Your search found 2470 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1245-1394:

tribus iudiciis, (ut vocant) Octavalibus, quibus celebrandis reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam, universali pace, qui omnium in iure peritissimi habebantur, convenerant, attenta animadversione, observavi; sive illud ad literas iuridicas, (stylum vulgo nominant) sive ad eas consuetudines, quae nulla lege scripta, nullo praedictarum literarum tenore comprehenduntur, sed tantum a maioribus nostris, per exercitia, per memoriam, et

reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam, universali pace, qui omnium in iure peritissimi habebantur, convenerant, attenta animadversione, observavi; sive illud ad literas iuridicas, (stylum vulgo nominant) sive ad eas consuetudines, quae nulla lege scripta, nullo praedictarum literarum tenore comprehenduntur, sed tantum a maioribus nostris, per exercitia, per memoriam, et per manus traditas accepimus, pertineret. Sed et illa,

omnem vitam tuam exornarunt, admiror magis, quam assequor laudatione. Sicut enim pueritiam tuam ad reliquam aetatem, ita culturam tenellae mentis, ad hanc sapientiae tuae messem, cuius abundantia fortunati iam fruimur, sive gradum habuisti, sive foelix initium, cui magis, ac magis excolendae, ex patrio te solo emigrantem Austria excepit, et sicut temporum, ita solidiorum disciplinarum assessione provexit; hinc divitem illam et virtutum, et

exornarunt, admiror magis, quam assequor laudatione. Sicut enim pueritiam tuam ad reliquam aetatem, ita culturam tenellae mentis, ad hanc sapientiae tuae messem, cuius abundantia fortunati iam fruimur, sive gradum habuisti, sive foelix initium, cui magis, ac magis excolendae, ex patrio te solo emigrantem Austria excepit, et sicut temporum, ita solidiorum disciplinarum assessione provexit; hinc divitem illam et virtutum, et maximorum virorum

opulentatus es, ut Italiam, Germaniam, Hungariam, nec vicina tantum nobis regna, sed alias, remotioresque nationes, in tui admirationem excitaveris. Romae certe, eam nominis tui memoriam, atque famam adhuc iuvenis reliquisti, sive alios oppugnares literarii exercitii causa, sive temetipsum defenderes disputando, quam non nisi rari, atque doctissimi viri, consequuntur. Postea vero Graecensem in Styria magni nominis Academiam, philosophicis atque

nec vicina tantum nobis regna, sed alias, remotioresque nationes, in tui admirationem excitaveris. Romae certe, eam nominis tui memoriam, atque famam adhuc iuvenis reliquisti, sive alios oppugnares literarii exercitii causa, sive temetipsum defenderes disputando, quam non nisi rari, atque doctissimi viri, consequuntur. Postea vero Graecensem in Styria magni nominis Academiam, philosophicis atque theologicis, et quidem diuturnis praelectionibus

Quot te, et quam praeclarae tua opera, alia latina, patrii idiomatis alia, quae iam in manibus et ore etiam exterorum hominum, summa cum laude versantur, non tantum utilissimum, sed et admirandum reddiderunt Hungariae: quae sive libros tuos legat, sive te concionantem, consulentem, aut consultantem audiat, attonitis in te, tuaque doctrina, atque summorum experimentorum facillima lucidissimaque ratione, explicatrice eloquentia, cogitationibus

tua opera, alia latina, patrii idiomatis alia, quae iam in manibus et ore etiam exterorum hominum, summa cum laude versantur, non tantum utilissimum, sed et admirandum reddiderunt Hungariae: quae sive libros tuos legat, sive te concionantem, consulentem, aut consultantem audiat, attonitis in te, tuaque doctrina, atque summorum experimentorum facillima lucidissimaque ratione, explicatrice eloquentia, cogitationibus defigitur, et sicut longi

si quem unquam capiunt iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri istius, id est, ab eorum nominibus, quibus illum devotum esse volui, sum auspicatus; ut prius in illa sive casuri incurrant, sive reiiciendi impingant, vel pro ea, quam illis debent reverentia pronitatem ad carpendum, a prima statim operis istius lectione coërceant. Accipietis itaque Magni, non mei tantum, sed et magnorum

iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri istius, id est, ab eorum nominibus, quibus illum devotum esse volui, sum auspicatus; ut prius in illa sive casuri incurrant, sive reiiciendi impingant, vel pro ea, quam illis debent reverentia pronitatem ad carpendum, a prima statim operis istius lectione coërceant. Accipietis itaque Magni, non mei tantum, sed et magnorum Patroni,

erit ipse finis, propter quem omnis huiusmodi suscipitur actio; nimirum ut unicuique quod suum est reddatur, neminem laedamus, sed cum omnibus iuste et quiete vivamus. Atque sic modo praemisso sumpta causa, est omne id, sive omnis illa res, propter quam, vel quod, alter alterum, in litem attrahit: sive sit ius possessionarium, vel bona immobilia, sive quaelibet res mobilis, aut factum, vel denique quodlibet dictum. Vel, est

ut unicuique quod suum est reddatur, neminem laedamus, sed cum omnibus iuste et quiete vivamus. Atque sic modo praemisso sumpta causa, est omne id, sive omnis illa res, propter quam, vel quod, alter alterum, in litem attrahit: sive sit ius possessionarium, vel bona immobilia, sive quaelibet res mobilis, aut factum, vel denique quodlibet dictum. Vel, est narratio rei patratae, aut ipsius querelae,

sed cum omnibus iuste et quiete vivamus. Atque sic modo praemisso sumpta causa, est omne id, sive omnis illa res, propter quam, vel quod, alter alterum, in litem attrahit: sive sit ius possessionarium, vel bona immobilia, sive quaelibet res mobilis, aut factum, vel denique quodlibet dictum. Vel, est narratio rei patratae, aut ipsius querelae, contra alium susceptae, delineata expositio.

ut usus iam obtinuit, ex deliberato animo, et praeconcepta malitia agentis proficiscitur: 2. tit. 82. et semper eius reus agitur, Art. 63. anni 1563. Per accidens autem, quae praeter intentionem, sive, ut dici solet, casu fortuito et contingenti accidit: ut si quis sagittet feram, et tangat hominem. Ad quam, licet de toto interesse non obligatur: ad aliquid tamen adstringitur, idque praevia bona cautela, quia occasionem

QUAESTIO SECUNDA. / Primo itaque, quotuplex potest esse Causa ex parte Materiae, seu rei? Multiplex. Primo, Regalis; et haec tam rerum mobilium quarumlibet, quam immobilium, sive bonorum ac iurium possessionariorum. Secundo, Personalis. Et haec, vel Notoria, ut in certis casibus, 1. Tit. 14. in qua et caput, et bona amittuntur. vel Capitalis, ut quinque casuum, bonorum occupatio,

sed poena emendae linguae deponitur, 2. tit. 72. Et poena periurii, qua et bona, et honor amittuntur: 2. tit. 30. Item, Poena Infamiae, propter non observationem mandatorum, in qua homagium, sive ducenti floreni deponuntur, et perpetuo officio privantur, infamiaque notantur, Art. 78. anni 1563. Nec non poena Facti Honoris, ubi solum honore

24. anni 1567. ) usque ad limites Transylvaniae. Quanquam et Tyrnaviae celebrari Decreta, legatur, art. 39. anni 1569. Et art. 4. anni 1582. Et durant per dies Quadraginta profestos, sive exceptis diebus festis: art. 24. anni 1563. Item, art. 4. anni 1572. Item Octavalis Brevium Iudiciorum, quae Brevis Brevium dicitur, cum propter terminum, tum propter processum etiam breviorem: generaliter

per Fiscum, ut iterum in pristinum cursum restituta fuisset: nihil tamen effectum est: ut patet art. 47. anni 1618. Peremptoria, sive Summaria, quae communiter ad supplicationes partium Principi porrectas, ex commissione eiusdem, per delegatum aliquem Iudicem, solum pro illo termino, et loco, quibus praeassumitur, diiudicatur. Unde perpetuo in illo

eam perimuntur, et mortificantur. Et huius generis sunt omnes causae, super comissionibus fundatae. Sic et Peremptoria Citatio, ratione temerariae bonorum occupatorum detentionis, vel productionis Iurium, quibus bona ipsa, sive per notam infidelitatis, sive per defectum seminis, sive alio quocunque; titulo, ad se praetenderent pertinere, absque ulterioris prorogationis confidentia, in ipsa prima instantia, coram suo Iudice, ad decimum quintum

Et huius generis sunt omnes causae, super comissionibus fundatae. Sic et Peremptoria Citatio, ratione temerariae bonorum occupatorum detentionis, vel productionis Iurium, quibus bona ipsa, sive per notam infidelitatis, sive per defectum seminis, sive alio quocunque; titulo, ad se praetenderent pertinere, absque ulterioris prorogationis confidentia, in ipsa prima instantia, coram suo Iudice, ad decimum quintum diem, fieri debet: ac quicquid

omnes causae, super comissionibus fundatae. Sic et Peremptoria Citatio, ratione temerariae bonorum occupatorum detentionis, vel productionis Iurium, quibus bona ipsa, sive per notam infidelitatis, sive per defectum seminis, sive alio quocunque; titulo, ad se praetenderent pertinere, absque ulterioris prorogationis confidentia, in ipsa prima instantia, coram suo Iudice, ad decimum quintum diem, fieri debet: ac quicquid Iudex ipse superinde

conscriptum habet, fol. 738. Maioris Decreti. QUAESTIO QUARTA. / Quid Fiscus; et quae sunt propria Causarum Fiscalium, sive Extraordinariarum dicti Fisci Regii? Quoniam de Fisco incidit mentio, et multi in eo haesitant, an hoc nomen certam aliquam personam significet, vel quid aliud: ideo non inconveniens fuerit, paucis declarare,

erat, quam usu capere nemini licebat, longo tempore. Aerarium autem publicae pecuniae, Conservatorium potius dicitur. Sic apud nos quoque iam, retento hoc Romanorum veteri nomine, Fiscus proprie dicuntur omnia illa bona, sive iura possessionaria, quaecunque per defectum seminis, vero ac legitimo haerede carentia et destituta, 1.tit. 10. (quae ob id Caduca haereditas, sive ut civiles loquuntur, Caducitas, dici solent) vel etiam

veteri nomine, Fiscus proprie dicuntur omnia illa bona, sive iura possessionaria, quaecunque per defectum seminis, vero ac legitimo haerede carentia et destituta, 1.tit. 10. (quae ob id Caduca haereditas, sive ut civiles loquuntur, Caducitas, dici solent) vel etiam aliter qualitercunque per Notam infidelitatis, a quocunque de iure regni, 1. tit. 14. Et 1. Matth. art. 1. Item, 2. Vlad. art. 4. et in

Et alia his similia. Seriales sunt, quarum numerus non potest comprehendi, sed per praemissarum negationem, facile cognosci poterunt. Et potissimum huiusmodi sunt omnium iniuriarum, damnorum, et simplicium violentiarum, sive minoris potentiae. Aliae item extraordinariae, quae alternatim inter has et illas levantur. QUAESTIO SEXTA. / Quale

QUAESTIO NONA. / Quid Ius, Lex, Mos, Consuetudo, Exemplum, quaeve Forma Iudiciaria dicitur: ac quomodo quoque Processus Iudiciarius intelligitur? Quandoquidem omnis causa, sive lis, ad ius, legem, morem, ac consuetudinem, tanquam formam quandam iudiciariam referatur, et terminetur; operae precium fuerit paucis declarare, quid sint singula. Et primo quidem, De iure dicendum videtur: quod si a

declarare, quid sint singula. Et primo quidem, De iure dicendum videtur: quod si a iustitia, ut nonnulli volunt, deducatur, pro eoque sumatur, quod est rectum et iustum; erit, ut Tullius definit, ars, sive scientia boni et aequi. Si vero a iussum, supino verbi iubeo, ablata (sum) syllaba per apocopen; erit id, quod vel natura, vel civitas, aut populus, vel gens iubet. Communiterque dicetur collectio legitimorum praeceptorum,

et ad leges Mosaicas observandas, iterum populum Christianum reducere nixi fuerint; prouti et nunc quoque autor quidam Decreti Tripartiti Latini simul ac Hungarici, adiunctis ad calcem illius, praedictis Veteribus Legibus sive Mosaicis, non obscure satagere videtur. Quae omnia admonitionis ergo tantum praemittere volui, ut quilibet tanto facilius inter praedictas leges discrimen et differentiam scire possit. Prout tamen legis usus

iudiciaria, ad quam, tanquam terminum ad quem, iudicia terminari debent, uti supra quaest. 1. in Causa Formali, dictum est) docet, ex tribus fundamentis ortam esse: nempe, ex publicis decretis, sive constitutionibus regni, hoc est generalibus legibus; et ex principum privilegiis, id est, privatis cuiuslibet legibus; ac demum ex iudicum ordinariorum sententiis, saepius ac saepius eodem modo iteratis et repetitis, ac

honestatem et iustitiam, quarum illa homines in hac vita decoros reddit, haec vero in futura etiam beatos efficit. Dictum quidem Civile a principio, quod Romani rerum domini, Civitatem Romanam potius incolentes, quam colonias, sive provincias sibi subiectas, ibi illud constituebant; ac exinde etiam in dictas provincias, sive colonias derivabant, et deducebant: ob idque absolute positum, proprie, et per excellentiam, solum pro Romanorum Iure accipi

beatos efficit. Dictum quidem Civile a principio, quod Romani rerum domini, Civitatem Romanam potius incolentes, quam colonias, sive provincias sibi subiectas, ibi illud constituebant; ac exinde etiam in dictas provincias, sive colonias derivabant, et deducebant: ob idque absolute positum, proprie, et per excellentiam, solum pro Romanorum Iure accipi consuevit. Verum posteaquam tandem ad alias quoque civitates, provincias, regna et imperia illud

statuitur. Quia vero saepe occurrunt ista verba; Ipso iure, Ipso facto, vel De facto, vel Eo facto: ideo non inutile fuerit ea declarare, quid significent. Omnia igitur ista, idem significant, et sunt usitatissima Axiomata, sive Maximae Iuris, denotantes generales quasdam propositiones, veluti in Syllogismo Maiores esse solent, de statuto aliquo Iure, vel Lege; ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum Principis tale, taliter

/ Quomodo differunt haec tria Iura? Si haec tria Iuris Genera bene considerentur, videntur inter se differre iuxta tres gradus comparationis, verbi gratia, ordine retrogrado procedendo. Ius Civile, erit generale, sive commune, illis tantum hominum communitatibus, quae singulis Civitatibus, Provinciis, Regnis, et Imperiis continentur, et unam eandemque; communem Iuris consuetudinem et societatem inter se habent, atque servant.

toti nempe simul humano generi tantum deserviens. Nam etsi inter bruta animantia, alia aliis maiora, robustiora, et ferociora sint, ob idque caeteris minoribus, et imbecillioribus metuenda: id tamen potius singulorum specie, sive naturae vi, quam aliqua ordinatione, inter ipsa evenire solet. Et ideo inter illa, nulla huiusmodi praelationis, vel subiectionis vicissitudo, proprie dici potest. Sed etsi aliquando (ut in Fabulis, sive apologis AEsopi,

singulorum specie, sive naturae vi, quam aliqua ordinatione, inter ipsa evenire solet. Et ideo inter illa, nulla huiusmodi praelationis, vel subiectionis vicissitudo, proprie dici potest. Sed etsi aliquando (ut in Fabulis, sive apologis AEsopi, aliorumque fit) loqui, et inter se ordinem aliquem politicum habere ac servare dicantur; id totum fictitie tantum, et similitudinarie ab hominum politia fingi, dicique consuevit, et non proprie, ac re

QUAESTIO DUODECIMA. / Ad quod praemissorum trium Iurium, Ius nostrum spectare videtur? Quanquam ratione occupationis, dum scilicet primi Hungari, sive aborigines eorum, in primisque Atila, ab anno Christi 401. regnans per annos 44 ac post mortem ipsius, septem

non omnino repudianda, si res bene consideretur:) de Iustitia hic agimus, prout est virtus moralis, eaque duplex: vel Naturalis, quae est constans et perpetua voluntas, ius suum unicuique tribuens: non quidem quantum ad actum, sive effectum ipsum, siquidem id non semper fieri potest; sed quantum ad affectum, qui semper paratus est, ad praestandum debitum effectum, si fieri potest. Vel Legalis, quae et lex ipsa dicitur, ac saepe pro arbitrio populi

QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae autem ex Antiquis Iudiciis, vel omnino sublata, vel vero inusitata tantum facta sunt? Primo: haec quatuor omnino sublata sunt: Iudicium generale, sive Palatinale: 6. Matth. art. 1. Et 1. Vlad. art. 35. Iudicium Duelli, sive Monomachiae: 6. Matth. art. 18. Et 1. Vlad. art. 37. et 2. quaest. 5. cap. 22. Iudicium

sublata, vel vero inusitata tantum facta sunt? Primo: haec quatuor omnino sublata sunt: Iudicium generale, sive Palatinale: 6. Matth. art. 1. Et 1. Vlad. art. 35. Iudicium Duelli, sive Monomachiae: 6. Matth. art. 18. Et 1. Vlad. art. 37. et 2. quaest. 5. cap. 22. Iudicium Proclamatae Congregationis; 6. Matth. art. 2. Et ??

Matth. art. 6. et 19. Item 1. Vlad. art. 54. Dicta ab Insinuando, quod est, quasi in sinum ponere. Unde verisimile est, olim hanc Citationem ita fieri solitam fuisse, quod per ipsam praescriptus abbreviatus cursus, sive processus Iuris, cum specifica declaratione fieri debebat, dirigendo ipsum ad certam aliquam publicam Regni Constitutionem, ut videre est in Stylo, super Insinuatione de Actibus potentiariis; quod et modo

admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in eis, ut patet 4. Vlad. art. 15. et non de istis Brevibus, sive per Insinuationem motis, quae ut iam patuit citatis locis, restrictae sunt, et ab huiusmodi Iuridicis remediis exclusae, quia alias, et contra naturam suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino Octavali non

huius est, quod indignum esse videtur, propter huiusmodi verbalem offensam, capitis et bonorum poenam statuere. Cum neque in facto honoris, neque in violatione Sedis Iudiciariae, id observari soleat. Tertio: sive Citatio fiat statim, sub praedictis terminis, per Scribam Curiae Regiae; sive postea elapso ipso, per testimonium Capituli, aut Conventus alicuius; vel etiam per Magistrum Protonotarium: semper tamen extra omnem seriem

capitis et bonorum poenam statuere. Cum neque in facto honoris, neque in violatione Sedis Iudiciariae, id observari soleat. Tertio: sive Citatio fiat statim, sub praedictis terminis, per Scribam Curiae Regiae; sive postea elapso ipso, per testimonium Capituli, aut Conventus alicuius; vel etiam per Magistrum Protonotarium: semper tamen extra omnem seriem huiusmodi causae levantur, sicuti et aliae quae sub Diaetis patrantur:

per Magnates et potentes molestabantur: idcirco tempore VVladislai Regis, Anno Domini 1498. statutum erat, ut summarie, et extra omnes terminos Octavarum, et Brevium Iudiciorum, per Regem examinarentur, sive discuterentur, ubicunque Sua Maiestas constituta fuisset; depositis querelis contra quoscunque per literas Praeceptorias Regiae Maiestatis, mediantibus literis Exhibitoriis ad Capitulum, vel Conventum, sonantibus ad certum

possessionariorum, rerumque et bonorum quorumlibet, condemnati extitissent: 3. Vlad. art. 8. Et 6. Matth. art. 15. Ac Alberti Regis, art. 30. simile quid decretum habetur. Postea vero iterum ad Iudicia Brevia, sive Locumtenentiae solum reducti sunt. Art. 25. anni 1563. uti iam et Quaestione 7. cap. 1. dictum est. Nunc autem vicissim praeteritis, et dicto Statuto VVladislai, et praenotata

8. cap. 1. ad quemnam Iudicem pertineat. Quo percepto, vadat ad eundem Iudicem, vel Magistrum suum Protonotarium, et exponat illi totum causae meritum, faciatque sibi dari superinde literas Citatorias, sive Evocatorias, ad Capitulum, vel Conventum, in cuius processu talis citandus existit, et medio testimonii eiusdem Capituli, vel Conventus, curet ipsum citari: ac deinde reportata Citationis serie, extrahat exinde literas

Nota, quod aliquando (ut iam non raro usu venit) quando testimonium, neque citandi, neque vero suorum quorumpiam praesentiam habere potest; et neque in locum residentiae, huiusmodi citandi intromittitur: tunc signata porta, sive Ianua eiusdem, Cruce, aut alio quopiam notabili signo ibidem facto, et idem referente dicto testimonio in literis Relatoriis; huiusmodi Citationi locus dari solet, quia non per citantem, sed per citandum, ac suos, factum

Si debito modo non fuerit facta, non denotando scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita est, qui sunt Nostri, et pertinent ad nos, aut qui sunt sub iurisdictione nostra, uti est familia nostra, servitores, servitrices, coloni, et inquillini, aliique nobis conviventes,

QUAESTIO SECUNDA. Quid sentiendum de Signaturis Iuridicis, quae non sunt Literis comprehensae; et an ab iis quae(!) Novus processus, sive Iudiciales inchoari possint? Multi eas quidem vanidas, et nullius amplius usus esse, dicunt: plurimi tamen distinguentes ipsas, in simplices Depulsorias Actoris, hoc est, Exceptivas,

repetitis illis ad se, talem errorem corrigere, vel defectum supplere consuevit. Quod et licet eidem facere, si ex inadvertentia factum praetenditur: art. 24. anni 1566. Imo vero etiam in Literis Relatoriis, sive Rescriptionalibus, de Captulis, seu Conventibus extradatis, commissi errores, reformari possunt, ac solent, ubi Pars per huiusmodi errorem se gravari posse cognoscens, in figura Iudicii, antequam tales Literae ad examen

semper progrediendo quia respondendo statim ad Actionem, videbitur in reliqua omnia consensisse, nec dabitur ei ad illa regressus. Deinde saepius iam dicta Requisita, hoc est, Temporis, Loci, et Personarum circumstantiae, sive solennitates, per quas Citatio facta est, in praedictis omnibus punctis, diligenter considerandae sunt, an scilicet tales fuerint, quales fieri debeant. Tandem, haec ipsa puncta quoque videnda, an expresse in iis

an scilicet sibi congruant, et sint conformia, vel a se dissentiant, ita ut in Actione aliud dicatur, in commissione aliud committatur, vel nihil; et in Citationis Relatione aliud referatur, propter quam difformitatem, sive disparitatem, vel Citatio et eius Relatio, vel Commissio, vel autem Actio condescendi debebit: vel si quid aliud reperire licebit, quod ad Condescensionem Causae facere videbitur.

relinquenda) partibus, ne propterea poenam indebitae Actionis subeat: Ibidem. Et debet fieri in prima instantia, antequam uberior Processus, vel Attestatio, aut Literarum de more Iudicii aliqua comprobatio, sive Productio fiat: art. 23. anni 1574. quae potius observari debet, quam illa; quae 2. tit. 83. post multum processum, communis attestationis reportationem, literarum et literalium instrumentorum

qui et Decretalis dicitur: Lib. 1. S. Ladislai Regis, cap. 38. Ubi Nota: I. Quod si Citatio tantum fuerit facta, tali die Decretali; non condescendit, ast si Deliberatio, sive Adiudicatio celebrata extiterit; talis omnino condescendere solet. Quia Festis diebus, Iudicia fieri et celebrari, tam Iure Canonum, Dist. 2. de Consecrat. cap. 1. et sequentibus. Item, 15. quaest.

et roboraverit unquam. Similiter, nec inter Fratres Condivisionales intervenit, dum scilicet commune Ius adhuc in iisdem Bonis, et iuribus Possessionariis aviticis habent: 1. tit. 46. et 78. Sorores tamen, sive Foeminei sexus homines; ubi in pacifico dominio, aliquorum Bonorum, Ius Foemineum non concernentium, per Triginta duos annos fuerint: praescribunt contra Fratres masculini sexus, quia hac in parte, pro alienis et extraneis

tit. 32. eorundemque legitima Statutione, cum clausula (Cum nos attentis, et consideratis, etc.) intra anni revolutionem fienda: 1. tit. 33. Item, super Literis Adiudicatoriis, sive Iudicum sententiis: quae si per legitimam Executionem intra anni spatium ad effectum non perducuntur, tunc simpliciter viribus exuuntur. Atque sic tam Donatio, denuo a Principe reobtineri, 2. tit. 11. quam

sententiis: quae si per legitimam Executionem intra anni spatium ad effectum non perducuntur, tunc simpliciter viribus exuuntur. Atque sic tam Donatio, denuo a Principe reobtineri, 2. tit. 11. quam sententia, sive literae Adiudicatoriae, in Iudicio contradictorio, per eundem Iudicem, iterum resuscitari debebunt, sine Citatione, aut alio quovis processu, sed solum facta declaratione, sive publicatione resuscitandae Sententiae. Verum,

2. tit. 11. quam sententia, sive literae Adiudicatoriae, in Iudicio contradictorio, per eundem Iudicem, iterum resuscitari debebunt, sine Citatione, aut alio quovis processu, sed solum facta declaratione, sive publicatione resuscitandae Sententiae. Verum, si antiquior fuerit, per Praeceptorias, potissimum coram Iudicibus Pedaneis, melius resuscitari debebit. Et si per Non venit tantum fuit extradata: comparente iam Reo, et

quandam providentiam, qua avertimus et vitamus aliquid, ne nobis accidat. Et haec fit, Partim in Literis; dum eas, vel ita arcte et provide describimus, ut nihil damni nobis ex iis elici queat; vel etiam Replicativis, sive Expositoriis clausulis, quas Superabundantes Cautelas dicimus, ampliamus et declaramus, ut id, quod effectum iri volumus, expressius intelligatur; unde quoque dici solet, Abundans Cautela non nocet: Partim

clausulis, quas Superabundantes Cautelas dicimus, ampliamus et declaramus, ut id, quod effectum iri volumus, expressius intelligatur; unde quoque dici solet, Abundans Cautela non nocet: Partim in Dictis, sive Verbis; ut dum Procuratores cavent sibi, ne vel ipsi tale quippiam dicant, cuius ipsos poenitere possit; vel etiam adversario admittant, quod ipsis, et principalibus eorum nocivum foret. Ideoque in principio statim

motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad. art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2. Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur, et non de brevibus, sive per insinuationem motis, intelligitur: ut patet 4. Vlad. art. 15. De quo vide etiam supra, Quaest. 3. cap. 2.

sed sufficieret sola vis Prohibitionis ab eisdem; sicque tanta rerum confusio, facili labore evitari posset. Articulus vero 29. Ludovici Secundi, Anni 1518. magis proprie de Novo Iudicio, quam de Inhibitione, sive Prohibitione a Iuramentali depositione sonat; cuius titulus aliud, et textus aliud prae se fert, ut videre licet. Sed etsi de alterutra intelligi deberet: magis tamen de Prohibitione, quam de Inhibitione. Ratio est, quia

proxime loco Vlad. art. 19. et 5. eiusdem art. 4. licet aliter olim observatum fuisset. 6. Matth. art. 16. et 1. Vlad. art. 57. Sicque iterum causa redit, ad suum Iudicem. Ubi Nota, quod si Actor, sive pars triumphans contra huiusmodi formam Repulsionis, violenter in iuribus possessionariis reobtentis se locaverit, in Amissione causae illorum Iurium reobtentorum, eo facto convinci debet. E converso etiam, si pars in

repellere, ut praetactas suas rationes, suo loco et tempore, velut per viam appellationis, maturius revideri faciat. Prima autem non sic; sed, ut novam omnino, relictis aliis omnibus prioribus rationibus, sive allegationibus, cur repulerit, reddat rationem; alioquin Repulsio nulla erit, sed prior sententia manebit; ac debitae Executioni demandari debebit. Sin autem ratio stabit, nullum onus exsolvere tenebitur, etsi depositum

Iudice. II. Quod huiusmodi humanum seu vivum testimonium, fieri debet, intra Sexaginta tantum annos, non amplius, 1. tit. 39. et 47. III. Quod meritum communis huiusmodi Inquisitionis, sive id, super quo debet fieri, et inquiri, denotatur hoc adverbio (Vtrum) quod est simul Interrogantis et Dubitantis, et communiter iam a Iuristis dici solet (De Vtrum.) Styl. IV. Quod

solent adnumerari? Non fuerit abs re, hoc loco dicere de Statibus; ex quibus causarum probationes deduci solent, Hi itaque quinque universe numerantur. Definitivus, Legalis, Coniecturalis, Testimonii, et Quaestionum, sive Equulei. Quibus omnibus aliae gentes et nationes in iuribus suis, ac potissimum Caesareo, uti solent. Sed Nostrates Tribus hisce tantum, Definitivo, Legali, et

Revisionis, et Collateralis Attestationis esse dicitur, utuntur: Non item duobus illis Coniecturali, ex quo suspiciones quaedam solum, et praesumptiones deducuntur, non autem rerum probationes; et Quaestionum sive torturae, per propriam scilicet confessionem equuleo extortam, atque elicitam. Definitivus est, qui declarat, quid Nominis, et quid Rei sit, ut homicidium a

qui declarat, quid Nominis, et quid Rei sit, ut homicidium a nomine homo, et a verbo caedo, atque simplex tantum hominum caedes. Species illius sunt, Patricidium, sive Parricidium, dum pater occiditur. Sic Matricidium, Mariticidium, Uxoricidium, Fratricidium, et Sororicidium; quae omnia iam communiter, tantum Parricidium dicuntur, tanquam a principaliori, sive communiori

sunt, Patricidium, sive Parricidium, dum pater occiditur. Sic Matricidium, Mariticidium, Uxoricidium, Fratricidium, et Sororicidium; quae omnia iam communiter, tantum Parricidium dicuntur, tanquam a principaliori, sive communiori Denominativo. Ubi Nota, super hoc nomine multos inter se dissentire; putantes alios id a Patre, alios a Parente, et alios ab Ablativo pari addita (R) litera Euphoniae gratia derivari, ut sit sensus;

alias Iuramentum conceptis verbis dici solet, hoc est, dictatis et praenotatis a deferente Iudice, vel adigente ad tale iuramentum. Est autem Iuramentum Affirmatio vel Negatio, sacrae rei, quod Iurisiurandi sacratione, sive religiosa affirmatione geritur. IV. Quod omissio huiusmodi iuramenti, de communi Iuris Regula, et loquendi consuetudine, est amissio causae. QUAESTIO

Sed si prius aliquid fassus erit, et ex actione concesserit; poteritne id amplius pernegare, etiam Actore ipsum ad negandam totalem actionem adurgente? Equidem directe, et de Iure Regni non potest; cum fassio, sive responsio propria in Iudicio contradictorio semel facta, alias retractari nequit. 5. Vlad. art. 15. Vel si per Procuratorem quoque facta extiterit, citra Principalis voluntatem (nisi forte eodem die

QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. Quid sit Infamia, Quotuplex; et quae Formalis, quaeve Materialis? Est inhabilitas alicuius, ex laesione honoris, bonae famae, et honestae conditionis sive existimationis, ad obeundam omnem honestam functionem, totiusque vitae suae transigendam conditionem contracta, ex certis quibusdam casibus, communi lege, vel consuetudine hominum, infamibus factis. Quam quidam

casibus, communi lege, vel consuetudine hominum, infamibus factis. Quam quidam Duplicem ponunt. Aliam Iuris, quae et Formalis dicitur, quaeve ordine iudiciario alicui illata est. Et aliam Facti, sive Materialem, quae nondum iuris processu pronunciata sit: licet ex merito facti, sive materia tali, non immerito talis pronunciari possit: Vel, ut Canonistae communiter definiunt. Infamia

ponunt. Aliam Iuris, quae et Formalis dicitur, quaeve ordine iudiciario alicui illata est. Et aliam Facti, sive Materialem, quae nondum iuris processu pronunciata sit: licet ex merito facti, sive materia tali, non immerito talis pronunciari possit: Vel, ut Canonistae communiter definiunt. Infamia Iuris dicitur, quando est secundum leges civiles, vel ipso Iure, vel mediante sententia

illum pronunciatur, executionique demandatur. Si tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti nullam esse: nam in communi Inquisitione, ubi (A) per omnia defecerit, (I) simpliciter absque omni iuramento absolvi solet. Ut videre est supra quaest. 12. Modo

Et alioquin de iure divino, Reus non tenetur dare Actori instrumenta sua contra se, lib. 2. decret. tit. 19. Ideoque omnino praecavenda huiusmodi extra interrogata, et contra naturam additicia fassio, sive fassionis additio. QUAESTIO DECIMA QUINTA. Estne certus aliquis locus praefigendus, in quo celebrari debeat; et quid de externis personis

Sclavoniae, nec non olim Transylvaniae 3. tit. 3. quia solum Regnum Hungariae, propter sacram Coronam est principale, et caeteris praeeminens, reliqua eidem annexa et subiecta. II. Quod ex Curia quoque Regia, sive Tabula fieri solet Appellatio, in continenti, et sine ullis literis Transmissionalibus, solum referente ipsam Magistro Protonotario, in praesentiam Domini Locumtenentis Regii; atque inde vicissim ad expediendum

interveniente, aut etiam Iudice appellationis negligente, causa finita non fuerit, etiamsi impedimentum fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei ulterius aliquod tempus, sed Appellatio est deserta, et sententia a qua fuit appellatum, debet mandari Executioni, ne lites sint

negligente, causa finita non fuerit, etiamsi impedimentum fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei ulterius aliquod tempus, sed Appellatio est deserta, et sententia a qua fuit appellatum, debet mandari Executioni, ne lites sint immortales. Verum de aequitate Praetoria, et ex

Exceptionibus quoque illam fieri posse, non est inconveniens. Quod ipsum et usus antiquus sic ostendere videtur, cum soepenumero huiusmodi Appellationes admissas esse, videamus. Simplex autem Exceptio, plane non transmittitur; sive, ut alii dicunt, ab interlocutoria sententia, non appellatur, neque transmittitur. QUAESTIO SEPTIMA. / Quae

Quintum, quod nihil novi licet tunc addere, vel allegare, sed solum in eodem statu, quo transmissae sunt, revideri debent, approbando, vel reprobando, aut corrigendo, et emendando, et sic remitti ad exequendum Pedaneis, sive prioribus Iudicibus, si aliqua Iudiciaria onera habent annexa, quae ipsis cedunt: sin nulla, immediate statim de Curia Regia debitae Executioni demandari possunt,

satis erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et amplius liquere (id est liquidari debere) pronunciabat; sicut et dies causae Prorogabatur; cum, aut diffundebatur sive ampliabatur, id est, res in posterum diem reiiciebatur; aut comperendinabatur, id est, in tertium diem differebatur. Liv. lib. 9.

levabantur. QUAESTIO DUODECIMA. / Post remissionem illarum ex Curia Regia quis tenetur illas exequi? Posteaquam huiusmodi Transmissiones, sive revisae Appellationes, ad exequendum remissae fuerint; tunc si Comites ipsi, vel Vice-Comites, cum literis Iudicis remittentis Adiudicatoriis remissionalibus requisiti fuerint; tenentur Executionem ipsam, infra dies

QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quare subsequitur Novum Iudicium ipsam Appellationem? Cum enim post convictionem, causa soleat primo appellari, et cedendo postea ipsi Appellationi, Novo Iudicio succumbens sive appellans mox uti consueverit, merito hoc ex ipsa subsequi debet, et secundo loco statim post ipsam poni. Ubi Nota quod Novum Iudicium impetrans, et illud non prosequens, poenam Calumniae incurrit. 5.

Plura de his vide supra quaest. 14. cap. 5. QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quando est usus eorum? Quarti, sive postremi cum Gratia nuncupari, post executam latam et definitivam sententiam, hoc est, extra dominium bonorum, ut communiter dici solet. Aliorum autem priorum, intra dominium bonorum

super ea deliberationem, vice-iteratam Executionem, et Repulsionem, usitatum praebet exemplum. Decius quoque in suo Syntagmate ita sentit. Et aliud item est, quod talis responsio Procuratoris, (non autem exceptio, sive obiectio) refertur ad propositam rem, ex qua veritas iam, vel comprobando actionem Actoris, vel non firmando suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic, quia

res, ipsi principaliori nociva sit futura; necessario retractari debet. Ideoque huiusmodi Procuratoria revocatio, tam in dicto quam in facto admittenda esse videtur; hoc est, tam ipsa verbalis responsio, quam omnes processus, sive res ipsae, aut facta super ea fundata, et qualitercunque subsecuta revocantur; quia ruente fundamento, ruere necesse est et omnia superaedificata. 2. tit. 85. Alioquin vero, et in dictis titulis citatoque art. 56. et in

ac etiam in facto Possessionario, in quot Octavis antea finiebantur? In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive exhibitio, requiri dignoscebatur, quae in secundis tantum Octavis, et non amplius fieri debebat, 6. Matth. art. 6. De quibus vide supra citam, quaest. 3. cap. 2.

talia remedia praeclusa non extiterint. Haec illi. Verum praemissa omnia, de definitiva sententia potius, quae ultima solet esse causae decisio per Iuridica remedia transiens; quam de intermediante, sive interlocutoria, dicta esse videntur, in qua scilicet nondum talia remedia praecesserunt, sed primum intercedere debent, ac si prior sententia executioni suae demandaretur, et per ea ipsi occurrendum esset: uti et prior

quot classes uno compendio reduci possunt? Ad quinque nimirum: Praeparatoriam, Exceptoriam, Remediatoriam, Processualem, et Remoratoriam. Praeparatoria sunt causarum distinctio et definitio, Citatio sive Evocatio, Proclamatio et Parium Petitio. Exceptoria, sunt exceptiones de condescensione, prorogatione, et destructione causae. Remediatoria sunt Iuris remedia, ut Inhibitio, Prohibita, Prohibitio, Repulsio, Appellatio,

manibus Iudiciariis invenietur poterit pars convicta illam ibi, etiam absque literis Inhibitionalibus inhibere, uti iam dictum est supra quaest. 15. cap. 8. Secunda Interlocutoria, sive Intermedians, cui obviatur Appellatione, et postea cedendo ipsi Appellationi, Novo iudicio. Tertia similiter per non_venit, satis late patens, ac potissimum in sedibus Comitatuum

obstantibus, de qua hoc loco potissimum agitur. De quibus vide 2. tit. 77. et 83. et supra quaest. 15. cap. 8. de quadruplici similiter Novo. Et priores vocantur intermediae, sive interlocutoriae; sola autem ultima dicitur definitiva sententia, quia sola illa omnem litem finit. QUAESTIO QUARTA. / Sed haec lata et definitiva

Calumniae, Emendae linguae, Violationis sedis Iudiciariae, Facti honoris, Infamiae, Minor sententia, quae communiter omnium simplicium violentiarum, damnorum, et iniuriarum dicitur. Nec non omnium maleficiorum, sive causarum criminalium: super quibus omnibus singillatim et breviter iam dicendum est. QUAESTIO QUINTA. / Quid est sententia Capitalis? Est quae

concernentium, decerni et pronunciari solet. 2. tit. 42. et aliis sequentibus. Ubi Nota, I. Quod Amissio haec Capitis et bonorum, non est intelligenda copulative, sive simul ad semel, sed disiunctive, ita videlicet, ut si sententiatus, poenam subierit, bona seu iura possessionaria ipsius, salva manebunt, pro suis haeredibus. Si autem gratiam Regiam meruerit, et executio

habent authoritatem. II. Causa horum quinque Casuum erat summaria, hoc est, quae de plano et de simplici facta admonitione per Capitulum vel Conventum, sive Reus ad certum terminum, extra omnes terminos Octavales personaliter comparebat, sive non; revideri debebat. 3. Vlad. art. 8. Nihilominus tamen de facto iam sicuti et antea, solum in terminis

est, quae de plano et de simplici facta admonitione per Capitulum vel Conventum, sive Reus ad certum terminum, extra omnes terminos Octavales personaliter comparebat, sive non; revideri debebat. 3. Vlad. art. 8. Nihilominus tamen de facto iam sicuti et antea, solum in terminis Octavalibus discutitur, uti et supra dictum est, quaest. 6.

QUAESTIO SEXTA. / Quales Personae excipiuntur ab hac sententia? Primo, personae Spirituales seu Ecclesiasticae. Secundo fratres generationales. Tertio, Mulieres sive foeminae 2. tit. 42. QUAESTIO SEPTIMA. / Nonne ergo fertur etiam contra illas aliquando? Fertur equidem. Et contra personas

/ Nonne ergo fertur etiam contra illas aliquando? Fertur equidem. Et contra personas Ecclesiasticas, in tribus casibus, videlicet in casibus laesae Maiestatis, in Nota infidelitatis, et in voluntario sive deliberato homicidio, aliove quovis latrocinio, si quod per se perpetraverint, vel per alium perpetrari fecerint, 2. tit. 44. Et contra mulieres quoque sive foeminas, si quae maritos, vel parentes, aut etiam

Maiestatis, in Nota infidelitatis, et in voluntario sive deliberato homicidio, aliove quovis latrocinio, si quod per se perpetraverint, vel per alium perpetrari fecerint, 2. tit. 44. Et contra mulieres quoque sive foeminas, si quae maritos, vel parentes, aut etiam liberos proprios malitiose occiderint, vel occidi fecerint. 2. tit. 43. Qui tamen casus magis proprie ad casum parricidii, Notae infidelitatis spectat.

semper contra personam eius excipi potest. Si tamen casu aliquo aliquis (I) tali sententiato respondere voluerit, hoc quidem stabit in eius arbitrio. Et si talis sententiatus contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam Actoris excipere, quia de voluntate

potest. Si tamen casu aliquo aliquis (I) tali sententiato respondere voluerit, hoc quidem stabit in eius arbitrio. Et si talis sententiatus contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi se

ad portionem Iudiciariam cedentibus patrocinari et suffragari intelligitur. 2. tit. 57. Ubi Nota, I. Quod talis sententiatus Gratiam Regiae Maiestatis consecutus Emendam capitis sive homagium, cum tertia parte bonorum, in portionem Actoris cedente, exsolvere tenetur. II. Quod si ipsum Dominus Palatinus condemnabit, tunc neque contra ipsum poterit illi dicta Gratia, Suae Maiestatis Regia, suffragari;

ad Notam tendunt, ex eoque ad bonorum amissionem; ex iis, ipsi quoque Domino Palatino, nulla portio (ne quidem redemptibiliter ut nonnulli putavere) provenit; sed tota haereditas et proprietas eorundem bonorum, sive Iurium possessionariorum hominis succumbentis, perpetuo amitti solet, et collatio ipsius ad solam Regiam Maiestatem pertinet. 2. tit. 57. veluti et in causa Zokoliana nuper est factum. IV. In

Ubi Notandum I. Quod haec sententia emendae capitis, fertur solum contra exceptas a capitali personas; Ecclesiasticas quidem contra saeculares, (et e contra Styl.) consanguineas, et Mulieres sive foeminas contra masculos, (et e contra Styl.) quae omnes personae gladio non feriuntur, neque captivantur, sed pro capitis redemptione homagium, hoc est,

obligentur, lib. 4. Instit. tit. 18. cui simile est caput 51. lib. 2. S. Stephani Regis. Et quot ibidem, in margine colligitur; si vel sola intentio, per caepta iam aliqua intermedia, sive externa signa, ad conspirandum contra Regem continuata fuerit, aut sola voluntas conspirandi extremo constiterit actu, etiamsi effectus secutus non fuerit, affectus tamen criminalis est, et tam captivari, quam hac poena

ex donatione Regia, iam dudum proprietas huiusmodi bonorum, in Sacram Regni Coronam, ac per consequens donationem Regiae Maiestatis, per expositionem donatarii devoluta esse dignoscitur. Ideoque non inter ipsum Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res controvertitur; sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in parte translatum est,

art. 43. anni 1559. QUAESTIO DECIMA SEXTA. / Quid est Calumnia, et unde dicitur? Calumnia, quantum ad Causam materialem, sive ut Philosophi loquuntur a priori; Est Litis contra quempiam duplici sub colore, vel diverso tramite, fraudulenta motio, atque suscitatio, 2. tit. 70. Vel quantum ad finem

a calvo, calvis, quod est decipio, frustror. Et sumitur dupliciter. Minus generaliter, ut hic de ea loquimur, et generalissime pro omni malitia, quomodolibet admissa, sive fraude atque dolo, in damnum alterius vergente. Vide infra quaest. 27. cap. 10. QUAESTIO DECIMA

adiudicaverint, et etiam executi sint. Styl. QUAESTIO VIGESIMA. / Quid est Emenda linguae, et unde dicitur? Est sententia, sive convictio linguae alicuius, per Iudicem imposita, propter iniustam falsamque querimoniam, Regiae Maiestati aut caeteris Iudicibus Regni ordinariis porrectam. Vel etiam soepenumero ob turpia; inhonestaque verba, contra

pessundare volebat, irremissibiliter plane et sine omni gratia, suae Maiestatis Regiae. Ubi Nota, quod convictus hac sententia, neque caput, neque bona, aut Iura possessionaria, sive res mobiles, hoc casu amittit, sed solum honorem, bonam famam, et honestam existimationem; unde perpetuo et absque omni spe gratiae Regiae Maiestatis, in integrum restituendi, ignominiosam et infamem vitam ducere debebit,

Infames fiunt, et potissimum ex omni eo, quem nos criminalem esse dicimus. QUAESTIO VIGESIMA SEXTA. / Possuntne res sive materiae istarum sententiarum, aliis etiam diversis generibus diiudicari? Possunt omnino, alia atque interposita consideratione, videlicet; interemptio personae Nobilis, quae est materia Capitalis sententiae, potest

potest discuti in foro Emendae linguae, id est, in sede Comitatus, ad centum, uti proxime praetactum est, tantum florenos. Sic et alia, aliis atque aliis intervenientibus respectibus, diversa fora, sive tribunalia, et Iudices sortientur, prout videlicet unicuique huiusmodi causam prosequi, allibuerit. Vide etiam 2. tit. 71. Motiones potentiarum per Insinuationem et simplicem Evocationem, ex

soleat poena potentiae, adiudicari. QUAESTIO VIGESIMA SEPTIMA. / Quare dicitur sententia Minor, et quid sit? Dicitur Minor, respectu sive correlative ad Maiores, puta iam declaratas, Capitalem, vel Emendae capitis, ac aliarum; quae non solum pecuniariam aliquam mulctam continent, sed etiam bonorum et capitum amissionem, aut emendam: haec autem solum in

ratio, sed diversa. Nota Hic. Quadruplicem consensum esse, et neque requiri commissionem unius ad alterum, ut indicat. art. 9. Decreti 7. Vlad. quia hic intelligitur simplex consensus tantum, sive sint sibi pares, sive impares etiam personae. Et Primo quidem, quo ad consensum negligentiae, quando quis delictum impedire potest, et non facit, quo casu minus peccat negligens, quam faciens. Secundo, quo ad consensum

Nota Hic. Quadruplicem consensum esse, et neque requiri commissionem unius ad alterum, ut indicat. art. 9. Decreti 7. Vlad. quia hic intelligitur simplex consensus tantum, sive sint sibi pares, sive impares etiam personae. Et Primo quidem, quo ad consensum negligentiae, quando quis delictum impedire potest, et non facit, quo casu minus peccat negligens, quam faciens. Secundo, quo ad consensum consilii, quando quis

et tunc aequali poena uterque puniri debet. Tertio, quo ad consensum cooperationis, hoc est auxilii, dubium non est, utrunque pari poena plectendum esse, cum par sit utriusque delictum. Quarto, quo ad consensum auctoritatis, sive defensionis quando quis autoritate et instigatione sua, peccato causam praestat, et tunc communiter concluditur, gravius peccare consulentem, quam facientem, quia non solum ipse consulendo peccat, sed etiam alteri scandalo

homagio huiusmodi servitoris eo facto convicti habentur. Et si nullo modo dimittere voluerint, ad primas Octavas evocentur. 6. Matth. art. 34. Similiter, et collectores pecuniarum Comitatuum, sive ii Vice-Comites, sive Alii fuerint, dummodo rationem reddere noluerint, libere etiam in propriis personis detineri possunt, art. 20. anni 1554. Item Officiales Dominorum et Nobilium, per se, et citra

huiusmodi servitoris eo facto convicti habentur. Et si nullo modo dimittere voluerint, ad primas Octavas evocentur. 6. Matth. art. 34. Similiter, et collectores pecuniarum Comitatuum, sive ii Vice-Comites, sive Alii fuerint, dummodo rationem reddere noluerint, libere etiam in propriis personis detineri possunt, art. 20. anni 1554. Item Officiales Dominorum et Nobilium, per se, et citra voluntatem Dominorum

Quo tamen in casu contrarium tenent Canonistae, negantes fas esse hominem occidere, pro defensione rerum. Quae defensa, si consideretur quo ad mobiles et immobiles, de ea quae est rerum immobilium, sive Iurium possessionariorum, Ius nostrum citato titulo 22. solum notabile incommodum, violenti occupatoris continet, et non mortem. De rebus autem mobilibus, omnino silet, nisi forte praedonem, vel furem

QUAESTIO TRICESIMA SECUNDA. / Licetne aliquando super Malefactoribus inquirere, et quomodo procedendum sit contra illos? Licet sane, et quidem sublato iam olim in hac causa iudicio Palatinali, sive generali vocato. 6. Matth. art. 1. et 1. Vlad. art. 35. Primo, Domini terrestres requirebantur per Comitem, in quorum bonis fuerant, ad capiendos eos, vel Iuri statuendos, eodem Vlad. art.

QUAESTIO SECUNDA. Quid est igitur Executio? Est latae iam definitivae et pronunciatae sententiae sive rei adiudicatae, quae iam Veritas dicitur, finalis impositio, cum usu bonorum Actori acquisitorum, et ademptione eorundem ipsi Reo, poenaque si aliquando ei annexa fuerit, qua peracta, dantur Actori literae

Maiestatis Regiae, in iis causis, quae vel ibi inchoantur, et debito fine clauduntur. Vel autem eo per viam Appellationis deducuntur, et statim revisa Appellatione, si nulla annexa habuerint birsagia, quae Iudicibus pedaneis, sive prioribus cederent, ad Executionem per Regium, aut Palatinalem homines, de dicta Curia Regia cum testimonio alicuius Capituli, vel Conventus, qui Fide dignitates dicuntur, (aut etiam per eundem Magistrum

QUAESTIO QUINTA. Quomodo haec per Comites, vel Vice-Comites fieri debeat? Sic videlicet, quod reportata per Actorem remissione, sive literis Adiudicatoriis remissionalibus, de Curia Regia emanatis, debet idem Actor, huiusmodi Comites vel Vice-Comites, ac Iudices Nobilium, in quorum praesentiam rursus causa remissa est, cum praetactis literis Iudicis

turbaverint? Si qui Vice-Comites turbaverint, in prosecutione huiusmodi Executionis Iustitiae, et illos, vel alterum eorundem, verbali dehonestatione, aut alia iniuria, vulneribusque seu verberibus affecerint, aut eum, sive eos neci tradiderint; eadem Regula contra illos malefactores observetur, qualis de turbatoribus hominum Regium, ac testimoniorum Capitulorum, vel Conventuum. 2. Vlad. art. 16. et infra quaest. 9.

quaest. dictum est. Verum iam nova lege et statuto sic constitutum est; ut imposterum semper Relationes ipsae, quarumcunque Executionum, per Ipsos Regium vel Palatinalem homines, et testimonium Capituli, sive Conventus (absentibus, et non praesentibus partibus, ut vult Decius in suo Syntag.) sub iuramento referantur, atque in literis quoque Relatoriis semper specificetur, quod talis Relatio, sub iuramento fuerit

indigentiae, invicta succurrere solet necessitas. QUAESTIO DUODECIMA. Quid salarii debent habere in diem huiusmodi Executores? Regius, sive Palatinalis homo, et testimonium Capituli aut Conventus, in singulos dies, per denarios viginti quatuor art. 74. anni 1609. Vice-Comes autem, ubi nullum birsagium habere poterit, in singulum diem

consilio Dominorum Assessorum, et Consiliariorum suorum, ad conservandum confert, 6. Vlad. art. 4. et 7. eiusdem art. 55. unus ex Dominis Praelatis, sive is Episcopalis dignitatis fuerit, sive alterius alicuius minoris, unus ex Dominis Baronibus, non tamen ordinarie Consiliariis suae Maiestatis, praefati duo Vice-gerentes, quatuor Magistri Protonotarii, quatuor Nobiles

Dominorum Assessorum, et Consiliariorum suorum, ad conservandum confert, 6. Vlad. art. 4. et 7. eiusdem art. 55. unus ex Dominis Praelatis, sive is Episcopalis dignitatis fuerit, sive alterius alicuius minoris, unus ex Dominis Baronibus, non tamen ordinarie Consiliariis suae Maiestatis, praefati duo Vice-gerentes, quatuor Magistri Protonotarii, quatuor Nobiles iurati, sive Assessores dicti, Iurisperiti

is Episcopalis dignitatis fuerit, sive alterius alicuius minoris, unus ex Dominis Baronibus, non tamen ordinarie Consiliariis suae Maiestatis, praefati duo Vice-gerentes, quatuor Magistri Protonotarii, quatuor Nobiles iurati, sive Assessores dicti, Iurisperiti viri, citato art. 34. anni 1545. Item duo homines Domini Archiepiscopi Strigoniensis. art. 13. anni 1557. Et in persona Fisci Suae Maiestatis Regii, Director

Regalium. Quorum licet consessus in Tabula fit hoc modo; in prima fronte Dominus Personalis solus sedet; ipsi a parte exteriori assident Domini, Praelatus, Baro, duo homines Domini Archiepiscopi, et quatuor Iurati Nobiles, sive Assessores, ita ut ultimo assumptus praecedat priores. Ab interiori vero parte, sive ad parietem, attingunt ipsum Domini, Vice-Palatinus, Vice-Iudex Curiae, et Magistri Protonotarii, Palatinalis, Iudicis Curiae, et duo

Personalis solus sedet; ipsi a parte exteriori assident Domini, Praelatus, Baro, duo homines Domini Archiepiscopi, et quatuor Iurati Nobiles, sive Assessores, ita ut ultimo assumptus praecedat priores. Ab interiori vero parte, sive ad parietem, attingunt ipsum Domini, Vice-Palatinus, Vice-Iudex Curiae, et Magistri Protonotarii, Palatinalis, Iudicis Curiae, et duo eiusdem. Et hoc ideo, ut vel directo intuitu litigantes aspiciant, deliberationesque

ultimo pervenit ad Dominum Personalem, servata scilicet cuiuslibet dignitatis praerogativa, incipiendo semper ab inferioribus ad superiores. Ubi vero cum Domino Palatino, sive Locumtenente Regio, et caeteris Dominis Consiliariis consederint, ibi quoque Dominus Personalis ab eodem Domino Locumtenente iussus, a suis Coniudicibus; et Dominus Locumtenens, a Dominis Consiliariis, incipiendo ab eodem

causam, est cum Reus accusationibus respondere cogitur; et dicere Ius, cum Iudex Iustitiam reddit, vel ministrat; denique dicere legem, est praescribere, quid opus sit facto. Adrianus Cardin. Et si omnium voces, sive sententiae, in duas aequales partes diversae pares fuerint, illa tamen potior erit, cui Dominus Personalis subscribit. Sic et coram Illustrissimo Domino Palatino, cui similiter idem Dominus Palatinus subscripserit; quia

et art. 5. anni 1582. QUAESTIO DECIMA OCTAVA. Unde sua salaria habere consueverunt? Ex Fisco Regio, sive ex Cameris Suae Maiestatis Regiis, Domini quidem Praelati, et Barones Consiliarii utpote Suae Maiestatis, utriusque ordinis, qui Appellationibus (ac iam Iudiciis quoque Extraordinariis, sive Fiscalibus) penes Dominum

consueverunt? Ex Fisco Regio, sive ex Cameris Suae Maiestatis Regiis, Domini quidem Praelati, et Barones Consiliarii utpote Suae Maiestatis, utriusque ordinis, qui Appellationibus (ac iam Iudiciis quoque Extraordinariis, sive Fiscalibus) penes Dominum Locumtenentem, interesse debent; Item et Domini Praelatus, et Baro, in tabula suae Maiestatis Regia, in singulos dies per florenos duos. Assessores autem sedis Iudiciariae, non

potest. Syndicus est patronus, qui ab universitate aliqua Ecclesiastica, vel Civili constituitur, ad tuendam publicam causam. Orator dicebatur olim, qui una oratione, sive declamatione, totam causam peragebat. Rabula vero, et nomine, et conditione odiosus; dicitur vel a rabie, vel a ravi, id est, raucitate, quod in negotiis agendis acer

et sine voce mens loquitur. Et ideo contra sapientiam illius, nihil valebunt allegationes Advocatorum, nec sophismata Philosophorum; nec praeclarissima eloquia Oratorum, nec astutiae versutorum. Secundo, tam communi sive humanae Iustitiae, quae unicuique quod suum est, tribuit, bonis praemia reddendo, et malis poenam irrogando; quam divinae, quae nullum bonum irremuneratum, et nullum malum impunitum relinquit. Tertio, propriae suae

QUAESTIO SEXTA. / Per quos fieri solet Citatio? Per Iudices Nobilium, in nonnullis amplioribus Comitatibus per Vice-Iudices Nobilium, de domibus quidem habitationum, sive solitis residentiis citandorum, solum per eos in quorum processibus sunt; personaliter autem in solito loco communi sedis Iudiciariae, vel congregationis, indifferenter, per quemcunque Iudicem Nobilium, vel Vice-iudicem

Actori, contra Reum, Inhib. Contrad. et Repuls. non obstan. Et haec est finalis sententia, quam sequi debet Executio necessaria, facta tandem Relatione Executionis, dantur literae parti super Executione eadem, Relatoriae, sive Recaptivatoriae. QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quot gradus huius processus Iuridici esse possunt?

possunt? Duodecim. Primus, petit par. Secundus, post Exceptiones Prohibita simplex. Tertius, post alias similes Exceptiones Prohibita cum onere. Quartus, Probatio, sive communis Inquisitio. Quintus, Prohibitio ab attestatione. Sextus, ex fassionibus testium, Iudicium et sententia, ac Iuramentum quoque interdum. Septimus, exceptio contra testes, vel Coniuratores, ubi necessitas postulabit.

QUAESTIO SECUNDA. / Fueruntne tamen aliqui, qui exemptionis Privilegio a Sede Apostolica gaudentes, nequibant coram Iudicibus Spiritualibus, in hoc Regno commorantibus, attrahi in litem, ut contra tales conquestus, sive rescripta Apostolica, libere apportari potuerint? Fuere procul dubio olim aliqui huiusmodi praemisso Privilegio gaudentes, contra quos talia rescripta Apostolica libere apportabantur. Nihilominus

aliter, nisi modo praemisso per Appellationem extrahebantur, annotato 3. Vlad. art. 63. QUAESTIO TERTIA. / Quae sunt causae fori Spiritualis, sive Ecclesiastici? Antiquitus hae erant: factum testamenti, Matrimonii, Dotum, et rerum paraphernalium, periurii, verberationis et spoliatis Clericorum, et Mulierum, nec non aliae his annumeratae. 1. Matth. art. 3.

posse; quae Procuratoribus in hoc foro, super Calumnia iuratis, inferri solet. art. 27. anni 1567. Ideo si aliqui eorum sunt beneficiati, amissione beneficii per Ordinarium suum, de facto puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive non, utrique de facto per eundem, perpetuis carceribus, tanquam falsarii et periuri mancipantur, citato proxime loco. Imo vero neque in Civitatibus ipsis, in quibus sedes

in hoc foro, super Calumnia iuratis, inferri solet. art. 27. anni 1567. Ideo si aliqui eorum sunt beneficiati, amissione beneficii per Ordinarium suum, de facto puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive non, utrique de facto per eundem, perpetuis carceribus, tanquam falsarii et periuri mancipantur, citato proxime loco. Imo vero neque in Civitatibus ipsis, in quibus sedes Ecclesiasticae celebrari solent,

10. QUAESTIO DECIMA. / An Notarii Publici valeant procurare inter duos Laicos, in Iudicio saeculari? Plane Non, sive fiat iudicium coram Spirituali, sive coram saeculari Iudice, dummodo negocium controvertatur inter duos Laicos, 2. Sigis. art. 3.

QUAESTIO DECIMA. / An Notarii Publici valeant procurare inter duos Laicos, in Iudicio saeculari? Plane Non, sive fiat iudicium coram Spirituali, sive coram saeculari Iudice, dummodo negocium controvertatur inter duos Laicos, 2. Sigis. art. 3. QUAESTIO UNDECIMA. /

fieri solet, etiam singulo octavo, vel nono die alibi, et non tantum singulis quindenis. Secundus in termino per Vicarium in dicta suae Citationis commissione, denominato, sive dicto decimo quinto die, quem In-causam-attracto, testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a die factae huiusmodi Citationis praefixerit, conficitur libellus, ipsi Vicario porrigendus, qui

est. Undecimus, prouti iam declaratum est, causa discutitur, coram Vicario, iuxta leges Regni, ubi haberi poterint; ubi autem non, iuxta Canones, seu quod idem est Canonicas sanctiones; quae a celebrioribus Canonistis, sive Summistis peti debent, veluti sunt, quibus potissimum in sede Metropolitana Strigoniensi utuntur, Hostiensis, Antoninus, Sylvester, et alii huius classis authores, Speculator, Navarrus, Covarruvias, summa Angelica. Ac

Aggravatoriae et Reaggravatoriae, quibus iam excommunicatur. Invocatoriae brachii saecularis. Brachii saecularis iam obtenti. Mandati declinatorii. Apostoli, sive Transmissionales. Absolutionales, sive salvificae. PERORATIO. / Ad Candidos

Invocatoriae brachii saecularis. Brachii saecularis iam obtenti. Mandati declinatorii. Apostoli, sive Transmissionales. Absolutionales, sive salvificae. PERORATIO. / Ad Candidos Tyrones. Habetis, Candidissimi Tyrones, ab initio a me

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report