Your search found 247 occurrences

Retrieve all occurrences

Click here for a KWIC Report

Occurrences 145-183:

etiam in Sacris literis metuendum sit. Quare observandum est, in hoc Libro non unum genus doctrinae contineri, ut alioqui plerunque in libris singulis, unoque instituto, et ab uno conscriptis: sed duo genera eaque quasi contraria. quorum prius quidem, teste Paulo, dicit, Qui fecerit ea, vivet in eis: seu plenissima obedientia legis perducit facientem in vitam aeternam. alterum vero contra clamat: Qui crediderit, aut fide apprehenderit illum. qui solus legem praestare potuit, ac praestitit pro toto genere humano, is servabitur. Duo ergo sunt genera doctrinae, Lex et

tertio ac quarto prolixe illustrat, et lectori Sacras literas ingredi et inspicere conanti, tanquam certissimum veritatis funiculum in manus tradit ac commendat. At Papistae et alii seductores, huius clavis ignari, eaque destituti, dum audiunt, hinc Mosen ac Legem clamantem, Qui fecerit ea, vivet in eis: inde Christum et Evangelium, Ego veni ut peccatores salvos faciam: primum contrariis istis clamoribus aut caelestibus oraculis perturbantur, et veluti attoniti redduntur: paulo post, veluti recolligentes se, cogitant ac decernunt, oportere istas duas doctrinas et doctores

aeterna, quam distinctionem etiam hoc tempore quidam mordicus retinent: ac sane aliquatenus illa ferri posset, praesertim si exitum aut praxim consideremus: quia tantum temporaria bona per legem contingunt: sed si ipsum ius consideremus, non possumus negare, Legem esse datam ad vitam: et quod, qui fecerit ea, vivet in eis, sicut Christus ait: Hoc fac, et vives. 14 Verior tamen et utilior distinctio est, quod Legis promissiones sint conditionales, flagitantes plenissimam obedientiam, praesertim ad obtinenda Spiritualia ac aeterna bona: Evangelicae vero sint sine conditione ac

omnibus eius hostibus, quod statim initio proposuerat, iubendo eum sedere a dextris suis. 5 Observa igitur, ac diligenter expende primos versus cuiusque Psalmi, et habebis summam aut argumentum eius, ac veluti lumen quoddam in totum Psalmum illatum videbis. 6 Nec inconsulte fecerit, qui Summas aut Argumenta aliorum piorum ac intelligentium perleget memoria complectetur, cum aliquem Psalmum legere volet: cuiusmodi sunt potissimum Lutheri, et Viti Theodori. 7 Illud certe in hoc genere valde necessario observatur, quod non tantum Iudaei, sed etiam quidam

Dei veritatem, non hominum consuetudinem sequi oportet. Si solus Christus audiendus est, non debemus attendere quid aliquis ante nos faciendum putaverit: sed quid prius, qui ante omnes est Christus, prior fecerit. neque enim hominis consuetudinem sequi oportet, sed Dei veritatem, cum per Esaiam propheci loquatur Deus et dicat: Sine causa colunt me, mandata et doctrinas hominum docentes. Liquido igitur ex praemissis apparet, quod consuetudo naturali iuri postponitur. Ibidem, distinct. 9.

Deus in sacra Scriptura aliquando nuncupative, aliquando essentialiter dicitur. Gregor. super Ezech. Homil. 8.

EXPLICATIO. Nuncupative enim dicitur, sicut scriptum est: Ecce constituite Deum Pharaonis. Et sicut Moyses ait: Siquis hoc vel illud fecerit, applica illum ad Deos, videlicet ad sacerdotes. Qui rursum dicit: Diis non detrahes, id est sacerdotibus. Et sicut Psalmista ait: Deus stetit in synagoga Deorum, in medio autem Deos discernit. Essentialiter autem Deus dicitur, sicut ad Moysen dicitur: Ego sum Deus patris tui, Deus Abraham,

dicitur Deus, non a creando: quippe cum quotidie ex eius dispensatione ac providentia omnis creatura renovetur aut constet. Sed hoc significatum est, quod post illos sex dies nullam mundo incognitam substantialem speciem, aut naturam novam inexpertamque creaverit. Quomodo Deus mundum fecerit, possumus quaerere temerarie magis quam caute. nullius enim divinae creaturae modum homini licet agnoscere. Nam si sciret quis, quomodo ex nihilo aliqua facta sunt, creatori utique scientia ac potentia par esset. De his quae ad gubernationem mundi pertinent.

doctrina peragitur. Aut intelligentia rerum factarum, sicut dicit Apostolus: Quia invisibilia eius a creatura mundi per ea quae facta sunt intellecta conspiciuntur. Necesse est enim, ut qui mundum atque omnia in eo posita considerat; modis ordinibusque distincta, intelligat esse Deum, qui haec et fecerit et gubernet. Aut ex divinis Scripturis: quae, ut diximus, in quatuor species dividuntur, Historicam, Propheticam, Proverbialem, et Simpliciter docentem. Quae servanda sint in Scripturarum intelligentia. Caput XXXVII. Haec sunt, quae in intellectu

socius pro proximo sumitur. 62 Nominum reduplicatio alias vehementiam significationi adiicit: Templum Domini, Templum Domini Ierem. 1, Terra, terra, terra audi verbum Domini. Sic Esa. 6, Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Zebaoth. Non qui dixerit Domine Domine, sed qui fecerit voluntatem patris. Alias distributionem aut collationem: Vallis erant putei putei, id est, passim erant multi putei. Dedit in manus servorum suorum greges greges, Gen. 22. pro, Separatim singulos greges. Accipe tribus tribus, pro, Singular tribus. Convivia convivia, et areolae areolae:

ignotus Deus, temporibus ignorantiae, ut ibi est. Sic: Lex est ministerium mortis, et auget peccatum. 18 Alias simpliciter aliquid dicitur, alias conditionaliter, et tamen sub specie simplicis sermonis. Cum omnia feceritis, dicite, servi inutiles sumus. Cum praeputium, quae legis sunt fecerit, Rom. 2. Quis mortalium omnia facit, aut quando tandem praeputium vere ea facit quae legis sunt? Non ergo illa simpliciter affirmantur: tametsi ibi sit potius Hebraismus in coniunctione Cum, ut alibi

dicitur Christus dilexisse illum divitem iuvenem, qui quae rebat ex Christo quid faciendo vitam aeternam consequi posset: iussusque servare legem, gloriabatur se iam servasse: nempe amice blandiusque compellavit eum Dominus proponendo ei primi praecepti opus, quo liquido eum coarguit, quod pluris fecerit suas opes, quam Deum et vitam aeternam. Sic Graeci ponunt suum ϕιλέω, non tantum pro affectu animi, sed etiam pro osculari, atque adeo pro omni externa amica tractatione, ut Homerus dicit Odyss. 10, oportere hospitem quidem praesentem

2, Narraverunt omnia, quae invenerunt eos, id est, quae acciderunt eis. Hac quoque figura nomina culpae crebro pro poena, et nomina meriti aut virtutis pro praemio ponuntur. Iud. 9, Violentia 70 filiorum Gedeon veniet super Abimelech, id est, poena violentiae. Ephes. 6, Quod quis fecerit, reportabit sive bonum sive malum: id est, praemium suorum operum aut vitae, opera illorum sequentur illos, id est, praemia et poenae operum. Econtra effectus pro causa creberrime ponitur, ut cum dicitur, Deus robur nostrum, salus nostra, fortitudo nostra, Ier. 16, Dominus

est, perinde censet aut habet. Posterius non proprie accipitur. Ibidem, Id iudicate potius, ne scandalum ponatis, pro id agite: quasi dicat, multum iudicare vultis alios fratres: at vos potius id iudicate vel agite. Huc referre possis illud Horatianum praeceptum: Dixeris egregie, si callida verbum fecerit iunctura novum. Sicut Terent. in Eunucho: Cur ego te conspicor in hisce regionibus? Vobis fretus. Scis quam fretus. Ubi posterius Fretus plane innovatum est. Sic Christus et Paulus novant significationes vocis ναὶ, et

leonis vocem suam edit de lustro suo, cum nihil praedae cepit? Num cadit avis in la queum positum in terra, quem non posuerit auceps? Num laqueum de terra aufert, cum omnino nihil cepit? Num clanget cornu in civitate, ut populus non paveat? Est ne malum aliquod in civitate, quod Dominus non fecerit? Sic Christus nonnunquam plures Parabolas ordine recitat sine expositione, eodem spectantes, et ad eundem scopum tendentes, Matth. 13. ut sunt de semine, de zizania, de sinapi, de fermento, et aliis. 9 Collationes omnis generis, sive Similitudinum sive Parabolarum, sive

Psal. 49, pro, cum morietur, nihil accipiet secum. Non honorabiles sunt sapientes, Iob 35. pro, honorabiles non mox sunt sapientes, non propterea caeteris sunt sapientiores, quia sunt honoratiores. Rom. 1, Non ut Deum honoraverunt: id est, ut Deum non honoraverunt. Nemo est qui fecerit virtutem in nomine meo, et porerit cito maledicere. Ioan. 6, Non Moses dedit vobis illum panem caelestem, sed pater. Illud non, referendum est ad panem, quod videlicet manna Mosis non vere fuerit panis caelestis, sed ille quem pater dedit, nempe filius ipse. Negatio contrariae

Apostolos maiora dacturos ipso: id est, se per illos eorumve ministerium, quia Christi efficacia post passionem primum sese exeruit, totum mundum subiugando, et nunc etiam Antichristum expugnando. 1 Tim. 1, Paulus duas causas commemorat, cur sit veniam consecutus persecutionis, quia insciens fecerit, et quo esset aliis exemplum misericordiae Dei: cum vera causa eius reconciliationis, sit proprie solius Christi meritum, et misericordia Dei. Quae natura Hebraismorum ac sermonis sacrarum Literarum diligenter observanda est, ne cum alibi, tum praesertim in iustificationis dogmate a vero

quae Dei manus et consilium ordinavit. Hic duplex dubium oriri posset: primum, quomodo illi ad exequendam Dei ordinationem convenisse dicantur, cum nec sciverint eam nec cupiverint Deo obedire, aut eius voluntatem facere. Alterum dubium, cum idem factum necis Christi non minus Deus ordinaverit et fecerit, quam persecutores, quomodo fiat, ut ipse sit in eo iustus, illi vero iniustissimi: sicut ille inquit: Duo cum idem faciunt, non est idem. Hic igitur secundum praedictam Regulam observetur,

et subornata, ut dixi Matth. 14. Quaerere Deum, et velle scire vias eius. Isa. 58, Totas dies quaerunt me, et scire volunt viam meam: id est, ita prae se ferunt. Sic seductores vocantur aedificantes, in Psalmo: Dii, vocantur ficta idola. Non omnis qui dixerit mihi, Domine Domine, sed qui fecerit voluntatem patris. 1. Cor. 12, Nemo potest dicere Dominum IESUM, nisi per Spiritum sanctum. Talia sunt quae per concessionem dicuntur. Iam saturati estis, iam regnastis, utinam regnassetis, 1. Cor. 4. Prius rei simulatae, postea verae tribuitur regnum. Sic cum caeli laeta aut tristis

passurus et resurrecturus. Terent. Nisi si id est, quod suspicor. Ponitur igitur in talibus locutionibus, Si pro Quod, ut etiam 1. Timoth. 5, Testimonium habens, si liberos educavit, si hospitalis fuit, si sanctorum pedes lavit, si afflictis subvenit: id est, habens testimonium, quod haec omnia fecerit. Sic cum Si, pro Quandoquidem accipitur. Act. 4, Si nos hodie interrogamur de beneficio hominis infirmi: pro, quandoquidem. Rom. 11, Si tu oleaster insertus es in veram oleam, pro, quandoquidem. Hic igitur assertiva conditionaliter dicuntur. Et contra conditionales assertive

et tremore, 2 cum simplicitate cordis vestri, 3 tanquam Christo, 4 non ad oculum servientes, 5 velut hominibus placere studentes, 6 sed tanquam servi Christi, 7 facientes quae vult Deus ex animo, 8 cum benevolentia, 9 servientes Domino, et non hominibus, 10 illud scientes, quod unusquisque quod fecerit boni, hoc reportabit a Deo. Parit autem ista rerum copia obscuritatem ignaris et non attentis, ut discernere nequeant, quae nam sint illa primaria aut substantialia, et quae accidentalia. Adhibendum igitur est remedium anatomiae aut expoliationis, de quo mox suo loco dicam, et

sequenti pagina vides, est in inscriptione Epist. ad Titum. Nam post nomen proprium Pauli, mox adduntur nomina functionis, Servus Dei et Apostolus Christi: inde fit progressio ad genus doctrinae, quibus ea tradatur, quidque ea doceat: porro ostendit quid inde speretur, ulterius quis eam spem fecerit, et quando primum: tum etiam quomodo ea doctrina nunc sit uberius patefacta: et denique quomodo ipse sit ad praedicationem huius doctrinae vocatus: sicque tandem inscriptionem perficit. Ubi observa, quod cum alius simpliciter dixisset, Paulus Tito, ipse hic per multas, ad rem tamen valde

inquit enim: Non est bonum esse hominem solum, Faciam ei adiutorium, quod sit coram eo. Mox exponit primum, quomodo Adamus fuerit solus, quia nullum animal aut omnino creatura inter eas quae iam extabant, potuerit ei idonee sociari. Deinde exponit alterum propositionis membrum, quomodo Deus illi fecerit adiutorium aptum, sopiendo eum, et extrahendo costam. Adscribemus vero ipsum totum textum, ut tanto clarius exempla haec cum sua regula intelligi possint. Propositio: α Plantavit quoque Dominus Deus hortum in Eden ab Oriente, et posuit illuc

concinnandae deficiunt. Differunt porro Anantapodota ab Anacoluthis, quod illa prorsus non reddunt membrum, sententiam aut etiam vocem praecedentibus debitam: Anacolutha vero reddunt quidem, sed non satis apte concinneque. Anantapodoti exempla sunt illa, Luc. 13, Et siquidem fructum fecerit: sin minus, in futurum excindes eam. Deest enim colon post Si fructum fecerit, finito eam crescere. Hoc ipsum exemplum titat Budaeus in Annot. pro exemplo Anantapodoti, et prolatis similibus exemplis ex Aristophane et Cicerone docet esse Atticae linguae proprietatem. Sic referunt inter

quod illa prorsus non reddunt membrum, sententiam aut etiam vocem praecedentibus debitam: Anacolutha vero reddunt quidem, sed non satis apte concinneque. Anantapodoti exempla sunt illa, Luc. 13, Et siquidem fructum fecerit: sin minus, in futurum excindes eam. Deest enim colon post Si fructum fecerit, finito eam crescere. Hoc ipsum exemplum titat Budaeus in Annot. pro exemplo Anantapodoti, et prolatis similibus exemplis ex Aristophane et Cicerone docet esse Atticae linguae proprietatem. Sic referunt inter Anantapodota, quod Rom. 5, altorum membrum collationis deest: Sicut per unum

tractator et doctor, defensor rectae fidei, ac debellator erroris, et bona docere, et mala dedocere: atque in hoc opere sermonis conciliare aversos, remissos erigere, nescientibus quid agatur, quid expectare debeant intimare. Ubi autem benevolos, intentos, dociles aut invenerit aut ipse fecerit, caetera peragenda sunt, sicut causa postulat. Si docendi sunt, qui audiunt, narratione faciendum est: si tamen indigeat, ut res de qua agitur, innotescat. Ut autem quae dubia sunt, certa fiant,

consolatur, quod non laudem applausumque summa arte industriaque perfecti operis venor aut sector: sed tantum publicam utilitatem, ac gloriam Dei, optimo animo et studio quaero: ut si maxime quis aliquid vel in ordine, vel in limatione, aut aliis partibus desideraverit, nostramque operam parvi fecerit, non ita nimium dolituri simus: modo sint aliqui boni ac pii, qui hinc non parum fructus percipiant, ac pro eo gratias Deo patri Domini nostri IESU Christi, omnium bonorum unico fonti ac largitori, agant. DE METONYMICIS AUT SYNECDOCHICIS

et salutem, salvatoremque ableget. Atque haec est duplex Moysis facies, tecta et revelata, ut in velamine Moysis prolixius dictum est: ut, Hoc fac, et vives: Si vis in vitam ingredi, serva mandata: Dilige Deum ex toto corde, tota anima, et omnibus viribus tuis, et proximum tuum, sicut teipsum: Qui fecerit ea, vivet in eis. 2 Alias celebratio bonorum operum describit Synechdochice veram ac Evangelicam pietatem ac fidem in corde hominis latentem: quia ea ex hisce externis et conspicuis indiciis ceu arbos ex foliis ac fructibus facilime ac certissime cognoscitur, ut cum in extremo

ipso: id est, se per illos, eorumque ministerium: quia Christi efficacia post passionem primum sese liberius et gloriosius exeruit, totum mundum subiugando, et nunc Antichristum expugnando. 1. Timoth. 1 Paulus duas causas commemorat, cur sit veniam consecutus persecutionis: quia insciens fecerit, et quo esset aliis exemplum misericordiae Dei: cum vera causa eius reconciliationis sit proprie solius Christi meritum. Quae natura Hebraismorum ac sermonis sacrarum Literarum diligenter observanda est, ne cum alibi, tum praesertim in iustificationis dogmate avero aberremus, dum bonis

damnationis: igitur bonis operibus salvamur. Malis enim, et quidem perfectissime malis operibus abundamus: bona perfectissima nec sanctissimi quidem habent. 11 Sic saepissime ab adhortationibus, mandatis et promissionibus legalibus (ut sunt, Si vis in vitam ingredi, serva mandata: Qui fecerit ea, vivet in eis, et similibus) argumentatur nostra ratio, humana consuetudine decepta, ad POSSE et ad effectum aut praxim, quasi et possit homo Dei legem praestare, et ita ac non aliter serventur

superius regnum transferenda sunt. Sic Achab 1, Reg. 21 placat Deum, ut differat terrenas poenas: sed non ut det sibi vitam aeternam. 13 Conciones aut laudationes promissionesque bonorum operum non sunt plane universales, omnique exceptione carentes, ut dictum est. Ut sententia, Qui fecerit ea, vivet in eis: non idem valet, quod Sola impletio legis servat, et impossibile est sine ea quenquam servari. Ore fit confessio ad salutem: ergo impossibile est quenquam servari, et nemo unquam servatus est sine confessione fidei. Quid enim de infantibus aut pueris vel sero conversis

malum culpae pro malo poenae, et bonum meriti aut iustitiae pro bono praemii, etiamsi nec illud malum, nec hoc bonum alicui contingat ob aliquam praecedentem vel culpam vel meritum: ut Apocalyp. 14, Opera morientium sequentur illos: id est, praemia aut poenae operum. Ephes. 6, Quod quis fecerit, reportabit sive bonum, sive malum: id est, praemia factorum. Sic Iud. 9, Violentia 70 filiorum Gedeon veniet super Abimelech: id est, poena violentiae. Sic Propheta dicit, Peccata nostra sicut venti dissipaverunt nos: id est, poenae peccatorum. Sic sanguines saepissime pro poenis ob

ipsorum opera: Item sua etiam, quae in extrema die ad iudicium veniens afferet: et denique quaecumque quoquo modo lex praescribere aut exigere potest. Hanc iustitiam toties vocat fidei et Dei, eamque confert cum legali, quam legalem affirmat consistere in illa regula Dei: Quicunque perfecte fecerit omnia mandata, vivet in eis: seu in obedientia perfecta virtutum ac bonorum operum. At contra fidei iustitiam dicit esse, fide Christum apprehendi, eiusque iustitia aut merito nostra peccata tegi, non imputari, et condonari. Haec ipsa iustificatio, et ei opposita monachorum infusa

iubet quid dicatur. Monet item, ut etiam reipsa id faciamus: iubet, hortatur, minatur, promittit: perinde prorsus omnia agens, ac si indubitanter per eam iustificari ac salvari possemus. Clamare, repetere ac inculcare non desinit: Si vis in vitam ingredi, serva mandata: Hoc fac et vives: Qui fecerit ea, vivet in eis: Maledictus qui non permanserit in omnibus, quae sunt scripta in lege: Deus dabit unicuique secundum opera sua: Opera eorum sequentur eos: et similia hisce innumera. Summa ita se gerit, itaque nobiscum loquitur in lege Dei iustitia, tanquam si cum natura integra, ut hominem

17 Epistola ad Hebraeos a duplici immundicie, externa et interna, non languide argumentatur, quod quoniam illa fuerunt destinata quotidianis et externis istis contaminationibus expiandis (sicut subinde praecipitur, qua ratione sit mundandus, si quis vel cadaver attigerit, vel quid simile fecerit:) Ergo melior aliqua multoque efficacior purificatio destinata fuerit mundandis et eluendis illis veris, internis ac spiritualibus maculis. Sic Moses verorum peccatorum Decalogi, et incircumcisi cordis expiationem et sanationem, non sacrificiis, sed Dei misericordiae separatim adscribit:

creatrices vel deae. Quin potius inde sequetur, satanam esse creatorem, si dicemus illum, non illam bonam Dei substantiam aut creaturam invertisse et corrupisse: sed suam quandam rem aut creaturam ceu venenum quoddam in hominem infudisse aut induxisse, quam videlicet ille crearit aut fecerit. Ita videmus istos, dum absurda quaedam veritati obiiciunt, in medio illorum versari. Quod si anima rationalis non est causa ac fons omnium peccatorum actualium, sed quoddam externum accidens: cur igitur accusatur a tota Scriptura, quae illi talia peccata tribuit? Cur etiam

Sed nos eis constanter respondeamus, non miseros mortales de vera vita, nec homines mendaces de caelesti veritate consulendos esse: sed verum populum aut oves Christi debere Dei vocem ac verbum scrutari. Adeamus ergo, et audiamus testimonium et verbum Domini. Qui enim non sic senserit, dixerit ac fecerit, ei profecto nunquam caelestis aurora exorietur: sed perpetuo in sua nocte, tenebris ac peccatis marcescet, et aeterno exitio computrescet. NORMA SEU REGULA CAELESTIS VERITATIS, TRACTATUS

homine. In hoc porro genere non tantum Ecclesiae credimus, sed et Iudaeis, saltem de veteri Testamento: quin etiam suo quodam modo et Mahometo ac Turcis ac Iudaeis de novo Testamento. Testantur enim et ipsi de Christo, quod certo fuerit talis aliquis magnus propheta, qui talia quaedam docuerit et fecerit, etc. Quorum testimonium, qualecunque est, vel ob hoc multum valet, quod in hanc partem non possunt esse suspecti, tanquam in gratiam nostri aut religionis huius quicquam falso testentur, iuxta proverbium de domestico teste, etc. Verum postquam Ecclesia agnovit et

et multarum aliarum sectarum in comprobatione Moysis ostendit esse incorruptum testimonium, ut non potuerint domestica quadam fraude in unum consensisse aut conspirasse. Idem consensus contrariarum gentium est etiam de Christo, quod talis aliquis excellens vir fuerit, tanta opera ac miracula fecerit, et sic sit ab adversariis suis interfectus. 17 Diabolos et idola gentilium multum potuisse, experientia docuit. At illi expugnati cesserunt tandem, ut victi, Moysi et Christo. Huc referantur et eiectiones diabolorum, quae dum a fortiori expelluntur, eius potentiam ipso facto,

S. Dei, in quo signati estis, etc. 109 Omnis amaritudo, ira, indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis 172 6. Ad hoc ipsum vigilantes cum omni sedulitate et deprecatione pro omnibus sanctis et prome, etc. 291. 292 Quod quis fecerit, reportabit, etc. 186 ¶ Philip. 2. Implete meum gaudium, ut idem sentiatis 246 3. Videte canes, videte malos 181 ¶ Col. 1. Gratias agimus Deo et patri Domini nostri Iesu Christi, etc. 248 2. Ne attigeris, ne

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences

Click here for a KWIC Report