Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: per Your search found 20279 occurrences
First 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 17628-17704:17628. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph | Section] Regia
Cupit Sua Maiestas Sacratissima (verba sunt Rescripti) ut Domini Status et
Ordines de eo etiam sollicito studio et omni conatu agunt quo insurectionis
negotium in eum redigatur ordinem ut per eius regulationem promptum atque
efficax auxilium pro publica necessitate atque adeo ipsius Regni defensione
in omnes eventus haberi possit.
eius regulationem promptum atque
efficax auxilium pro publica necessitate atque adeo ipsius Regni defensione
in omnes eventus haberi possit.
maiori fructu excubaturus; altera, ut absoluta ab hac insurgendi
obligatione nobilitas substitutum interteneat militem qui ad eam, quae in
praesens viget, disciplinae militaris normam vel ex eo instituatur, quod iam
anno 1602. status ipsi per articulum 9. inutilem esse personalem insurectionem
recognoverint, eaque de causa substitutum iam eotum obtulerint militem.
Verum horum neutrum cum libertatibus nobilitatis per regnantem quoque maiestatem
iure iurando stabilitis
vel ex eo instituatur, quod iam
anno 1602. status ipsi per articulum 9. inutilem esse personalem insurectionem
recognoverint, eaque de causa substitutum iam eotum obtulerint militem.
Verum horum neutrum cum libertatibus nobilitatis per regnantem quoque maiestatem
iure iurando stabilitis posse conciliari cuique vel obiter illa perpendenti
perspicuum est.
Nam quod ad primum adtinet, hoc facto nobilitatem tributariae servituti
subiiciendam ex
Nam quod ad primum adtinet, hoc facto nobilitatem tributariae servituti
subiiciendam ex terminis patet; id autem sine convulsione totius Ungarici
systematis fieri non posse alioquin clarum est. Sed et alioquin videtur nulla
per id ad aerarium Principis futura accessio; cum enim pecuniae fructus omnis in
usu consistat, utcunque suos nobilitas reditus adauxerit, aes illud omne sive a
possessore ipso expendatur, seu alteri in faenus tradatur, alioquin per
nulla
per id ad aerarium Principis futura accessio; cum enim pecuniae fructus omnis in
usu consistat, utcunque suos nobilitas reditus adauxerit, aes illud omne sive a
possessore ipso expendatur, seu alteri in faenus tradatur, alioquin per
circulationem redit ad contribuentes, atque inde sit quod Regnum hoc,
manufacturis omnisque pene distractionis naturalium beneficio destitutum,
modernum praestare tributum possit. Quodsi pars aeris huius per directam
in faenus tradatur, alioquin per
circulationem redit ad contribuentes, atque inde sit quod Regnum hoc,
manufacturis omnisque pene distractionis naturalium beneficio destitutum,
modernum praestare tributum possit. Quodsi pars aeris huius per directam
nobilitatis contributionem Principi obveniret, deberet profecto tantumdem de
tributo plebis relaxari atque adeo in reipsa Princeps nihil lucri faceret quam
odiosam tituli permutationem, cum gravi nobilitatis alienatione, cuius
totam simul summendo Hungaricum
contributionale plus efficit, quam dominicale efficiat. Certum est iam cum
contributio nonnisi 3.289.267 florenos exportet, dominicale ultra tres milliones
computari non potest; quod si igitur nobilitas 20 per 100. (ut in Germanicis
provinciis fit) contribueret, Principi hoc titulo non nisi 600.000 obvenirent;
subiecta vero contributioni nobilitate illico successio fisci cessaret, tum
libera in Germanicas provincias naturalium invectio
civili instituto gerere, verum urbes vicosque evertere,
sumtuosas nobilium aedes flammis absummere, incolas in deterrimam rapere
servitutem, verbo religionem omnem desolare consvevit; adversus hostem adeo
efferum nobilitas, utcunque demum per Principem insurgendi obligatione exoluta
sit, pro aris et focis, pro liberis fortunisque suis, ipso naturae in
conservationem sui semper intentae ductu arma corripere, ut primum Regnum
invaserit, alioquin intermittere non potest; vis
conservationem sui semper intentae ductu arma corripere, ut primum Regnum
invaserit, alioquin intermittere non potest; vis argumenti huius facile
apparebit, si ad superiorum saeculorum memoriam animum advertamus, nimirum donec
per reliquos etiam Europae populos bella more barbaro gerebantur,
insurectionalis militis usum apud omnes Europae gentes viguisse certa
monumentorum fide constat; postquam formatis subsidio potissimum litterarum ad
humanitatem animis ipsa
ut debitam
exercendae rei militari operam navare possit, ab omni alia abstrahi occupatione:
sed ut praestari possit, congruo illum etiam tempore pacis stipendio uniformique
providere opus est. Stipendia haec, uti et vestitus, necessario per eum, a quo
talis miles statuitur, nobilem praestari deberent, efferrentque perpetuum et
adeo grave onus quod cuique etiam rigidae contributioni facile aequivaleret.
Quid iam de stipendiis praefectorum dicam? Si haec quoque a nobilibus
id ipsum in confiniario
milite factum iam videamus; quorum aeque praefectis tantum stipendia Princeps
exsolvit, gravius vero militat pure ab inhabitato terreno, quod ad privatas
potissimum familias et non ad Principem spectat; educitur per consilium bellicum
confiniarius miles pro arbitrio etiam quam remotissime a Regno, sic ut vacua
fere prorsus maneant confinia, educetur profecto et illa insurectionalis
militia; obiicitur maximo semper discrimini confiniarius miles,
illa insurectionalis
militia; obiicitur maximo semper discrimini confiniarius miles, obiicietur et
insurectionalis; quantum e confiniario milite seu bello, morbis periit, debet ex
confiniario populo illico redintegrari, deberet certo et per nobiles quidquid ex
insurectionali illa militia interiret. Praeficiuntur confiniario militi exteri
ex omnibus nationibus prekriženo
officialibus
officiales,
tantum tempore instituendi militaris exercitii
causa ad destinanda sibi loca convenire sint obligati. Levius nonnihil priori
onus, seu conservandum hac via diutius amictum, seu stipendii compendium
spectes, sed quod subeundum a nobilitate per indirectum tributi iugum ex aequo
post se habeat. Ut enim rusticus ille gravem hanc militandi obligationem
gratuito sustineat nec iustum, nec practicabile est; aut ergo domus talis, ex
qua eiusmodi praestetur miles, a debitis domino
prekriženo non
nullis servandae pro domesticis tantum periculis eiusmodi militiae
assecurationibus, nullis proficiendorum illi districtualium generalium
exercendique per palatinum in eos summi imperii cautelis satis prospici possit,
cum veteranum confiniarii militis, tum recens Transilvaniae exemplum, cum
denique explicata nimium dilucide per Kollarium consilia satis remonstrant.
Atque haec fere
proficiendorum illi districtualium generalium
exercendique per palatinum in eos summi imperii cautelis satis prospici possit,
cum veteranum confiniarii militis, tum recens Transilvaniae exemplum, cum
denique explicata nimium dilucide per Kollarium consilia satis remonstrant.
Atque haec fere eadem rationum momenta consilio etiam illi adversantur, ut
obveniens cuique nobilium militis numerus per eundem domi suae ad instar
pandurorum ad obeunda complura domus munia
tum recens Transilvaniae exemplum, cum
denique explicata nimium dilucide per Kollarium consilia satis remonstrant.
Atque haec fere eadem rationum momenta consilio etiam illi adversantur, ut
obveniens cuique nobilium militis numerus per eundem domi suae ad instar
pandurorum ad obeunda complura domus munia idoneorum alatur. Quippe universim
rem accipiendo insurgendi obligatio temporaneum, saepe post pluria lustra non
rediturum onus importat; quaevis autem stabilis
fuisse, ut primum pristinas Regni vires resummere caeperat,
sequentium annorum leges satis testentur, quibus ad veteranum hoc defendendi
Regni praesidium continuo recursum fuit.
annorum leges satis testentur, quibus ad veteranum hoc defendendi
Regni praesidium continuo recursum fuit.
hoc exemplum
anno etiam 1651. secutos esse regnicolas, quo etsi sedatis intestinis motibus
extensoque adhuc ad triennium cum Turca armisticio Regnum alma pace
perfrueretur, de modo tamen, quo emersuri belli tempore insurgendum fuerit, per
articulum 46. dispositum habetur.
regulatus miles sexaginta amplius millia efferens, qui utique ad
rationem Regni debet computari, partim quod terrenum occupet, e quo alias
contributio in alterius regulatae militiae intertentionem cessura obveniret,
partim quod possessa per eundem terrena sint a potiori privatarum familiarum
adhucdum extantium, partim quod nongenta illa millia, quae in exolutionem
praefectorum confiniariae illius militiae Princeps expendit, facile ex
assignatis illi in defensionem Regni
articulus vero 63. 1741. cum assensu regnantis modo principis conditus
aperte dicat: ultra personalem insurectionem articulo 8. 1715. debitam pro illo
duntaxat casu oblatum etiam fuisse portalem militem. Ceterum, quod intertentus
hoc modo per Regnum tum regulatus, tum confiniarius miles a limitibus Regni quam
remotissime educaturm id neque recte, neque ex praescripto legum fieri, atque
adeo in eo potius flagitandum a principe remedium, quam ut novo rursus Hungaria
onere
praelatorum et procerum, banderia, demum vero, si nec haec tutando Regno
praesidia sufficiant, educendum militem insurectionalem. Allegata annorum 1609.
et 1681. exempla cum ratione moderni temporis componi non posse; nam 1609.
possessa per Turcam dimidia fere Regni parte, etsi constitutae essent induciae,
particulares nihilominus Turcarum grassationes continuo viguisse vel ex
praefatione articulis prekriženo 1575.
praemis
bellicos meditari
adparatus vel ipsum irritandorum forsan hac via aemulorum periculum admittere
non videtur; nihil itaque reliquum videri, quam ut huius intuitu status ea
ratione Principi respondeant, ut in consimili re 1566. regnicolae per articulum
divo condam Maximiliano responderunt: nimirum de insurectione nihil novi
possunt regnicolae decernere, quando iam antea satis superque his de rebus
tractatum sit et satis clarae constitutiones quoque superinde
producere debuerint; postquam perennis rusticis imposita est
contributio in intertentionem regulati militis convertenda, eos pristina
praestandi peditis obligatione exolutos esse connaturale est ex eo principio,
quod quis per alium facit, per se fecisse censetur. Sed vero
quod per stabilitam contributionem ipsi nobiles possessionati obligatione
praestandi a proportione colonorum militis relevati sint, sustineri nullatenus
potest. Primum, quia in
debuerint; postquam perennis rusticis imposita est
contributio in intertentionem regulati militis convertenda, eos pristina
praestandi peditis obligatione exolutos esse connaturale est ex eo principio,
quod quis per alium facit, per se fecisse censetur. Sed vero
quod per stabilitam contributionem ipsi nobiles possessionati obligatione
praestandi a proportione colonorum militis relevati sint, sustineri nullatenus
potest. Primum, quia in praesens subsistit
contributio in intertentionem regulati militis convertenda, eos pristina
praestandi peditis obligatione exolutos esse connaturale est ex eo principio,
quod quis per alium facit, per se fecisse censetur. Sed vero
quod per stabilitam contributionem ipsi nobiles possessionati obligatione
praestandi a proportione colonorum militis relevati sint, sustineri nullatenus
potest. Primum, quia in praesens subsistit etiam illa, ob quam primitus nobiles
terrestris dominium retinet, verum a superficie seu perceptis ex illo fructibus
mercedeque latoris, cuius rusticus habet proprietatem, 3ae titulo 30. dependi
alioquin constat. Utut igitur res torqueatur, recte inferri non potest per
impositam rustico contributionem dominum eius praestandi portalis militis
obligatione exolutum esse. Denique cum ante annum 1715. usum formalium
banderiorum in Hungaria dudum prekriženo
desiisse constet, articulus porro 8. omnes omnino nobiles non modo
personaliter insurgere, verum etiam sua respective banderia producere debere
constituat (ly respective propter nobiles impossessionatos
adiecto), per banderia nil nisi portalem intelligere voluisse militem vel exinde
statui debet quod articulus 11. 1661. per articulum 7. anni 1659. eatenus
confirmatus testis sit exolescentibus sensim banderiis nomine banderii portalem
iam tunc
etiam sua respective banderia producere debere
constituat (ly respective propter nobiles impossessionatos
adiecto), per banderia nil nisi portalem intelligere voluisse militem vel exinde
statui debet quod articulus 11. 1661. per articulum 7. anni 1659. eatenus
confirmatus testis sit exolescentibus sensim banderiis nomine banderii portalem
iam tunc militem venisse. Quicunque dominorum (dicit lex illa)
numerum quinquaginta equitum non
submittere
debet; qui tamen in diversis comitatibus bona possidet, talis convenientes de
omnibus bonis suis equites sub proprio banderio penes comitatus illius, ubi
personaliter residet, copias educere potest. Sed quia postremum hoc per verba
illa: Sufficit in eo comitatu insurgere, ubi personales residentias
faciunt subobscure expressum est, libet id ipsum aliarum legum
contextibus illustrare; articulus 5. 1662, et 46. 1681. haec habent formalia:
fuisse militem articulus 46. reddit manifestum.
Quid plura, cum tum luculenta banderiorum mentio articulo illi otiose inserta
fuisse dici nequeat, nisi banderiorum nomine portalis miles intelligatur. Id
demum statui oportet quod per articulum illum vetus praestandorum per
ecclesiasticos a decimis iuxta 19. 1439. et 15. 1494, per magnates vero iuxta
14. 1559. a nonis formalium banderiorum obligatio reducta habeatur articulo 63.
1741, per quem id explanatum
manifestum.
Quid plura, cum tum luculenta banderiorum mentio articulo illi otiose inserta
fuisse dici nequeat, nisi banderiorum nomine portalis miles intelligatur. Id
demum statui oportet quod per articulum illum vetus praestandorum per
ecclesiasticos a decimis iuxta 19. 1439. et 15. 1494, per magnates vero iuxta
14. 1559. a nonis formalium banderiorum obligatio reducta habeatur articulo 63.
1741, per quem id explanatum praetenditur, quod tenore articuli 8. 1715.
mentio articulo illi otiose inserta
fuisse dici nequeat, nisi banderiorum nomine portalis miles intelligatur. Id
demum statui oportet quod per articulum illum vetus praestandorum per
ecclesiasticos a decimis iuxta 19. 1439. et 15. 1494, per magnates vero iuxta
14. 1559. a nonis formalium banderiorum obligatio reducta habeatur articulo 63.
1741, per quem id explanatum praetenditur, quod tenore articuli 8. 1715.
regnicolae ultra personalem insurectionem ad nihil obligentur;
demum statui oportet quod per articulum illum vetus praestandorum per
ecclesiasticos a decimis iuxta 19. 1439. et 15. 1494, per magnates vero iuxta
14. 1559. a nonis formalium banderiorum obligatio reducta habeatur articulo 63.
1741, per quem id explanatum praetenditur, quod tenore articuli 8. 1715.
regnicolae ultra personalem insurectionem ad nihil obligentur; si in genuino
sensu accipiatur ad summum id conficietur, quod non iam equites, sed pedites
statui debeant a
Augusta Domo Austriaca, quam plurimis aliis Regnis etiam in provinciis imperare
bene noverant, Reges sibi postmodum haereditarios effectos delegere. Quemadmodum
enim omnes simul provinciae unum monarchiae corpus constituunt, ita singula per
se, et omnes simul provinciae communes habere debent et amicos, et inimicos
illos, quos Princeps pro talibus declaravit, adeoque communibus etiam totius
monarchiae viribus et amici defendendi, et propulsandi sunt hostes; systema hoc
Hungaricae certe extitit semper salutare. Quis enim
nescit Hungariam fere omnem non propriis eiusmodi, sed potissimum aliarum
haereditariarum Augustae Domus Austriacae provinciarum copiis, imo validis etiam
Sacri Romani Imperii subsidiis per Principes Austriacos recuperatam fuisse et
postea semper contra Turcam defensam statuerunt; Illustre eius argumentum
regnicolae ipsi per articulum 68. 1609. dederunt, ubi ultro confitentur,
Regnum hoc ad extremam iam plene
Augustae Domus Austriacae provinciarum copiis, imo validis etiam
Sacri Romani Imperii subsidiis per Principes Austriacos recuperatam fuisse et
postea semper contra Turcam defensam statuerunt; Illustre eius argumentum
regnicolae ipsi per articulum 68. 1609. dederunt, ubi ultro confitentur,
Regnum hoc ad extremam iam plene devenisse calamitatem, tum ex
continuis bellorum sedibus tum vero ex eo, quod vicinae provinciae solida
sua subsidia et manus
in praesens rationabiliter posset, ne regulata, quae ex
contributione Hungarica alitur, militia uti et confiniarius miles ad defendendas
pro ratione temporis reliquas suae maiestatis provincias adhibeatur. Qualem in
casum si Regnum per Turcas invadi contingat, interest profecto statuum congrua
pro sinistro eiusmodi eventu praesidia nunc constituere, ne serum forsan postea
in ea temporis perturbatione auxilium frustra exquiratur.
Caeterum, ubi destinatorum in
frustra exquiratur.
Caeterum, ubi destinatorum in defensionem prekriženo
Patriae
Regni proventuum regiorum fit mentio, si status eo animum adverterint,
quantos per exolutionem confiniariae militiae ipsa defensio Regni sumtus secum
ferat, facile eis apparebit tantum praesidii hac in re non posse collocari, ut
nisi quoque regnicolae efficacem parte etiam ex sua conatum adhibuerint, Regnum
ea sola
manifeste
Principi defert. Quodsi omnes ab uno retro saeculo leges excutiantur,
insurectionem etiam extra diaetam indici posse apparebit. Huius vero dicitur
articulo 10. 1601. personalis insurectionis intimatio fiat tempestive per Suas
Serenitates vel supremos huius Regni capitaneos. Hi autem, habet articulus 65.
1609, ad intimationem et requisitionem Suae Maiestatis, vel domini palatini
statim insurgere debeant. In tali (statuitur articulo 21. 1622.) summae
delatum Principi cognoscendae necessitatis arbitrium; apparet iam, prekriženo vano*
cum necessitas cognosci nequiat nisi ratio una periculi constet,
consequitur necessario per eum rationem periculi cognoscendam cui necessitatis
cognoscendae arbitrium per leges delatum est. Porro cum lege nostra insurgendi
norma semper rationi periculi attemperetur. videtur in potestate Principis
collocatum eum, quem pro
prekriženo vano*
cum necessitas cognosci nequiat nisi ratio una periculi constet,
consequitur necessario per eum rationem periculi cognoscendam cui necessitatis
cognoscendae arbitrium per leges delatum est. Porro cum lege nostra insurgendi
norma semper rationi periculi attemperetur. videtur in potestate Principis
collocatum eum, quem pro ratione talis generalis ipsa statuerit
periculi in lege definitum
eum, quem pro ratione talis generalis ipsa statuerit
periculi in lege definitum invenerit insurgendi modum dum et quando etiam extra
diaetam propria authoritate exigere; quanto igitur satius foret si Regnum pro
delato sibi per Principem arbitrio manum quidem operi admoveat, in re tamen ipsa
talem insurgendi pro discrimine necessitatis normam decernat, quae nec insoluti
cuiuspiam oneris periculum nec ullum nobilium libertati vulnus adferat.
non aliunde, quam e medio colonorum statuebant; iam cum ad
rationem persolvendae contributionis essentialiter pertineat numerum
contribuentium non diminui, ut primum coloni tributo subiecti sunt, sublaxa est
eo facto dominis terrestribus per diminutionem contribuentium fundum hunc alio equipollenti onere iam
affectum quopiam prioris obligationis titulo gravandi potestas, atque adeo
realem illam dominorum terrestrium et naturalem colonorum insurgendi
obligationem
terrestrium
cesset; utcunque itaque res haec spectatur, affecto iam semel contributione
fundo obligationem praestandi portalis militis desiisse ipsa rei natura
demonstrat.
Itaque id, quod articulus 8. 1715. per banderia, quorum meminit, portalem
intellexerit militem eo minus sustineri potest, quod tales de insurectione leges
expendenti facile appareat distinctam semper in legibus nostris banderialis
portalisque militis acceptationem; neque
intellexerit militem eo minus sustineri potest, quod tales de insurectione leges
expendenti facile appareat distinctam semper in legibus nostris banderialis
portalisque militis acceptationem; neque tamen exinde illud inferre licet per
legem ergo illam veterem praestandorum a decimis per ecclesiasticos, ex nonis
per magnates banderiorum obligationem reductam fuisse; nam id quidem, quod onus
intertenendi banderii beneficio nonae nunquam inhaeserit,
quod tales de insurectione leges
expendenti facile appareat distinctam semper in legibus nostris banderialis
portalisque militis acceptationem; neque tamen exinde illud inferre licet per
legem ergo illam veterem praestandorum a decimis per ecclesiasticos, ex nonis
per magnates banderiorum obligationem reductam fuisse; nam id quidem, quod onus
intertenendi banderii beneficio nonae nunquam inhaeserit,
doceri non potest. Cum nona non ab aliis, quam a propriis
expendenti facile appareat distinctam semper in legibus nostris banderialis
portalisque militis acceptationem; neque tamen exinde illud inferre licet per
legem ergo illam veterem praestandorum a decimis per ecclesiasticos, ex nonis
per magnates banderiorum obligationem reductam fuisse; nam id quidem, quod onus
intertenendi banderii beneficio nonae nunquam inhaeserit,
doceri non potest. Cum nona non ab aliis, quam a propriis rusticis obveniat,
sitque, et
beneficii huius banderiis
subiectos fuisse, verum cum reductis, non invita etiam eotum aula, banderiis
beneficium hoc decimarum novo subsidii quinquennalis onere subinde affectum; cum
unus idemque fundus duplici oneri nequeat subiacere, per articulum 8. 1715.
pristino intertenendorum banderiorum oneri postliminio subiici eo minus potuit,
quod subsidium hoc annue m/80 efferens Principi longe plus importet, quam
rediturus vix post 20 quandoque annos banderiorum usus,
longe plus importet, quam
rediturus vix post 20 quandoque annos banderiorum usus, quemadmodum in alio, ubi
de banderiis ex instituto egimus, opere iam demonstratum est .
Quid est igitur quod articulus ille per banderia intelligere potuit, nisi
adiectam illic inaniter clausulam illam statuamus? Rem paucis expediemus. Lex
omnis ex illius quo perlata est temporis ratione debet explicari. Proinde cum
lex illa anno saeculi huius 15o condita est,
stabilitum ac primo 1723. formaliter inductum fuisse constat, negari nihilominus
non potest Leopoldum, propter suppressam Zrinianam factionem se Regnum iure
armorum tenere praetendentem, non modo contributionem diversasque accisas per
edicta ante illum annum imposuisse, verum etiam sublato omni prioris gubernii
systemate Regnum velut armis exquisitum, arbitrarie gubernasse. Verum cum ex
ipso eo fonte Tököliana exorta fuisset seditio, eaque iam valida acciperet
articulo 12o repartitiones et accisae
abrogantur, atque adeo vel ex hinc satis liquet qualis et quomodo eotum
contributio viguerit. Ceterum non videtur naturalis illa articuli 63. 1741.
explicatio qua id confici contenditur quod per legem illam non sit sublatum
praestandi portalis militis onus sed tantum obligatio militis in peditem
portalem praestandum commutata habeantur. Primum quia peditibus etiam illis
portalibus et stipendium et amictus non dominos
sit sublatum
praestandi portalis militis onus sed tantum obligatio militis in peditem
portalem praestandum commutata habeantur. Primum quia peditibus etiam illis
portalibus et stipendium et amictus non dominos terrestres, verum a Principe per
imputationem ex quanto contributionali praestitus est adeoque per dominos
terrestres nihil nisi ipsa persona statui debuit. Deinde antequam ipsa etiam
insurectio illic terminetur, iam praemittitur pro hac duntaxat vice ac
militis in peditem
portalem praestandum commutata habeantur. Primum quia peditibus etiam illis
portalibus et stipendium et amictus non dominos terrestres, verum a Principe per
imputationem ex quanto contributionali praestitus est adeoque per dominos
terrestres nihil nisi ipsa persona statui debuit. Deinde antequam ipsa etiam
insurectio illic terminetur, iam praemittitur pro hac duntaxat vice ac
necessitate ac tum demum §. 40. articulo 8. 1715. nihil nisi
Anno 1559. cum Princeps decretum in
iisdem comitiis subsidium ad sexennium constitui postulasset, status articulo
15. sic responderunt; verentur status ne, si in hos sex, vel tres postremo
postulatos annos consentiant, postea per totum illud temporis spatium nullum
habituri sint conventum publicum in quo ultra consueta offerri subsidia
publica gravamina et necessitates suas declarare deque necessario illorum
remedio communibus votis inter se
unicum sint conservandae pristinae libertatis medium, porro duo tantum quae
adhuc Principi indicendae Diaetae necessitatem inducunt supersint capita:
contributio et insurectio; illa ad summum (si
postulato per aulam augmento deferatur) punctum perducta omnis convocandorum
comitiorum ratio suapte evanescit; celebratione porro comitiorum intermissa,
distracta. eoque ipso ex capite debilior nobilitas tuendis par certe numquam
erit libertatibus
alioquin semper extorqueret insurectionem; negari enim nequit facilius
eotum permovendos esse regnicolas ad vires supremo conatu intendendas, quam
nunc, ubi otiosis rebus periculum non nisi e longinquo spectatur.
Quod de invadendi per plures insimul hostes Regni casu adfertur, et si casus est
ut Regnum immenso hostium numero imparique robore invadi oporteat, quaecunque in
apparanda insurectione diligentia etiam in antecessum afferatur, divini vim
decreti evitari non
Turcam invaluit, improvisam non facile posse occurrere
irruptionem, atque adeo superesse semper expediendis defensae consiliis tempus.
Deinde id etiam negari nequit utcunque demum insurectio determinetur, omnem
fortuitis casibus locum non per hoc quidem posse praecludi.
Itaque omnis haec de fortuitis raciocinatio ea statuum sententia, qua divo
quondam Ferdinando 1559. per articulum 15. responderunt, optime confici posse
videtur, videlicet quod omnia in solius Dei
Deinde id etiam negari nequit utcunque demum insurectio determinetur, omnem
fortuitis casibus locum non per hoc quidem posse praecludi.
Itaque omnis haec de fortuitis raciocinatio ea statuum sententia, qua divo
quondam Ferdinando 1559. per articulum 15. responderunt, optime confici posse
videtur, videlicet quod omnia in solius Dei (qui adversos hostiles
conatus facile alio avertere potest) et secundum eius divinam bonitatem in
clementi Suae Maiestatis
luculentum in praeteritorum annorum
memoriam deprehendere mihi exemplum videor. Nimirum 1736. et subsequo
triennio flagrabat funestum illud nobis Turcicum bellum quo principe
Hilburgshausen ad Banya Luka, Vallisio ad Kroczkam per Turcas profligatum
ipsi iam Tauruno, atque adeo finibus Regni, qui inde solo tantum Danubio
disterminantur, hostis imminebat; nec tamen a regnicolis vel personalis
petita fuit insurectio, propterea quod, antequam Tauruno
hostilis impetus unus articulus 5.
1662. specifice aliquid eatenus exprimit, dum ait, Belli duntaxat
aperti tempore in casu extremae hostilitatis et necessitatis, ubi
videlicet principale aliquod praesidium per hostes obsideri et oppugnari
contingeret vel vero hostis cum maioribus copiis iusti exercitus specie
Regnum invaderet, sive sua Maiestas ad recuperandum principale aliquod
fortalicium per Turcas occupatum cum
aliquod praesidium per hostes obsideri et oppugnari
contingeret vel vero hostis cum maioribus copiis iusti exercitus specie
Regnum invaderet, sive sua Maiestas ad recuperandum principale aliquod
fortalicium per Turcas occupatum cum exercitu procederet. Verum
nunc, quemadmodum ubi parte ex una in casu ordinario Regnicolas
praeter personalem insurrectionem ad amplius nihil obligari contendimus, ita
parte ex
casum
articulus 2dus Sigismundi decreti 5. clare tangere videtur, dum ait Si
autem tanta potentia inimicorum irrepserit, quod maior foras viribus
gentium nostrarum, nec ab invasione finium Regni arcere eos posse per
easdem gentes vero nostras similiter praevideretur, ex tunc praelati cum
banderiis nec non comites comitatuum cum baronibus proceribus, et
nobilibus succurrere debebunt. Dicit si hostis ab invadendis
easdem gentes vero nostras similiter praevideretur, ex tunc praelati cum
banderiis nec non comites comitatuum cum baronibus proceribus, et
nobilibus succurrere debebunt. Dicit si hostis ab invadendis
finibus per regias gentes arceri non posse, vero similiter videretur tunc
insurectioni locum esse, adeoque non supponit tantum casum quando iam reipsa
Regnum invasisset, itaque distinctum a priori ordinarii periculi casum
ergo, si
plures ad semel hostes regnum invasuri praevideantur, aut profligatis iam in
finibus copiis regiis res eo posita sit loco ut hostis toto exercitu regnum
proxime invasurus prospiciatur, aut universim adeo formidabiles per hostem
apparatus instruantur ut, nisi suprema in iis residentia opponatur, iuste
metui possit ne ultimam Regno perniciem inferant, eotum alterum illius
necessitatis casum evenire; exemplum eius rei status ipsi anno 1741.
e converso illa, quae legem non
habet, minui quidem non possit, secus enim cessaret esse
necessitas et in ordinarii periculi rationem transiret; intendi nihilominus
possit multis modis, nam si factam per hostem valido cum exercitu in regnum
irruptionem pro casu necessitatis quae legem non habet statuamus, si postea
copias, quas illi opposuimus, nostras laedi, expugnari praesidia, hostemque
ultro nec in Regnum penetrare
gradum recipere potest,
modum etiam, qui illi accomodatus est, insurgendi discrimen recipere necesse
est; et talem interea necessitatis gradum tangere videtur articulus 5. 1662.
dum ait ubi principale aliquod praesidium per hostem obsideri et
oppugnari inciperet.
Tertio stabilito inter ordinarium periculum et urgentem
necessitatem discrimine, huius porro ipsius diversis
respectu quidem ordinarii periculi, quod
determinetur nihil superesse quam quod personalis, quae alioquin nec
intendi, nec remitti potest, insurectio pro tali casu offeratur, quemadmodum
iam et effective per status oblata est; respectu vero urgentis et quae
legem non habet necessitatis quod status profiteri possint ipso
naturae [u]sui conservationi intentae ductu suis non defuturos partibus,
quominus non iam in
potest, periculi nunquam debite posse praevideri, neque aliud
interesse discrimen videtur in hac, an illa, quae pro tali casu convocanda
esset, diaeta specificata illa naturalis defensionis norma determinetur,
nisi quod posse per inprovisum et repentinum aliquod periculum convocandae
diaetae modum impediri obiici queat; itaque, ut huic quoque rei provideatur,
posset
Quinto statui, ut in casu pure talis
queat; itaque, ut huic quoque rei provideatur,
posset
Quinto statui, ut in casu pure talis improvisi et repentini
periculi norma defensionis illius ad conformitatem articuli 8. 1715. per
concursum determinetur, ita tamen, ut e converso materia, quasi nunquam
amplius per concursum, verum in publicis semper diaetis vel ex eo tractetur,
quod pro materia contributionis casus repentini periculi vix aequa
Quinto statui, ut in casu pure talis improvisi et repentini
periculi norma defensionis illius ad conformitatem articuli 8. 1715. per
concursum determinetur, ita tamen, ut e converso materia, quasi nunquam
amplius per concursum, verum in publicis semper diaetis vel ex eo tractetur,
quod pro materia contributionis casus repentini periculi vix aequa ratione
militare posse videatur; caeterum
Sexto.
Quibus eo modo discussis, condendi in puncto secundae propositionis regiae
articuli planum hoc modo posse formari videtur.
De Insurectione.
Stabilita per articulum 8. 1715. plebis contributione in intertentionem
regulatae militiae convertenda quemadmodum securitati Regni pro quovis
ordinarii periculi casu parte ex ista congruere prospectum habetur, ita
coloni a praestandi
decimarum beneficio incumbebat, ita
nunc quoque communi statuum et ordinum ac Sacratissimae Maiestatis consensu
sancitum est ut habita restaurati divina clementia victricibusque Augustae
Domus Austriacae armis regni ratione per clerum Hungariae beneficio
decimarum gaudentem banderia (facta ad modernam talismodi decimalis
proventus quantitatem inter eos proportione et rectificatione) ad expressum
articulo 20. Vladislai decreti 3ii numerum equites
Ut vero in insurrectione tanto promptius praesidium possit collocari,
determinatum est ut numerus tam eorum, qui personaliter insurgere
obligantur, quam et eorum, quos sub rationem banderii cadere supra dictum
est, per comitatus medio consilii regii locumtenentialis suae maiestatis
annue submittatur ita ut et iidem comitatis sollicitam adhibeant curam,
quatenus cum personaliter insurgere obligati tum alii sub rationem banderii
cadentes
adhibeant curam,
quatenus cum personaliter insurgere obligati tum alii sub rationem banderii
cadentes congruis armis et equis sint provisi.
Articulus vero iste ad ista quoque Regna Dalmatiae Croatiae et Sclavoniae per
omnia extensus esse intelligitur, hac tamen modificatione ut sex illi
superioris et inferioris Sclavoniae comitatus numerum et insurgere
obligatorum, et eorum, qui sub nomen banderii cadunt, aeque quid Suae
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.