Your search found 20279 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 662-772:

Neque id eos peccati ignorantiae admisisse certo scio; quid enim diuina illa ingenia ignorarunt, a quibus nobis altissimi ita ferente prouidentia quicquid luminis est, illuxit; quin potius negligentia aut incuria quadam et ipsius rei per facilitatem contemptu. Tametsi quidam nonnullos maiorum nostrorum ut in ceteris, ita et in hoc ipso inuidiae insimulent. Mihi autem iubetur scientiam absque inuidia

artem professi sumus, nobis ueluti corporum medicis faciendum statui generales quasdam ac praecipuas medendi rationes tradere, particulares uero et quae sedulo accidere possunt prudentiae medici relinquere, praesertim cum ipsae ex traditis principiis per se facile percipi poterunt. Liber I

ac ueluti exanimis linquitur. Quae singula doctissimus poeta in persona Didonis pulcherrime expressit:
Saeuit inops animi totamque incensa per urbem
bacchatur: qualis commotis excita sacris
Thyas, ubi audito stimulant triaeteria Baccho
orgia nocturnusque uocat clamore Cithaeron.

Vnde et Vergilius non inconcinne de Amata Latini uxore fingit, cum impetrare nequiuit Lauiniam Turno in coniugium dari:
tum uero infelix ingentibus excita monstris
immensam sine more furit lymphata per urbem.
Ceu quondam uolitans torto sub uerbere turbo,
quem pueri magno in gyro atria uacua circum
intenti ludo exercent; ille actus habena
curuatis fertur spatiis; stupet inscia

intenti ludo exercent; ille actus habena
curuatis fertur spatiis; stupet inscia turba
impubisque manus mirata uolubile buxum;
dant animos plagae; non cursu segnior illo
per medias urbes agitur populosque feroces,
quin etiam in siluas simulato numine Bacchi
maius adorsa nefas maiorem orsa furorem
euolat et natam frondosis montibus abdit.

ut oblectem studio lacrimabile tempus,
nec pereant turpi pectora nostra situ.
Difficile est quod, amice, mones: quia carmina laetum
sunt opus et pacem mentis habere uolunt:
Nostra per aduersas agitur fortuna procellas,
sorte nec ulla mea tristior esse potest.
Exigis ut Priamus natorum funere ludat,
et Niobe festos ducat ut orba choros.
Luctibus an studio uideor

aliis caris, a quibus minime conueniebat, ablata sunt, uel infortunato nimium casu adempta absque ulla spe recuperandi. Hinc fuit quod Menippo cynico, cum pecuniam male quaesitam per insidias sublatam didicisset, manus a iugulo, quin se praefocaret, studium philosophiae prohibere non ualuit. Hinc quoque uenit ut illi, qui se sciunt morti destinatos, raro et uix consolationem recipiant.

Ille autem pendere extrinsecus merito dicitur, cui spes non est in se ipso reposita, quin potius in externis bonis, quarum iacturam si fecerit, se periisse funditus arbitratur ac per hoc nisi restitutis bonis solacium admittit nullum; porro qui de se ipso bene sperat, floccipendit cetera uniuersa. I 5 Quae propria sunt antidota

admonebimus et sese diligentius colligentes quid eorum sapientia, quid disciplina, quid uirtus egregia, quid clara morum ac uitae institutio ab ipsis postulet, uelint aduertere. Quam rationem Cicero ad Figulum scribens pulchre per occupationem attigit: ea quidem facultas uel tui uel alterius consolandi in te summa est, si umquam in ullo fuit. Itaque eam partem, quae ab exquisita quadam ratione et doctrina proficiscitur, non attingam; tibi totam

Haud facile emergunt quorum uirtutibus obstat res angusta domi. Quo carmine asserit poeta inopiam difficillimum esse obstaculum illis, qui per uirtutem ad altiora scandere nituntur. Valent ergo diuitiae, quoniam uiros praeclaros reddunt, potestatemque ac facultatem bene gerendi suppetunt sine quibus multae clarissimae uirtutes interirent, ut puta liberalitas,

speranda. Adde quod Domini semper fuit institutum corripere, quos dilexit, amicos suos in deliciis non nutrire, sed more optimorum patrum filios suos per duriorem disciplinam seuerius educare, quod multorum amicorum Dei factum declarat, quos nunc prolixitatem euitantes enumerare omittimus. Nimium uero delicatis gloriam,

cum uiro amico meo et hospite audire uoluptati est, tamen tuae magnae prosperitates mihi non placent, qui intelligo quam inuidum numen sit. Quod ad me attinet, malim cum meas ipsius, tum eorum, qui mihi curae sunt, res nunc prospere ire, nunc per uarias fortunae uices aeuum traducere quam in omnibus an prospere cedere. Tu itaque mihi obtemperando hoc aduersus prosperitates agito: despice quid tibi est quod plurimum facias quodque amissum tibi maxime doleret; id ubi inueneris, ita

cupit quibus ipse bene uult. Nam odiosorum tam uerba quam praesentia cum omnibus, tum praecipue in luctu positis ad morbum esse solet. Quod optime intelligens Seruius Sulpicius scribit ad Ciceronem oportere eos, per quos consolationis munus obeundum sit, propinquos esse ac familiares. Valent ergo ad consolandum amici parentes filii aut alia quauis necessitudine coniuncti, inter quos consolatio filiorum est praecipua, et praesertim

in consolando curet more optimorum medicorum temporis habere rationem ac primum iuxta illius poetae sapientissimum consilium, si dabitur facultas, uenienti occurrat morbo: Sero nam medicina paratur Cum mala per longas inualuere moras. Deinde, si antecapere non est concessum, saltem tempestiuam adhibeat medicinam, ut Prometheum illum Aeschyli monuisse Cicero scribit,

facultatum, quae multo minora bona sunt, similiter non esse malam putemus, tametsi non a natura sed a fortuna contingant? Aut si (ut uniuersi sapientes statuunt) cuncta tam laeta quam tristia ab altissima prouidentia distribuuntur, ipso per prophetam testante: Ego sum faciens bonum et creans malum, ego sum Dominus faciens omnia. – si, inquam, ab eo sunt omnia, quare non iure singula sint non solum non mala,

omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non plus molestiae habeat quam uoluptatis. Nam si ab ipso exordio uitae incipias (est enim opere pretium per singulas discurrere aetates), nonne id plenum tristitia, fetore, et pudore est? Quae si diuina sapientia amore incredibili parentum non temperasset, quis id umquam pati potuisset? Aut

si illud aliquando detractare tentaueris, cogeris inuitus; licet tu sicut canis uinctus catenam assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere

9 Quartus locus a nocumento Quarto igitur loco docebimus illud, quod quis patitur, malum non esse, si ostendemus id mali afferre nihil. Non enim recte uidetur malum nuncupari quod malitiae attulit nihil; si namque malum per malitiam est malum, ubi malitiae nihil est, nec mali quicquam profecto erit; aut quis sanae mentis illud dulce dixerit, quod omnis dulcedinis expers est? Sic certe nec ille prudens esset qui malum illud diceret in quo malitiae uel

moram, sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi

sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi reddenda cum

et Bitone, quorum mater cum sacerdos esset et dies festus Iunonis apud Argiuos instaret, in quo sacerdoti adesse necessitas summa erat, et boues ei ex agro praesto ad horam non essent, tum iuuenes temporis interclusi angustia iugum subeuntes per quinque ac quadraginta stadia matrem uehentes mira celeritate ad templum toto praestolante populo ac spectante perduxere dicentibus omnibus et acclamantibus felicem matrem, quae natos tali ac tanta

malum esse docebimus si recensebimus curas, suspiciones, anxietates, metus, pericula, crudeles exitus et cetera id genus, quae potentibus magnisque uiris accidere consueuerunt, ut Cicero fecit in extrema Tusculanarum quaestionum, ubi per uitam Dionysii omnium tyrannorum uitam pulcherrime expressit; quam nos quoque cum propter eloquentiam singularem, tum propter traditionis nostrae confirmationem ipsius uerbis referre uolumus. Ait ergo: Dionysius, qui

iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi

facultatum, quae multo minora bona sunt, similiter non esse malam putemus, tametsi non a natura sed a fortuna contingant? Aut si (ut uniuersi sapientes statuunt) cuncta tam laeta quam tristia ab altissima prouidentia distribuuntur, ipso per prophetam testante: Ego sum faciens bonum et creans malum, ego sum Dominus faciens omnia. – si, inquam, ab eo sunt omnia, quare non iure singula sint non solum non mala,

facultatum, quae multo minora bona sunt, similiter non esse malam putemus, tametsi non a natura sed a fortuna contingant? Aut si (ut uniuersi sapientes statuunt) cuncta tam laeta quam tristia ab altissima prouidentia distribuuntur, ipso per prophetam testante: Ego sum faciens bonum et creans malum, ego sum Dominus faciens omnia. – si, inquam, ab eo sunt omnia, quare non iure singula sint non solum non mala,

omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non plus molestiae habeat quam uoluptatis. Nam si ab ipso exordio uitae incipias (est enim opere pretium per singulas discurrere aetates), nonne id plenum tristitia, fetore, et pudore est? Quae si diuina sapientia amore incredibili parentum non temperasset, quis id umquam pati potuisset? Aut

si illud aliquando detractare tentaueris, cogeris inuitus; licet tu sicut canis uinctus catenam assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere

omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non plus molestiae habeat quam uoluptatis. Nam si ab ipso exordio uitae incipias (est enim opere pretium per singulas discurrere aetates), nonne id plenum tristitia, fetore, et pudore est? Quae si diuina sapientia amore incredibili parentum non temperasset, quis id umquam pati potuisset? Aut

si illud aliquando detractare tentaueris, cogeris inuitus; licet tu sicut canis uinctus catenam assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere

omnes aetates eius; nullibi pacem, nullibi quietem, nullibi tranquillitatem, nullibi aliquam reperies iocunditatem quae facile non plus molestiae habeat quam uoluptatis. Nam si ab ipso exordio uitae incipias (est enim opere pretium per singulas discurrere aetates), nonne id plenum tristitia, fetore, et pudore est? Quae si diuina sapientia amore incredibili parentum non temperasset, quis id umquam pati potuisset? Aut

si illud aliquando detractare tentaueris, cogeris inuitus; licet tu sicut canis uinctus catenam assidue rodas, rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere

9 Quartus locus a nocumento Quarto igitur loco docebimus illud, quod quis patitur, malum non esse, si ostendemus id mali afferre nihil. Non enim recte uidetur malum nuncupari quod malitiae attulit nihil; si namque malum per malitiam est malum, ubi malitiae nihil est, nec mali quicquam profecto erit; aut quis sanae mentis illud dulce dixerit, quod omnis dulcedinis expers est? Sic certe nec ille prudens esset qui malum illud diceret in quo malitiae uel

Quarto igitur loco docebimus illud, quod quis patitur, malum non esse, si ostendemus id mali afferre nihil. Non enim recte uidetur malum nuncupari quod malitiae attulit nihil; si namque malum per malitiam est malum, ubi malitiae nihil est, nec mali quicquam profecto erit; aut quis sanae mentis illud dulce dixerit, quod omnis dulcedinis expers est? Sic certe nec ille prudens esset qui malum illud diceret in quo malitiae uel

moram, sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi

sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi reddenda cum

moram, sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi

sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi reddenda cum

moram, sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi

sed eam e uestigio ipse inuenire curauit; itaque in ardentis Aetnae specum praeceps prosilit, sed hac imprudenti temeritate perdidit infelix quod capere tam ardenter properabat: non enim per piaculum, sed per pietatem iter ad illa bona patet ipso Platone attestante, qui ait ex hac uita, quam a deo accepimus, nefas esse quenquam iniussum discedere. Praestolanda est igitur illius uoluntas qui nobis uitam dedit et illi reddenda cum

et Bitone, quorum mater cum sacerdos esset et dies festus Iunonis apud Argiuos instaret, in quo sacerdoti adesse necessitas summa erat, et boues ei ex agro praesto ad horam non essent, tum iuuenes temporis interclusi angustia iugum subeuntes per quinque ac quadraginta stadia matrem uehentes mira celeritate ad templum toto praestolante populo ac spectante perduxere dicentibus omnibus et acclamantibus felicem matrem, quae natos tali ac tanta

malum esse docebimus si recensebimus curas, suspiciones, anxietates, metus, pericula, crudeles exitus et cetera id genus, quae potentibus magnisque uiris accidere consueuerunt, ut Cicero fecit in extrema Tusculanarum quaestionum, ubi per uitam Dionysii omnium tyrannorum uitam pulcherrime expressit; quam nos quoque cum propter eloquentiam singularem, tum propter traditionis nostrae confirmationem ipsius uerbis referre uolumus. Ait ergo: Dionysius, qui

iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi

et Bitone, quorum mater cum sacerdos esset et dies festus Iunonis apud Argiuos instaret, in quo sacerdoti adesse necessitas summa erat, et boues ei ex agro praesto ad horam non essent, tum iuuenes temporis interclusi angustia iugum subeuntes per quinque ac quadraginta stadia matrem uehentes mira celeritate ad templum toto praestolante populo ac spectante perduxere dicentibus omnibus et acclamantibus felicem matrem, quae natos tali ac tanta

et Bitone, quorum mater cum sacerdos esset et dies festus Iunonis apud Argiuos instaret, in quo sacerdoti adesse necessitas summa erat, et boues ei ex agro praesto ad horam non essent, tum iuuenes temporis interclusi angustia iugum subeuntes per quinque ac quadraginta stadia matrem uehentes mira celeritate ad templum toto praestolante populo ac spectante perduxere dicentibus omnibus et acclamantibus felicem matrem, quae natos tali ac tanta

malum esse docebimus si recensebimus curas, suspiciones, anxietates, metus, pericula, crudeles exitus et cetera id genus, quae potentibus magnisque uiris accidere consueuerunt, ut Cicero fecit in extrema Tusculanarum quaestionum, ubi per uitam Dionysii omnium tyrannorum uitam pulcherrime expressit; quam nos quoque cum propter eloquentiam singularem, tum propter traditionis nostrae confirmationem ipsius uerbis referre uolumus. Ait ergo: Dionysius, qui

iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi

malum esse docebimus si recensebimus curas, suspiciones, anxietates, metus, pericula, crudeles exitus et cetera id genus, quae potentibus magnisque uiris accidere consueuerunt, ut Cicero fecit in extrema Tusculanarum quaestionum, ubi per uitam Dionysii omnium tyrannorum uitam pulcherrime expressit; quam nos quoque cum propter eloquentiam singularem, tum propter traditionis nostrae confirmationem ipsius uerbis referre uolumus. Ait ergo: Dionysius, qui

iugiter esse sollicitos curareque sedulo ut satis tutati defensique sint ab iniuriis aliorum; et ne unus alio uim ullam aut molestiam inferat, nullo alter alterum damno afficiat, nihil contumeliae praebeat, denique uniuersa prouideat, quantum per ipsum fieri potest, quae ad bene lauteque uiuendum cum illis, tum domesticis suis necessaria esse uidentur. Ex quo tamen uniuerso labore et perpetua sollicitudine sua nihil amplius commodi

quateris, quod crassante impugnatione spirituum agitaris, et hoc ipsum tibi pro tuo peccato diuina iustitia irrogat. Omnis enim aduersitas rerum delictorum tuorum meritis excitatur: tua contra te dimicantur arma: sagittis tuis uulneraris. Per quae enim cecidisti, per haec et torqueris. Secutus es carnem, flagellaris in carne; in ipsa gemis in qua peccasti. In ipsa tibi est censura supplicii quae fuit causa peccati. Vnde corruisti a uita, inde luis tormenta. "Discute conscientiam

impugnatione spirituum agitaris, et hoc ipsum tibi pro tuo peccato diuina iustitia irrogat. Omnis enim aduersitas rerum delictorum tuorum meritis excitatur: tua contra te dimicantur arma: sagittis tuis uulneraris. Per quae enim cecidisti, per haec et torqueris. Secutus es carnem, flagellaris in carne; in ipsa gemis in qua peccasti. In ipsa tibi est censura supplicii quae fuit causa peccati. Vnde corruisti a uita, inde luis tormenta. "Discute conscientiam tuam, o homo, intende

poteris, secundum tuum uotum habes post Abraham, si non potes primum, ut, quod ille non dubitauit offerre, tu saltem uidearis de sublato gaudere; ab illo Dominus postulauit, a te tulit; ille iussioni paruit: tu uoluntati consentis; illum per obedientiam illicita lege naturae probauit sibi deuotum: te autem per licitam conditionem mortalitatis annotet gloriosum. Nam si nec uoluntate nec ratione compelleris deuotionis Deo aliquid exhibere, in qua parte Christianum te poterit

ut, quod ille non dubitauit offerre, tu saltem uidearis de sublato gaudere; ab illo Dominus postulauit, a te tulit; ille iussioni paruit: tu uoluntati consentis; illum per obedientiam illicita lege naturae probauit sibi deuotum: te autem per licitam conditionem mortalitatis annotet gloriosum. Nam si nec uoluntate nec ratione compelleris deuotionis Deo aliquid exhibere, in qua parte Christianum te poterit approbare?

iste casus tritus est et e medio fortunae ductus aceruo. Ideo autem explicatio conditionis fortunae confert ad consolationis officium, quo tristitia lenitur, quoniam per talem fortunae commemorationem inducitur homo ad credendum ea, quae sibi euenerunt, iure quodammodo euenisse nec inde se aliqua iniuria affectum. III 6 Quintus

Et incipiens a primo iustorum Abel inuidiam ipsius impias persecutiones cedemque fraternam diligentissime exsequitur. Inde eius persecutionis iniquissime sortem exaggerans, unde ea liber esse non potuit cum tantum unum haberet inimicum: per hoc admonens uniuersos mortales rationabilius, immo et necessario tribulationibus esse additos, quippe qui tot inimicos haberent quot extraneos, quorum cum ingens sit multitudo, impossibile uidetur ut se quis ab eis uel defendere queat uel

sit, nullum ab his, qui in id certamen descendant, deuitari dolorem. Apud quos autem uenandi et equitandi laus uiget, qui hanc petescunt, nullum fugiunt dolorem. Quid de nostris ambitionibus, quid de cupiditate honorum loquar; quae flamma est per quam non cucurrerint hi qui haec olim punctis singulis colligebant? Itaque semper Africanus Socraticum Xenophontem in manibus habebat, cuius imprimis laudabat illud quod diceret eosdem labores non esse aeque graues imperatori et militi, quod

sum Iouis ignibus ictus, purpureus molli fiat in ore pudor. Sed magis in curam nostri consurge tuendi exemplumque mihi coniugis esto bonae, materiamque tuis tristem uirtutibus imple: ardua per praeceps gloria uadit iter. Hectora quis nosset felix si Troia fuisset? Publica uirtutis per mala facta uia est. Ars tua, Typhi, iacet si non sint aequore fluctus, si non sint homines ars tua, Phoebe,

tuendi exemplumque mihi coniugis esto bonae, materiamque tuis tristem uirtutibus imple: ardua per praeceps gloria uadit iter. Hectora quis nosset felix si Troia fuisset? Publica uirtutis per mala facta uia est. Ars tua, Typhi, iacet si non sint aequore fluctus, si non sint homines ars tua, Phoebe, iacet. Quae latet inque bonis cessat non cognita rebus, apparet uirtus arguiturque malis.

uel domus uel cordis patimur? Sed consolatori sapienti nec in his quidem consolandi deerit ratio. Nam etsi homo ex suis aduersitatibus nihil aliud referat emolumenti, illud tamen unum ac maximum esse debet ut per tolerantiam malorum potissimam uirtutum fortitudinem acquirat. Quam procul dubio nemo umquam nisi multis grauioribus perpessis malis assequi potuit. Vnde Seneca recte aegrotum est consolatus dicens: Non in

dicens: Non in mari tantum aut in proelio uir fortis apparet; exhibetur et in lectulo uirtus. Nec te moueat quod uirtus tua in obscuro degit nec per ora populi uolitet; eo enim, ut santissime ait Cicero, pulchrior est et magis integra si uacet populo, neque plausum captans se tamen ipsa delectet, neque ullum theatrum uirtute et

non dubitat magnam se emolumentum consecuturum? Suauis enim omnis quaestuosus labor et, quicquid amaritudinis opus habet, temperat spes lucri; quod intelligens apud apud nobilissimum poetam Aeneas ad socios ait: Per uarios casus, per tot discrimina rerum tendimus in Latium, sedes ubi fata quietas ostendunt; illic fas regna resurgere Troiae. et addit: Durate et uosmet rebus seruate secundis: forsan

magnam se emolumentum consecuturum? Suauis enim omnis quaestuosus labor et, quicquid amaritudinis opus habet, temperat spes lucri; quod intelligens apud apud nobilissimum poetam Aeneas ad socios ait: Per uarios casus, per tot discrimina rerum tendimus in Latium, sedes ubi fata quietas ostendunt; illic fas regna resurgere Troiae. et addit: Durate et uosmet rebus seruate secundis: forsan et haec olim

non putaui superfluum aut absurdum totum illum locum uerbis ipsius in medium afferre. "Ita ergo", inquit, "nos quoque iocundos ac laetos esse oportet dum spei nostrae signa conspicimus, cum probatores eius sumimus, cum per mala praesentia futura bona indubitatae fidei manibus iam teneamus. Siquidem et dictum est: Salus nostra in tempore tribulationis. Nullam ergo debet generare tristitiam, qualecumque id est, quod maximam uidet significare laetitiam. Est enim

enim in euangelio Dominus: Vos lugebitis et flebitis, mundus autem gaudebit. Vos contristabimini, sed tristitia uestra conuertetur in gaudium. Amplectenda est ergo tristitia quae gaudium parit et cum eius materia est consideranda quia saepe per dulcedinem fructus placet quod amarum horruit in radice. Et iterum ait Dominus: Haec locutus sum uobis ut in me pacem habeatis. In hoc autem mundo passuram habebit nisi ut tanta in nobis sit eius pollicitationis credulitas ut, cum mala mundi

Denique nullum est calamitatis genus quod diuina maiestas summa ratione non distribuat atque alios uerberibus emendat, ut sororem Moysi Mariam; alios exercet, ut Iob; alios cohibet, ne uirtutem eorum per lasciuiam efflui sinat, ut Paulum, cui datus est stimulus carnis ad colaphizandum, ne multitudo reuelationum ipsum extolleret. Plerosque etiam Deus fatigat, ut erudiat, laboribus quos quiete et prosperitate

Paulum, cui datus est stimulus carnis ad colaphizandum, ne multitudo reuelationum ipsum extolleret. Plerosque etiam Deus fatigat, ut erudiat, laboribus quos quiete et prosperitate imprudentiores uidet effectos. Sic Israhelitas per immissionem serpentum compulit peccatum suum recognoscere. Sic et Dauid pestilentiae flagello edoctus est quod piaculum in enumeratione populi perpetrasset. Vnde delictum suum recognoscens cantabat: Bonum mihi Domine

prae amore ac dulcedine eius contemnat. Vnde quibusdam forte uideri poterunt ista magis ad Epicuri rationem, quam ad calcem reiecimus, pertinere, propterea quod diuerti quodammodo animus per eorum uoluptatem a dolore uidetur. Verum si omnem locum, qui uoluptatem aut aliquam iocunditatem ingerit, Epicuro deputabimus, nullus fere erit quem aliis relinquere possimus; quandoquidem nullus est qui non aliqua demulceat uoluptate.

Theodoram: Aduersus mortis duritiam et crudelissimam necessitatem hoc solacio erigimur quod in breui uisuri sumus eos quos dolemus absentes. – hinc et Dominus ait per prophetam: Audite me qui nostis iudicium, populus meus in quorum corde lex mea est: nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis; quia sicut uestimentum ista per tempus deficient et ut lanam mordet eos tinea,

– hinc et Dominus ait per prophetam: Audite me qui nostis iudicium, populus meus in quorum corde lex mea est: nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis; quia sicut uestimentum ista per tempus deficient et ut lanam mordet eos tinea, iustitia autem mea manet, salutare uero meum in saeculum saeculi. Illi quoque, qui querebantur ad Dominum quare suum

et tamen aeternos nos esse credimus. Hoc ipsum quod dico, quod scribo, quod relego, quod de uita mea trahitur; quot puncta notaui, tot meorum damna sunt temporum. Scribimus atque rescribimus, transeunt maria epistulae et findente sulco carina per singulos fluctus aetatis nostrae momenta minuuntur. Solum habemus lucri quod Christi amore sociamur. Hic locus proprie funebri consolationi congruere

comparatione miserias suas deprendit quamque in infimo loco iaceat recognoscit. Quousque uero inter homines uersatur, tantorum malorum immemor laetos ducit dies. Vnde uidere licet qua de re communis miseria leuius toleratur ac per hos cur prodest animum maerentem a priuato luctu ad communem aut publicum euocare. III 19 De sex locis

matribus ibo,
Dardanis et diuae Veneris nurus;
sed me magna deum genitrix his detinet oris. – idem et in alio loco fecit, ubi per insomnium inducit umbram Anchisae Aeneae ex obitu patris maesto haec solacia referentem:
Non me impia namque
Tartara habent, tristes umbrae, sed amoena piorum
concilia Elysiumque

uenit: Non moritur qui filium relinquit. Et recte quidem; nam cum homini non sit data secundum personam aeternitas, sed secundum genus, aegre ferendum non est si et debitam personae inierit conditionem et munus aeternitatis per propagationem sobolis sit consecutus. Ex hoc genere solacii erat quod Dido optabat illo carmine: Si qua mihi de te saltem suscepta fuisset ante fugam soboles, si quis mihi paruulus aula luderet Aeneas qui te

est quam liberorum, et qua sola, etiam filii si desint, satis fecundus iure dici poterit unusquisque. Tali prole Ennius fretus dicebat: Nemo me lacrimis decoret, neque funera fletu faxit. Cur? Quoniam uolito uiuus per ora uirum. – et Ouidius: Hoc satis in titulo est aeterna maiora libelli et diuturna magis sunt monumenta mihi. Quos ego confido,

mortuorum esse solet, ut inter summas arbitrentur infelicitates si cui honore sepulturae uacare contingerit. Vnde legimus apud Aegyptios consuetudinis fuisse ut defunctus unusquisque, ante quam sepulturae mandaretur, transmissus per fluuium a uectore quodam, quem lingua sua Charontem appellabant, coram quadraginta iudicibus sisteretur; apud quos licebat lege cuiuis mortuum de impietate flagitioue aut quibusuis sceleribus accusare; quae si uera iudices comprobassent,

Amor quoque singularis et Artemisiae, uxoris Mausoli, in causa fuit ut illud sepulchrum mirae magnitudinis pulchritudinisque marito exstrueret, quod est ab omnibus nobilibus poetis aliisque scriptoribus totiens celebratum atque per excellentiam pretiosis sepulchris Mausoli nomen inclutum. Apud Aegyptios uero maiores eorum omnes, qui clari praecipue uiri fuerunt, uariis medicamentis ita condiuntur ut eorum corpora flagrantia

prius humatur quam ab alite aut bestia, uel a cane trahatur. Aethiopes illi, qui Macrobii appellati sunt, mortuos suos in cippis uitreis, cuius multa apud eos est copia, concludunt; prius corpore aromatibus condito, quos intra aedes per annum tenent , eis omnium rerum primitias offerentes, deinde elatos circa urbem statuunt. Indi Padaei, qui ad auroram incolunt, infirmos mox interimunt et comedunt; sed uicinis

tempore suspiciunt. Sed mitius Aegyptii in simili re insaniunt, siquidem apud hos, dum homo alicuius momenti decedebat, familiae suae omnis muliebris sexus caput sibi et uultum oblinibat luto. Deinde relicto domi cadauere ipsae per urbem uagantes se plangebant succinctae nudatas mamillas et cum eis proxime quaeque, altera ex parte uiri et ipsi expectorati se uerberabant, ita uagantes quoad mortuus sepeliatur. Interim neque

"Age gratias Deo qui tibi uel haec saltem reliqua esse uoluit." Quo in casu ideo homo solacium accipit, immo nonnumquam et se ipsum consolatur, quod dirior pernicies discriminis ac tempestas uehementior omnia absorbere poterat ac per eam cuncta sublata erant uel diruta, nec aduersus eam nostrum aut consilium aut opera satis erat; quod ergo incolume superfuit, id iure in lucro deputatur ac fortunae uel Dei potius munus esse existimatur.

animum propone. Ex hoc eodem loco et ipse Cicero Brutum de morte filii consolando initium sumpsit: Fungerer officio quo tu functus es in meo luctu teque per litteras consolarer nisi scirem his remediis, quibus meum dolorem tu leuasses, te in tuo non egere ac uelim facilius quam in tuo mihi nunc tu te meditare. Est autem alienum tanto uiro, quantus es tu, quod alteri praeceperit, id ipsum facere

praeceperit, id ipsum facere non posse. Me quidem cum rationes, quas collegeras, tum auctoritas tua a nimio maerore deterruit. Cum enim mollius tibi ferre uiderer quam deceret uirum, praesertim cum, qui alios consolari soleret, accusasti me per litteras grauioribus uerbis quam tua consuetudo ferebat. Itaque iudicium tuum magni existimans idque ueritus me ipse collegi et ea, quae didiceram legeram acceperam, grauiora duxi tua auctoritate addita.

in aliis fecimus, potiora recensebimus. Esset enim alio pacto negotium et fastidii et taedii plenum, quod nobis maxime deuitandum (quantum per nos fieri potuit) ab initio proposuimus. IV 8 Primus locus a compassione Sed ante quam ad proprios locos huius rationis ueniamus, illum nunc locum praemittamus qui et huic quintae

locus a compassione gignitur, qui ob praestantiam suam (ut mihi quidem probatur) in omni ratione consolandi praecedere debet. Plurimum enim (mihi crede) amici incommoda leuabimus si prius condolebimus ac collacrimabimus. Et si per absentiam facere non licuerit, id tamen uel litteris uel nuntiis declarare non desistamus atque ab eo loco initium sumamus. Nam et Seruius in illa egregia epistula ab eodem loco pulchre exorsus est:

me adiuuare potueris et consolando et prope aeque dolendo, facile ex eo intelligo quod litteris lectis aliquantulum acquieui. Ex quibus omnibus perspicuum esse potest maxima ex parte per compassionem aliorum maestitiam leuari. Quod cum ita sit, merito secundo loco adhibenda est eorum commemoratio qui afflictorum, quos consolamur, malis commouentur

Cum Priami lacrimis offensus non sit Achilles, tu fletus inhibes, durior hoste, meos? cum faceret Niobem orbam Latonia proles, non tamen huic siccas iussit habere genas; est aliquid fatale malum per uerba leuare: hoc querula Procnes Alcyonesque facit. Hoc erat in gelido quare Poeantius antro uoce fatigaret Lenia saxa sua. Strangulat inclusus dolor atque cor aestuat intus, cogitur

in corpore melancholiae humorem qui, ut physici docent, praecipuus in cerebro est, in animo uero phantasiam aut opinionem malorum quibus se oppressum cernit. Humorem illum melancholicum quidam philosophorum praestantissimi dixerunt per lacrimas purgari atque ideo asserere non dubitauerunt salubriores esse lacrimas homini quam nimium risum, quippe quod ploratus quaedam erat malorum humorum purgatio. Sed de humore aut purgatione eius utcumque; illud tamen indubia

IV 10 Tertius locus a laudatione Vbi uero iam sedari et tranquilliorem fieri aestuantem uideris, hic tu eius quodammodo uices prudenter excipias commiserando et per apostropham aut raciocinationem uel alio conueniente tropo bona, quorum iactura facta est, collaudabis plurimisque uerbis efferas affirmans etiam digna esse quae doleat, ut Cicero ad Brutum: accepisti tu quidem dolorem;

, eo unico solacio in mortuorum funere uterentur. Nam cum nemo inuenitur qui defunctum accuset, aut si quis accusauerit, per calumniam id egisse deprehensus est et pro obiecto falso crimine magna poena multatus, cognati aut parentes finito luctu ad laudes mortui uertuntur et, nullas generis eius laudes admiscentes, quoniam omnes Aegyptii aeque nobiles se putant,

deprehensus est et pro obiecto falso crimine magna poena multatus, cognati aut parentes finito luctu ad laudes mortui uertuntur et, nullas generis eius laudes admiscentes, quoniam omnes Aegyptii aeque nobiles se putant, tum ordientes a pueritia per singulas aetates discurrunt recensendo disciplinarum artium aliarum eruditionem, institutionem uitae, studia, exercitationes honestas, pudicitiam, continentiam, iustitiam, pietatem, religionem, et reliqua probitatis ornamenta.

tauri, segetes ut pinguibus aruis tu decus omne tuis. Idem poeta cum uellet matrem et parentes Marcelli consolari, qui puer adhuc extinctus est, nec per aetatem ulla uirtutis monumenta dedisset, accommodatissime finxit uirtutes eius quas, si superuixisset, praestiturus erat, et eas per commiserationem recensendo puerum apte laudauit: Tum pater Anchises lacrimis ingressus abortis:

Idem poeta cum uellet matrem et parentes Marcelli consolari, qui puer adhuc extinctus est, nec per aetatem ulla uirtutis monumenta dedisset, accommodatissime finxit uirtutes eius quas, si superuixisset, praestiturus erat, et eas per commiserationem recensendo puerum apte laudauit: Tum pater Anchises lacrimis ingressus abortis: 'Nate, ingentem luctum ne quaere tuorum. Ostendent terris hunc tantum fata neque ultra esse sinent. Nimium

Iamque tibi reduces socios classemque relatam nuntio et in tutum uersis Aquilonibus actam, et Sibylla ad Palinurum: "Sed cape dicta memor, diri solacia casus; nam tua finitimi longe lateque per urbes prodigiis acti caelestibus ossa piabunt et statuent tumulum et tumulo sollemnia mittent aeternumque locus Palinuri nomen habebit." His dictis curae emotae pulsusque parumper corde

quibus noster nunc plantus est laetitia. Et Theodoram de morte Lucinii consolando "Habemus", ait, "consolationem quod Domini sermone mors iugulatur, per quem dicitur ad eam: Ero mors tua, o mors, ero morsus tuus, inferne. Et in consequentibus: Adducet uentum urentem Dominus de deserto ascendentem, qui secabit omnes uias eius et desolabit fortem illius."

inuehit in periuros dicens:
Tam facile et pronum est superos contemnere testes
si mortalis nemo idem sciat! Aspice quanta
uoce neget, quae sit ficti constantia uultus:
per Solis radios Tarpeiaque fulmina iurat
et Martis frameam et Cirraei spicula uatis,
per calamos uenatricis pharetramque puellae,
perque tuum, pater Aegei Neptune, tridentem;
addit et

si mortalis nemo idem sciat! Aspice quanta
uoce neget, quae sit ficti constantia uultus:
per Solis radios Tarpeiaque fulmina iurat
et Martis frameam et Cirraei spicula uatis,
per calamos uenatricis pharetramque puellae,
perque tuum, pater Aegei Neptune, tridentem;
addit et Herculeos arcus hastamque Mineruae,
Si uero et pater est, "Comedam", inquit "flebile nati

non sanctorum inducunt exempla, non sempiternae beatitudinis attrahunt praemia. Et quibus rebus gaudere debemus, ut pote indubiis ualidisque bonorum meritis, eisdem exacerbamur insani et tristamur uolentes ex crapulis et plumis per otium et uoluptates ad caelos euolare ad quos nemo umquam, immo nec ipsorum caelorum conditoris filius nisi ex carceribus tormentis et cruce per sanguinem et uarias tribulationes conscendit.

insani et tristamur uolentes ex crapulis et plumis per otium et uoluptates ad caelos euolare ad quos nemo umquam, immo nec ipsorum caelorum conditoris filius nisi ex carceribus tormentis et cruce per sanguinem et uarias tribulationes conscendit. Harum atque similium rerum pia reputatio, credite mihi, ita animum nostrum omnibus leuat angoribus ut loco tristitiae mirificam inducat suauitatem totumque

Non ergo iste dignus est humani generis finis, non profecto ob haec friuola et caduca ille factus est propter quem etiam caeli conditi sunt. Alius ergo mortalium est finis et ob aliud procul dubio hoc in mundo producimur; nimirum ut per patientiam ac obedientiam Deo creatori nostro in hoc ergastulo isto paruo nostrae uitae tempore eas possessiones, illam gloriam et honorem promereamur quae antiquus ille

obedientiam Deo creatori nostro in hoc ergastulo isto paruo nostrae uitae tempore eas possessiones, illam gloriam et honorem promereamur quae antiquus ille serpens diabolus per superbiam inobedientiamque amisit et quae nobis scelestissimus inuidens ab initio cum homine pertinaciter luctatur, et nos, ne ad possessionem patrimoniumque ipsius antiquum deuenire possimus, pro uirili sua die ac nocte illis uiis

meum sequar, nemo me ab eo absterrebit, nemo retardabit, nemo reuocabit. Velatis oculis, adoperto capite, auribus obturatis, scissa ueste, immo, si opus est, et corpore, uel per sentes, spinas, flumina, ignes, per medios gladios nihilominus transibo. Nullus mihi propositum praemium praeripere poterit, nullus adimere. Video negotiatores per tot et maris

eo absterrebit, nemo retardabit, nemo reuocabit. Velatis oculis, adoperto capite, auribus obturatis, scissa ueste, immo, si opus est, et corpore, uel per sentes, spinas, flumina, ignes, per medios gladios nihilominus transibo. Nullus mihi propositum praemium praeripere poterit, nullus adimere. Video negotiatores per tot et maris et terrae, fluminum,

et corpore, uel per sentes, spinas, flumina, ignes, per medios gladios nihilominus transibo. Nullus mihi propositum praemium praeripere poterit, nullus adimere. Video negotiatores per tot et maris et terrae, fluminum, tempestatum, latronum, piratarum, aestuum, imbrium pericula ad caducas tam diuitias properantes; et ego per minora aut etiam longe grauiora, si esse possunt, ad illas sempiternas uerasque diuitias

nullus adimere. Video negotiatores per tot et maris et terrae, fluminum, tempestatum, latronum, piratarum, aestuum, imbrium pericula ad caducas tam diuitias properantes; et ego per minora aut etiam longe grauiora, si esse possunt, ad illas sempiternas uerasque diuitias pergere non festinabo, quas mihi nec tempestas labefactari aut corrumpere, nec tyrannus eripere, nec fures subtrahere, nec demoliri tinea, nec

est momenti. Vnde et uulgo ad consolandum uel se uel alium usurpatur: Veniet mors quae adaequabit omnia nosque his exsoluet malis. Proinde et multi uehementioribus calamitatibus concussi apprime exoptant mortem putantes per eam uniuersis suis laboribus et aerumnis imponi finem, cuius longiorem dilationem uel moram inter praecipua maximaque infortunia deputare consueuerunt. Vt Boethius

omnia optime et, quae accident, qualiacumque erunt, sapienter feres. Deo autem sit gloria et uero consolatori spiritui sancto, in cuius unitate uiuit pater et filius per immensa saecula . FINIS

11 quidem pro nimirum | post desiderio delevit aut exigentia | post philosophia delevit aliisque liberalibus disciplinis Prol. 12 ignorantię V1 ] ignoratione V2 | per ] ob V1 Prol. 14 absque ] sine V1 | lucrum V1 ] luce V2 | debere ex debet | non V1 Prol.

homini uidelicet esse melius sperandum I.8.11 esse corr. ex sunt I.8.12 amicos pro carosque per duriorem pro sub duriorem I.8.14-20 cf. Herod. 3,40,1-42,1; 42,3-43. I.9.6

III.11.5 Postremo ] Porro (corr. ex Profecto) V1 | post hominum delevit dari materiam in qua uir | leuiter addidit III.11.6 Per uarios... Troię Verg. Aen. 1,204-6 | Durate... iuuabit Verg. Aen. 1,207,203 III.11.7-9 (...Hęc Hieronymus) desunt in V1

attendoque om. quod III.14.1 Hier. ep. 75,1 III.14.1 per addidit | Vulg. Isai. 51-57 III.14.2 Vulg. rev. 6,11,2-6

III.18.8 cernit pro uidet | post aliis delevit omnibus III.18.9 ac per hos pro atque ita III.19.1 post ualidissimus delevit locus

V1 III.25.19 eos ex ea | post opinionem V2 om. Tametsi quędam damna sint quę si domi aut coram amicis accipiuntur grauiora fiant, ea tamen per contrariam rationem efficies leuiora. III.27.2 nisi si sic | Iuv. 13,6-8

delevit uel deputat IV.21.15 post imbeccillitati delevit potius IV.21.16 prę ] per V1 | dolores... contumelias ] dolorem uel contumeliam V1 | consciuisse ] constituisse V1 IV.21.17 omnes addidit

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report