Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: per Your search found 20279 occurrences
First 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 5148-5185:5148. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [Paragraph | Section] verzija
Commentarius rerum
actarum Constantinopoli per Tranquillum Sacratissimae Regiae Maiestatis Romanorum etc.
legatum. Anno 1542.
1. Excedens Vienna
magnis itineribus sum aggressus: sol preterea urebat plurimum existens in Leone:
quibus difficultatibus et iter tardabatur et
iniuriam, sed potius ad mutuam caritatem. Unus pater et christianos et thurcos
genuit, fides discrevit; dedit homini ius in corpus, de anima iudicium sibi permisit. Vos
dicitis, magnum esse crimen hominem depingere, cui animam inspirare nequeas, quasi homo
videretur per superbiam emulari divinam potestatem. Quanto sceleratius est eripere animam
homini atque ipsum Dei opus dissolvere?
Quum in hanc sententiam multa dixissem, [verba Solymanni] ille inquit, se quoque velle
pacem, ac ut ea fiat, authorem et adiutorem esse futurum.
V.re M. dominationi quo iure Hungarie Regnum pertineat ad
Sacr.Reg.Ma.; petit igitur atque etiam rogat illud ab Imperatore vestro sibi dari iis
conditionibus quibus Joanni dederat. Persuasum est christianis omnibus, quod vester
Imperator Hungariam per se non retinebit: nemini autem illud iustius maioreque cum laude
atque securitate dabit, quam serenissimo domino meo, primo quia multo gloriosius est regna
donare quam eripere; deinde quod Regia Maiestas liberalitatem illius recognoscet annuis
muneribus, et
aureorum milia 50. Quid
secreti posset quispiam explorare, nisi vel tu, vel alius bassarum dixerit? Nam que palam
fiunt, ea non est necesse explorare.
Tunc vertit sermonem dicens, non inquam quod explorator es, sed cur tam longo itinere
venisti, quum per Hungariam breviore via poteras venire? Negavi, tutum fuisse transire per
medias predones, et quod ab iis, qui manent in confiniis magnum periculum esset legatis
comeantibus, quoniam pacem et eos qui illam procurant exitialiter oderint.
Post multa
vel tu, vel alius bassarum dixerit? Nam que palam
fiunt, ea non est necesse explorare.
Tunc vertit sermonem dicens, non inquam quod explorator es, sed cur tam longo itinere
venisti, quum per Hungariam breviore via poteras venire? Negavi, tutum fuisse transire per
medias predones, et quod ab iis, qui manent in confiniis magnum periculum esset legatis
comeantibus, quoniam pacem et eos qui illam procurant exitialiter oderint.
Post multa verba promisi ei nomine V.M.tis ea que mihi mandaverat, si
V.M.tis ostendi,
illum modestum, hunc rusticum reperii. Ceterum quoniam uterque sine authoritate est,
postea neutrum adire volui, alioquin et superiores offenderentur, quod omnibus negociis
preesse volunt.
4. Tertio die postquam eo veneram, per fraudem ademerunt mihi unum servitorem, quem
peritum itineris et lingue Thurcicae magna pecunia propter meas commoditates in Bihath
conduxeram. Miserant eum in bezestan cum uno Thurco, hassas per speciem, emendi quasdam
res. Ipse autem Thurcus duxit eum ad
preesse volunt.
4. Tertio die postquam eo veneram, per fraudem ademerunt mihi unum servitorem, quem
peritum itineris et lingue Thurcicae magna pecunia propter meas commoditates in Bihath
conduxeram. Miserant eum in bezestan cum uno Thurco, hassas per speciem, emendi quasdam
res. Ipse autem Thurcus duxit eum ad barizelum ex composito; ibi servitor vinctus est.
Rediit Thurcus sine servitore, dixit servitorem se amisisse in frequentia hominum, sed,
inquit, statim ipse redibit. Quum nec ea die nec sequenti rediret,
Ego non potui negare, quin cum voluntate V.re M. venirent. Declaravi etiam numerum militum et unde mitterentur. Que omnia confessus est Jonus Beg, se Venetiis audisse. Addidi preterea, christianos principes et status Imperii constituisse, tandiu bellum alere, etiam si per decennium opus esset, donec Budam recuperent.
Quid ita? inquit. Existente, inquam, Buda in manibus Christianorum nemo se commovit. Nunc vos ubi eam preter spem omnium occupastis, muniatisque quotidie mirum in modum, magnaque presidia in ea teneatis, unde Thurci terras
6. Molto desiderava el Re mio ser.mo mandar una solemne imbasciaria a Vostra Imperiale Alteza, ma tornando tardi el nuntio dela sua Reg. M.tà con la risposta de V. Imperial Alteza, intanto ch'el Re mio ser.mo non sperava più de haver el salvocondutto per poter mandar imbasciatori a questa Felice Porta, e sta constretto che in soi paesi se provedesse per diffenderse, benché molto più voluntieri haria lassato tal impresa, se pur fusse stato qualche speranza de fermar la concordia con V.ra Imp. Alteza, quanto se apertiene al Ragno d'Hungaria.
imbasciaria a Vostra Imperiale Alteza, ma tornando tardi el nuntio dela sua Reg. M.tà con la risposta de V. Imperial Alteza, intanto ch'el Re mio ser.mo non sperava più de haver el salvocondutto per poter mandar imbasciatori a questa Felice Porta, e sta constretto che in soi paesi se provedesse per diffenderse, benché molto più voluntieri haria lassato tal impresa, se pur fusse stato qualche speranza de fermar la concordia con V.ra Imp. Alteza, quanto se apertiene al Ragno d'Hungaria. Niente dimeno venuto el salvocondutto, sùbito la M.tà Regia mandò me con presteza a questa Felice
Felice Porta, aziò dimostrasse a V. Imperial M.tà el sincero e propenso animo anchor esser al presente del Re mio ser.mo a fare la pace et la concordia con V. Imp Alteza.
Già ha possuto haver inteso V. Imp. Alteza quelle rason, le qual el Re mio ser.mo tene al Regno d'Hungaria per la succession hereditaria et per li patti fatti con re Zuane et che la sua Regia M.tà è stata consretta far quello che per avanti ha fatto contra quelli rebelli et inobedienti li quali non obediscono né a la Regia M.tà né a V. Imp. Alteza, ma con astucia cercano ingannar l'uno e l'altro,
a V. Imperial M.tà el sincero e propenso animo anchor esser al presente del Re mio ser.mo a fare la pace et la concordia con V. Imp Alteza.
Già ha possuto haver inteso V. Imp. Alteza quelle rason, le qual el Re mio ser.mo tene al Regno d'Hungaria per la succession hereditaria et per li patti fatti con re Zuane et che la sua Regia M.tà è stata consretta far quello che per avanti ha fatto contra quelli rebelli et inobedienti li quali non obediscono né a la Regia M.tà né a V. Imp. Alteza, ma con astucia cercano ingannar l'uno e l'altro, aziò loro possino regnare, et non
fare la pace et la concordia con V. Imp Alteza.
Già ha possuto haver inteso V. Imp. Alteza quelle rason, le qual el Re mio ser.mo tene al Regno d'Hungaria per la succession hereditaria et per li patti fatti con re Zuane et che la sua Regia M.tà è stata consretta far quello che per avanti ha fatto contra quelli rebelli et inobedienti li quali non obediscono né a la Regia M.tà né a V. Imp. Alteza, ma con astucia cercano ingannar l'uno e l'altro, aziò loro possino regnare, et non per contender con V. Imp. Alteza. Perché sempre el Re mio ser.mo ha cercato, che de
li patti fatti con re Zuane et che la sua Regia M.tà è stata consretta far quello che per avanti ha fatto contra quelli rebelli et inobedienti li quali non obediscono né a la Regia M.tà né a V. Imp. Alteza, ma con astucia cercano ingannar l'uno e l'altro, aziò loro possino regnare, et non per contender con V. Imp. Alteza. Perché sempre el Re mio ser.mo ha cercato, che de voluntà, consentimento et aiuto de V. Imp. Alteza el ditto Regno d'Hungaria conquistasse et di questo animo Le al presente molto confindandosse, che V. Imp. Alteza non li negarà tal gratia, domandando una cosa
gloria di quella. Et benché li Principi christiani et li Stati d'Impero Romano, come già pol haver inteso V. Imp. Alteza, hanno concluso et in questo stanno, che lo Regno d'Hungaria come membro et bastione della christianità non abandonino, anzi lo defendino et recuperino. Ma el Re mio ser.mo per grandissimo rispetto et reverentia che porta a V. Imp. Alteza desidera più tosto de la mano et liberalità di quella che per via de'arme aquistar el ditto Regno d'Hungaria. La fama de la grandeza d'animo et de la liberalità de V.ra Imp. M.tà è sparsa per el mondo, et tutti sanno che V. Imp.
hanno concluso et in questo stanno, che lo Regno d'Hungaria come membro et bastione della christianità non abandonino, anzi lo defendino et recuperino. Ma el Re mio ser.mo per grandissimo rispetto et reverentia che porta a V. Imp. Alteza desidera più tosto de la mano et liberalità di quella che per via de'arme aquistar el ditto Regno d'Hungaria. La fama de la grandeza d'animo et de la liberalità de V.ra Imp. M.tà è sparsa per el mondo, et tutti sanno che V. Imp. Alteza più combatte per gloria che per cupidità di regni, la qual è propria vertù di tanto imperatore. Qual adonque
et recuperino. Ma el Re mio ser.mo per grandissimo rispetto et reverentia che porta a V. Imp. Alteza desidera più tosto de la mano et liberalità di quella che per via de'arme aquistar el ditto Regno d'Hungaria. La fama de la grandeza d'animo et de la liberalità de V.ra Imp. M.tà è sparsa per el mondo, et tutti sanno che V. Imp. Alteza più combatte per gloria che per cupidità di regni, la qual è propria vertù di tanto imperatore. Qual adonque gloria magiore potrà V. Imp. Alteza havere donando el Regno d'Hungaria al Re mio ser.mo, el qual cerca lo ditto regno con iuste cause et
et reverentia che porta a V. Imp. Alteza desidera più tosto de la mano et liberalità di quella che per via de'arme aquistar el ditto Regno d'Hungaria. La fama de la grandeza d'animo et de la liberalità de V.ra Imp. M.tà è sparsa per el mondo, et tutti sanno che V. Imp. Alteza più combatte per gloria che per cupidità di regni, la qual è propria vertù di tanto imperatore. Qual adonque gloria magiore potrà V. Imp. Alteza havere donando el Regno d'Hungaria al Re mio ser.mo, el qual cerca lo ditto regno con iuste cause et modi honesti. Prima V. Imp. Alteza haverà uno re tanto nobile
che porta a V. Imp. Alteza desidera più tosto de la mano et liberalità di quella che per via de'arme aquistar el ditto Regno d'Hungaria. La fama de la grandeza d'animo et de la liberalità de V.ra Imp. M.tà è sparsa per el mondo, et tutti sanno che V. Imp. Alteza più combatte per gloria che per cupidità di regni, la qual è propria vertù di tanto imperatore. Qual adonque gloria magiore potrà V. Imp. Alteza havere donando el Regno d'Hungaria al Re mio ser.mo, el qual cerca lo ditto regno con iuste cause et modi honesti. Prima V. Imp. Alteza haverà uno re tanto nobile e signore di
di tanti regni obligatissimo et pensionario, dapoi metterà pace a tutto el mondo già stracco di tante guerre, più non se spanderà el sangue humano, non se desertarano le paesi, cessarà el stratio degli homini inocenti. Qual è quel homo tanto iniquo el qual non pregarà omnipotente Dio per la sanità de V. Imp. Alteza, la qual, potendo metter el mondo in ruina, per sua infinita bontà e clementia li harà donato pace etherna. Già V. Imp. Alteza ha tanti regni et imperii conquestato che gli è difficile a contarli, pol esser senza quel Regno d'Hungaria diffatto, lo quale sempre
el mondo già stracco di tante guerre, più non se spanderà el sangue humano, non se desertarano le paesi, cessarà el stratio degli homini inocenti. Qual è quel homo tanto iniquo el qual non pregarà omnipotente Dio per la sanità de V. Imp. Alteza, la qual, potendo metter el mondo in ruina, per sua infinita bontà e clementia li harà donato pace etherna. Già V. Imp. Alteza ha tanti regni et imperii conquestato che gli è difficile a contarli, pol esser senza quel Regno d'Hungaria diffatto, lo quale sempre li ha dato più spesa che guadagno. Anchora le più utile a V. Imp. Alteza
nobilissimo testimonianza de tanta liberalità et grandeza d'animo che a volerlo cazar de lo regno, supportar infinite fatiche et spese con dubio fin di guera. Dio benedetto governa le cose del
mondo et lui dà victoria a chi vole. La sacra Regia M.ta piu tosto voria per la commun
quiete et per gran reverentia verso V.Imp. Alteza haver pace cum tanto degno e magnanimo
principe.
Pero et Re mio ser.mo confindandose in tal excelso vertu di V.Imp. Alteza et in la sua
laude, che andara per el mondo, sapendo anchora che
liberalità et grandeza d'animo che a volerlo cazar de lo regno, supportar infinite fatiche et spese con dubio fin di guera. Dio benedetto governa le cose del
mondo et lui dà victoria a chi vole. La sacra Regia M.ta piu tosto voria per la commun
quiete et per gran reverentia verso V.Imp. Alteza haver pace cum tanto degno e magnanimo
principe.
Pero et Re mio ser.mo confindandose in tal excelso vertu di V.Imp. Alteza et in la sua
laude, che andara per el mondo, sapendo anchora che quella li quali havea scazato del
La sacra Regia M.ta piu tosto voria per la commun
quiete et per gran reverentia verso V.Imp. Alteza haver pace cum tanto degno e magnanimo
principe.
Pero et Re mio ser.mo confindandose in tal excelso vertu di V.Imp. Alteza et in la sua
laude, che andara per el mondo, sapendo anchora che quella li quali havea scazato del
regno li ha ritornati in la signoria, domanda e prega, se degni de sua liberalita relaxar
e cederli Buda con el Regno d'Hungaria. Et la sacra Reg.M. promitte in recognitione di
questa liberalita et
del
regno li ha ritornati in la signoria, domanda e prega, se degni de sua liberalita relaxar
e cederli Buda con el Regno d'Hungaria. Et la sacra Reg.M. promitte in recognitione di
questa liberalita et testimonianza dela excelsa gloria et laude di quella ogni anno per un
presente dar a V.tmp. Alteza ducati hungaresi cinquanta millia [m/50 ducati ogn'anno].
Havera V.Imp. Alteza el Re mio ser.mo molto a se ubligato et li mantenira pace sempiterna.
Oltra di questo V.Imp. Alteza cognoscera haver conferito beneficio ad uno re
[m/50 ducati ogn'anno].
Havera V.Imp. Alteza el Re mio ser.mo molto a se ubligato et li mantenira pace sempiterna.
Oltra di questo V.Imp. Alteza cognoscera haver conferito beneficio ad uno re gratissimo.
Prego omnipotente Dio, metti nel cor di V.Imp. Alteza quello che per lo meglio de la
salute et quiete del mondo et fe'. quella se degni benignamente proceder verso el Re mio
ser.mo non gravandolo con le condition troppo dure.
7. [Tertium colloquium cum Solimanno Bassa] His peractis fui multos
Jonus Beg et alius interpres. Diu, inquam, hic hereo, mora hec inutilis est.
Serenissimus dominus meus avide meum reditum expectat, quuum videbit, sibi non responderi
neque me dimitti, desperabit de pace et ipse hostilia cogitabit. Dum res integre sunt,
mititte me per postam, alioquin nihil boni sequetur. Ille inquit: Imperator hoc dat
responsum: Det dominus tuus illas quatuor predictas civitates et cum reliquis pacem
habeat. Sed iussit, ut tu hic maneas, donec te dimittat. Ego inquam: Igitur vestra porta
patet intrantibus,
profectus sum ad Rhustam Bassam. Recensui illi verba Solimani Basse de
responso Imperatoris. Non est, inquit, hoc responsum, ibis cum alio responso, fortasse cum
meliore (hec autem ironice loquebatur). Venies ad bellum cum Imperatore, videbis, nos
quoque scire bellare per hiemem. Tum erat dubius Thurcus, an confestim Adrianopolim
contenderet, melius rebus suis ex propinquiore loco consulturus, propter famam adventantis
ingentis exercitus.
Multa preterea vanus homo iactabat extra rem, predicabat Imperatoris magnitudinem et
ad Pestam et ignorabatur, in quam partem
peteret. Aut, inquam, dimittite me ex fide publica aut, si hoc non vultis facere, date
mihi honestas expensas. Veni cum quatuor servitoribus, equis octo. Adhibuistis mihi multos
custodes, quos oportet me alere, et non dantur per diem unum nisi aspre triginta. Non
sufficiunt autem centum, si vel modice vivam. Aut si neque hoc licet impetrare,
permittite, mittam unum servitorem pro pecunia. Inquit: Brevi venies cum Imperatore, foris
erunt leviores impense.
8. Aut in contemptum
si neque hoc licet impetrare,
permittite, mittam unum servitorem pro pecunia. Inquit: Brevi venies cum Imperatore, foris
erunt leviores impense.
8. Aut in contemptum id fecerunt, aut quod fiscus Imperatoris exhaustus est. Aliis
finitimis arcibus etiam per bienium non est solutum, flagitantibus stipendia
respondetur, omnem insummi pecuniam in tuenda Buda.
Expeditis omnibus que videbantur ad me pertinere, ocium decrevi agere, nam et interpres
dixit, nequicquam expectes dimitti antequam succedat aliquod
Pestho. Magnus metus ortus est Constantinopoli. Imperator
decrevit aulam suam ultimam spem cum Usrei Bassa presidio Belgradi et Sirmii mittere,
quippe non erat dubium, quin noster exercitus esset expugnaturus Pesthum. Timebant, ne
nostra classis victrix decurreret per Danubium et Sirmium occuparet. Chaussi, mei custodes
reprehendebant V.M.tem, quod misisset petitum pacem et nihilominus oppugnaret Pestum.
Dicebam, bene agere M.tem Reg., postquam de pace nihil renuntiatur, nolle occasioni
deesse, satis
apud Imperatorem sicuti feci pro Venetis. Nolebat videre nec
audire legatos Venetos Imperator. Effeci tamen, ut ad ipsum Imperatorem venirent. Postea
toium negocium composui; quare suadeo regi tuo, ut quamprimum, si vult oratores mittere,
mittat pro salvoconductu per
Nolebat videre nec
audire legatos Venetos Imperator. Effeci tamen, ut ad ipsum Imperatorem venirent. Postea
toium negocium composui; quare suadeo regi tuo, ut quamprimum, si vult oratores mittere,
mittat pro salvoconductu per
est Bude, vel per Mechmet Begum, sanzacum
in Pesth; alioquin videat, ne illi accidat, quod accidit sultano Aegipti: Selim imperator
vicerat bello et occiderat quendam principcm (Anadoli vocabatur), eratque medius inter
Thurcos et Aegiptios. Sultanus Aegipti bis petiit per legatos a Selimo, ut ei regnum
Anadoli redderet, quum iure ad ipsum pertineret, alioquin se armis repetiturum, dixit.
Selimus non solum non restituit, sed exercitum in Siriam contra Aegiptium adduxit, eumque
bello vicit ac interfecit; etiam alterum Memphi sultanum
in Novo Pazar inveni tabellarium
Ragusinorum ferentem literas ad Thurcum de clade regis Francie ad Parpininum facta-, unus
ipsius regis nuntius precesserat uno die, quatuor magnis itineribus eum sequebantur,
dicebant, missos esse petitum auxilium a Thurco. Nam et per alios, quos habet
Constantinopoli, mirabiliter sollicitat pro classe, ut fecit anno superiore ad impediendam
Cesaream M.tem divertendumque malum a Gallia, vereor, ne Apuliam classe invadant, quod
sperant sibi ex sententia successurum opera exulum. Nam
ut cum eo loquerer. Itaque vellet
honorem, laudem composite pacis ad se trahere. Nam si recta legati mitterentur
Constantinopolim, sine dubio omnis honor ad Solimanum concederet, primarius enim bassa
omnia tractat et expedit. Nisi fortasse hec commenti sunt, ut per eiusmodi spem V.ram M.
falleret, imparatamque aggrederentur. Plurima de industria pretermisi, que non
videbantur magnopere pertinere ad rem. Attigi tamen, que magis digna scitu videbantur.
Tranquillus manu sua fideliter
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.