Your search found 755 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 300-392:

At contra seductores, contempto sufficientissimo merito, persolutione, aut imputativa iustitia ipsius filii Dei, conantur suis bullis, iustitia meritorum sanctorum, et operum supererogationis monachorum in miseros peccatores pro data pecunia transferre: voluntque Deum illam eis imputare, et ob eam ipsos eorumque persolutionem acceptilare, eorumque peccata remittere, eosque (ut vulgari verbo utar) quitare, aut quietare. Hic etiam horrendus ipsorum furor et caecitas diligentissime observandus ac expendendus est, quod dum imputativam iustitiam ut falsam et absurdam contemnunt ac condemnant,

in populo, cum nobis adest, ac benefacit, Levit. 26, Deut. 23. Ambulare in latitudine, Psal. 119, est, respirare, liberum esse a persequutione, et bona conscientia agere. Ambulare iustitiam ante pios, Psal. 85. pro, pii sectabuntur iustitiam, vel potius Deus ipsos ducet in omnem veritatem ac iustitiam, sicut si ipsa iustitia eis viam rectam praeiret, aut etiam praeluceret. Ambulare circumquaque impios, Psal. 12, significat eorum numerositatem aut frequentiam. Ambulare cum aliquo, Proverb. 1. 1. Sam. 25. Item aliquo loco, 1. Sam. 30:

recepta, illa sententia opinione, quod quicquid semel Deo dicatum ac consecratum esset, id amplius in humanos usus adhiberi nullo modo deberet aut liceret, sed esse quam longissime a reb. usibusque nostris seu prophanis removendum ac separandum, et ad sua phana aut loca sacra ac velut ad deos ipsos abigendum, sive communi separatione, sive etiam per mortem ipsam. Inde metaphora quaedam ducta est, ut qui summa quadam proscriptione olim damnabantur, etiam Anathemata dicerentur; quod perinde essent a communi vita et consortio

homines diis devoti ad deos suos abigendi, quib. erant dicati aut consecrati, aut quorum etiam iusto iudicio seu iustitia ad poenam suppliciumque ob aliquod tetrum scelus debebantur. Ideoque quo illos facinorosos ac pollutos veluti ad deos ablegarent, proscribebant eos veteres, uti cuivis liceret ipsos interficere. Anathem a igitur est res aut persona Deo obligata aut addicta, sive quia ei ab hominibus est pietatis causa oblata, sive quia iustitia Dei tales ob singularia aliqua piacula veluti in suos carceres poenasque abripuit, comprobante et declarante id etiam hominum sententia, ut fit

aquas inferiores, ab iis quae sunt supra firmamentum: id est, supra hanc infimam regionem caeli aut aeris, aqua circa nos est, de qua hic nunc proprie agitur. Nam de suprema parte caeli, eiusque exaedificatione, postea in quartae diei operibus dicetur. Obscurus locus est 2. Pet. 3: Illud enim ipsos volentes latet, quod caeli fuerint iam olim, et terra, ex aqua et peraquam. Consistens, Verbo Dei. Sensus autem est, quod verbo Dei extiterint, aut conditi sint, tum caeli, tum et terra, quae constiterit aut extiterit ex aqua, et per aquam. Ex aqua, non tanquam ex materia: sed ex aquis

et abiens, Item Mich. cap. 1. Et erunt reliquiae Iacob in medio populorum multorum, velut ros a Iehova, sicut guttae super herbam. Licet autem non possint pro ferri plura exempla, ubi vox Hebraea ילדות Ialdut puericia, significet pueros ipsos, sed tantum aetatem uniuscuiusque: tamen videmus istas voces, Iuventus aut Puericia in Latino sermone facile utrique tribui, et aetati unius, et ipsi coetui eius aetatis. Praeterea Hebraeis valde usitatum est, ut abstractum pro concreto, et eius subiecto ponant: ut senecta pro sene homine,

exemplo usurpasse: minime certe necesse est, ut, ubicunque fit baptismatis Iohannis mentio, ipsam baptismi caeremoniam usurpatam putemus Itaque qui, propterea quod isti paulo post dicuntur in nomine IESU Christi baptizati, colligunt, diversum fuisse baptismum Iohannis a baptismo Christi, ideoque ipsos fuisse rebaptizatos: certo fundamento destituuntur. Sunt autem multo ineptiores, qui rebaptizationem ex hoc loco volunt stabilire. Nam etiamsi concederem, istos bis fuisse baptizatos: non tamen consequeretur, iterandum Christi baptismum. Haec Beza. QUINTO Baptismus accipitur pro cruce,

Atque ex Matthaei 14, et Marc. 6, omnino apparet, eum esse ingressum navim, et sedata tempestate ab iis adoratum, qui una vehebantur. Ergo illa interpretatio non videtur convenire, quae scilicet videtur innuere, ipsos quidem paratos fuisse illum excipere, sed navim statim appulisse: quod non convenit cum aliorum Evangelistarum narratione. Puto igitur, verbum Voluerunt opponi illi quod ante dixerat, eos fuisse perterritos. Ex quo scilicet intelligitur, ipsos fuisse eum aversatos. Nunc igitur agnita eius

videtur convenire, quae scilicet videtur innuere, ipsos quidem paratos fuisse illum excipere, sed navim statim appulisse: quod non convenit cum aliorum Evangelistarum narratione. Puto igitur, verbum Voluerunt opponi illi quod ante dixerat, eos fuisse perterritos. Ex quo scilicet intelligitur, ipsos fuisse eum aversatos. Nunc igitur agnita eius voce, et mutatis animis, eum quem fugiebant, cupide accipiunt in navim. Nam τὸ θέλειν velle, saepe aliquid amplius significat, quam velle solum aut nudum: sicut in generalibus Regulis traditur, Verba

gressus: id est, lapsus et calamitates piorum: Psalm. 56. pedibus enim et calcaneo inter ambulandum labimur: quos lapsus et casus calamitatesque impii ideo observant, ut arrepta occasione porro nos pergant evertere: hostis enim cadens facilime interficitur. Possis per calcaneum intelligere etiam ipsos gressus progressiones aut vestigia. Sic exprobrare calcaneum aut vestigia Christi, impii dicuntur Psalm. 89: quia Christi doctrinam, vitam, actiones et res gestas vituperarent. Calcaneum contra aliquem levare, Psalm. 41. et Iohan. 13, est inferiorem contra superiorem exurgere, eique

75: Nam calix in manu Iehovae est, infuso vino turbido plenus, et effundet ex hoc: utique feces eius expriment, bibent cuncti improbiterrae. Ubi canit adversantium sibi ultionem: usque certam eam et paratam esse indicaret, facit calicem turbido vino plenum a Deo illis propinari, et ipsos eum prorsus ebibituros, adeo ut exucturi sint etiam feces ipsas. vinum enim dixit lutosum et turbidum esse. Kimhi rubrum intelligit, ac ita dictum putat, quod rubrum in terra Israel praestabilius sit: ut hac translatione intelligas, vim ultionis esse significatam. Sed quod feces subiectae

aut ulla stigmata in carne faciant. Sic Genes. 17 proponuntur minae, ei qui erit incircuncisae carnis. Sic Prov. 14 dicitur, vita carnium cor leve: id est, salubritas corporis. Hinc iustificationes carnis, Hebr. 9. id est, externi hominis, non conscientiae. 2. Cor. 7, Mundemus nos ipsos ab omni inquinamento carnis et spiritus. Porro cum Christus dicitur passus carne, 1 Pet. 4, et Carnem suam dare pro mundi vita, significat totam humanitatem. Sic et Psal. 16, et Act. 2. caro Christi dicitur requiescere in spe, et non visura corruptionem, scilicet et

reperitur, Deum habitare aut habere mansionem suam in caelo. Psalm. 103. Sic proculdubio etiam Psal. 115 intelligendus est, Caelum caeli Domino, terram autem dedit filiis hominum: id est, spiritualia bona et cultum Deus sibi ab omnibus requirit aut exigit, sed terrenis bonis ipsos frui patitur: non ille proprie requirit pecunias, vitulos aut hoedos. Hunc locum etiam Christus commode appositeque exponit, dicens: Date Caesari quae sunt Caesaris, et Deo quae sunt Dei: id est, spiritualia. Praedictam significationem Caeli de spirituali regno, manifeste plurima Scripturae

quid nam esset post te futurum. Eze. 16. Nec fecisti cogitationem super omnibus iniquitatibus eius: id est, nec semel quidem expendisti iniquitates tuas. Pro causa cogitationis: id est, cura, sumitur in hisce exemplis, Lucae 9. Intravit etiam cogitatio in eos quis nam esset maior inter ipsos. IESUS autem videns eorum cogitationes, etc. id est, invasit cura et ambitio primatus eorum corda. 1. Corinth. 7. Nupta cogitat, id est, sollicita est, quomodo placeat viro: innupta autem et virgo, contra, Sic cogitare Iehovam, Malach. 3, pro timere Deum, feu eum in oculis

alias pro singulari aliquo sacrificio, caeremonia, aut observatione festi. Adorare aliquando aliquid levius significat, nempe solum externum gestum aut incurvationem, qua vel Deo vel hominibus honorem exhibemus. COLLIS, aliquando notat imbecilliores potentes, aliquando etiam ipsos communes Christianos. Sic Psalm 71 quidam interpretantur: Colles ferent iustitiam. Colles exultatione accingi, Psalm. 65, prosperitatem, fertilitatem et pacem significat: quod ubique erit causa exultandi ac laetandi. COLLIGERE, notae significationis verbum est. Crebro autem

qui ex Sara aut promissione est, verum ac genuinum filium ac haeredem esse et haberi. Hoc argumento conatur Paulus retrahere Galatas a Lege ad promissionem aut Evangelion, si haeredes ac salui esse velint. Ostendit enim, iam tum esse latam sententiam de praesenti controversia, quae inter se ac ipsos eorumque Pseudapostolos agitetur. Quare nihil prorsus dubii superesse. Et quidem eos hanc sententiam Dei de praesenti controversia in ipsomet Mose ac lege reperturos, si diligenter attendant, et audiant, quam isti eis tantopere commendent. ¶ Haec, ut opinor, summa ac scopus eius totius loci

terram Canaan (ubi tum Abraham olim plurimum versatus est, tum Israelitae habitarunt) quam viam Agar et Synagoga iverunt, Syna mons et Hierosolyma in itinere, aut in eadem serie sunt. Cum vero dicit Paulus, illa duo loca sibi invicem correspondere, aut in eadem serie esse: vult ostendere, etiam ipsos populos convenire, eiusdemque conditionis esse. Porro, quia Saram non opponit ancillae Agar, sed adsociat, et in locum eius ut Agari oppositam subiicit promissionem Evangelii et gratiae, aut caelestis Hierusalem, quae sit vere sponsa caelestis Abraham, ut est Apocalypsis 21, libera, ac

ponderare aut examinare corda: id est, tum naturam ingeniumve eius, tum et intimas cogitationes et machinationes. Cor saepe ipsum hominem significare videtur, non tamen sine singulari emphasi: ut cum Dominus prohibet, ne gravemus corda nostra crapula et curis huius vitae, Luc. 21: id est, nos ipsos, dum illis cor nostrum penitus addicimus, involuimus et contaminamus. Cor etiam animam aut vitam vegetativam significare videtur: ut cum hominis cor pane confortari dicitur Gen. 18. Iud. 19 et Psal. 104. Panis confirmat et vinum laetificat cor hominis: id est, ipsum

et tituli, qui illi terreno Monarchae non optime convenire queunt, ut necessario sub eius nomine ac persona de vero Meschia ac liberatore intelligi debeant. D DAEMONIUM, Graeca vox a scientia, ut volunt, deducta: significat in Sacris literis proprie ipsos pravos spiritus vel angelos, quos et Satanas et Diabolos vocamus. De hac igitur voce, vel potius re, in vocabulo Diaboli. Nunc pauca adiiciam. Credo gentiles ideo diabolos vocasse Daemonia, a sciendo: quia viderunt saepe illos spiritus futura praescire, ac praenunciare. Quod etiam Plato

suam, reddere bonitatem, sine qua nulla est maiestas. Vis Deum propitiare? Bonus esto. Satis illum coluit, quisquis imitatus est. Dare gladium in manus alicui Exod. 5. accusant Isralitae Moysen, quod dederit Aegyptiis gladium contra eos: id est, causam aut occasionem saeviendi contra ipsos. In maledictionem et iuramentum dare, Numer. 5. In signum et proverbium dare. Ezech. 4. pro, tale exemplum poenarum divinarum ac calamitatum in aliquo constituere, ut omnes alicui malum imprecantes dicant, Accidat tibi sicut illi, etc. Sicut Ovidius in Ibin, longum

quod est omnium dentium maximus et spectatissimus, dens elephantis: Amos 3. Sexto, Proverbium illud Ierem. 31, Patres comederunt vuam acerbam, et dentes filioru obstupuerunt, satis obvium ac perspicuum est. Sicut enim comedentis vuas immaturas dentes fiunt stupidi: ita aequum erat illos ipsos puniri, qui peccaverant, non alios. Sed Iudaei tunc querebantur, secum iniuste agi, quod ob peccata et idololatrias suorum maiorum punirentur, cum ipsi nullum tale scelus admisissent. Verum Dominus refutat illud impium et blasphemum proverbium. In dentibus hominum candor laudatur, et bonam

hic mutuus respectus aut correlatio exprimatur: ut Psalm. 22. Deus mi, Deus mi, quare me dereliquisti? Deus deorum, dicitur verus Deus, Psalm. 50. Dan. 11: quia ille non ita Deus est, ut angeli aut reges, aut etiam caco daemones, ut quandam inferiorem potestatem habeat, sed sit supra illos ipsos summus Dominus: sicut communi more summum regem, Regem regum vocamus. Rebus quas amplificare volunt, aliquando nomen Dei in genitivo apponunt. Ionae 3. Ninive erat civitas magna Dei, aut Deo: hoc

Illucescere dies dicitur, no quae iam lucet, sed quae alio qui imminet. Lucae 23. Porro dies erat parasceves, et sabbathi dies illucescebat: id est, mox succedebat, aut imminebat. Obtenebrescere diem: pro, adversa ac tristia venire. Mich. tertio: Occumbetque sol super prophetas ipsos, et obtenebrescet dies super eos. Quot sunt dies servi tui quando facies contra persequentes me iudicium? Psalmo 119 pro, quantillum adhuc mihi temporis vitae superest? an demum post meam mortem vis me liberare, punitis persequutoribus? DIGITUS, notae significationis vox,

Inde per metaphoram oculi stultorum dicuntur esse in extremo terrae Proverbior. 17. quia et gressus ipse talis est, ut quovis potius ad remotissima ac eminentissima loca intendant vagos oculos, quam in ea quae sunt ante pedes: et cogitatione quaevis potius expendant et curent, quam ea quae ad ipsos pertinent quaeque eis maxime sunt necessaria, quaeque potissimum eis agenda essent. Indicat ergo, esse tragos mente, et oculis totoque vultu ac gestu. Extremitas fratrum aut populi, alias quidem exponitur de quovis ex ea multitudine, alias de vilissimis aut ignobilissimis: ut Genesis 47, De

17. A facie tua iudicium meum prodeat. pro, a te. 1. Paralip. 29. Misericordia et divitiae a facie tua. pro, a te. Sic saepissime alias. Saepe etiam de homine iisdem ferme significationibus vox haec usurpatur. Deuteronomii 20. Atteritis populum meum, et facies pauperum commolitis. id est, ipsos pauperes ac miseros contumeliose affligitis, perinde ac si in faciem eos caederetis. 2. Paral. 7. Et oraverunt, et exquisierunt faciem meam. id est, me aut favorem meum, ut supra. Facies senum non honoraverunt, Thren. 5. Sapientia hominis illustrat faciem eius, Ecclesiast. 8. id est,

Deus, se nosse figmentum Israelitarum, quod illi facient. id est, prava consilia, vota, ac conatus idololatricos. Putant autem eruditi, Paulum vocem יצר expressisse Roman. 8, per vocem φρόνημα. Sane perinde ipsos primos motus, molimina, et conatus, Graeca quoque vox φρονεῖν indicat, sicut et Iezer figmentum. Germanice forte posses circumloqui hisce verbis: Alles sein tichten, tun und trachten, alle sein gedanken und vornehmen. Comparatur alioqui figmentum

commoda alterutri parti inde provenientia. Haec de voce ac natura Foederis: nunc de phrasibus eius quibusdam agemus. ¶ Foedus fecimus cum morte, et cum inferno visionem: Isaiae vigesimo octavo. Sic deridebant impii arguentes, et poenas Dei minantes prophetas, ut dicerent, Mortem et Inferos ipsos sibi esse propitios: aut forte ipse Propheta exprimit hisce verbis impiorum securitatem, et impiam fiduciam ac foedera, quae habebant passim cum omnibus impiis gentibus ac regibus, quibus tanquam baculo arundines innitebantur. Foedus cum lapidibus agri habere, Iob quinto est, non laedi ab

eorum esto: Proverbiorum quinto. Significant fundos, stabilia bona, forte et quaevis fructum ferentia, ut sunt negociacio, aut etiam res pecuaria, quae non vult a liberali abiici aut profundi, sed retineri, ac de fructibus tantum illorum egentibus benefieri. Convenit cum hoc quod Cicero monet, ipsos fontes liberalitatis exhauriendos non esse. Zachariae decimotertio, ipsemet Christus per fontem significatur: Fons patens erit domui David, et habitantibus Hierusalem, in ablutionem peccatoris et menstruatae. id est, sanguis Christi, quo omnes peccatores et immumdi abluuntur et

locis et temporibus vivant. Sic Luc 16 dicit Christus, filios huius seculi esse sapientiores filiis lucis in sua generatione. id est, inter suos: vel potius, in suis rebus ac negociis: nempe carnalibus, in quibus mire vigilantes, sagaces ac industrii sunt. sicut supra dixi, etiam mores ipsos unius aetatis, generationis nomine notari. Quarto, significat ipsum seculum, tempestatem, aetatem. Sic singulis seculis anni centum a Latinis tribuuntur, propterea quod intra centum annos omnis prior aetas interit. Sic Gen. 15 dicit Deus Abraamo, posteros eius 400 annis servituros exteris

15 accipi debet. Caeterum 1. Cor. 1, videtur accipi pro solis Graecis, quod sapientiam quaesierint. Nam alii gentiles non perinde curarunt studia sapientiae, tunc praesertim temporis quandoquidem Romani quoque tunc magis rei militaris et pecuniariae studiosi fuerunt. Aliquando etiam vox haec ipsos Iudaeos, alibi extra Iudaeam natos ac educatos, aut etiam agentes, significat. ut, Num in dispersionem Graecorum ibit? quem locum multi de dispersis Iudaeis, sed tamen Iudaizantib. iam sermone, vestitu et aliis externis moribus exponunt. Sic Actor. 2, cum tam variae gentes audisse narrantur

Haereditare terram, est certa ac firma possessione eam possidere, ita ut nemo possessori litem movere possit de ea. Ponere sibi terram in haereditatem Ezech. 36. Gentes, quae posuerunt terram meam in haereditatem sibi cum laeticia totius cordis: id est, rapuerunt sibi Iudaeam, et Iudaeos ipsos, pro libitu et tyrannice, tanquam si eis optimo iure competerent, et perpetuo ea sint possessuri. Haereditare facere. Deut. 31. 32. Haereditare fecit altissimus gentes terram. id est, quando Deus diversis gentib. terras sedesque distribuit. Haereditare igitur, et Haeres alicuius

Vas honoris, aut ignominiae, Rom. 9, 2. Tim. 2. sumpta similitudine aut metaphora a domesticis utensilibus, ubi non tantum munda ac eximia sunt et tractantur, sed etiam sordida acimmunda, eoque etiam talibus vasis aut instrumentis opus est. Significat igitur haec vox eo loci, homines, et ipsos quoque spiritus, quorum alii ad alias honestiores et sanctiores, aut contra ignominiosiores functiones, et denique felicitatem aut infelicitatem aeternam destinati ordinatique sunt. De causis huius ordinationis nunc non disputo. Rom. 9, Deo: 2. Tim. 2 hominibus tribui videntur. Honorare

ostendi supra. Sic autem petebat Saul a Samuele, ut se honoraret coram senibus Israel, deducendo eum usque ad tabernaculum, et ibi sacrificando. Lib. 1. Sam. cap. 15: et contra, prius cap. 2 accusatur Eli, quod magis honoraverit filios suos, quam Deum. i. quod ipsos indignissimos et impurissimos cum maxima Dei contumelia et scandalo Ecclesiae in ea functione toleraverit, prorsus nimia pravaque indulgentia, aut praepostero amore in liberos, quos (Deum filiis praeferendo) dudum longissime ac cum ignominia amovisse debuerat. Sic Deus prohibet honorari

aliis Politiis, quae etiam a Deo plantantur et rigantur. In hortis habebant Israelitae sua idola et cultus: ideo solet eis minari Deus, futurum ut erubescant de hortis suis, quos sibi elegerunt: scilicet veniente calamitate, et non succurrentibus illis suis idolis in horto cultis, quin potius Deo ipsos idololatras cum suis idololatriis funditus evertente. Hortorum irriguorum aut arentium collatione saepe describitur florens aut tristis status alicuius regionis, aut hominum plurium vel unius, ob benedictionem aut maledictionem Dei. ut Isaiae 1, sumitur similitudo ab horto carente irrigante

Secundo significat ipsum cultum idololatricum. Sic Paulus dicit idola nihil esse, 1 Cor. 8 et 10. i. res per sese mortuas, inefficaces et adiaphoras. Sed quia sint directae ac ordinatae ad gloriam cacodaemonum, et contumeliam Dei, ideo fugiendas esse. Alii intelligunt per idolum ipsos Deos, quos gentiles sibi somniabant, quibusque statuas erigibant, nempe Saturnum, Iovem, Martem, Iunonem, etc. Eos ergo commenticios Deos aut somnia Ethnicorum dicit Paulus nihil esse, nec prodesse nec obesse posse: ideo mox veluti semet explicans, addit, nullum esse Deum praeter

posse: ideo mox veluti semet explicans, addit, nullum esse Deum praeter unum. Sit ergo haec secunda significatio Idoli, cum ponitur pro illis fabulosis diis. Tertia eius significatio est cum pro quovis falso cultu ponitur. ut 2 Cor. 6, Quae concordia templo Dei cum idolis. ubi templum Dei ipsos pios per metaphoram significat. In hac significatione idololatria dicitur esse opus aut effectus carnis, Gal. 5. i. homines renatos perinde sua natura a vera religione in idololatriam ruere, ut lapis deorsum tendat. Sic quoque Paulus iubet fugere idololatriam, 1 Cor. 10. Quarto, etiam

non umbram aut picturam hominis, sed ipsammet illius essentiam significat. Sic et Hebr. 10. Lex habens umbram futurorum bonorum, non imaginem ipsarum rerum. ubi imago ipsam vera ac solidam existentiam rerum indicat Psal. 73. Pones eorum imaginem contemptibilem in civitate. i. ipsos cum suis opibus et gratia. Sic et Apocal. 13. 14 15. 19 et 20, praedicens futurum ut bestiae formetur quaedam imago, quam omnes adorent. et propter quam horribiliter puniantur: significat fore, ut Interim et Adiaphora vere Antichristi abominationes et errores exprimant, non tantum quandam

excipiunt. Portae Inferni paulo aliter accipiuntur Isaiae 38. quam Matthaei 18. Apud Isaiam enim, abire ad portas Inferni, est mori, ad mortuos abire, in eorum regnum ex hac vita migrare. Pius enim rex Ezechias dicit se iam desperavisse de vita. Christus porro per portas Inferni intelligit ipsos summos cacodaemones, omnemque eorum potentiam, sumpta metaphora a rebus humanis, ubi per portas intelliguntur reges et principes, quia reges multum solebant esse in portis, captandi credo ventuli gratia in aestu, quia ibi tanquam in quodam Eurypo ventus aurave magis movetur et sentitur. At

acriter rependit eam. At iniquitatem mittere manum: id est peccare, dedere se malis artibus et actionibus. Psal. 125. Non relinquet Dominus sceptrum impiorum super sortem iustorum, ne mittant aut extendant manum ad iniquitatem: id est, ne impiorum malas artes imitentur, videntes ipsos florere, se vero esurire. Iniquitates multiplicari super alicuius caput: Esdrae 9. pro, obrui aliquem peccatis ac poenis, submergi in eis. Sic Isaiae 1: Populum gravem. id est, gravatum oneratumque peccatis. Iniquitatem ad vel super iniquitatem ponere, id est, plura peccata

in voce Vas, qua utitur Hebraea lingua pro Instrumento. INSULAE, in Sacris literis plerunque gentiles significant: quia in mari mediterraneo omnes insulas gentiles tenebant. Isaiae 41: Videte insulae. Item, Et viderunt insulae, et timuerunt. Aliquando significat tum ipsos insularum incolas, tum et omnes maris, praesertim Mediterranei, accolas. Isaiae 42, et 51, Legem eius insu-lae expectabunt. Isaiae 66: Et venient, et videbunt gloriam meam: et mittam ex illis qui salvati fuerint, ad insulas longe. Saepe nomen Insulanorum, cum longe positis,

ei, etc. Tali genti promittit liberationem. Talia vero onera ac servitutes, quin et tyrannidem cum Deus minabatur populo suo, iubebat Prophetam iugum aut cathenam in collo gestare, ut magis moverentur ac perterrefierent homines illo novo, ac non tantum in aures, sed et in oculos ipsos incurrente spectaculo. ut Ierem. 28 prolixius videre licet. A voce Iugum venit coniunx σύζυγος, quia in unum quasi iugum et ad ferendas coniunctis viribus unius domus molestias vinciuntur, et veluti colligantur. IUNCUS, palustris herba

Is. 59. Propterea elongavit se a nobis iudicium, et non apprehendit nos iustitia: id est, benigna Dei liberatio, ab oppressorib nostris nos vindicans. Tertio Iustitia aliquando notat solum istam aequitatem in externa vita, in quo significato abstractum Iustitia, nonnunquam concretum, ipsos scilicet iustos denotat. 2 Pet. 3. In novis caelis iustitia habitat: id est, iusti. Item, res factaque iusta. Psalm. 11, Iustitias deligit Deus. Sic supra exposuimus illud Isaiae, Omnes iustitiae nostrae ut pannus menstruatae: id est, iuste facta omnia bona nostra opera sunt contaminata.

quodque ille effectus sit quaedam infusa caelitus nobis renovatio aut instauratio. Sed in eo vicissim differunt, quod Osiander vult illam infusam iustitiam esse consubstantialem Deo: Papistae vero, esse creatum quid. Observa igitur diligenter Christiane Lector, scopum controversiae inter nos et ipsos. Monstrata ergo quaestione ac dubio nodo, reliquum est ut eum Paulus suo ancipiti gladio secet, nosque doceat quid ipse vocet iustitiam Christi, qua iustificemur formaliter, aut ut ipsa re praesenti: num ipsammet obedientiam aut passionem Christi, aut quidpiam diversum inde nobis proveniens.

illam internam, quae veteri homini opponitur, significet, hisce exemplis ostendi possunt. 1. Pet. 4. Si iustus vix salvabitur, impius ubi manebit? 1. Ioh. 3 Animam iustam iniquis factis excruciabant. Rom. 6. Ne accommodetis membra vestra arma iniustitiae, peccato: sed accommodetis vos ipsos Deo, veluti ex mortuis viventes et membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. et 2. Cor. 9. Deus augeat proventus iustitiae vestrae, ut in omnibus socupletemini. et Iac. 1, Fructus autem iustitiae in pace seminatur, facientib. pacem. Rom. 6. An nescitis, quod cui accommodatis

Deo, veluti ex mortuis viventes et membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. et 2. Cor. 9. Deus augeat proventus iustitiae vestrae, ut in omnibus socupletemini. et Iac. 1, Fructus autem iustitiae in pace seminatur, facientib. pacem. Rom. 6. An nescitis, quod cui accommodatis vos ipsos servos ad obediendum, eius servi estis, cui obeditis? sive peccati ad mortem, sive obedientiae ad iustitiam. Multa nihilominus horum de ipsa obedientia, seu de opere iustitiae exponi queunt. ¶ Crebro solent plures iustitiae conferri in Sacris literis: quare illas breviter complectemur.

laetum animi affectum, tum et eius causas. i. res secundas, Dei liberationes ac cosolationes, quae nos laetos reddunt. Verum ob variam et peregrinam connexionem cum aliis vocibus aliquid obscuritatis habet. ut Isa. 65, Creo Hierusalem laeticiam, et populum eius gaudium: pro, beabo eos, et tum ipsos reddam laetos, tum et aliis eos laeticiae causam efficiam. Laeticia cordis erit, sicut est pergenti cum tibia: Isa. 30. .i. extinctis â me Assyriis, perinde ex animo laetabimini, ac cum soletis in reb. secundis cum Musica ascendere ad meum templum, gratias acturi ac sacrificaturi. Deus

verbo SCRIBERE. Librum comedere, non raro iubentur Prophetae, id est, doctrinam et conciones nomine Dei populo proponendas, recte percipere. Exempla sunt Ezech. 2. 3. Apoc. 10, de qua pictura divinae instructionis diximus aliquid etiam in verbo DEVORARE. Indicat autem nimis Deus eo typo, non ipsos Prophetas esse qui loquatur, sed Spiritum patris caelestis, qui perinde suam sapientiam ac doctrinam secum e caelo in cor Prophetae affert, ac si librum de eo dogmate conscriptum [?: devora-- ] Sicut et Hieremias ita primo et secundo dictat fullyphetiam Barucho, ac si eam illi de

a Deo est omnis qui [?: pendeti- ] ligno: id est, qui ob iram Dei, facinore eius irritatam, sic suspenditur. Unde fit, ut eius cadaver ira Dei onerati quasi terram polluere videatur. Ideo amovendus ac sepeliendus est, ne veluti contaminet ac funestam faciat terram, et homines ipsos tam foedum spectaculum abhorrentes. Hinc porro Paulus in Epist. ad Gal. cap. 3 probat, Christum esse factum maledictum Legis, quia in igno pependerit: ab effectu argumentando. Vere autem dici potest, quod omnis poena ex culpa, ira ac maledictione legis et iustitiae Dei

[?:-ro ] , tacuit, seu manu compressit os. Alii, adoravit opus [?:-um ] . Manus excelsa, alias significat gloriosam potentiam, [?:-t ] auxilium, praesertim cum Deo tribuitur. Exod. 14 dicuntur Israelitae egressi de Aegypto in manu excelsa: id est, Deo ipsos gloriose liberante. Alias manus excel [?: ] superbiam, audaciam et arrogantiam significat. Num. [?: ] Anima quae fecerit in manu excelsa: id est, quae sciens ac volens audacter peccaverit. Opponitur enim haec locutio peccato per errorem facto. Implere manum

Deus hostibus David, et sic addat, si residuum fecero ex omnibus quae sunt Nabalo usque ad mane mingentem ad parietem. id est, adeo omnia perdam, ut ne canibus quidem parcam. Sic et primo Reg. decimoquarto. Excidam de Ieroboam mingentem ad parietem ad parietem: id est, omnia perdam, etiam canes ipsos interficiam, multo magis homines. Eadem locutio repetitur etiam primo Reg. decimosexto, et secundo Regum nono: Est tamen quaedam hyperbolica formula locutionis. Memorabilem historiam ad hanc phrasim pertinentem, narrat Flavius Vopiscus de Aureliano Caesare, qui cum Thyanam pertinaciter

vastatio Ecclesiarum, quae facta est per Interim magnum, ac parva, seu Adiaphoricas corruptelas, itidem circiter sesquiquatuor annos, nempe a medio 1548, usque in finem 1551. Nam mox initio 1562 conversa sunt arma obsidentium Magdeburgam, qui Papistarum nomine potissimum pugnabant, contra ipsos: coepitque conticescere magnum ac parva Interim, et eversae Ecclesiae denuo instaurari, ac purae doctrinae passionisque Christi praedicatio (quae vere est iuge Deoque gratissimum sacrificium) redintegrari. Quare dubium non est, prophetiam Danielis etiam ad illam longe tristissimam

impossibili. Quare Dei potentia hoc modo declaratur Iob 9. 28, et Psal. 17, quod scilicet montes transferat. Et Christus Matth. 17, et Paulus 1. Corinth. 13, ad ostendendam fidei efficaciam, sumit locutionem et amplificationem â re inusitata et impossibili, quod ea etiam ipsos montes transferre queat. Alioqui curiose haec dicta de fide ad rem applicantes dicunt, montes esse potentes adversarios, etc. sed nihil tali applicatione opus est, cum verissimum sit, esse amplificationem a re impossibili sumptam: qua ostenditur, credenti omnia esse possibilia de

Psalm. 13. 30, 36, 62, et saepissime alias. Quare contra Cain et alii exules dicuntur vagi ac mobiles, eoque prorsus infelices. Similis est phrasis, Mover pedem alicuius, Psalmo nonagesimoquarto: Si dixi pes meus motus est, tu Domine confirmasti me. Moveri terram, mare montes, ac caelos ipsos, variis de causis dicitur. alias instante aut praesenti gravi ira Dei, et aliqua tristi afflictione: ut supra in voce Montis exposui Psalmo octuagesimosecundo: Moventur omnia fundamenta terrae. id est, male regente magistratu, orbis terrarum perturbatur. Sic et Isaiae 4, Moti sunt

id est impiorum, quin et Deus mundi vocatur. Sic inquit Christus Io. 16. Confidite, ego vici mundum. id est, [?: ] impios cum suo principe aut patre satana, iuxta [?: prophetiam ] de certamine seminis mulieris et serpentis. Quinto, mundus significat aliquando ipsos conversos ad Deum. Panis Dei ille est, qui descendit de caelo, et [?: ] tam mundo: Ioan. 6 id est, omnibus credentibus hominibus. Ioan. 14. Sed ut cognoscat mundus, quod diligio patrem. Sexto, mundus videtur aliquando [?: ] partem et veluti turbam hominum

[?: ] Moysen aliqua ratio mundandi et purificandi immundos: sicut Iacob inquit ad suam familiam Genesis trigesimo quinto: Tollite de medio vestri omnes deos alienos, et mundamini, ac mutate vestimenta vestra. [?: ] igitur externa, quae dicebantur immunda, putabantur etiam ipsos homines suo contactu immundos, et [?: ] coram Deo impuros, et aliqua ex parte iniustos [?:-re ] aut contaminare. ac minatur De us graviter [?: ] mundiciei multiplicationem negligentibus. Sed Christus tollit illam caeremoniariam legem, negans

exprimere ingenium ac naturam indolemque parentes tum in corpore, tum in anima aut moribus, sicut et plerunque effectus suae causae. Vult ergo Christus, et [?: ] dicere, talibus hominibus diabolicum virus ossibus, [?: ] medullis penitus insidere ac inhaerere: quin et ipsos [?: ] quanti quanti sint, veluti repraesentare ac referre ipsissimum diabolum suum patrem: Contra autem, pios esse spiritu Dei in novos homines regeneratos, et eo etiam alioqui imbutos ac

Ps. 79, Propter gloriam nominis tui: i. propter gloriosum nomen aut famam tuam celebrem, seu ut celebretur fama tua. sic et Psal. 72. Quarto, nomen ponitur crebro pro ipsa re: ut nomen Latinum, Romanum, Volscum, pro ipsis Latinis aut Romanis, saepe est apud Livium. Sic nomina, ipsos debitores vocant. sicut proverbium est, Saepe bona nomina fieri mala non monendo: id est, ad solvendum segniores. Tale et illud est: Vive tibi, et nomina magna fuge: id est, magnos et praepotentes.

fumum ac pene flammam erumpit: qua similitudine Luth. p. m. in Galatis utitur. 2 Cor. 5 dicit Paulus, se occasionem gloriationis suppeditare Corin. ubi occasio revera pro materia gloriationis ponitur. Vult enim dicere Apostolus, se non tam ideo connumerare sua quaedam decora aut laudes, ut apud ipsos sese iactet: sed ut illi pseudoapostolis, suarum laudum enumeratione vincere volentibus, et Paulum cum sua doctrina obscurare conantibus, habeant quod illis respondeant: et vissim praedicando Pauli eximias laudes, eos retundant, Paulique authoritatem ac doctrinam asserant, et a contemptu

Ionathan comedit de melle, et viderunt oculi eius, seu illuminati sunt: id est, prae fame et lassitudine ita erat exhaustus, ut iam oculi eius caligarent: sed sumpto cibo recepit vires, et oculi potuerunt tanto valentius cernere. Paulo ante dixi de phrasi, Illuminat oculos amborum Dominus: id est, ipsos sustentat et alit, ac fovet, ut possint fungi vita, et potentiarum suarum functionibus. Dare defectum oculorum, Deut. vigesimooctavo, intelligo de [?: imbecil- ] alii de spe irrita: Dabit tibi cor pavidum, et [?: defec- ] oculorum. Sic Ieremiae capite 14

17. Non sacrificabis Deo tuo bovem aut ovem, in quo sit macula, aut omne verbum malum. id est, ullum vitium. Sic Isaiae 56. Beatus qui custodierit manum suam, ne faciat omne malum: id est, ullum malum. Omnis, de duobus. Proverb. 22, Dives, et pauper obviaverunt sibi invicem, faciens omnes ipsos Iehova. pro, utrunque: tametsi Hebraismus rectius collocari posset in vocib. Dives et Pauper. Sensus enim est: Ubique varii sunt ordines, et varia genera ac conditiones hominum, cuius diversitatis ipsemet Deus autor est, non ea temere aut forte fortuna accidit. Sunt mihi omnia, Genes. 33.

nostrorum operum. Multum omnino lucis accedet Sacra discenti, si hoc semel perceperit, bona opera esse idem quod iustitiam, et mala opera aut peccata idem quod iniustitiam. ¶ Causam porr o quispiam quaerere possit, cur Scriptura potius vel ur geat ac exigat bona opera, vel accuset mala, quam ipsos habitum virtutum ac vitiorum: cum illi sint radix mali aut boni et quiddam nonnihil certius ac stabilius, magisque serium: cum bona opera subinde mutari in mala, et contra, varieque omnino misceri queant, ac denique ex sola animi bonitate, vereque bono proposito dependeant. Possent vero

suos, et ossa eorum confracturos, Num. 24. Ossa perturbari, inveterascere, marcescere, et etiam dispergi, est extreme aliquem debilitare. Iob 4. 33. Psal. 6. 32. 53. 140. Idem est, Non est pax ossibus meis: Ps. 38. Ossa aliquorum dissipari, alicubi significat eo facto tum ipsos quorum ossa sunt, ea ratione contumelia affici extrema, tum et loca prophanari. 1 Reg. 13 Ossa hominum super altare hoc incendent. Quam prophetiam postea Iosias rex perfecto hoc opere, 2. Reg. 23 implevit. Sic et Ieremias praedicit, ossa regis, principum, sacerdotum, et pseudoprophetarum

et cupiditatib. eius. 1 Thes. 4, Unusquisque [?: vestr- ] versetur non in passione cupiditatis, sicut gentes quae ignorant Deum. ubi passionem cupiditatis vocat ipsam avariciam, sive habitualem, sive innatam: ut ex sequentibus clarius patet. Porro Rom. 1 videtur significare ipsos pravos turpissimorum scelerum habitus, una cum suis operibus aut effectibus. inquit. n. Tradidit eos Deus in passiones ignominiosas. nam et feminae earum [?: mut- ] turalem usum. Verbum Pati pro supplicio effici, nec [?: ] tinos, nec apud Graecos olim usurpatum

nostrum comedit: id est, precium nostrum a marito nostro longo tempore serviendo depensum, in suum commodum convertit, perinde ac si ei servas vendidisset, non filias nuptui dedisset. PECUS, non habet per se aliquam obscuram significationem, nisi quod interdum per metaphoram significat ipsos pios, de qua significatione in voce OVIS et GREX dictum est. Verum phrases quasdam aliquanto obscuriores gignit, quarum praecipuas percurram. Pecus , aut rem pecuariam facere, est vacare rei pecuariae. Ezechielis trigesimo octavo: Pecoris conculcatio, id est, depastio. Isaiae septimo:

sub aliena potestate, scilicet superioris magistratus, ut tribuni: et habere vicissim alios sub sua potestate, nempe decuriones et milites. Isaiae vigesimosecundo: Potestatem tuam dabo in manum eius. id est, tuam dignitatem aut functione in eum transferam. Quinto, hinc crebro fit, ut Potestas ipsos etiam magistratus, gubernatores, ac quasvis personas potestate praeditas significet: idque non tantum in politicis, sed et spiritualibus imperiis: nec soli sacris, sed et prophanis authoribus. Suetonius: Claudius iurisdictionem quotannis magistratibus demandari solitam in perpetuum, atque

ut plerunque hebraizent, illud ב Beth modo per ἐν, modo per μετὰ expressisse: eodem tamen sensu. Denique, ut haec ratio Hebraici sermonis non satisfaciat, hoc etiam dico, apud ipsos disertiores Graecos praepositionem μετὰ saepe pro ἐν et εἰς usurpari: idque etiam cum certum aliquod tempus nondum praeteritum declaratur. ut in illo versiculo Homeri Odyss.

tota vero domus Israel est praeputiata seu incircumcisa corde. Colos. 2, Vos eratis mortui delictis, et praeputio carnis vestrae. Huius praeputii circumcisionem Paulus Rom. 2 praedicat, et a Iudaeis requirit. Quarto, praeputium per metonymiam, posito signo pro re signata, significat ipsos gentiles, sicut circumcisio Iudaeos. Rom. 3, Deus est qui iustificabit circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem. Rom. 2, Si praeputium custodierit iustificationes legis, etc. Ibidem: Naturale praeputium legem faciens iudicabit te literalem aut legalem circumcisionem.

Deut. 21: Sacerdotium et regnum ante Moysen: et denique, quia Deus omnia primogenita Aegyptiorum interfecerat: Exod. 12. Vendicavit autem sibi Deus duplici iure omnia primogenita et primitias: primo, ut et ipse ostenderet exigendo, et nos ea dando fateremur, omnia bona ac fructus, nosque ipsos esse proprios, et quasi mancipia Dei, omniaque nos de manu ac benedictione eius accepisse: Exod. 13, et 22, iuxta legem ibi latam, et Lucae 2 repetitam: Omnis masculus primogenitus sanctus erit Domino. Fuit nihilominus etiam inde ab initio mos, primogenita Deo offerendi, sicuti Abel de

te servum mihi ad erigendas tribus Iacob, et ad instaurandas ruinas Israel. ponam enim te in lucem gentium, etc. Confer istas duas locutiones Isaiae et Micheae. PRINCIPATUS, aliquando ipsos principes, eorumque potentiam notat: sicut supra in voce POTESTAS prolixius ostendi. Ut traderent eum principatui et potestati praesidis: Lucae 20. id est, iuri et iudicio praesidis, seu in manus praesidis. Angeli non servaverunt suum principatum: Iudae Epistola rectius, suum principium aut

meus vultus de ea erubescens testatur. Pudore afficere, aut pudefacere, seu pudefieri aliquem, idem cum Confundo, vel Erubesco: et significat ita aliquem contumeliose tractare, ut eum suimet pudeat, aut certe pudeat quod coram aliis tam ignominiose tractetur. Ruth 2. Etiam inter ipsos manipulos colligat, nec pudore eam afficiatis. id est, ne acerbe obiurgetis ac repellatis eam, Pudore affici, aut pudefieri, pro frustrari sua spe, aut laeto sui laboris vel conatus exitu: Psalmo 37, Pii non afficientur pudore, aut pudefient in tempore malo, et in diebus famis

meam in pulverem deducat: id est, in nihilum redigat, vilemque ac contemptibilem efficiat. Vicina huic phrasis est in terram [?: ] de qua suo loco dicetur. Christus Matthaei decimo, et Lucae nono, iussit discipulos suos Excutere pulverem de pedibus ex eo loco exeundo, ubi ipsos evangelizantes homines audire noluerint. quod et ipsi faciunt Actorum decimotertio. Erat autem illa externa caeremonis, quasi nota quaedam conspicua, et in sensus incurrens, qua testabantur, eos iuste damnandos, quando quidem praedicatum servatorem accipere noluerint. [?: S-- ]

ipsi faciunt Actorum decimotertio. Erat autem illa externa caeremonis, quasi nota quaedam conspicua, et in sensus incurrens, qua testabantur, eos iuste damnandos, quando quidem praedicatum servatorem accipere noluerint. [?: S-- ] nim non ipsorum opes, aut sua aliqua commode dicendo ipsos quaesivisse, sed tantum ipsorum propriam aeternamque salutem. PUPILLUS, eandem vim naturamque in servum sacro obtinet, quam Orphanus. Vide igitur supra, et postea in voce VIDUA, quia orphanus et pupillus saepe viduae adiungitur. PUPILLA oculi, nigrum illud in

Melior est alicuius racematio, quam alterius vindemia, Iudicum octavo dicit Gedeon ad Ephraimitas: An' non est melior racematio Ephraim, quam vindemia Abiezer? id est, plus effecistis vos consectando fugientes, quam ego caedendo, et utertendo in fugam totam Madianitarum aciem, quia vos caepistis ipsos duces, quibus sal vis hostis non vere victus fuisset, quippe qui facile exercitum reparare potuissent. RADIX, per metaphoram alias significat originem rei, quia ex radice crescit arbor et herba: alias contra effectum et consequens significat, quia crescente arbore etiam radix

vernum tempus Christus, Matth. 24: quia eo tempore incipit se effundere succus per arborem sub corticem serpens, ita ut tunc facillime cortex a ramo abstrahi possit. Vult autem indicare, quod sicut illa effusio succi aut teneritudo rami indicat vernum tempus, et aestatem imminere: sic et ipsos debere ex illis signis cognoscere, quod adventus Christi, finis mundi, et extremum iudicium prope sit. Caedere ramos, et tum humi spargere, tum et in manibus portare solebant olim Iudaei in publica laeticia pompis ac triumphis. Sic igitur Matt. 21 caedebant ramos, et sternebant Christo

manu: id est, se defensurum eos contra omnes insidias, fraudes et violentiam satanae, mundi et carnis. Videtur esse quaedam hypotyposis, similis proverbio, Clavam Herculi extorquere. Iudicium pauperis rapere, Isa. 10, Ut inclinent a iudicio tenues, et rapiant iudicium pauperum populi mei. i. ipsos et eorum ius fraude violentiaque intricent et opprimant. RAPINA, est etiam res aut cadaver, a feris occisum et laceratum. Exod. 22, Carnem in agro rapinam non comedetis. id est, a feris raptam aut laceratam. Pauperis rapina: id est, quae pauperi est ablata. Isa.

pulverem, est abolere, aut pessundere: ut et Homerus dicit, fieri undamque terramque Iob 13, redigi in lutum. Redigi civitatem in acervum, et everti. Iob decimoquinto. Redigi aliquem in nihilum, vel de crebrum est. Psalmo septuagesimo tertio, Imagini eorum rediges in nihilum: id est, ipsos et eorum [?: ] aut gloriam. Redacta est Babel in desolationem, Jeremiae quinquagesimo. Sic et Ezechielis trigesimoquinto. In servitutem redigo corpus meum, 1 Corinthiorum 9. pro, domo veterem carnalemque hominen. REDIRE facere retrorsum. Thren. 2, Redire

est Rex et Dominus omnium creaturarum, etiam diabolorum et inferni ipsius, et ipsum etiam regnum Satanae sibi subiectum habet. Item, quatenus specialiter erat Rex ac Dominus Israelitarum: sicut dicit Samueli, populum, petendo ac constituendo sibi hominem regem, ipsum Deum reiecisse, ne super ipsos regnaret: quia volebat illum populum sibi peculiarem prae aliis gentibus, non tantum in spiritualibus, sed etiam in corporalibus ac regimine politico, negociisque ac consiliis belli et pacis exse solo pendere, et ab ipso omne regimen petere: non in suum regem aliquem mortalem homuncionem

me renes mei: id est, acris [?: ] ra, zelus ac pia solicitudo me excitat ad timorem De Sic et Ieremias de hypocritis Capite 12 inquit: Tu prope es ori eorum, sed procul a renibus eorum. Sicut Isaias ait, procul esse Deum a corde impiorum: Dei est, non curare aut sollicitos esse ipsos de eo ex anima. Ob hanc igitur causam Scriptura, quia renibus animas cogitationes ac effectus tribuit, ideo crebro [?: ] Deum scrutari corda et renes: Psal. 7. 26, 139. [?: Ierem ] 17, et 20. Ob eandem causam etiam Psal. 51 dicit Deus

dicit, se apparuisse patribus [?: ] Deo Sadai, non tam ad fortitudinem suam in exercendis iudiciis respicit, quam ad plenam perfectamque beneficentiam. Quasi diceret, se Abrahae, et aliis patribus manifestasse, quanta virtute praeditus sit ad suos tuendos et servandos: et ipsos experientia sensisse, quam potenter atque efficaciter suos foveat, sustentet ac iuvet. SADUCAEUS: Saducaei magnificum sibi nomen a iustitia imposuerunt. Zaddikim enim, iusti, vel iudiciarii dicuntur. Solam enim legem Mosi ad literam sequebantur, ac ita severe sibi iustitiam

sua et brachio, etc. Sic Isaiae vigesimo sexto: Salutes non sunt factae in terra. id est, non sumus liberati. Sic operari salutes: Psalmo 74. Qui operatus est salutes in medio terrae. Glorificari in salute. Psalmo 149. Glorificabit humiles in salute. id est, liberando efficiet ipsos gloriosos. Sic Psalmo vigesimoprimo: Magna est gloria eius in salute tua. id est, propter opem tuam. Sic Exaltare in salute, Iob quinto. Salus Dei, aut alicuius, quam videlicet ille confert, aut quae alios salvat. Psalmo 78. Quod non credidissent Deo, nec sperassent in salute eius.

Syon, dominare in media inimicorum tuorum. et Isaiae 9. Quoniam iugum [?: ] eius et virgam humeri eius, sceptrum exactoris eius [?: ] fregisti, sicut in die Madian. Isaiae 14. Confregit Dominus virgam impiorum, sceptrum dominantium. Aliquando virga aut sceptrum etiam ipsos subditos signifi-cat. Hier. 10 et 51. Israel sceptrum haereditatis eius [?: ] subditi, aut regnum haereditarium. Non recedet [?: s- ] de Iuda, et scriba de medio pedum eius, donec [?: ] Silo. Gen. 49. id est, regnum. Sic Ezech. 19 et 20 [?:

vestrûm habent. De eadem scientia ait Christus Lucae 11, quod tulerint clavem scientiae et nec ipsi intrent in eam, et in regnum caelorum, nec alios intrare patiantur. Sicut nunc videmus solos (ut vocantur) Spirituales sibi ius docendi ac discendi tractandique Sacras literas rapere, sed nec ipsos eas serio discere aut docere, nec aliis discendas permittere. Alii exponunt Sustulistis, scilicet corrupta vera doctrina, et obscurato genuino sensu: quod et Paulus indicat Rom. 2 dum Iudaeis tantum speciem cognitionis et veritatis in lege concedit. Idem Apostolus Rom. 10 concedit,

etiam quintam Dei servitutem, qua dicit Deus exercitum Babylonium sibi servivisse in puniendis gentibus, eoque se illi Aegyptum pro mercede daturum. Est alia etiam divina servitus, qua dicit Deus se non fecisse servire Israelitas in incenso aut sacrificiis, ipsos vero contra se fecisse servire in peccatis ipsorum: Isaiae quadragesimotertio. id est, non onerasse sumptibus religionis ac cultus, nec illa admodum flagitasse: at contra illos sibi molestos fuisse peccatis. Recte etiam ille locus intelligitur de Meschia, qui ingentem sarcinam peccatorum

signum aut miraculum sui adventus ad iudicium. Sic quoque signum circum cisionis, pro ipsa circumcisione dicitur Romanorum quarto. Sic forma Dei, forma servi id est, cum vere Deus esset, factus est servus. Sic Ps. 73 Rediges eorum imaginem in nihilum. Psalmo septigesimoseptimo. id est, ipsos et eorum gloriam. Tracti species mundi: id est, mundus cum omni sua speciosi gloria et opulentia. Vicinum huic est, quod Paulus inquit 2. Corinth. 5. Per fidem enim ambulamus, nos per speciem, id est, credimus adhuc solum illa futum bona, non autem corâm eorum praesentia fruimur. Sed de

cum ipse invaluisset super regnum. Idem et 2. Reg. 14: Num. 7. Ministerium sanctitatis aut sanctuarii erat super eos. Sic 1. Paral. 9, Quod super eos custodia, ipseque esset super apertionem quotidie mane. id est quod ipsi custodirent, et aperirent clauderentque templum. Nehem. 12, Super ipsos erat dividere fratribus. 1. Par. 23, Secundum ordinem super eos iugiter. De nonnunquam exprimit,sicut et apud Latinos: ut in illo Virgilii: Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa. Genes. 41. Ego audivi super te dici, quod somnia feliciter explices. Psalm. 32,

etiam Pharisaeorum tentatio, qua saepius Christum tentabant, quaerentes signum ab eo de caelo: sicut initio decimisexti capitis Matthaei petunt sibi signum de caelo exhiberi, tentantes eum: id est, ut experirentur, ecquid hoc posset praestare, quod petebant? Sed malo animo ad id petendum ipsos instigante, nempe quod speratent [?: se- ] perturos aliquid in eo, unde iustae reprehensionis aut [?: ] te verisimilis confutationis occasionem [?: arriperen- ] impellente eos diffidentia, aut curiositate [?: impor- ] quibus omnibus dicitur

et de torculari tuo dabis ei. Cessare faciam vinum de torcularibus: Hier. 48. Ante expressionem torcularis fit calcatio [?: ] rum: ideo per metaphoram aut similitudinem Threnorum 1 dicitur Deus calcasse torcular filiae Iehudae: id est, ut ibi exponitur, non botros calcasse, sed ipsos viros, atque adeo primarios magnates conculcasse et contrivisse, sicut uvae comminuuntur a calcante. Eadem ferme eis calcationis torcularis est initio 63 Isaiae, nisi quod simul contaminatio vestium addatur, quia calcantes [?: ] contaminantur, sicut ille inquit: Stabat et

eius ne perficias: id est, o Deus ne permiseris, ut impius plane potiuntur votis suis. Tradere aliquando significanter valde accipitur, pro prorsus dedere. 2. Reg. 17. Tradiderunt [?: ] ad faciendum malum in oculis Domini. Sic Eph. 4 loquit Paulus: Qui de dolentes semet ipsos tradiderunt [?: ] . id est, proteruiae et libidini ruendi in omnia [?: ] Vicinum quid est, venditum esse sub peccatum. Rom. 7. [?: ] aliquo, et in manum alicuius, idem sunt. Iud. 11, Si tradiderit eos Iehova coram me. id est, in meam potestatem. Sic

Sic 1. Corinth. 4 inquit Paulus: Quid vultis, ut cum virga veniam ad vos, an cum gaudio et spiritu lenitatis: id est, instructus, paratusque ad castigandum vos. Sic initio secundi sequentis Epistolae inquit, se ideo non venisse, ne veniret cum tristicia: id est, reprehensione ac castigatione, ipsos contristatura. Et initio 1 Corinth. dicit, se non venisse ad eos in excellentia sermonis. Contra Roman. 15 inquit: Scio quod cum veniam ad vos, in benedictione plenitudinis Evangelii Christi ad vos veniam. id est, instructus larga facultate

mea super eum, et miserendo miserebor eius, dicit Dominus. Talis in magna compassione aut misericordia viscerum excruciatio etiam Thren. 2 describitur: Intumuerunt viscera mea, effusum est in terram iecur meum, propter contritionem filiae populi mei. Simili forte ratione a sede affectuum ad ipsos affectus, vox σπλάγχνων etiam apud veteres Graecos translata fuit. Nam apud Euripidem in Medea, splanchnon misericordiam significat. Hinc fit verbum σπλαγχνίζομαι, ex intimis visceribus

ipsi ex eo maiorem soli utilitatem capiant. Hoc vero non est principem, sed seipsum amare. Itaque istorum amor tum evanescit, cum sublata est illius causa. id est, cum ea est principis conditio, ut nullum commodum amplius ab eo expectent. Altera zelotypia prorsus est illi contraria, cum amicos ipsos rei honestae causa in illis amandis spectamus: ideoque non modo soli [?: n---- ] mus diligi, sed potius quamplurimos sinceros amicos illis cupimus conciliare: quod eorum commodis magis, quam nostris ipsorum delectemur. Hic vero demum verus et honestus ac perpetuus est amor. Illam

710. 16 17 etc. ibid. Videte ne ex vestro fundamento seu firmamento excidatis 287. 39 etc. Iesus cum accepisset a patre honorem, et gloriam 393. 52 Oculi pleni adulterae 771. 15 3 Illud enim ipsos volentes latet, quod caeli fuerint iam olim, et terra, ex aqua et per aquam consistens 52. 31
I. IOHANNIS. 2 Quid quid est in mundo, est concupiscentia carnis et oculorum 770. 59. 60 Scribo vobis praeceptum vetus,

in concionibus legalibus et promissionibus evangelicis omnino universaliter accipienda 784. 19 etc. onus, Prophetarum conciones quare sint dictae 788. 39 opera bona quae dicantur 89. 69 opera bona cur Scriptura potius exigat ac urgeat, quam ipsos virtutum habitus 792. 1. 2 opera non tantum externa, verumetiam interna, Scriptura requirit ibid. 27 opera bona quomodo aut quatenus necessaria 712. 52 opera non tantum caeremonialiaverumetiam moralia, a iustificatione exclusa 790. 57

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report