Your search found 1264 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 337-464:

ea res, menti qua non cognatior ulla est,
5.138  Et quę naturę conceptus eximit omnis.
5.139  Permeat hinc aeterna simul mortaliaque ipsa,
5.140  Quin etiam nondum quę sunt mens computat ultro.
5.141  Sed quoniam ambiguę naturę protinus Vnum est,
5.142  Nam partim doctis ens ipsum dicitur Vnum,
5.143  Partim principium numeri, quę carmine

5.165  Quod longe diuersus abit qui mente resedit
5.166  Diuina numerus; sed tantę munera dotis
5.167  Non alio possunt conferri, prouida summi
5.168  Scilicet artificis nisi mens pręcęperit ante.
5.169  Atque ita quo ratio hęc concepta est pectore primum,
5.170  Eminet, at numero tali reperitur et ipsum
5.171  Addere, qua

Vt supplex famulusque ferat libamen ad aras.
5.201  Exorta hinc animi uirtus humilisque piique
5.202  Fingere quę prorsus debebat rite litantes.
5.203  Hinc operis magni mens alta recondidit artem,
5.204  Quęcunque intexit, referebat protinus illo,
5.205  Factaque sunt primo talis commertia cultus,
5.206  Hos una secum numerari passa Parentis

uenis pressus calor illico, riuis
5.295  Ecce fluit plenis toto de corpore sudor,
5.296  Qualiter et sceleri rerum est commissa potestas,
5.297  Cernenti coram tristissima reddita mens est.
5.298  Inde premi insontes, cunctosque subire labores,
5.299  Iusticiam tum stare Dei de parte malorum,
5.300  

uoluntas] Mt 26, 39 et gemitu suspirant omnia circum,
5.303  Sensim collectus mox uerba precantia fudit:
5.304  "Abba pater, quem mens non nouit facta latentem,
5.305  Eia age tu gnatum nunc respice uera dolentem,
5.306  Tamque graui imposito depressum fasce leuato!
5.307  Si fieri et liceat, pręsentia pocula

humani tandem resolutio captus,
6.13  Est per se quiddam, prorsus quod restitit unum,
6.14  Haud nostri angusto compręhensile pectoris haustu.
6.15  Atque iccirco, boni quicquid mens concipit alta,
6.16  Huic tribuit, rebusque illud longe eximit imis.
6.17  Hinc illo collata manet perfectio per se
6.18  Omnis, cui penitus non

numerus se toto pectore mentis,
6.29  Et pulchrę sobolis foetu manantis amoris,
6.30  Aeuo perpetuo qui ter numerauit eundem.
6.31  Quem post immensos mens alta retorquet in orbes,
6.32  Vnde Deus proprio non entia nomine promit.
6.33  Ast ea discerpunt, quod iam radiatur in illis
6.34  Vnum multiplici gliscens ratione,

6.35  Aetherios haustus iusti moderamine regni.
6.36  Inde suos constructa dies noua machina sumit.
6.37  Ante annos primo duplex opus emicat ortu,
6.38  Mens et inane solum, captus impertit utrique
6.39  Immensos geminę naturę: namque parauit
6.40  Vna rudi et crassę moli spaciosa receptus,
6.41  Altera uiuenti degebat prędita

6.439  Fama refert, questus lamentaque dira nouantem
6.440  Flebile quotidie uulgasse per inuia factum:
6.441  "Sic animi noxam ingrati moerore luentem
6.442  Mens auersa, manent memori quę plurima corde,
6.443  Rettulit hęc cuinam de multis pręmia facto?
6.444  Hoc rara humanę meruit doctrina salutis,

6.535  Qui iam diuinę postquam quadrarit amusi,
6.536  Iustitię inde iugum sistens aequabit utrinque."
6.537  Astantem iuxta Vrielem raptabat in altum
6.538  Mens sublimis, adit tacitus penetralia diui
6.539  Arcani, in uoces tandem prorumpit apertas:
6.540  "Mens foecunda Patris profert, quo promitur oris
6.541  Vera sui species, Verbum

6.537  Astantem iuxta Vrielem raptabat in altum
6.538  Mens sublimis, adit tacitus penetralia diui
6.539  Arcani, in uoces tandem prorumpit apertas:
6.540  "Mens foecunda Patris profert, quo promitur oris
6.541  Vera sui species, Verbum iam luminis instar
6.542  Gignentis, rerum cunctarum ars facta creanti
6.543  Naturę diuę mortale

Christus. . . 599 refugit] Mt 26, 64 dehinc ora resoluit:
6.589  "Testatur mens sponte tibi sublimia de me,
6.590  Quem probris media lacerari cernis in aula.
6.591  Iccirco ne uera loquar, me nulla mouebit

postquam dixit, subiecit protinus ille:
6.601  "Filius ergo Dei tu nunc et uera propago?"
6.602  "Facta fidem faciunt", ait, "et pręsentia flagra,
6.603  Quęque supra uires de me mens cogitat ultro
6.604  Esse Dei sobolem humano de sanguine cretam."
6.605  "Illicet

celebris solennia Paschę.
7.27  Heu procul a uero miseris mortalibus ultro,
7.28  Flagitium postquam conceptum est culpaque sedit,
7.29  Mens agitur, frustraque nihil mactare nocentem
7.30  Non pudet, at contra uitant contingere ualuas,
7.31  Quod sceleri non Lex, non quisquam ascripserit unquam!
7.32  Hunc oculis

Sic contra affectum fieri uoluere dicaces:
7.626  "In regnum sic itur enim, persiste ferendo!"
7.627  O animo species impressa fideliter alto
7.628  Promere da cantu iam mens quęcunque recondit!
7.629  Certa fides, dictu absurdum nil debuit inde
7.630  Damnari, populis Sapientia passa uideri
7.631  Corpore sustinuit si tanta opprobria uili,

7.764  Non semel hoc ausum testatur publica fama
7.765  Hunc referens unctum populi de more uetusto.
7.766  Commouit sensim dubium turbataque mens est
7.767  Pręsidis; ingressus secum spaciatur in aula.
7.768  Plurima uoluenti tandem sententia sedit
7.769  Pro solio stanti coram cognoscere causam.

furor sensim et cępit mitescere feruor,
8.454  Instabant nuper quo Christum in morte petentes.
8.455  Hinc infit uerbis ausus prorumpere coram:
8.456  "O hominum quicquid mens ueri concipit usquam,
8.457  Quid potuit, quod iam cumulo non addidit aetas
8.458  Flagitii? Pudor amissus, uis effera regnat
8.459  Et sceleris doctor sacra discumbit in

generis quibus una et gratia mentis.
8.581  Hi non parta domi condebant paupere cultu
8.582  Contenti, iuxta uictu quoque uiuere parco.
8.583  Illis diuitię, quicquid mens alta recondit,
8.584  Fortunę quas non iniuria commouet unquam.
8.585  Non

9.112  Mortali iam mille dolis imponere plebi.
9.113  Dumque per erumnas licuit mala noscere uitę,
9.114  Inueterata suis uitiis occalluit aetas.
9.115  Nam mens ut primum propria diuellitur arce,
9.116  Errore admisso sensim labescere cępit,
9.117  Donec lux adeo tenebris extincta subortis
9.118  Amouit medio diuini altaria

creuitque nephas sine uindice noxę.
9.161  Tunc aras posuit prauo sibi more potestas
9.162  Regia, mox ritu cessit depulsa recenti
9.163  Relligio, proprioque simul mens cardine mota est.
9.164  Hinc uitę humanę uario se calle sophista 6

tali iam condita dicto
9.265  Interitum citra constant debentia causę
9.266  Nil ulli, occasumque ignorant protinus omnem.
9.267  Mens agilis diuum nec non et tractus inanis,
9.268  Ipsaque materies regio simul aetheris alti,
9.269  Atque anima hęc hominum cęlesti prędita mente
9.270  Ingenio luteis sic

diu uerum notescet in orbe,
9.492  Quando cruci positas adolebunt thura per aras.
9.493  Namque animi elati ceu quondam et nomen inane
9.494  Causa stetere, ultro ne mens citroque pateret.
9.495  Sic probro positum mox tanti euadet honoris,
9.496  Vt tandem gemini commertia misceat axis,
9.497  Et redigat populos unius protinus oris.

Parte. . . 640 urbe] Mt 27, 62-64 alia iam turba frequens concurrit et una
9.537  Circumstant solium, prętorem ac uocibus urgent.
9.538  Mens nocuos torquet dudum sibi conscia culpę.
9.539  Nescit stare loco tam multis territa monstris
9.540  Christi obitu nuper morientis qualia uidit.
9.541  Iccirco insanis rumpunt

nosse datum secessu quanta uoluptas
9.642  Cęlesti, patuitque uiris ea copia porro.
9.643  Multiplici usque adeo pręstabant dote bonisque
9.644  Indolis egregię, seu mens potiusue uoluntas
9.645  Excutienda, decus generis superabat utrinque.
9.646  Quin et adhuc medio, manat qua uita perennis,
9.647  Vis suberat, positis starent dum legibus

10.39  Dicta animo penitus sidunt, tamen arroget inde
10.40  Vt sibi Virgo nihil, cernenti iccirco patescit
10.41  Aula Deum, late arcanos orbesque recludit,
10.42  Quo mens euehitur tunc scilicet altius olli,
10.43  Indignę, iactat, quod gratia sacra redundet:
10.44  Viscera mox diuo recalent afflata furore.
10.45  Illicet atque uices alias uimque

10.457  Protinus ordiri uitam degentibus inde,
10.458  Vt fugiant pectus pręsenti fingere uoto,
10.459  Promissi potius spectantes pręmia diui,
10.460  Quando palam meriti mens omnis conscia stabit,
10.461  Quaque Deo similes redigi contingat, eadem
10.462  Fidere, spe certa cęlestem carpere fructum.
10.463  Interea tacitus dum spectat talia

Quaque Deo similes redigi contingat, eadem
10.462  Fidere, spe certa cęlestem carpere fructum.
10.463  Interea tacitus dum spectat talia Petrus,
10.464  Proluitur sibi mens maiori luce, subitque,
10.465  Rarus mortalis quo tollitur: insita malo
10.466  Ceu pyrus sua fert alieno in stipite mala,

prorsus sensus hic fungens exigat usum.
10.591  At nemo prorsus tibi scilicet ambigit illud,
10.592  Cum iam se generi cognato iunxerit ultra,
10.593  Interitu prorsus si mens obnoxia restet.
10.594  Hęc immortalis, quam dici constet adeptam,
10.595  Quando interuenit coeunti copula diua
10.596  Cum mente, hoc animę mox prouenit ubere uita.

mors regnat, luctusque extinguit inertem.
10.598  Non ideo tamen illa malis iam desinit unquam,
10.599  Aeternam patitur mortem execrabilis Orcus.
10.600  Sic quantum indulget sese mens illa creatrix,
10.601  Omne bonum tali manauit origine nobis.

40  Nil generis praelustre decus nomenque mirabor,
41  Quamque etiam semper fuerit gens ampla Bonorum,
42  Iampridem quorum virtus fortunaque certant.
43  Mens alio properat fugiens dispendia rerum,
44  Complectorque domus mores, quibus Helius olim
45  A teneris sobolem ingenuam pater educat annis.
46  Grande decus generis, pars idem magna

236  Virtutesque peti, quot nos infesta lacessunt,
237  Ut bona parta suo tandem sudore, teneret.
238  Sic ut quodque quidem factum, nil rectius illo est.
239  Inde igitur mens torqueri non anxia debet,
240  Ex quo stat iustis certus tibi legibus ordo.
241  Ast aequo, quodcunque dies dat, pectore ferre.
242  Ille quidem, ut decuit, vixit, dum vita manebat,

Vae miserae, contra me mea forma facit! (150)
151  Vt formosa suo facies fert tempore fructus
152   Tempore non apto sic quoque damna capit.
153  Esto, vim patiar, mentem vis vincere nescit:
154   Turpe facit corpus mens scelerata suum.
155   Ah modo ne ante diem virides mors auferat annos, (155)
156   Quod vitare nequis dissimulare licet.
157  Sed semel amissum vultu praeferre pudorem,
158   Res est quam virgo

89. Aelii Tolimerii Sibenicensis ad senatum populumque Spalatensis encomium
3.1  Iam pridem mihi mens ardenti exaestuat igne
3.2  In laudes, urbs, alma, tuas, Spalatensis, in omnes
3.3  Gentes et populos, passim pleno ore canendas.

3.4  Nam tua me pietas et amor cultusque deorum,
3.5  Prona fides animusque augendo semper honori
3.6  Principis hospitibus mens et frons laeta receptis
3.7  Addixere tibi et clauo fixere tenaci.
3.8  Sed Proculeiani quis nam praeconia uerbis

4.3  Qui Troiae pinxit fatum, dignissima Homero,
4.4  Per Lati populos, Graias spargenda per urbes,
4.5  Ore auido legi, mens nec satiata recessit.
4.6  Aurea uerba sonant numeris aptissima, sensus
4.7  Et modis et formae. Quid dicam? Ridet Apollo.

89. Aelii Tolimerii Sibenicensis ad senatum populumque Spalatensem encomium
1.1  Iam pridem mihi mens ardenti exaestuat igne
1.2  In laudes, urbs, alma, tuas, Spalatensis, in omnes
1.3  Gentes et populos, passim pleno ore canendas.
1.4  Nam tua me pietas et amor cultusque deorum,

omnes
1.3  Gentes et populos, passim pleno ore canendas.
1.4  Nam tua me pietas et amor cultusque deorum,
1.5  Prona fides animusque augendo semper honori
1.6  Principis hospitibus mens et frons laeta receptis
1.7  Addixere tibi et clauo fixere tenaci.
1.8  Sed Proculeiani quis nam praeconia uerbis
1.9  Aut aequare sciat, propius ut accedere possit.
1.10  Quae

Ascriuium, Solimana nec arma veretur,
Quin vltro ad bellum te prouocat: en volat igne
Sulfureo contorta pila, et petit eminus ipsum
Teque, tuamque ratem, longe timor omnis abesto
Si conferre manum, pugnaeque insistere mens est.
105  Ergo huc prouecto laeua est Theloneus, et mox 25) Aedes S. Matthaei de Dobrota.
Helias ignifero raptus super aethera curru, 26) Aedes S. Heliae

quidem corporis maior labes existimatur nimia copia ocii, quo et animi quoque vis et acies vehementissime labefactatur et obtunditur, et quasi rubigine quadam obducitur, stuporemque contrahit: haud aliter ac neglectus et incultus ager, qui sentes et spinas noxiasque solet herbas producere. Et mens quidem ita se habet ad perturbationes, vt arx ad hostes: Nam et ab illis facillime irrumpitur in animum stupentem desidiaque corruptum, et ii absque negotio arcem neque custodiis, neque vigiliis munitam occupant. Iam plane inquit intelligo te dicturum remedia compescendis

Irentsper, operarius. Gsan, anima. Achli, memoria. Gungli, mens. Fichir, cogitatio. Iuregh, cor. Bas, caput.

soboles, uanescat imago,
Mentis inops misereque iacens caligine caeca.
Nam nisi tu praesens semel illustraueris, omne
Corruit in praeceps, tenebris inuoluitur atris.
Vt poenas sumpsisse iuuat quibus impia quondam
35  Mens fuit atque animos uane domuisse superbos,
Sic uelis iratum flammasque recondere fulmen,
Mutato in melius, flenti quoque parcere uulgo!
Non uindicta magis quam te miseratio tangit,
Atque ea, quum nostrum peccatum ulcisceris olim,

Et procul a populi fastu, atque forensibus auris,
1.4.42   Ocia privata degere tuta domo;
1.4.43  Nostraque sint nullis obnoxia pectora curis,
1.4.44  Dum mea cum violis mens volet atque rosis;
1.4.45  Inque sinu Dominae placidas deducere noctes,
1.4.46  Et non difficili detur amore frui;
1.4.47  Natalemque meum multos celebrare per annos,

animum per freta vasta meum:
1.5.33  Nec faciunt nostri finem cum nocte dolores,
1.5.34  Sed magis est stimulo noctis acerba dies.
1.5.35  Quicquid ago, ad solitas rapitur mens anxia curas,
1.5.36   Et nihil est, quod iam me, nisi flere iuvet.
1.5.37  Iam mihi nec risus, nec sunt mihi gaudia cordi:
1.5.38  Conveniunt animo tristia cuncta meo.

Foedere, Barbaricae quo minuentur opes;
2.5.17  Quo cadet Ismarii rabies antiqua Tiranni,
2.5.18   Et feret Hesperium Barbara terra iugum.
2.5.19  Non ego vana cano, sed mens praesaga futuri
2.5.20   Certius Euboica vaticinatur Anu;
2.5.21  Sunt etenim, quorum sequimur vestigia vates,
2.5.22   Pectore qui credant numen habere suo;

confusas gressu titubante choreas,
3.4.28  Et dare multimodos sed sine mente sonos:
3.4.29  Sic titubant, stultumque sonant, tua carmina; nec pes
3.4.30   Ipse, nec officium mens facit ipsa suum.
3.4.31  Tu tamen interea pergas, insane Poeta,
3.4.32   CondereTrinnacrio carmina digna Deo;
3.4.33  E quibus intortis venalia thura cucullis

ignis opem. AD PHILIPPUM FABRITIUM
3.5.1  Dum mea sollicita curarum pressa caterva
3.5.2   Haud ullum posset mens reperire locum;
3.5.3  Torquererque levi, ceu saucia Cerva sagitta,
3.5.4   Aut vexata gravi panda Carina noto;
3.5.5  Nec potis optato demittere lumina somno

VIRGO
3.7  Scilicet, ut caeca solvens caligine mentem
3.7   Non bona, quae fugiunt, sed bona mentis ames;
3.7  Est breve forma bonum, sed mens formosa perenne,
3.7   Authori similis permanet ipsa suo.
3.7  Sic tibi mitis erit, quae nunc riget aspera Gorgo;
3.7   Et nostro poteris semper amore frui.

Ultores scelerum superi et Rhamnusia virgo,
4.3  Quae poscit meritas pro rupto foedere poenas,
4.3  Inde nefas, inde impietas, rectique deumque
4.3  Contemptus, tum mens tantae sibi conscia culpae.

4.3  At quamvis mediis hinc atque hinc numina votis
4.3  Aequa forent, tantasque

3.8   Quae quondam toto iura dedere mari?
3.9  Romanae aut relegens prisca exemplaria linguae,
3.10   Iam magno confers cum Cicerone pedem?
3.11  Quicquid agas Accolet, simul mens nostra vagatur,
3.12   Observatque tuos, subsequiturque pedes:
3.13  Et quo tu veheris, vehitur fidissima lembo,
3.14   Nec te cum liquidas pernegat ire vias.

expediri 94 Mattathias 18 medius vitae et morum status optimus 40 memoriam beneficiorum suorum quibus symbolis servari Deus voluerit 48. 49 Menedemus Eretriensis philosophus 61 mens sibi nullius mali conscia, metus expers 74 mentem ad quaevis diiudicanda celerem habere, singulare Dei donum 85 mensa aurea 20. qualis fuerit, et quo ornatu instructa 21 mentiri omnibus hominibus magnum dedecus 63

relinquit. Quid multis opus est? totus enim liber ita concisus perpetuam historiae seriem amisit. Accidit autem id quod consentaneum est, ut vagemur, nec facile, quae traduntur, studio consequamur; cum ex divulsione rerum perturbata mens, imperfectas et quasi mutilatas notitias ipsa sibi commode perfecteve referre non possit. historicam enim narrationem perpetuo veluti filo ductam et colligatam oportet esse; praesertim ubi res exponuntur et multae, et eiusmodi quae cognosci ac

Z: ita per paene D pene duas horas horas lusimus Z: horas horas pugnatum est. Mutata videbatur in urbe omnium facies; redierant animi; vilissim—timori, in hostis adventu concepto susceperat mens impavida, et fortis Spiritus. Alter alterum ad pugnam strenue gerendam excitabant; omnes in factione, sive pugnabant, sive pugnantibus ministrabant. D lusimus. Hostis hostis repente Z:

hanc etiam pro eius affectu: id est, pro sententia, scopo, aut mente. Atque hac etiam significatione tantum vox Animus crebro in sacris literis reperitur, posita pro Hebraea voce נפש Nephes anima, Leb cor aut νοῦς mens: ut Exodi 35, Omnis prono animo offerens, etc. Credo hanc rationalem animam non raro vocari Spiritum: ut cum epistola ad Hebr. dicit, Verbum Dei esse gladium ancipitem pertingentem usque ad divisionem animae et spiritus: id est vitae vegetativae et rationalis. Verum de voce

in caligine. Sic enim nimirum Exod. 19 dicit Moysi, se venturum esse in caligine. et sic subinde apparuisse scribitur. ut 2. Sam. 22. Psal. 28. et 97. Hoc fit, cum propterea (interpretante ipsomet Domino) ne visa aliqua specie eius, sibi idolon facerent: tum, quia humana mens non est illius maiestatis capax: tum denique, quia (sicut Dionysius interpretatur) ignota sit nobis Dei essentia. Deinde, dies caliginosa pro obscura, tristi ac infelici per metaphoram ponitur: quia tenebris nihil tristius, ut postea dicetur: et contra, luce nihil laetius, Zoph 1. et

natum est de carne, caro est. Significat autem totum hominem corpore et anima quatenus renatus non est, praesertim vero ipsum cor ac rationalem animam, quae vel maxime corrupta est: ut, Sensus carnis inimicitia est adversus Deum, Rom. 8, id est, totus homo, praesertim anima rationalis, seu mala mens et malus animus, exercet hostilitatem cum Deo. Sic forte et Gen. 6, Quia caro est. In carne seminare, id est, carnalibus aut corruptionis desideriis indulgere. Habet quidem haec significatio aliquid vicinitatis cum quarta, sed tamen ibi vires hominis per sese: hîc vero quatenus corruptae

8, Sic verberantes conscientiam ipsorum imbecillam in Christum ipsum peccatis. Item, Non ne conscientia eius imbecilli existentis, aedificabitur ad comedenda idolothyta? id est, confirmabis eum in idololatria? Sic et eiusdem 10 dicitur, Nihil interrogantes propter conscientiam: idest, ne vestra mens pollatur, quae talibus rebus proprie, si absit scandalum, pollui nequit. Ibidem, Conscientiam dico alterius: id est, ne alterius mentem tuo exemplo malo erudias, contamines, scandalizes. In hoc sensu puto etiam dici Conscientiam purificari, et sanctificari: id est, ipsam animam aut

meum tetrum scelus novi, honeste ac pie vivo, si quis alius: non tamen propterea plene legi ac iudicio Dei satisfacio. In hac significatione etiam ethnicus poeta hac voce utitur, licet simul totam conscientiae ratiocinationem perstringat aut definiat, inquiens:
Conscia mens ut cuique sua est, ita concipit intra
Pectora, pro factis spemque metumque suis. Ultima significatio seu conclusionis est, cum toties bona aut mala conscientia nominatur. Actorum 23. Ego optima conscientia versatus sum: id est, non damnans me, sed absolvens ab omni

est, cum aliqua putria membra, aut venenata ulcera, aut carcinomata, candenti ferro amputantur aut aduruntur. Apta esset et illa huius locutionis expositio, quod sicut cauteriati aut castrati omni virilitate privantur, et veluti effeminantur, amputatis virilibus: ita et istorum conscientia ac mens, masculum illum vigorem sane, acriter et graviter iudicandi, per falsam doctrinam amiserit. Deinde altera cauterii ratio est, quod malitiosis, fugitivis et facinorosis servis, ac aliis, cauterio, id est, ardenti ferro stigmata inurebantur, ut ab omnibus agnoscerentur, et pro infamibus ac

eum, ut veluti concisa arboraut columna icta fulmine humi iaceat. Sic minatur Dominus Levit. 26. Conteram superbiam duriciei vestrae. Ier. 23, contritum est cor meum in medio mei. Hinc venit ista significatio contritionis, quae in Ecclesia est usitata de priore parte Poenitentiae, cum mens hominis agnitione peccati et irae Dei potenter ac divinitus conteritur et conterretur: quae saepe in Sacris literis hac ipsa voce aut verbo describitur. Exempla aliquot, ut res eo magis illustretur, adscribam. Psal. 51. Cor contritum et humiliatum Deus non despicies.

rationali. Hinc dicit Scriptura: Lacerate corda vestra, non vestimenta vestra, Ioel. 2. Et, Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum procul est a me. Vult enim Deus, sicut recte ille scribit, potissimum pura mente coli, cum et ipse mens sit. Sic dicitur, Corde creditur ad iustitiam, Rom. 10. Hinc etiam dicuntur purificari et mundari corda sanguine et passione Christi: nempe non caruncula illa, sed anima, praesertim rationalis, quae in corde potissimum agit. Cum Scriptura accusat cor hominis, Gen. 6 et 8. Ierem. 17. 31.

in sepulchro accipitur. Sic 1. Petri 1, aurum et argentum dicuntur corruptibilia. Et, Homo corruptibilis, Roman. 1. Et corona corruptibilis, 1. Corinth. 9. Sic 1. Corinth. 15. Corpus seminatur in corruptione. Et, Corruptibile non haereditabit incorruptionem. Sed per metaphoram etiam mens corrumpi dicitur, ut 2. Cor. 11. Et 1. Timoth. 6. Homines mente corrupti. Dicuntur et mores corrumpi per concupiscentias deceptionis, Ephes. 4. Legitur et via hominum ac Dei corrumpi, ut Gen. 6. Omnis caro corruperat viam suam: pro, extreme degeneraverat in pessimum statum, ac flagitia

esse: pro, esse eius consilium, opus, aut qualitatem seu naturam. Quod est cum omnipotente, non abscondam: Iob 27. pro, quae Deus facere solet. Cum Iehova est misericordia. Psal. 8. pro, Iehova est misericors. Fuit cum corde Davidis aedificare domum Domino: pro, eius consilium, mens, sententia. 1. Reg. 2. Secretum Iehovae cum rectis: Proverb. 3: pro, notum est illis. Erga. Cum sancto sanctus fueris, cum perverso perveteris: pro erga sanctos et perversos talis eris. Dormire cum pignore, Deuter. 24. Non dormies cum pignore eius: id est, retento eius pignore per

date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis. Quem locum ut tanto rectius intelligamus, prius rem ipsam nonnihil declaraturi, dicemus de illo ad Titum 1. Omnia sunt munda mundis. Omnia, inquit Apostolus, sunt munda mundis: sed impuris et infidelibus nihil est mundum, sed polluta est eorum mens et conscientia. De cuius loci ultimis verbis, nempe de polluta mente et conscientia, postea in voce MENS agetur. Nunc de prioribus disseram. Praecipitur itaque, negligendas esse nugas et praeceptiunculas incredulorum Iudaeorum, garrientium de rerum externarum mundicie aut immundicie et

ipsam nonnihil declaraturi, dicemus de illo ad Titum 1. Omnia sunt munda mundis. Omnia, inquit Apostolus, sunt munda mundis: sed impuris et infidelibus nihil est mundum, sed polluta est eorum mens et conscientia. De cuius loci ultimis verbis, nempe de polluta mente et conscientia, postea in voce MENS agetur. Nunc de prioribus disseram. Praecipitur itaque, negligendas esse nugas et praeceptiunculas incredulorum Iudaeorum, garrientium de rerum externarum mundicie aut immundicie et similibus, quia vera mundicies consistat in purificatione cordis ac conscientiae, per imputationem et infusionem

Sic M. Sentent. lib. 2. distinct, 26 dicit, Gratiam iustificantem esse fidem ac dilectionem. Cum igitur illi legunt in Paulo, Gratia salvati estis, gratia iustificamur, gratia Christi, etc. mox putant eum dicere, nos nostris, a Deo tamen infusis, virtutibus iustificari. Qua ratione mens sententiave Pauli funditus pervertitur, et ab Evangelio in legem transmutatur. Nam cum ille id ex professo, atque adeo summo studio agat, ut probet nos impurissimos peccatores, omnique virtute ac bono opere carentes, sola imputatione virtutum ac meriti Christi, in nos per fidem transcripti,

corpus, et simul loca dolentia contrectantes. Lumborum aquae: pro, ad lumbos usque pertingentes. Ezech. 47, Et traduxit me per aquas lumborum. Sic etiam Talorum aqua dicitur. LUMEN, mox post vocem LUX exponetur. LUNA, ob sui mutabilitatem imago est stulticiae, quia mens insipientis temere huc atque illuc fluctuat, et varias species ut Luna assumit, quia nullam habet certitudinem sententiae, nec firmitatem propositi: ideo dicit Eccles. cap 27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam [?:-liqui ] volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia

membris nostris. Caeterum Col. 3, membra per metaphoram significant ipsas pravas cupiditates ac vitia, quod eis [?: vet- ] Adam [?: ] depravatio, distortaque mens perinde abutatur ado-e malum opus, sicut corpus utitur membris suis ad bona opera. Inquit enim, Mortificate igitur membra vestra terrestria, scortationem, impuritatem, molliciem, [?:-piditatem ] malam, et avariciam, quae est idololatria, ob quae venit ira Dei in filios

vana et irrita spes: Isa. 28. Facere mendacium, Hierein. 6. A propheta usque ad sacerdotem, omnes faciunt mendacium. i. vacant fraudibus et idololatriae, sunt impostores. idem est Operari mendacium, Hoseae 7. Loqui lingua mendacii, Psal. 109. id est, sermone ficto. MENS, Νοῦς, primum significat ipsam summam partem aut potentiam, quamque ab anima nonnunquam Aristoteles separat, cum dicit solam mentem ab extra venire, nempe animam rationalem, quae et primaria est: ut Lucae 24, Tunc aperuit ipsorum mentem, ut

obduratam, unde tandem consequatur ἐναισθησία, sponte sese in gurgitem omnium vitiorum precipitans. Eandem partem primariam dicit Paulus etiam corruptam, 1 Timoth. 6, et 2 Timoth. 3, ac intelligit de nova corruptione, ut ferme idem valeat quod mens reproba. Porro Tit. 1 dicit, pravorum ac infidelium hominum mentem et conscientiam esse contaminatam:.i. perversam, excaecatam. Mens carnis, id est, carnalis Colos. 2, Temere inflatus sensu, aut mente carnis sua: id est, a sua carnali mente, vel etiam a sua carnali opinione aut

precipitans. Eandem partem primariam dicit Paulus etiam corruptam, 1 Timoth. 6, et 2 Timoth. 3, ac intelligit de nova corruptione, ut ferme idem valeat quod mens reproba. Porro Tit. 1 dicit, pravorum ac infidelium hominum mentem et conscientiam esse contaminatam:.i. perversam, excaecatam. Mens carnis, id est, carnalis Colos. 2, Temere inflatus sensu, aut mente carnis sua: id est, a sua carnali mente, vel etiam a sua carnali opinione aut persuasione: ut mens hic significet ipsam sententiam, quod mihi magis probatur. Secundo, meas in piis significat novum hominem, seu animam

Porro Tit. 1 dicit, pravorum ac infidelium hominum mentem et conscientiam esse contaminatam:.i. perversam, excaecatam. Mens carnis, id est, carnalis Colos. 2, Temere inflatus sensu, aut mente carnis sua: id est, a sua carnali mente, vel etiam a sua carnali opinione aut persuasione: ut mens hic significet ipsam sententiam, quod mihi magis probatur. Secundo, meas in piis significat novum hominem, seu animam quatenus renovata est, qui etiam interior homo aliquando vocatur: quia in pio homine in hac vita potissimum mens, [?: ] pars rationalis renovatur. Contra autem,

mente, vel etiam a sua carnali opinione aut persuasione: ut mens hic significet ipsam sententiam, quod mihi magis probatur. Secundo, meas in piis significat novum hominem, seu animam quatenus renovata est, qui etiam interior homo aliquando vocatur: quia in pio homine in hac vita potissimum mens, [?: ] pars rationalis renovatur. Contra autem, quatenus [?: ] renovatus est, vocatur Corpus, et Lex membrorum. Rom. Congratulor legi Dei secundum interiorem hominem: [?: sed- ] deo aliam legem in membris meis, rebellantem legimentis meae. Et mox,

est, vocatur Corpus, et Lex membrorum. Rom. Congratulor legi Dei secundum interiorem hominem: [?: sed- ] deo aliam legem in membris meis, rebellantem legimentis meae. Et mox, Ego ipse quidem mente servio legi DEI, carne autem legi peccati. Dixi rationem supra, [?: ] mens vocetur ille novus homo. Sed posset et ea causa esse, quod sicut in quovis homine nobilior pars vocatur mens, ignobilior autem caro aut corpus: ita eadem vocabula per metaphoram in pio homine, ad novum et [?: ] rem Adamum transferantur. Eadem huius vocis [?: ] esse

[?: sed- ] deo aliam legem in membris meis, rebellantem legimentis meae. Et mox, Ego ipse quidem mente servio legi DEI, carne autem legi peccati. Dixi rationem supra, [?: ] mens vocetur ille novus homo. Sed posset et ea causa esse, quod sicut in quovis homine nobilior pars vocatur mens, ignobilior autem caro aut corpus: ita eadem vocabula per metaphoram in pio homine, ad novum et [?: ] rem Adamum transferantur. Eadem huius vocis [?: ] esse videtur, cum Paulus dicit Rom. 12, Reformemini renovatione mentis vestrae: i. novi Adami: seu crescat subinde

[?: ] rem Adamum transferantur. Eadem huius vocis [?: ] esse videtur, cum Paulus dicit Rom. 12, Reformemini renovatione mentis vestrae: i. novi Adami: seu crescat subinde magis in vobis novus homo. Sic et Ephes. 4 dicitur, Renovemini spiritu mentis vestrae: id est quatenus mens vestra est spiritualis aut novus homo. Est [?: ] haec significatio huius vocis diligenter observanda, [?: ] Sophistae putantes Rom. 7. mentem tantum, ac [?: pro- ] ipsam rationalem partem significari, et carnem corpus, et tuerunt secundum Philosophos

mentem, custodiat corda et cogitationes vestras: id est, quae non satis expendi aut perspici ab humana mente potest, tuebitur, aut in summa tranquillitate et integritate retinebit ac conservabit vestra corda, ne nimium trepidetis, et anxii sitis, et a sanis cogitationibus recedatis. Postremo, vox Mens nova quadam ac peculiari significatione accipi videtur 1 Cor. 14: Si oro lingua, spiritus meus orat, mens autem seu intelligentia est infructuosa. Quid igitur? Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente. Et mox: In Ecclesia malo quinque verba loqui mente, ut et alios

tuebitur, aut in summa tranquillitate et integritate retinebit ac conservabit vestra corda, ne nimium trepidetis, et anxii sitis, et a sanis cogitationibus recedatis. Postremo, vox Mens nova quadam ac peculiari significatione accipi videtur 1 Cor. 14: Si oro lingua, spiritus meus orat, mens autem seu intelligentia est infructuosa. Quid igitur? Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente. Et mox: In Ecclesia malo quinque verba loqui mente, ut et alios aedificem. Verum de ea significatione supra in verbo LOQUOR dixi. Notat vero ea vox in praedicto capite,

aut sensum seu sententiam dicentis. quae est in ipso sermone: sicut communiter dicimus, Tenes mentem meam, aut intelligis. Eam sententiam dicit esse infrugiferam: scilicet erga auditorem, si ignota lingua exprimatur. Quod igitur dicit Mente loqui, idem valet ac, intelligibiliter loqui, ita ut mens aut sententia dicentis perspici et percipi queat. Lingua autem loqui est, ignoto sermone loqui: ubi non mens, sententia aut voluntas doctoris percipitur, sed tantum sonus aut strepitus linguae. Hoc vocat etiam Spiritu loqui, orare aut psallere, ubi spiritum vocat, illud donum

Eam sententiam dicit esse infrugiferam: scilicet erga auditorem, si ignota lingua exprimatur. Quod igitur dicit Mente loqui, idem valet ac, intelligibiliter loqui, ita ut mens aut sententia dicentis perspici et percipi queat. Lingua autem loqui est, ignoto sermone loqui: ubi non mens, sententia aut voluntas doctoris percipitur, sed tantum sonus aut strepitus linguae. Hoc vocat etiam Spiritu loqui, orare aut psallere, ubi spiritum vocat, illud donum spiritus, nempe peregrinae linguae facultatem. Alterum vero dicit per prophetiam loquind est per explicationem

cap. 9 dicit, se orasse pro monte facto Domini: id est, pro instauratione Hierosolymae templi ac cultus, atque adeo verae Ecclesiae. Regnum Christi sub similitudine montis hisce verbis Psal. 68 describit Mons Dei, mons Basan, mons gibbis aut collibus [?:-mens ] , mons Basan: quare exilitis aut insolescitis [?: ] montes gibbosi? Hic est mons Dei, in quo ei complacuit habitare: utique Dominus habitabit in eo in perpetuum: id est, est pinguis et pascuosus sicut mons [?: ] et ita etiam collibus ornatus: eoque cultui et

Ioan. 4. Ezech. 2, et alias, accusat graviter Deus sacerdotes, quod non distinguant inter sanctum et prophanum, mundum et immundum: id est, commisceant fermentum corruptelarum cum vera doctrina. Omnia sunt munda mundis, sed impuris et infidelibus nihil est mundum, sed polluta est eorum mens et conscientia: Tit. 1. de cuius loci ultimis verbis supra in voce Mentis dixi: nunc de prioribus. Praecipit Paulus, negligendas esse nugas et praeceptiunculas incredulorum Iudaeorum, garrientium de rerum externarum mundicie ac immundicie, et similibus: quia vera mundicies consistit in

oculus malus, oculus malignus. Proverbiorum 23, Ne comedas panem [?: ] malum habentis: i. invidi et avari. Si Prov. 28, [?: ] ad divitias vir mali oculi: i. avarus, tenax. et Deut. 28, Cave ne malignus sit oculus tuus in fratrem [?: ] tem: pro, ne sit mens tua parca et nimium tenax ergo [?: ] Contra boum oculus, dicitur animus aut mens benigna, [?:-arga ] , benefica. Proverb. 22 Bonus oculus benedicetur, tribuit enim egeno de

i. avarus, tenax. et Deut. 28, Cave ne malignus sit oculus tuus in fratrem [?: ] tem: pro, ne sit mens tua parca et nimium tenax ergo [?: ] Contra boum oculus, dicitur animus aut mens benigna, [?:-arga ] , benefica. Proverb. 22 Bonus oculus benedicetur, tribuit enim egeno de pane suo. Christus Matth. 6 vocat simplicem oculum, et intelligit etiam alienum ab invidia et rapacitate. Sic Matth. vigesimo opponit malum oculum simplici, obiurgans invidos illos

παθημάτων nomen apud Paulum multo latius patere, quam apud philosophos: ut qui illam etiam ipsam rationem peccato obnoxiam faciat, ii philosophi pro virtutis regula sibi proponunt. Alters, παθήματα dici quatenus mens ab illis afficitur, suntque ab ipso peccato ingenerati motus, quibus intellectus patiens (quem vocant) agitatur, totumque secum hominem rapit quod quidem annotandum fuit, ne quis miretur illis tribui ἐνέργειαν, i. agendi vim: quae tamen

et centesimooctavo: Cantate et psallite Domino. Saepe etiam legitur, Psallere Domino in cithara. Psalmo vigesimoseptimo: Cantabo, et psalmum dicam Domino. Psallam spiritu, psallam et mente: 1. Corinthiorum decimoquarto. id est, ita impulsu aut dono Spiritus psallam, ut simul etiam mens aut setentia mea percipiatur. Ephes. quinto: Psallentes et cantantes in cordibus vestris. id est, Deo gratias agentes, eumque celebrantes exanimo. Unusqiusque vestrum psalmum habet, doctrinam habet, etc. id est, alius aliud habet ad aedificationem utile, aliquis piam cantionem,

totaque domo, id tum iniuste ac veluti rapiendo nacti estis, tum et ad intemperantiam, ebrietatem, voluptatemque ab utimini. Plenus rapina. Vicina praecedenti locutioni est, quod Lucae 11 dicit Christus ad eosdem Pharisaeos: Internum vestrum plenum est rapina et pravitate. id est, cor et mens vestra tota obruta sceleribus, totaque est intenta in rapinam et pravitatem. Studium igitur rapiendi aut rapacem mentem, vocat rapinam. de quo loco in voce Eleemosynae dixi. Lupus rapax, Seductores aliqui dicuntur foris mentiri ovem, intus autem esse lupi rapaces. id est, vel cupidos

ita pingitur per metaphoram curriculum vitae humanae. Ponitur ergo sequens pro praecedente. prius enim est acquirere, postea secum asportare. REPROBARI, pro reiici ac damnari tanquam malum, usitatum est etiam Latinae linguae. In Novo autem testamento crebro reperitur. Reprobus homo, mens, sensus, est idem quod non probus. 1. Cor. 9. Ne aliis praedicans ipse reprobus efficiar. id est, non vere pius. In hac significatione aliquoties hoc vocabulum reperitur, 2. Cor. 13. Porro 2. Tim. 3 dicuntur aliqui reprobi circa fidem. Homines, inquit, mente corrupti, et reprobi circa

est. XV. Spiritus pro consensione et concordia: 2. Cor. 6, Qui adglutinatur Domino, unus spiritus est. 2. Cor. 12, Non ne eodem spiritu ambulavimus? XVI. Spiritus pro doctrina, seu doctoribus. 1. Cor. 14, Spiritus prophetarum prophetis subiiciuntur: hoc est, ea mens et sensus ita prophetis et interpretibus Scripturae est subiectus, ut si cui aliud melius revelatum sit, ille protinus meliori et firmiori cedat sententiae. 1. Tim. 4, Attendentes spiritibus impostoribus. 1. Ioh. 4, Ne cuivis spiritui credatis, sed probate spiritus an ex Deo sint: quoniam

[?: Sper- ] rat quidem illa misera matercula, se genito Cano peperisse illud benedictum semen, quod debebat opera Satanae ac maledictionem destruere: sed nunc experientia comperit, se meram vanitatem, seu homines corruptissimos procreare, quod isto nomine dolens ac [?: ] mens confitetur. Sic et idololatriae possunt videri dici vanitas. Tertio, Vanus et Vanitas etiam Latinis mendacem et impostorem, ac imposturam significat Psal. 12, Vanitatem loquuntur quisque cum proximo suo labio adulationum ex corde et corde loquuntur. Psalmo. 4, Filii viri

istam crapulam, qua es onusta. Vinum pertransire aliquem, est eum a vino superari, vel ebrium esse Ier. 23: Fui veluti ebrius, et veluti vir quem pertransivit vinum. Argentum tuum est mutatum in scoriam, et Vinum tuum est mixtum aqua, Isa. 1: i. pietas et religio, atque adeo etiam mens tua corrupta est. Sic et Paulus dicit, adulterare Evangelion. Propinare alicui vinum soporiferum, Psal. 60: Propinasti nobis vinum soporiferum. pro, perturbasti nos plurimum, fuimus obstupefacti tanquam venefica potione. Crebro hac similitudine gravissimas afflictiones

vultus aut faciei: primo Samuelis primo. id est, tristi moestaque facie. Ibidem: Non fuerunt illi amplius vultus, aut facies. id est, laeta facie praedita fuit, exporrexit frontem. Vultum avertere, significat iratum esse, et exaudire nolle: is enim iratorum gestus nonnunquam est, ut sicut mens eorum ab aliquo aversa [est,] sic et vultus ab eo cui irascuntur. Sic David non vult conspici faciem suam ab Absolone. Roborare, aut fortificare faciem, Proverbiorum septimo, est egregie impudentem esse, non erubescere, pudefieri, aut cedere. In Ieremia accipitur in meliorem partem, cum

diabolus, vel ministri eius. In Evang. Dedi vobis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones. Vipera, idem quod supra. In Evangelio: Genimina viperarum. De variis nominum appellationibus. V. Homo, aut homo totus, aut mens. In Gen. Fecit Deus hominem ad imaginem et similitudinem suam. Et in malam partem. In Ps. Exurge Domine, non confortetur homo. hoc est, caro, vel diabolus. Vir, spiritus. i. mens. In Apost. Caput mulieris vir. Item, Vir in malam partem. In Gen. Bona facie valde virgo, quam vir non cognoverat.

De variis nominum appellationibus. V. Homo, aut homo totus, aut mens. In Gen. Fecit Deus hominem ad imaginem et similitudinem suam. Et in malam partem. In Ps. Exurge Domine, non confortetur homo. hoc est, caro, vel diabolus. Vir, spiritus. i. mens. In Apost. Caput mulieris vir. Item, Vir in malam partem. In Gen. Bona facie valde virgo, quam vir non cognoverat. i. diabolus, qui plerunque mentem cogitatione corrumpit. Mulier, anima, sive caro humana. In Apost. Caput mulieris vir. Virgo, Eccles, vel sanctae animae. In Apost. Despondi n nos

] mendax donum ib. [?: ] mendacii panis ib. [?: ] mendacii sermo ib. [?: ] mendacium facere ib. [?: 4- ] mendacii lingua loqui ib. [?: 4- ] Mens Νοῦς ib. [?: ] in Mentem reprobam tradere ib. [?: ] mens carnis ib. [?: ] mente loqui [?: 64- ] [?: ] mentis lumbos praecingi

[?: ] mendacium facere ib. [?: 4- ] mendacii lingua loqui ib. [?: 4- ] Mens Νοῦς ib. [?: ] in Mentem reprobam tradere ib. [?: ] mens carnis ib. [?: ] mente loqui [?: 64- ] [?: ] mentis lumbos praecingi [?: ] . [?: ] Mensa [?: ] mensae variae [?: 64- ] [?: ]

ligno ib. 50 Reponere verba in cor ib. 58 repositum 1034. 1 Reportare ib. 13 reportare promissionem, reportare finem fidei, etc. ibid. Reprobari ib. 20 reprobus homo, mens, aut sensus ib. 22 reprobi circa fidem ib. 26 reprobi ad omne bonum opus ib. 29. 30 Repromissio et repromitto ib. 24 Reptile ib. 56 Repudium ib. 60 Reputare 1035. 53

membra Christi et Ecclesiae: tum etiam, sibi invicem quomodo Christiani dicantur 636 50. 51 mensae variae in tabernaculo quid praefigurarint 642. 22 mensae numulariorum in templo ibid. 47 48 mensis quid 641 8 mens νοῦς 633 46 mentis voce cur novus homo appelletur 640 14 mentis vocabulo quid Rom. VII. significetur ibid. 54 meriti vox unde patribus usitata vide MEREOR.

558. 67 noticias de uno vero Deo, creatione et providentia, innatas nullas haberi, multis evidentib. demonstrationibus evin citur 563. 18 19 etc. nova obedientia non est poenitentiae pars, sed fructus 908. 28. 29 novus homo quare dicatur mens 640. 34 etc. nubes agitatas quare Petrus falsos doctores vocet 743. 50. 51 etc. nubo verbum, unde sit quôd de coniugio dicatur 927. 43 etc. nuditas multiplex 747. 13. 14 nuditatis primae aut

mavolent, commendo Deo viventi animam, vitam, ac vindictam. Scio namque me tuendo puritatem doctrinae, et resistendo corruptelis, erroribus ac fanatismis, bene tum de Ecclesia, tum de Repub. Germaniae meritum esse. Quare fruor illo maximo bono, de quo praeclare poeta inquit:
Conscia mens recti, famae mendacia ridet: ex alto despiciens malevolorum et imperitorum Epicuraeorumque impia blateramenta. Vos vero Principes illustrissimi, date operam, ut in Ecclesia Dei, quae est columna et firmamentum veritatis, non gladii aut factiones, non fraudes ac pravae

Thesauri et Stipedium. 9 Propagatio. 10 Lex aut Norma. 11 Ministri. 12 Finis. REGNUM Dei, seu naturae. Deus unus et trinus, mens iusta, aeterna, sapiens, omnipotens. Summa sapientia et omnipotentia in Maiestate, creare et facere omnia valde bona, eaque sustentare. Prima creatio mundi et hominis ad imaginem Dei summa sapientia ac omnipotentia

est: sicut ad pernoscendam aliquam orationem Oratoris, comoediam vel aliud poema, historiam aut librum, prodest initio argumentum aut summam eius habere: aut sicut ad cognoscendas partes vel partiales tabulas Cosmographiae prodest initio universalem typum considerare, et mente concipere. Mens enim humana si initio rei summam breviter concipiat, ac veluti in conspectu oculisque semper habeat, facilius postea in toto prolixoque opere versando singula complecti, et inter sese conferre potest. Hanc vero summam veteris ac novi Testamenti nobis suppeditant Evangelistae, et ipse Christus

auscultare. Ille enim est istius libri autor, ac ita eum humano generi proposuit, ut qui semper velit coram cum hominibus per istum librum colloqui, eosque de se et ipsorum aeterna salute docere. 4 In omnibus porro gravibus rebus ac negotiis, distracta variis curis ac cogitationibus mens, infeliciter versatur. Quare in hoc studio sit mens omnibus curis, ac veluti eam suffocantibus spinis, libera, itaque in hoc opus intenta: praesertim vero absint omnes pravae cogitationes, et perversi affectus. 5 Contentus sit Lector, ut simplicem ac genuinum Sacrarum literarum

ita eum humano generi proposuit, ut qui semper velit coram cum hominibus per istum librum colloqui, eosque de se et ipsorum aeterna salute docere. 4 In omnibus porro gravibus rebus ac negotiis, distracta variis curis ac cogitationibus mens, infeliciter versatur. Quare in hoc studio sit mens omnibus curis, ac veluti eam suffocantibus spinis, libera, itaque in hoc opus intenta: praesertim vero absint omnes pravae cogitationes, et perversi affectus. 5 Contentus sit Lector, ut simplicem ac genuinum Sacrarum literarum sensum, et praesertim eius loci, quem iam legit,

mutationes temporum et personarum, ita et in eisdem operaeprecium est observare frequentes mutationes adfectuum et passionum, secundum vicissitudines Spiritus sanctis et redeuntis, hominis animam multifariam visitantis. Est adfectus dilectionis ex commemoratione divinae charitatis exoriens. dum mens concipit Deum ut bonum et beneficum. Ex hoc affectu canitur: Diligam te Domine fortitudo mea. Est adfectus admirationis, dum magna quaedam et grandia Deiopera mens contemplata, in stuporem excitatur. Ex hoc adfectu canitur: Domine Dominus noster, quam admirabile est nomen tuum. Est adfectus

et redeuntis, hominis animam multifariam visitantis. Est adfectus dilectionis ex commemoratione divinae charitatis exoriens. dum mens concipit Deum ut bonum et beneficum. Ex hoc affectu canitur: Diligam te Domine fortitudo mea. Est adfectus admirationis, dum magna quaedam et grandia Deiopera mens contemplata, in stuporem excitatur. Ex hoc adfectu canitur: Domine Dominus noster, quam admirabile est nomen tuum. Est adfectus congratulationis, ex quo canitur Psalmus: Omnes gentes plaudite manibus. Est adfectus desiderii esurientis et sitientis beatitudinem, ex quo canitur: Quemadmodum

nomen tuum. Est adfectus congratulationis, ex quo canitur Psalmus: Omnes gentes plaudite manibus. Est adfectus desiderii esurientis et sitientis beatitudinem, ex quo canitur: Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum. Est adfectus humiliationis, quo ex consideratione propriae imbecillitatis mens ab elatione comprimitur. Multum conducit ad intellectum Scripturarum, si Lector consideret in scripturis Sacris alia dici sciscitantis seu percunctantis animo, alia vero admirantis, alia deprecantis, alia gratias agentis, alia peccara deplorantis adfectu. Scripturam utiliter legis, se

confusum, aut etiam arte normaque quadam complicatum aut connexum tum demum recte intelligitur, cum apta quadam ceu anatomia distinguitur, evoluitur, et ordine quodam simul distributis partibus quasi ante oculos mentis spectandum, considerandum et memoria complectendum proponitur. Vult enim omnino mens humana, perinde ut oculus, singula minutissimaque separatim expendere: ex illis recte distributis ac inter sese connexis unum quiddam integrum conficere, atque ita totum illud quasi corpus ex variis rebus ordine collocatis, veluti intus et foris contemplari: atque ita et unum in multis, et

cur Sacrum volumen ex tam variis libellis, imo etiam diversissimis concionibus nihil ferme inter se cohaerentibus aut correspondentibus diversorum authorum, idque admodum diverso stylo, imo etiam prorsus dissimili methodo collectum est? 18 Tertia causa dubitationis sit: Cum omnis sana mens merito quandam certitudinem in omni sermone ac institutione, etiam de minimis, nedum de maximis rebus requirat: cur Deus suam caelestem doctrinam ita nude proponi voluit sine omni probatione ac demonstratione, simplici quadam affirmatione, ut ei merito videatur obiici illud quod Aristoteles de

ad vulpeculam. Semper autem versabitur Allegoria in Sacris literis, intra locos praecipuos doctrinae Christianae. Refertur enim ad Regnum Christi, ad poenitentiam, ad gratiam, ad fidem in Christum, ad doctrinam de cruce, ad orationem, ad officia charitatis. Nam in his rebus acquiescit mens Christiana, neque restat alia melior doctrina quaerenda. Quare nihil opus est allegoria, ubi Prophetae claras promissiones de Christo tradunt: aut claras sententias de fide, de poenitentia, de cruce, de officiis charitatis. Neque vero cuiusvis est artificis, dextre tractare

ad Israel, qui legis portavit iugum, et mundum animal est: asinus peccatorum onere praegravatus, gentium populus accipitur. Rursus super illis verbis prophetae, Derelinquetur silia Sion sicut umbraculum in vinea: iuxta anagogen, inquit, vinea Dei et pomorum paradisus homo appellari potest, cui si mens praefuerit, habet custodem mentis Deum: sin aurem vitia nos quasi quaedam bestiae fuerint depraedata, relinquimur a custode Deo, et omnia nostra redigentur ad solitudinem. Iterum eodem capite, ubi propheta ait, Quomodo facta est meretrix civitas fidelis, plena iudicii: subiicit Hieronymus:

debes, rerum terrenarum contemptum, ac statuere, omnes quamlibet eximias esse eiusmodi, quas alacriter velis relinquere, ut Christo in caelis iungi, et pro bonis momentaneis adipisci aeterna queas: 1 Consideratio divinae providentiae efficit, ut in omnibus actionibus praesentiam Dei inspectoris mens cogitet, eiusdem auxilium saepenumero imploret, deinde iuvari ac regi actiones ab eodem persuasissimum habeat: denique nullum periculum tam formidabile instare, a quo ille non possit et velit clementer eripere, quando opportunum iudicabit. Hoc genus institutiones non tantum cognitionem rerum

ad Deum commotam suspiciunt. Bona autem est precatio, quae evidentem Dei notionem animo inducit: et hoc est Dei inhabitatio, nimirum Deum per memoriam sibiipsi insidentem habere. Sic efficimur templum Dei, cum non curis terrenis memoriae continuitas dirimatur, neque inopinatis adfectionibus mens turbetur: sed amans Deum omnibus relictis ad Deum secedat, expellens provocantes nos ad intemperantiam adfectiones, et in studiis ad virtutem ducentibus conversetur. IRENAEUS ADVERSUS VALENTINI ET SIMILIUM SCRIPTA, LIB. 2, CAP.

quantitatem, quod pro universo tempore accipiendum est. Veluti quod dicitur, septies in die laudem dixi tibi: nihil est aliud quam, semper est laus tua in ore meo. Sextam regulam ponit de recapitulatione, secundum quam est reditus ad ea quae fuerant in superioribus praetermissa. Hic vigilare debet mens studiosi lectoris, ne quis posterius in Scripturis recitata intelligat tanquam sequantur in ordine temporis, et sint posterius facta. quemadmodum Genes. 2. quae dicuntur de paradiso, non intelliguntur secundum tempus facta, post illa quae scribuntur Genes. 1. Septimam regulam ponit de

Deo venerunt ad nos. Idem in opere imperfecto, cap. 7. Omnis doctor est servus legis, quia neque supra legem addere potest aliquid de suo sensu, neque subtrahere aliquid secundum proprium intellectum: sed hoc tantummodo praedicat, quod habetur in lege. Neque enim potest mens humana detrectare, quod sapientia divina dictat. Sic enim ait Salomon: Ne addas ad verba Dei, neque detrahas inde. TERTUL. IN LIB. DE PRAESCRIPT. HAERETI. Nobis nihil licet ex nostro arbitrio indulgere: sed nec eligere quod aliquis de

militiam caeli. universitatis cognitio per oculum significatur, quia extra scientiam Dei nihil sit. Per cor voluntas enunciatur, per quam David morum probitate complacuit. Inveni, inquit, David secundum cor meum. Gregorius: Sed cum aliquod membrum Dei dicitur, cavendum summopere est, ne quid in eo mens corporeum suspicetur. In anthropomorphitarum namque haeresim cadere est, cum qui in circunscripte implet, et circumploctitur omnis, intra corporalia lineamenta concludere. Et non solum ab humanis membris

est. Habes hoc et in Evangellio: Petite, et dabitur vobis. Pete ἀπὸ τοῦ αἰτίου, id est, ab auctore quaere. Habes ὕλην, intelligibilia quibus quaetas. Pulsa, et aperit tibi Deus verbum. Quae petit, mens est, quae operatur sicut ignis intelligibilia, in quibus mentis ardor operatur, sicut ignis in lignis, aperit verbum tibi Deus. quod est ἀποτέλεσμα. Huiusmodi autem permulta habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7. de Operibus

vocant. Enimvero huiusmodi sacra figmenta honestiora quidem sunt, et terrenis ac materialibus formis eminere videntur: caeterum nec sic quidem ad divinae similitudinis veritatem prope accedunt. Excedit illa substantiam omnem, vitamque transcendit. Nullam hanc exprimit lux, omnisque sermo, omnis mens atque ratio absque ulla comparatione illius similitudine inferior est. Aliquando ab eisdem laudatur scripturis honestissime, ac pene divine, dum in eius laude dissimilibus utuntur signis, eamque invisibilem, infinitam, et incomprehensibilem praedicant, his eam appellantes nominibus, quibus non

in Proverbiis scripsit: de naturalibus in Ecclesiaste, quia vanitas vanitatum, et omnia vanitas, quae in hoc mundo sunt constituta. vanitati enim creatura subiecta est. De moralibus aut et rationalibus in Canticis canticorum, eo quod cum animae nostrae amor verbi caelestis infunditur, et rationi mens sancta quadam societate connectitur, admiranda mysteria revelantur. Unde et David docens sapientiam naturalem, Emitte, inquit, spiritum tuum, et creabuntur. Docet moralia in eodem libro, cum me in illis beatitudinibus docet mores: quemadmodum amare inimicum debeam. quemadmodum non referire, et

Sacra scriptura cohaeret sibi tota. Chrysost. in Marc. Homil. 4.

EXPLICATIO. Quia ab uno spiritu copulata est, et quasi una catenula est, atque ut circulus in circulum innectitur: et quicquid aliud sumpseris, aliud late pendet. Sacrae scripturae mens est ubique in superficie illius. Chrysost. in Genes. Homil. 4.

EXPLICATIO. Divinorum eloquiorum natura in paucis verbis multas sententiarum affert divitias, et ineffabilem diligenter scrutari volentibus thesaurum largitur. Nam et Christus dicebat:

proprio vocatur spiritus, vis animae quaedam, mente inferior, ubi corporalium rerum similitudines exprimuntur. Itaque magis Ioseph propheta, qui intellexit quid significarent septem spicae, et septem boves, quam Pharao, qui eas vidit in somnis. Illius enim spiritu informatus est, ut videret: huius mens illuminata, ut intelligeret. Prophetae non solum fuerunt ante Christi adventum, sed etiam post Christi ascensionem. Augustinus contra Faustum, lib. 19.

EXPLICATIO. De Prophetis, qui post Ascensionem fuerunt, scribit Paulus: Et quosdam constituit

pro in caelis. Marc. 5: Veniunt quidam ab Archisynagogo, dicentes: Filia tua est mortua, id est, ex eius domo. nam Iairus ibi erat, et ad illum ea dicebantur. Sic, Ardet Ucalegon, apud Vergilium. 45 Pars pro toto, et contra, ad Synecdochen pertinent, de qua suo loco. Sic saepe anima, mens, spiritus, aut cor pro toto ponitur. Sic dictum Psal. 7, Scrutans corda et renes, simpliciter quis exponere posset de omnibus interioribus, aut etiam occultissimis

vicinum quid habet haec figura tropo Hyperboles. Ethopoeia, Latine Notatio, est figura, cum externo aliquo indicio interni vel mores vel affectus indicantur: ut cum per demissum vultum, et consistentiam in remoto Publicani, indicatur eius contritus animus, contrarius affectus aut mens in Pharisaeo pingitur. Sic mulierum Iudaicarum superbia indicatur per extensum collum, et elatam faciem, et plausum pedum. Sic saepe in Psalmis ingens desiderium opis divinae indicatur per intentum aspectum Dei. Sicut oculi ancillae ad manus dominae suae, sic oculi nostri ad te ante matutinum

Si igitur oculus tuus simplex fuerit, totum corpus tuum lucidum erit: Quod si oculus tuus malus fuerit, totum corpus tuum erit tenebrosum. Ergo si lumen quod est in te, tenebrae fuerint, ipsae tenebrae quantae? id est, Sicut in corpore oculus sanus bene praelucet corpori, vitiatus autem male: sic mens recta ac illuminata, ac ad studium rerum caelestium inflammata, omnes hominis actiones, totamque vitam pie regit. Neque enim proprie corporis oculus simplex aut malus dicitur, sed animi. Sed haec sic inter se confunduntur, ut in cap. 23 Matthaei, ubi sic dicit: Vae vobis scribae

ei tam varia uno quasi momento ac impetu obtruduntur ac ingeruntur, turbatur ac obruitur eis, ut non recte percipere ac cognoscere omnia possit, pluraque ei quasi praeterfluant, quam influant, iuxta illud: Pectoraque nostra duas non recipientia curas. Non solum vero vult tum oculus tum mens diversas res separatim sibi proponi: sed etiam cupit sibi eas mediocri quodam spacio ac distantia a se invicem disponi, ut et singula separatim considerate et quasi interposita quadam mora ab alio ad aliud contemplandum progredi possit, quod magis praestant alii scriptores, laxiore sermone

penetrabilis: ea quae aperta sunt, quasi amicus familiaris sine fuco ad cor loquitur indoctorum atque doctorum: ea vero quae in mysteriis occultat, nec ipse eloquio superbo erigit, quo non audeat accedere mens tardiuscula et inerudita, quasi pauper ad divitem: sed invitat omnes humili sermone, quos non solum manifesta pascat, sed etiam secreta exerceat veritate, hoc in promptis quod in reconditis habens: sed ne aperte fastidirentur, eadem rursus operta desiderantur, desiderata quodammodo renovantur,

possis omnes allegorias et parabolas: ubi itidem res aliquem in theatrum scholamve inducunt, ut sint nostrae magistrae. Sicut Christus iubet nos discere parabolam a ficu, et Salomon nos iubet adire scholam formicarum. Huius quoque generis est, quod saepe rebus mortuis, affectus, mens ac sermo tribuitur. de quo genere dixi in Prosopopoeia et Ethopoeia. Sic quoque dicitur sanguis Abel clamare in caelum, Gen. 4. et mortuus Abelloqui dicitur. Sic peccata Sodomae clamant in caelum. Sic et merces messorum intercepta clamat, Iacob 5. Facit hoc etiam ad evidentiam.

servatum est. Habes hoc et in Evangelio, Petite, et dabitur vobis. pete ἀπὸ τοῦ αἰτίου, id est, ab autore quaere. Habes ὕλην intelligibilia, quibus quaeras. Pulsa, et aperit tibi Deus verbum. Quae petit, mens est, quae operatur sicut ignis intelligibilia, in quibus mentis ardor operatur sicut ignis in lignis: aperit verbum tibi Deus, quod est ἀποτέλεσμα. Huiusmodi autem per multa habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7 de Operibus

perspicua, tum memoriae apta, iuxta illud Horatii:
Quicquid praecipies, esto brevis, ut cito dicta
Omne supervacuum pleno de pectore manat.
Percipiant animi dociles teneantque fideles. Obruitur enim alioqui vinciturque multitudine, magnitudine ac prolixitate mens humana, ut nec concipere tantam molem, nec animo retinere queat. Sicut cuiusdam Laconis apophtegma recitatur, qui dixerit prima, non memini. Secundo, non tantum temporis ac operae exigit, ut prolixitas: quo fit ut et aliis vacare queamus. Tertio, brevitas apta est

Bibliographia locorum inventorum

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], Epicedion in morte Jacobi Boni, versio electronica (, Dubrovnik), 263 versus, 1707 verborum, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - carmen; poesis - epicedion] [word count] [benesadepicedbun].

Vrančić, Mihovil (1507 - ante 1571) [1535], Error devius virginis Ruthenae, versio electronica (), 1194 verborum, 178 versus, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia] [word count] [vrancicmerror].

Kabalin, Grgur; Tolimerić, Ilija (m. 1537?) [1536], Epigrammata in codice Natalis, versio electronica (), 93 versus, verborum 644, Ed. Miroslav Marcovich [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [aavvepigrnatal].

Tolimerić, Ilija (mortuus 1537) [1537], Ad senatum populumque Spalatensem encomium, versio electronica (), 36 versus, 253 verborum, Ed. Miroslav Marković [genre: poesis - carmen] [word count] [tolimerilaud].

Bolica, Ivan (c. 1520 – 1572) [1538], Descriptio Ascriviensis urbis, versio electronica (), 2842 verborum, 331 versus [genre: poesis - epica; poesis - descriptio] [word count] [bolicaidesc].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1544], Dialogus philosophandumne sit, versio electronica. (), Verborum 8149, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfphilos].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1550], Carmina Tranquilli Andronici in ms-to Budapestensi H46, versio electronica (), 229 versus, verborum 1547, Ed. Bratislav Lučin [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma] [word count] [andreisfcarmh46].

Paskalić, Ludovik; Camillo, Giulio; Molza, Francesco Maria; Volpe, Giovanni Antonio (c. 1500–1551; c. 1480–1544; 18. 6. 1489 – 28. 2. 1544; 1515–1558) [1551], Carmina, versio electronica (), 2642 versus, verborum 17191, Ed. Sanja Perić Gavrančić [genre: poesis - elegia; poesis - sylva; poesis - epigramma] [word count] [paskaliclc].

Grbić Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559], Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica (), Verborum 3353, Ed. Nino Zubović [genre: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [word count] [grbicmaristea].

Dudić, Andrija; Dionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560], De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete (), Verborum 18906, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - versio] [word count] [dudicathucydid].

Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report