Fabricam premunt, Difficultates. Vetus e Converso Fabrica Aedificiorum Instrumentorumque Sumptus iam sustinuit. Debita si quae hoc nomine contraxerat iam expunxit. Fabricans itaque talis, totum quod a materialium pretio, et Tyronum Sodaliumque mercede

Concursum, Fabricae in Germanicis Provinciis iam effloruerunt. Hungaria respectu harum in eodem Statu constituitur, in quo illae ante medium Saeculum respectu exoticarum Provinciarum versabantur. Ut unus e duobus illis casibus, quos Fabricas in aliqua Provincia rapide provehere vidimus, eveniat, quoad exteras vix sperare, quoad Germanicas vero Provincias ne cogitari quidem licet. Itaque in Hungaria

a mercibus designabatur, tractabaturque instar Telonii ita, ut curribus tantum et frustis peccorum arbitrarie impositum fuerit; formale Tricesimae Systema videtur Carolus 1us e Regno Naepolitano in Hungariam invexisset: domestici quaestores perinde, atque extranei, et ante inductum hoc Systema, et postea Tributo huic obnoxii fuerunt. Subinde tamen debuerunt sibi

Hungaria respectu exterorum Statuum Interesse penes consuetum 5 a 100 portorium reliquit. Quoad Esituale. E converso, cum Hungariae superfluas sibi merces ad alias Provincias efferre plurimum intersit, ut harum eductionem facilitet Esituale Portorium tam in exoticas, quam in Germanicas Provincias ad 2 pro 100 reduxit.

in exoticas, quam in Germanicas Provincias ad 2 pro 100 reduxit. Quoad Transituale. Denique cum merces seu ex una ad aliam exoticam Regionem, seu e Germanicis Provinciis in exterum aliquem Statum per Hungariam transvehere nullum Regno adferat detrimentum, imo notabilium transportus Sumptuum beneficium procuret, Transituale Portorium ad 1 a

Directio, huic subalterna tam per germanicum quam etiam Croaticum Littorale manipulatio concredita, sicque Hungarici etiam Vectigalis regulatio ad Consilium Commerciale devoluta fuit, Consilium hoc viso e Commercialibus Tabellis eo, quod in Hungariam pro Naturae Productis plus tantisper Aeris influat, quam vicissim pro Artefactis refluat, sub Commercialis Aequilibrii titulo totum 30male Vectigal unice

penetrare potuerint. Itaque haud difficile futurum existimabat rem eo dirigere ut Germani Quaestores tanta, quae etiam pro Hungaria sufficiat, quantitate exoticarum mercium se provideant, Mercatores vero Hungari, has ab illis, e secunda manu recipere debeant, sicque Germanicis totum 1ae manus Lucrum obveniat. Quaestores Hungaros ab immediato exotico Commercio excludendo.

Quaestores Hungaros ab immediato exotico Commercio excludendo. Itaque ut principii huius effectum procuret eam procuravit Ordinationem, primum ut Mercatori Hungaro qui exoticas merces, non e prima extranei, sed e secunda Haereditario Germanici Quaestoris manu emerit, e Portorio, quod in Loco emptionis deposuit 5 pro 100. in certis Germanicis, sed Hungariae Limitaneis

ab immediato exotico Commercio excludendo. Itaque ut principii huius effectum procuret eam procuravit Ordinationem, primum ut Mercatori Hungaro qui exoticas merces, non e prima extranei, sed e secunda Haereditario Germanici Quaestoris manu emerit, e Portorio, quod in Loco emptionis deposuit 5 pro 100. in certis Germanicis, sed Hungariae Limitaneis Stationibus restituantur, et ideo Stationes

huius effectum procuret eam procuravit Ordinationem, primum ut Mercatori Hungaro qui exoticas merces, non e prima extranei, sed e secunda Haereditario Germanici Quaestoris manu emerit, e Portorio, quod in Loco emptionis deposuit 5 pro 100. in certis Germanicis, sed Hungariae Limitaneis Stationibus restituantur, et ideo Stationes hae Retrosolutionis (Rückzahl-Plätze) dictae sunt.

hac, et evitandarum praevaricationum Causa nulla alia, quam hac via merces exoticas Hungariae invehere liceat. Primum Ordinationis huius membrum in eo fundabatur, quod cum Mercator Hungarus, qui merces has e secunda Germanici Quaestoris manu accipit, huic circiter 5 a 100 titulo Provisionis dependere debeat, iustum sit, ut hic cum illo, qui eas e prima directe manu percipit, adeoque

Hungarus, qui merces has e secunda Germanici Quaestoris manu accipit, huic circiter 5 a 100 titulo Provisionis dependere debeat, iustum sit, ut hic cum illo, qui eas e prima directe manu percipit, adeoque nullam Provisionem Solvit, per diminutum in eadem quantitate Portorium ad Aequilibrium ponatur, ne secus totum exoticum Commercium, ad paucos tantum Nummosos

Provinciarum Limitibus fuerint constitutae. Sed et secus multae sunt exoticae merces, quae infra 5 a 100 Provisionem haberi possunt, adeoque in his mercator Hungarus iam Lucrum habuit, si eas potius e Secunda Germani, quam e prima exteri Quaestoris manu accepit. Vel hoc Beneficium Quaestores Germanos ad figendam in ipsis retrosolutionis locis residentiam permovit. Tum

Sed et secus multae sunt exoticae merces, quae infra 5 a 100 Provisionem haberi possunt, adeoque in his mercator Hungarus iam Lucrum habuit, si eas potius e Secunda Germani, quam e prima exteri Quaestoris manu accepit. Vel hoc Beneficium Quaestores Germanos ad figendam in ipsis retrosolutionis locis residentiam permovit. Tum vero novum iterum Mercatori Hungaro e

e prima exteri Quaestoris manu accepit. Vel hoc Beneficium Quaestores Germanos ad figendam in ipsis retrosolutionis locis residentiam permovit. Tum vero novum iterum Mercatori Hungaro e Secunda Germani Quaestoris manu Beneficium accessit: donec enim exoticas merces ex Interioribus Germaniae Locis accipiebat, debuit ibi integrum Portorium persolvere; debuit deinde in

emolumenta, ita eos ditarunt, ut exoticas merces Hungaris Mercatoribus ad creditum pro pactatis terminis dare potuerint. Id eum demum effectum produxit, ut nemo amplius horum merces exoticas e prima manu sibi procurare vel tentaverit. Hae enim ab exoticis Mercatoribus, nonnisi erga paratam haberi poterant; Hungaria autem nullos adhuc adeo potentes Quaestores numerabat, qui tantum

si enim in illas eam devexit nonnisi 3 xr. si in has 3 fl. a Centenario persolvere debuit. Ne tamen Hungaricae Lanae pretium assurgere possit, Turcicae Invectio ita facilitata fuit, ut si eam Quaestor Germanus e prima manu emit, pro transitu per Hungariam nonnisi tres, pro Inductione vero in Germanicas Provincias nonnisi totidem cruciferos dependere debuerit.

modus, ille fuit, ut omnium illorum artefactorum Portorium quorum Surrogatum Germanicae Fabricae iam praestare poterant, si ab exotico veniant, a Stabilitis in Vectigali 1754i 20 florenis ad 30 elevetur, si vero e Germanicis Provinciis invehantur, a praescriptis illic 5 florenis ad 3 reducatur. Imo Annis 1764. et 1767. complurium, quae in Germanicis Fabricis iam aliquem perfectionis gradum attigerant, artefactorum ab

Portui Anno 1771 is favor concessus fuerit, ut nec ab eductis per hos haereditariis nec ab Inductis in illos, exoticis mercibus quidpiam dependatur. Si vero exoticae merces e his Portubus in Germanicas Provincias invehebantur, ne quidem moderatum illud 20 et respective 10. pro 100 exoticum Portorium, sed quoad plurimos Articulos longe minus deponi debuerit. Ubi tamen si merces hae ex

quasi de manu tradidit, habitans enim in tali Depositoriali Civitate Germanus Quaestor et advenientibus mercibus inspicere et manipulationem Tricesimalem subire, et Portorium commode persolvere poterat: Hungarus e contra, ut id commode praestare possit, aut quoties merces suae adveniebant praesto esse, aut Stabilem illic Mandatorium alere debuisset, quod utique et molestius et sumptuosius illi evenisset, quam merces has e

e contra, ut id commode praestare possit, aut quoties merces suae adveniebant praesto esse, aut Stabilem illic Mandatorium alere debuisset, quod utique et molestius et sumptuosius illi evenisset, quam merces has e Secunda habitantis in Depositoriali aliqua Civitate Quaestoris Germani manu recipere. Atque ita Commerciale Consilium suum Hungaros ab omni immediato cum exoticis

quod eiusdem speciei exoticum artefactum portare debet, Portorium Consumptionale dependant, ne vero Fabricae in Hungaria exoriri possint, Artefacta Hungarica ad eandem Cathegoriam sunt collocata, licet Germanicorum e contra artefactorum si in Hungariam invehantur, Portorium, iam una quarta, iam una quinta minus, atque exoticis impositum fuerit. Ac Belgium quidem et Lombardia, quae mediae inter

exotica Portoria, iam idipsum cursum Commercii Hungarici, quem principio concentrare plurimum interfuisset, distraxit. Observatum deinde fuit ab Adverso, quod Hungaria per exiguam licet hanc Littoralis portam, sufficientibus e prima manu exoticis Productis provideri posset, si concessi Urbi Portuique Fluminensi, dum adhuc Germanicae suberat Iurisdictioni Vectigalis, quos supra memoravimus favores eidem porro etiam relinquantur. Itaque

solet. Cum tamen diversus sit eiusdem speciei animalium valor, haec in Certas Classes dividi, et secundum has in Portorio etiam distingui debent. Tariffa Anni 1754i Cornuta Animalia plane per 16 Rubricas distinxerat, Tariffa e converso 1784. illa ad 3 tantum Classes, totidemque Portorii rubricas reduxit, Peccudes etiam id est Oves et Capras, vetus Tariffa per quartum, moderna per duas tantum rubricas distinxit, hasque non a Centuria, ut prior sed a

Tricesimalemque ibidem subire possint manipulationem qui in Depositoriali Civitate habitat Quaestor has nonnisi ad Capitalem aliquam Stationem constituere potest, ibidemque eas pertricesimari curare debet. E converso utrique huic Quaestorum Classi concreditur, ut merces eiusmodi minoribus Mercatoribus pro ulteriori Quaestu distrahere possint. Habitantes vero extra Capitales et Depositoriales Civitates

ad omnia Germanica fabricata extendi, cum haec dum Hungariae inferuntur nullum reipsa Consumptionale Portorium persolvant. No 5. Materialia e converso illa, quibus Germanicae Provinciae pro fabricis suis opus habent, notabili si Hungariae inferantur Portorio Consumptionali subsunt. Prouti id annexa Sub Numero 5 Consignatio ostendit.

sub No 7o continentur, tenue quidem, si ad Germanicas Provincias educantur Portorium statuitur. No 8. Verum hae plerumque tales sunt, quorum e converso ad exteras Provincias eductio aut simpliciter vetita, aut gravi Portorio impedita est; utriusque Ordinis Articulos consignatio sub Numero 8. exhibet, et inter prohibitos sunt pelles Leporinae,

inferuntur Portorium dependunt. Vigent praeterea adhuc Provinciales illae impositiones, quas gravis Portorii vices subire, vel solus ordinarii vini articulus satis ostendit. Istud enim e praescripto vectigalis nonnisi 18 xr. Consumptionali Germanico Portorio subiacet, verum titulo Impositionis Provincialis 2 florenos ab Urna dependere debet, id quod gravius quam 30 per 100

nunquam exprimantur, Quaestores vero Hungaros eo magis confundunt, quod ab ipsis plerumque ignorentur: atque ita Hungarica Producta, gravem reipsa Censum dependunt, dum Germanicis Provinciis inferuntur, ubi e contra Germanico Producto dum Hungariae inferuntur, nulli prorsus Consumptionali Portorio subiacere supra vidimus. No 11o

continentur, si in Germanicas Provincias invehantur, adhuc pro semiexoticis tractantur: adhuc dimidium exotici Portorii, aut si sint de specie positarum extra Quaestum mercium, eius sextam dependere debent. Ubi e contra Germanica Artefacta dum Hungariam intrant, nulli prorsus, ut supra apparuit Consumptionali Portorium subiacent, imo horum intuitu novum Vectigal maiorem adhuc quod antea inter Hungarica et Germanica

intuitu novum Vectigal maiorem adhuc quod antea inter Hungarica et Germanica artefacta improportionem induxit. Antea enim ista dum Hungariae inferebantur Portorio 3 et respective 5 pro 100 subiacebant adeoque si e.g. aliquis exoticus Articulus Portorio 20 pro 100 affectus fuit, debuit quidem Quaestor Hungarus dum eiusdem speciei Articulum Hungariae intulit, dimidium huius id est 10 pro 100 persolvere, verum eotum Germanicus

Germanicum ab hoc etiam exemit, demptis tantum iis, quarum ipsae Germanicae Provinciae necessitatem habent. No 4 Ubi e contra Hungaricae praeter paucas sub Numero 4 consignatas merces defixum sibi in Vectigali Hungarico Exitus Portorium, ut iam supra apparuit dependere debent. Caeterum eaedem ferme merces quas Hungaricum Vectigal

cum exoticis mercibus Commercium. Quoad exoticas non prohibitas merces Beneficium Naturalisationis, ne hoc quidem Vectigali Hungaris Quaestoribus admittitur, si enim has Quaestor Hungarus e tali Regione constituat e qua per aliquam Germanicam Provinciam transire debent, iam non potest has usque locum Domicilii sui, etiamsi in Capitali aliqua Statione Hungarica resideat promovere, et ibi primum pro

Quoad exoticas non prohibitas merces Beneficium Naturalisationis, ne hoc quidem Vectigali Hungaris Quaestoribus admittitur, si enim has Quaestor Hungarus e tali Regione constituat e qua per aliquam Germanicam Provinciam transire debent, iam non potest has usque locum Domicilii sui, etiamsi in Capitali aliqua Statione Hungarica resideat promovere, et ibi primum pro iis Portorium deponere, sed

sui, etiamsi in Capitali aliqua Statione Hungarica resideat promovere, et ibi primum pro iis Portorium deponere, sed hoc in Capitali illius Provinciae Germanicae per quam transeunt Statione persolvere debet. Ubi e contra si Germanus Gozypium aut Lanam e Turcia per Hungariam constituat, Portorium Domi Suae deponere potest. Porro postquam seu Germanus seu Hungarus Quaestor ab eiusmodi mercibus Portorium deposuit, ulteriorem

Hungarica resideat promovere, et ibi primum pro iis Portorium deponere, sed hoc in Capitali illius Provinciae Germanicae per quam transeunt Statione persolvere debet. Ubi e contra si Germanus Gozypium aut Lanam e Turcia per Hungariam constituat, Portorium Domi Suae deponere potest. Porro postquam seu Germanus seu Hungarus Quaestor ab eiusmodi mercibus Portorium deposuit, ulteriorem cum iis Quaestum seu in Hungariam seu in

seu Hungarus Quaestor ab eiusmodi mercibus Portorium deposuit, ulteriorem cum iis Quaestum seu in Hungariam seu in alias quoque exoticas Provincias absque nova Portorii alicuius depositione exercere potest, e contra si Hungarus merces eiusmodi non per aliquam Germanicam Provinciam, sed directe e Littorale Croatico accepit iam eidem tenore Vectigalis Hungarici § 52 Littera C. nonnisi per Hungariam cum iis mercari

Quaestum seu in Hungariam seu in alias quoque exoticas Provincias absque nova Portorii alicuius depositione exercere potest, e contra si Hungarus merces eiusmodi non per aliquam Germanicam Provinciam, sed directe e Littorale Croatico accepit iam eidem tenore Vectigalis Hungarici § 52 Littera C. nonnisi per Hungariam cum iis mercari licet. §.65.

remanere. 5o Cum omnia illa exotica artefacta, quorum Surrogatum Germanicae Fabricae praestare possunt: prohibita sint, Germanica vero absque Portorio in Regnum invehantur, cogitur Hungaria necessariis sibi mercibus se tantum e Germanicis Provinciis providere, e converso 6o cum omnes illi Hungarici Articuli quibus Germanicae Fabricae opus habent vel extra educi prohibeantur, vel certe gravibus Portoriis impediantur, in Germanicas vero Provincias aut

artefacta, quorum Surrogatum Germanicae Fabricae praestare possunt: prohibita sint, Germanica vero absque Portorio in Regnum invehantur, cogitur Hungaria necessariis sibi mercibus se tantum e Germanicis Provinciis providere, e converso 6o cum omnes illi Hungarici Articuli quibus Germanicae Fabricae opus habent vel extra educi prohibeantur, vel certe gravibus Portoriis impediantur, in Germanicas vero Provincias aut sine ullo, aut erga exiguum

Provinciales, partim per vetitam beneficio aquae non tantum invectionem, sed etiam transvectionem, partim denique per constituta nonnullis articulis maiora, quam eiusdem Speciei exoticis Productis defixa sunt Portoria, uti id e Consignatione sub Numero 10. iam apparuit. Et ideo 8o cum parte ex una Productorum Hungaricorum exportatio per ipsam tot exoticarum mercium, quae materiam Commutationis praebere potuissent prohibitionem,

Ac id quidem inficiari non licet, quod in cursu commercii talis quandoque Circumstantia se evolvit, ut vigens quoad articulum aliquem Portorium mutari, ipsa Publicae utilitatis ratio deposcat: verum mutationes hae non semper e ratione Boni Publici suscipiebantur, prouti id sub Consilio Commerciali evenisse constat, dum in favorem Polonicae, Hungarica Cera et mel adeo gravatum fuit, ut Hungaricum cum his articulis

pars commercii Buda Zemlinum secundo Danubio cursum habeat, via haec in linea commerciali nonnisi pro collaterali haberi potest. Tertius Capitalis Ductus e Littorali per Pesthinum in Galiciam. Tertius Capitalis ductus est a Littorali Hungarico per Canisam, Pestinum in Galliciam et Poloniam, clausa enim per Vectigalia

est a Littorali Hungarico per Canisam, Pestinum in Galliciam et Poloniam, clausa enim per Vectigalia Borussica Dantisci portu, commercium orientalium et meridionalium mercium e Littorali Hungarico in Poloniam inclinare coepit. In hoc Ductu Carlostadio quidem iam Navigatio incipit, quae in varias Regni partes Communicationem praebet, Pestinum tamen, quod ferme in centro ductus huius

Segnia et Carlobagho quae ad militarem Iurisdictionem pertinent quot naves habeant? Statui non potest. Portus tamen hos pauciores adhuc numerari, tuto affirmare licet. Ipsae paucae hae Naves advehendo e Sicilia maritimo Sale potissimum occupantur pro aliis Commercii articulis paucae supersunt, et ideo ipsum exiguum illud, quod per tanta superius recensita Vectigalis Impedimenta Locum habere potuit, exoticae

§.71. Extrinseci Navigationis Danubianae Defectus. Extrinseci Navigationis Danubianae defectus ad tria Capita se vocantur: 1o Quod Naves e molli ligno constructae vulgo Pelfammerplerumque adhibeantur, 2o Quod Navium Structura Capacitati fluvii non sit accomodata. 3o Quod imperitis et saepe dissolutis Nautis Directio Navium Concredi debeat.

adverso Savo et Collapi navigare consveverunt saepius distrahunt, raro iisdem aliquid revehunt quandoque praevie dissolutas instar asserum et Lignorum focalium vendere leguntur, atque ita primum singulae eiusmodi Navis pretium e Provinciis haereditariis effertur, licet Hungaria abundet Quercinis Lignis, constructae vero e hoc Ligno Naves tres etiam Aetates earum sustineant, quae e molli ligno consistunt. Ad 2um constat

quandoque praevie dissolutas instar asserum et Lignorum focalium vendere leguntur, atque ita primum singulae eiusmodi Navis pretium e Provinciis haereditariis effertur, licet Hungaria abundet Quercinis Lignis, constructae vero e hoc Ligno Naves tres etiam Aetates earum sustineant, quae e molli ligno consistunt. Ad 2um constat maiorem esse Danubii, quam Rheni capacitatem, et tamen per hunc constructis e duro ligno maioris

vendere leguntur, atque ita primum singulae eiusmodi Navis pretium e Provinciis haereditariis effertur, licet Hungaria abundet Quercinis Lignis, constructae vero e hoc Ligno Naves tres etiam Aetates earum sustineant, quae e molli ligno consistunt. Ad 2um constat maiorem esse Danubii, quam Rheni capacitatem, et tamen per hunc constructis e duro ligno maioris longe ponderis, atque Danubianae

vero e hoc Ligno Naves tres etiam Aetates earum sustineant, quae e molli ligno consistunt. Ad 2um constat maiorem esse Danubii, quam Rheni capacitatem, et tamen per hunc constructis e duro ligno maioris longe ponderis, atque Danubianae sustinent capacibus, malis praeterea velis et anchoris provisis navibus Commercium exercetur. Cum Subsidia haec magnum et itineris, et Sumptuosum Compendium procurent, iam

haec magnum et itineris, et Sumptuosum Compendium procurent, iam Augusta Maria Theresia, quo florentiorem reddat Hungaricam Navigationem usum eiusmodi Navium per Danubium introducere constituerat. Evocavit illa hunc in finem e Rhenanis partibus Navarchum Heppe per hunc duas eiusmodi Naves Speciminis Causa Sumptibus Regiis construi curavit. Singulo privato, qui suis sumptibus navem eiusmodi construxerit 100 aureorum proemium addixit,

navesque eiusmodi regendi artem condiscant; ut unum aliudve iter in his Navibus per vices faciant, imperavit, omnes tamen hi Conatus profusique in Salutare hoc institutum Sumptus eum tantum effectum produxerunt, quod duae e Ligno quercino ad maiorem modulum constructae velis et anchoris provisae Naves prodierint. Verum harum prima non procul a Carlostadio erecta a postremo Possessore dicta Taufferiana, propter nimiam molem non

debitum velorum usum facere sciant. Ipsae hae duae Naves ad Rhaenanum modulum non erant efformatae adeoque ad designatum ab Augusta Scopum non deserviebant. Surrexerant primo in illo Aestu etiam aliquot e Ligno quercino minores Naves, sed nec hae seu ad Rhenanum modulum efformatae erant, seu vela habuere. Postea omnis iterum Navigatio Danubiana ad molles Imperiales Naves et imperitos domesticos Nautas recidit; Nam. Ad 3tium

Turcis Commercialem Tractatum Quaestores iam ultra etiam Belgradum navigare, emensoque Danubio ipsum etiam Mare Nigrum tentare coeperunt. Praeter recensita paulo ante Navigationis huius impedimenta unum illud e praecipuis est, quod devecta usualibus hactenus Navibus usque Suinam merces in maritimas, quae raro illic praesto esse solent, transponi debeant, nulla autem adsint magazina; ubi hae interea

hactenus Navibus usque Suinam merces in maritimas, quae raro illic praesto esse solent, transponi debeant, nulla autem adsint magazina; ubi hae interea reponi possint. Mercator Golner, qui unus e primis hanc navigationis viam iniverat, huic quoque difficultati subvenit, nimirum construxit ille duas Naves, quae et Danubium et Mare Nigrum perinde possint sustinere, his quoque e Banatu Constantinopolim directe navigavit.

Mercator Golner, qui unus e primis hanc navigationis viam iniverat, huic quoque difficultati subvenit, nimirum construxit ille duas Naves, quae et Danubium et Mare Nigrum perinde possint sustinere, his quoque e Banatu Constantinopolim directe navigavit. Fecit quidem ille unius ad Scopulos Orsovanos allisae navis iacturam, sed id ille ad infidelitatem Turcici Piloti retulit, idque in posterum facile evitari posse

enim admodum circa utilitatem Navigationis huius Quaestorum Sententiae, qui in Littorali se defixerunt, metuunt ne si feliciter cedat commercium totum suum Cursum eo avertat. Alii ideo eam haud Lucro Cessuram arbitrantur, quin e mari nigro Zemlinum nullae exoticae merces adverso Danubio revehi possunt. Mercator vero, qui post primam statim mercium suarum venditionem Navim, ut et Tauferer et Golnerus fecit,

adumbrarunt. Caeterum per hunc aquaeductum partim coemptae Zemlini ut iam apparuit Naves Pelhammen dictae, partim domesticae maiores Bortun appellatae, quorum aliquae e duro ligno constructae 2000 metretarum Capaces sunt, partim denique minores Corabae vocitatae ducentarum aut tercentarum Metretarum capaces vigent. Zemlini et Carlostadii exstat quidem aliqua Contubernii Nautarum Species, sed

Navigationem admittat. Ut malo hinc subveniatur, Colonellus Biequin artificialem iuxta Littora eius, per totum hunc tractum Canalem iam dudum proiectaverat, verum proiectum hoc Hydraula Freman e Hydraulicis motivis reiecit, et alioquin res ipsa ostendit, quod procurandum per id Commercii emolumentum, necessariam in id Aeris Summam nunquam compensaret. Dravus Legradino usque

Canalis Communicationis intra Danubium et Savum. Ut vetus Romanorum inter Vukovar et Mitrovicz Canalis restauretur, sicque e Savo in Danubium et vicissim navigari possit, quin Longus ille per Zemlinum Circuitus peragi debeat iam saepius propositum mappae elaboratae, Sumptuumque etiam Schaemata exhibita, numquam tamen operi manus admota

etiam opus adhaesit, quod tamen per aliquos Littoralis Hungarici Quaestores magnis studiis iterum urgetur. Diversa Proiecti huius Plana Sumptuumque Schaemata Comes Mailath, in provocata superius relatione exhibuit e quibus patet, quod aliqui Hydraula ad m/600 alii ad m/500, qui vero Calculum maxime restrinxerunt ad m/300 florenorum Summam calculaverunt.

multos transversos Canales duxerit, exiguam adiacentem tantum Terreni partem exsiccavit. Exsiccatio Palludum Alba Regalensium suscepta Exsiccandis e converso per efformandum fluvio Sárviz, qui eas efficit alveum Palludibus Comitatus Albaregalensis manus effective ea ratione admota fuit, ut Dominia necessarios per Terrenum suum Sumptus

Hungaris Lucrum praeripiunt. Eadem est exoticarum Septentrionalium mercium ratio. Cum enim directa earum importatio usque 1784. per Vectigal impedita fuerit, Hungarici etiam primarii Quaestores merces has, e Secunda Quaestoris Germani manu ita accipere insveverunt, ut usus hic hodiedum perduret. Orientales etiam et meridionales, quas uno nomine maritimas appellare solemus merces, licet Pesthiensis Mercator eas

manu ita accipere insveverunt, ut usus hic hodiedum perduret. Orientales etiam et meridionales, quas uno nomine maritimas appellare solemus merces, licet Pesthiensis Mercator eas Flumine per Carlostadium e prima manu Leviori habere possit, quam Tergesto per Pettovium, tamen horum plerique posteriori hac via, adeoque iterum e Secunda Quaestoris Germani manu accipere solent, imo quod pro Commerciali paradoxo haberi

appellare solemus merces, licet Pesthiensis Mercator eas Flumine per Carlostadium e prima manu Leviori habere possit, quam Tergesto per Pettovium, tamen horum plerique posteriori hac via, adeoque iterum e Secunda Quaestoris Germani manu accipere solent, imo quod pro Commerciali paradoxo haberi deberet, nisi ratio eius in promptu foret, sunt qui ipsas has merces Vienna, quorsum utique Tergesto venire debent accipere malunt,

Frumento passum efficiunt, Styria et Carniolia, si in his Provinciis eius penuria enascatur: tunc enim in Carnioliam per passus Metlinkensem Mokricensem et Ranensem e Comitatu Zagrabiensi et Crisiensi, in Styriam vero per Krapinensem, Zavrschensem, Regediensem et Pinkafeldensem, aliosque minores e Comitatu Varasdinensi,

Ranensem e Comitatu Zagrabiensi et Crisiensi, in Styriam vero per Krapinensem, Zavrschensem, Regediensem et Pinkafeldensem, aliosque minores e Comitatu Varasdinensi, Szaladiensi et Castriferrei Copiosum frumentum evehi solet. Postquam Navigatio Savana instaurata, et Carlostadii copiosa Frumenti Depositoria Stabilita sunt, iam Carniolia, imo ipsa pars Styriae, quae

et Graecenses ius praeemptionis sibi arrogant hacque occasione frumento pretium pro arbitrio defigunt. Porro si Vector totum frumentum non vendat, ab eo quod revehit novam iterum 30mam in confinio persolvere debet. Ubi e converso merces germanicae si e Hungaria, quia vendi non poterant revehantur, nulli amplius 30mae subsunt. Gallicia etiam tunc tantum Frumento Hungarico exitum praebet,

sibi arrogant hacque occasione frumento pretium pro arbitrio defigunt. Porro si Vector totum frumentum non vendat, ab eo quod revehit novam iterum 30mam in confinio persolvere debet. Ubi e converso merces germanicae si e Hungaria, quia vendi non poterant revehantur, nulli amplius 30mae subsunt. Gallicia etiam tunc tantum Frumento Hungarico exitum praebet, si in eadem penuriam enasci contingat: verum id

tamen maior aut minor Provinciae necessitas determinat. In hanc et axe et per aquam Frumentum Hungaricum devehitur, pro axe Sopronium Scalam praebet; in hanc enim Urbem magna frumenti Copia ad Singulas Hebdomadales Nundinas e vicinis etiam Comitatibus importatur, quod partim a comparentibus eo Austriacis, partim etiam a Domesticis Mercatoribus coemitur. Frumentum hoc plerumque aut Neostadium, aut ad molas Leitenses continuo devehi, quandoque tamen

illud ordinarie in adiacentibus molis Commoliri curare, sicque farinam tantum Viennam promovere solent. Neque enim Viennenses molae Commoliendo tanto, quo Urbs haec eget frumento sufficiunt. Solent tamen Quaestores Frumenti e vicinioribus Austriae Locis illud etiam axe devehere. Postquam distantia Loci Sumptuosum efficit transportum, viam Navigationis ineunt. Et tum viciniores iterum Danubio adiacentes Comitatus evacuant. Si hi non sufficiant, pro

descendunt. Omnes autem ferê hi transportus aquatici per Nautas Iaurinenses et Comaromienses perficiuntur. Minus, sed perinde stabile eductionis Frumenti Emporium Moravia praebet, nam et in hanc e Scala Mosoniensi et e vicinioribus Comitatibus Posoniensi Nittriensi Trenchiniensi, ac praesertim Szeredino, Vagh-Ujholino Galgoczio et Trenchino aliqua frumenti Quantitas quotannis educitur: evehitur etiam pars aliqua

autem ferê hi transportus aquatici per Nautas Iaurinenses et Comaromienses perficiuntur. Minus, sed perinde stabile eductionis Frumenti Emporium Moravia praebet, nam et in hanc e Scala Mosoniensi et e vicinioribus Comitatibus Posoniensi Nittriensi Trenchiniensi, ac praesertim Szeredino, Vagh-Ujholino Galgoczio et Trenchino aliqua frumenti Quantitas quotannis educitur: evehitur etiam pars aliqua adversa Morava Znaimium, et

Domesticum pro adiacentibus Comitatibus notabilis Frumenti distractionis Emporium efficiunt Montanae Civitates et Districtus. Ac ipsi quidem tam Regii, quam privatorum Monticolae Frumentum in Computum promeritae mercedis e Depositoriis Regiis, quae directio Montana, coemptis per fertiliores, qui propius adiacent Comitatus frugibus replet, plerumque accipere solent, reliqua Districtus Schemnicziensis, Cremnicziensis et

Borsodiensi accipit provisionem. Districtui Nagy Bánya et Marmatiae Szathmariensis et Bihariensis Comitatus frumentum subministrant. In omnes autem hos Districtus frumentum e remotioribus etiam partibus per hebdomadales intermediorum etiam Locorum Nundinas quasi gradatim promovetur. Denique Banaticum fodinalem Districtum Emporium Temesvariense per intermedias minoris nominis Scalas

longe maius adhuc accepit detrimentum. Effertur tamen hodiedum aliqua eius Quantitas, cuius quidem Commercii Scalam praesertim Oppida Scepusiensia Lyublo et Gneszda constituunt. In haec enim e Submontanis partibus per continentem devehuntur. Hic vero ratibus imposita per Popradum in Dunajecz, per hunc vero in Vistulam demissa, Varsoviam deportantur.

Educendi per Danubium et Mare Nigrum in Moscoviticas Provincias Vini nullum adhuc periculum factum est, quanquam fortia, praesertim Croatica vina, Septentrionali huic Populo maxime convenire videantur. E converso in Angliam, Hollandiam et aliquas Septentrionales Imperii Urbes aliquot iam probae sed semper cum sinistro successu institutae sunt. Nimirum nondum usus determinavit, quae vini Species mare ferant? Aut qualiter

Arendatores vero Praediorum Graeci et Armeni ut maius Lucrum habeant, elustratos insuper a iugo, et a necessitate domesticorum macellorum residuos Boves hinc inde per Nundinas conquirebant, hosque una cum iis, quos e proprio armento delegerant pariter ad Pesthienses et Vaczienses Nundinas promovebant. Ad has Lanii Viennenses Moravi quandoque etiam Bohemi aut in persona, aut per Factores suos comparebant,

qui in Hungarico Commercio girant, perinde non sunt omnes domesticae procreationis. Maximam eorum partem Turcicae Provinciae subministrant. Utriusque Ordinis haec animalia iterum in Germanicas tantum Provincias educuntur. E Croatia quidem et Sclavonia vicinioribusque his Hungaricis Comitatibus per Scalam Soproniensem in Austriam: e mediteraneis Comitatibus, ubi in deffectu Sylvarum Turcico Tritico saginari solent, per Scalam

subministrant. Utriusque Ordinis haec animalia iterum in Germanicas tantum Provincias educuntur. E Croatia quidem et Sclavonia vicinioribusque his Hungaricis Comitatibus per Scalam Soproniensem in Austriam: e mediteraneis Comitatibus, ubi in deffectu Sylvarum Turcico Tritico saginari solent, per Scalam Posoniensem Viennam. Denique e Superioribus Sylvosis partibus per Comitatum Nittriensem, et passum

his Hungaricis Comitatibus per Scalam Soproniensem in Austriam: e mediteraneis Comitatibus, ubi in deffectu Sylvarum Turcico Tritico saginari solent, per Scalam Posoniensem Viennam. Denique e Superioribus Sylvosis partibus per Comitatum Nittriensem, et passum Leupig in Moraviam. In Styriam et Carnioliam exigua tantum eorum quantitas ex immediate advicinantibus Comitatibus

solet. Peccudum id est ovium et agnorum plurima pariter in Austriam est eductio. Neque hunc, neque cum Maialibus Quaestum Soli Domestici Quaestores peragunt. Veniunt e Superiori praesertim Austria, qui toto fermê anno in Regno commorantur. Animalia haec per concernentes Nundinas conquirunt, sicque eorum Greges ad Provinciam suam per partes transmittunt.

in Regno commorantur. Animalia haec per concernentes Nundinas conquirunt, sicque eorum Greges ad Provinciam suam per partes transmittunt. §.86. Reliqui Articuli e quibus aut in quas Provincias praecipue in vel evehantur. Ad haec emporia per has Scalas partim exterae merces Regno universim invehuntur, partim vero praecipua Regni Producta exportantur. De reliqui

evehantur. Ad haec emporia per has Scalas partim exterae merces Regno universim invehuntur, partim vero praecipua Regni Producta exportantur. De reliqui Commercii articulis sat esse videtur, si exponamus qui? E quibus Provinciis (ipsos enim passus Commerciales Ingressus Stationes alioquin indicant) Hungariae inferantur? Qui vero vicissim? In quas Provincias e Hungaria evehantur? Neque hoc de omni minuto articulo

Commercii articulis sat esse videtur, si exponamus qui? E quibus Provinciis (ipsos enim passus Commerciales Ingressus Stationes alioquin indicant) Hungariae inferantur? Qui vero vicissim? In quas Provincias e Hungaria evehantur? Neque hoc de omni minuto articulo praestare interest, sufficit, si notabiliores recenseantur, cum iidem articuli et pluribus Provinciis invehantur, et vicissim in plures evehantur, ad vitandam

si notabiliores recenseantur, cum iidem articuli et pluribus Provinciis invehantur, et vicissim in plures evehantur, ad vitandam taediosam repetitionem sat esse videtur, si hi occasione talis provinciae nominentur in quod vel e qua plurimam habent in- vel eductionem. Universim praecipere oportet, quod Sericeae, Coriaceae et Pellicatoriae Fabricae in Austria, Laneae in Moravia, Lineae in

Naturalis itaque sequela est, quod de singula hac artefactorum specie maxima quantitas ê respectiva Provincia Hungariae invehatur, et vicissim plurima necessariorum ad singulam Fabricae Speciem Crudorum materialium pars e Hungaria ad concernentem Provinciam efferatur. Inde fit, ut ex Austria plurimi Pilei, Sericeae et Semisericae materiae, et Coriacea fabricata Hungariae invehantur, sicut vicissim

pelles Leporinae Cutes Animalium et gallae Quercinae eo solent exportari. Eadem de causa a Moravia maxima Panni Laneorumque fabricatorum vis Hungariae infertur, e contra plurima Lanae Hungaricae, et Cinerum clavellatorum in eam quantitas exportatur. Solent tamen Lymburgenses in Belgio Pannifices Factores suos per Hungariam exmittere, Specimina

tamen Lymburgenses in Belgio Pannifices Factores suos per Hungariam exmittere, Specimina pannorum Suorum Quaestoribus Hungaris exhibere, Contractusque cum iisdem concludere, quo fit ut hi pannos huiusmodi iam e prima manu accipiunt. Silesia Telae, Lineorumque fabricatorum, Styria gozypiacearum materiarum maximam quantitatem subministrat. Verum gozypium Hungaria non profert.

Fabricati Speciem exclusivê possidet. Singulae Fabricae Species in Singula Provincia in maiori vel minori quantitate et perfectione reperitur. Et ideo ab hac etiam proportione maior vel minor Fabricatorum horum quantitas, et e his Provinciis Hungariae infertur, et vicissim, crudorum pro respectivis Fabricis necessariorum materialium Copia in eas importatur. Quod reliquos Articulos attinet, ex Austria praeter ea, quae iam

Alia etiam aurea argentea, imo etiam Lignea fabricata. Vicissim vero inducuntur Foenum, Stamen, Lacticinia, mel, cera, sal nitrum et Tabaca. E Moravia inducitur Filatura et Charta. E converso praeterea, quae iam praemisimus, vix aliquid notabilioris in eam effertur. In Sylesia etiam praeter iam indicata nihil

Vicissim vero inducuntur Foenum, Stamen, Lacticinia, mel, cera, sal nitrum et Tabaca. E Moravia inducitur Filatura et Charta. E converso praeterea, quae iam praemisimus, vix aliquid notabilioris in eam effertur. In Sylesia etiam praeter iam indicata nihil nobilioris aut induci aut educi solet. E

Charta. E converso praeterea, quae iam praemisimus, vix aliquid notabilioris in eam effertur. In Sylesia etiam praeter iam indicata nihil nobilioris aut induci aut educi solet. E Gallicia mel, cera, Tela Polonica et moscovitica infertur. Educuntur autem elaborata Schemniczy et Neosoly Cuprea utensilia, Tabaca, et aliqua telae Superiorum

utensilia, Tabaca, et aliqua telae Superiorum Comitatuum quantitas. Neque enim in Commercii Cursu id insolitum est, ut idem Articulus in certa sui qualitate inducatur, in alia vero educatur. E Transylvania praeter ea, quae iam dicta sunt vix aliquod aut effertur, aut infertur, verum Capitale Commercii Moldavici et Valachici emporium. Corona Principatus huius Urbs, constituit. Illuc et e

E Transylvania praeter ea, quae iam dicta sunt vix aliquod aut effertur, aut infertur, verum Capitale Commercii Moldavici et Valachici emporium. Corona Principatus huius Urbs, constituit. Illuc et e Metropolibus duarum aliarum Provinciarum Iassy et Bukarest, et e vicinioribus Hungariae Comitatibus Quaestores confluere solent. Inde magna Gozypii, Lanae Macedonicae,

verum Capitale Commercii Moldavici et Valachici emporium. Corona Principatus huius Urbs, constituit. Illuc et e Metropolibus duarum aliarum Provinciarum Iassy et Bukarest, et e vicinioribus Hungariae Comitatibus Quaestores confluere solent. Inde magna Gozypii, Lanae Macedonicae, Serici crudi et colorati, Cerae, et Pellium Leporinarum,

et Pellium Leporinarum, Sattyian item Cordovan quantitas per intermedias Scalas in Hungariam inducitur. Pro his nonnisi talia artefacta exportari possunt, quae Quaestor Hungarus e Germanicis Provinciis comparare debet, veluti Panni subtiliores aliaque manufacta, quae Baro Tomavindi in Proiecto suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos in Confiniis Croaticis

talia artefacta exportari possunt, quae Quaestor Hungarus e Germanicis Provinciis comparare debet, veluti Panni subtiliores aliaque manufacta, quae Baro Tomavindi in Proiecto suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos in Confiniis Croaticis passus quae merces in et educantur, iam supra §.57. ubi de concessis Generalatui Carlostadiensi favoribus agebatur, ostendimus. Verum Commercium hoc cum ferme

usu Fabricarum illarum devehunt. Imo Viennenses Mercatores tantam Articulorum horum Copiam sibi procurant, ut cum iis, ulterius in Saxonicum Imperium et Helvetiam Oeconomiae Commercium exerceant, Hungaria e contra nonnisi exiguum transportus Beneficium inde capiat. Styriae importatio, praeter ea, quae iam dicta sunt potissimum in ferro plumbo horumque Fabricatis consistit.

de quo ultimae Guberniales Tabellae haberi poterant, etulit 346.608 florenorum Importatio enim etulit 1.300.280, Exportatio vero non nisi 1.053.672 florenorum. In Tricesimalibus Tabellis In et Eductio e Fluminensi et Tergestino Portu simul exprimitur. Re autem sic accepta apparet, quod iuxta Diametrum ultimi Decennii eductio superet Inductionem in 73.738. Unde una apparet, quod per

mercibus praeter eas, quae pro domestica Hungariae Consumptione necessariae sunt, Commercio excludantur: effecit enim, ut omnes activas Commercii Hungarici rubricas mera Naturae Producta constituant: e quibus praecipuae sunt, Frumentum, Vinum, Animalia et Lana. Sola cuprea Fabricata, eaque nonnisi ab Anno 1778. Activam rubricam efficere coeperunt. Sed et haec iuxta Diametrum ultimi Decennii

cuprea Fabricata, eaque nonnisi ab Anno 1778. Activam rubricam efficere coeperunt. Sed et haec iuxta Diametrum ultimi Decennii nonnisi 21.232 florenorum activum produxerunt. Passivas e contra Commercii Hungarici rubricas mera fabricata constituunt, et ex his praecipua sunt Pannus aliaque Lanea: Tela aliaque Linea, Gozypeacea item coriacea, sericea et

sit, sed his mercibus Hungaria per Quaestores Germanos potissimum provideatur; toto enim ultimo Decennio immediata ex exoticis Provinciis, praeter Littorale et Turciam in Hungariam Inductio nonnisi 446.026 florenos etulit, e qua Summa pro uno Anno nonnisi 44.612 in Diametro obveniunt. E contra inductae ex iisdem Provinciis medio Germanorum Quaestorum merces decuplo fere tantum effecerunt. Exercet tamen Hungaria

ultimo Decennio immediata ex exoticis Provinciis, praeter Littorale et Turciam in Hungariam Inductio nonnisi 446.026 florenos etulit, e qua Summa pro uno Anno nonnisi 44.612 in Diametro obveniunt. E contra inductae ex iisdem Provinciis medio Germanorum Quaestorum merces decuplo fere tantum effecerunt. Exercet tamen Hungaria activum cum omnibus advicinantibus Provinciis, praeter Turciam et suum

habet. Et hoc unicum est quod causam praebuit ut Vectigal Tricesimale semper contra Hungariam directum fuerit. Metuebatur nimirum ne activum Hungaricum nova quotannis capiat incrementa, sicque omnem sensim e Germanicis Provinciis peccuniam extrahat. Quare e re totius Monarchiae esse videbatur, hunc Commercii Hungarici progressum per Vectigal 30male impedire. Verum supervacaneus est metus ille, ne activum Commercii

ut Vectigal Tricesimale semper contra Hungariam directum fuerit. Metuebatur nimirum ne activum Hungaricum nova quotannis capiat incrementa, sicque omnem sensim e Germanicis Provinciis peccuniam extrahat. Quare e re totius Monarchiae esse videbatur, hunc Commercii Hungarici progressum per Vectigal 30male impedire. Verum supervacaneus est metus ille, ne activum Commercii Hungarici quotannis increscat. Cum enim

eius rubricae in Naturae Productis consistant, has augenda a proportione increscentis Populationis Domestica Consumptio sensim diminuere debet. Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria administrari debet.

5o Interusuria quae Hungari Debitores Viennensibus Creditoribus quotannis persolvunt. 6o Lotteria Viennensis in quam notabiles ex Hungaria peccuniae influunt. 7o Lucrum quod Banco Viennense a Distractione Salis maritimi e Littorali Hungarico percipit. 8o Summae illae, quae post defalcatas pro Cultura fodinarum necessarias expensas e re montanistica quotannis Viennam deportantur. 9o Resultantes a necessariis in Hungaria expensis Proventus

in quam notabiles ex Hungaria peccuniae influunt. 7o Lucrum quod Banco Viennense a Distractione Salis maritimi e Littorali Hungarico percipit. 8o Summae illae, quae post defalcatas pro Cultura fodinarum necessarias expensas e re montanistica quotannis Viennam deportantur. 9o Resultantes a necessariis in Hungaria expensis Proventus Camerales, qui perinde ad Cassas Viennenses deferuntur. Quantum hae Summae efficiant arithmetice definiri non potest,

definiri non potest, quamcunque tamen moderato Politico Calculo assummantur, duos certe illos et quod superat billancis Milliones facile absummunt. Et certe si in Hungariam vel duo Milliones via Commercii e Germanicis Provinciis effluerent, quin per alios iterum Canales in easdem refluant, intra 50 Annos illa peccuniis reddundare, hae vix aliquid Aeris numerare deberent. Nunc is est Naturalis peccuniae

et refluxus certam semper teneat proportionem. Si in Hungariam via Commercii minus Aeris influeret, minus etiam per eos, quos supra memoravimus, Canales peccuniae e Regno educeretur, sicut vicissim quo plus Aeris Commercium imposterum etiam Hungariae infundet, eo etiam plus per easdem vias educetur. Neque obstat, quod in Hungaria pretia Bonorum crescant, Interusuria vero a

deserviat. Verum Institutum hoc paulo post intercidisse Sigismundi Decr. 2. Articulo 17 satis testatur. Adhuc ante Mathiam 1um praeter Lucrum Camerae quod Regium immediate Aerarium respiciebat, conflandum e Taxa iam medii iam unius floreni fundum publicum necessitas durante bello saepius expressit, qui deinde sub Mathia 1o Subsidii Nomen accepit; sub eius successore Vladislao peccuniae

aliquam Oeconomiae Publicae Speciem, pro variis Regni necessitatibus fundus aliquis confletur, detuleruntque erecto in iisdem Comitiis Consilio Locumtenentiali Provinciam per articulum 115. ut Proiectum Fundorum, e quibus Publica eiusmodi Oeconomia institui possit elaboret, et proximis Comitiis referat. Proiecto hoc nec in subsequis 1712 nec in Anni 1741 Comitiis exhibito. Coeperunt Status ipsi Obiectum in Diaeta ista

ex hac Dicasteria exolvantur, et quod reliquum fuerit in Beneficium Cassae Publicae cedat. 2o Ut a Singulo Boum et Equorum pari 1 florenus, a Sabellico 3 denarii, ab ove unus, a Centenario Tabacae dum haec e Regno educuntur 6 denarii ad rationem Cassae Publicae persolvantur. 3o Ut Taxa Indigenatus ad 3000 aureos elevetur. 4o Ut exteri Beneficia Ecclesiastica tenentes eandem cum Indigenis Taxam

tractabant. Anno 1770. iidem Status adeo notabilem Contributionis pro Comitatibus illis auctionem obtulerunt, ut Augusta Maria Theresia in proemium Zeli huius, Benigne constituerit ordinaveritque ut e Contributione hac m/20 tamdiu, donec sibi visum fuerit, quotannis elocentur, ipsa Interusuria iterum in Capitale convertantur, sicque massa confletur, cuius, postquam tantisper increverit, Interusuria in

pro Scholis Nationalibus, alia pro Xenodochiis, et Nozocomiis postrema pro pauperibus Orphanis deserviat, totum tamen Cassae huius Beneficium unice pro tribus illis Comitatibus, utpote e quorum Contributione Cassae haec conflabatur, cedat. Sicut de Contributione Militari Croatiae Status adhuc eo tempore cum Principe tractabant, ita etiam pro Domesticis necessitatibus ac in

primum quod Cassae huius1 in origine et prima sui Institutione pia fundatio stricte talis fuerit, cuius pars una pro Scholis Nationalibus, altera pro Noscomiis, tertia pro Orphanis e mente ipsius Fundatoris Converti debuit. Dein quod Fundatrix Beneficium eius unice ad tres Superiores Croatiae Comitatus restrinxerit, ex illa aequissima sane ratione quod tota haec Cassa unice e Contributione

e mente ipsius Fundatoris Converti debuit. Dein quod Fundatrix Beneficium eius unice ad tres Superiores Croatiae Comitatus restrinxerit, ex illa aequissima sane ratione quod tota haec Cassa unice e Contributione trium illorum Comitatuum Conflata sit. Secunda eius Epocha Cum e Cassa hac per Novennium exiguae tantum ad Scopum Fundationis, idest

ex illa aequissima sane ratione quod tota haec Cassa unice e Contributione trium illorum Comitatuum Conflata sit. Secunda eius Epocha Cum e Cassa hac per Novennium exiguae tantum ad Scopum Fundationis, idest ad Causas pias assignationes factae fuerint, eadem ad notabilem summam excrevit, placuit itaque Augustae Fundatrici sub initium

Commerciali tantum Cassae inferantur. Et haec est secunda Fundationis huius epocha. In hac etiam ad pias causas non multum assignabatur, et ideo haec Cassae pars ad maiorem Summam sensim excrevit. Pro Commerciali e converso usu notabiles factae sunt assignationes, pro sola enim Tellonii Novigradiensis in Carolina Croatica redemptione m/36 impensa fuerunt. Et ideo haec pars Cassae minime assurgere potuit.

Augustae Fundatricis nempe in Scholas Nationales, Nosocomia et orphanos, sed tota haec Cassa simultanee administrabatur. Inde factum est, ut cum pro Noscomiis et Orphanis nemo sollicitaverit, Directio e contra Litteraria necessitates Scholarum Nationalium continuo adurserit, ad titulum hunc plus, quam Interusuria unius tertiae Fundi ad pias causas destinati efferant, iam sit assignatum.

huic Cassae illorum m/20 adhuc ad triennium id est ad 1um Maii 1788i extendit. Et, haec est ultima Cassae huius Epocha, qua illa m/20 in eam amplius influere desierunt. Summa tamen 3752 florenorum 45 denariorum e memorata superius ratione eidem continuo adhuc infertur, nimirum quia eiectato per Status Regni Anno 1770. pro domesticis necessitatibus Fundo, quem Augusta illa subinde ad Aerarium suum recepit, continuo

insunt. Status eius actualis. Actualem utriusque huius Cassae Statum usque ultimam martii et respective 6um Maii Anni 1791. e Communicatis Deputationi huius actis erruere licuit; nimirum usque 6um Maii 1791 etulit Commercialis Cassa in Capitali 93.478. florenos in Interusurio, cum Capitalia partim a 5, partim a 4., partim

apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et respective 6. annis exhaerebant. An postea incassata sint? Non constat. Duo vero millia e hoc Fundo Civi Leuthoviensi Andreae Czili absque Interusurio, ad quinquennium elocata sunt, licet ad Fundum hunc e Contributione Civitatis illius nihil omnino influxerit. Quod Cassam piam attinet

a 5e et respective 6. annis exhaerebant. An postea incassata sint? Non constat. Duo vero millia e hoc Fundo Civi Leuthoviensi Andreae Czili absque Interusurio, ad quinquennium elocata sunt, licet ad Fundum hunc e Contributione Civitatis illius nihil omnino influxerit. Quod Cassam piam attinet haec cum ultima Martii 1791. in Capitali 240620. in Interusurio 10996. florenos efferebant. Si hi iuxta

suam percipit 1908. florenos. Verum et hoc facile rectificari potest. Inter positiones enim has assignati sunt <pro Schola Posegana 200. pro Veröcziensi>2 50. id quod menti Augustae Fundatricis non congruit, e horum enim Comitatuum contributione ne obolus quidem in has Cassas influxit, deinde a Cassa hac assignati sunt pro Convictu Zagrabiensi annui 1661 floreni quae quidem errogatio ad nullam ê defixis per Augustam

huic elaboranda Benigno gratiose commissa sunt Obiectorum Status. Hunc si uno obtutu complectamur apparebit, quantum parte ex una postremi duo Imperantes ad excitandam Nationalem Industriam Regiam suam Sollicitudinem intenderint. Parte e converso ex alia, quanta per Vectigal Tricesimale Commercio Hungarico posita fuerint impedimenta? Quomodo genius Nationalis ad duos hos contrarios Scopos cooperatus sit? Et cum industria Commercium. Commercium vero reciprocê Industriam

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report