Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: ea Your search found 5166 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 799-954:799. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] precio-que pręstare putantur, et sicut sol omnium syderum fulgentissimus pulcherrimus-que habetur, ita supra omnes scientias eminet illa, quam ethicen uocant, quia de morum uitę-que cultu pertractat. Cum enim nihil in homine laudabilius uirtute sit, nihil uitio detestabilius, quid ea doctrina magis egregium magis-que amplectendum uideri debet, quę hominem ipsum instruit ac erudit, qua ratione et a malicia declinet | et studeat probitati? Sed licet in isto tam pręclaro docendi genere multa quidem sapienter et acute a
800. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Tria pręcipua sunt, quę in his obseruanda nobis mandantur:
fides, spes, charitas.
Fides, ut credamus uerissima esse quę Moyses et prophetę,
quę Christus et apostoli
801. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] sui puritate contenta. Porro opus ipsum Euangelistarii nomine consecrabitur. quamuis non solum Euangelii | sed etiam Legis dicta exempla-que continebit. Nam quoties per synecdochen a parte totum designare uolumus, ab ea parte quę insignior uidetur, uocabulum imponi debet. unde et puppim pro naui: et animam pro homine quandoque legimus apud autores. Pręstat autem Legi Euangelium. quia in Lege futurorum signa erant, quę in Euangelio impleta uidemus.
802. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] beata prędicatur,
quia de nuncio sibi cęlitus allato nihil dubitauit .
Sic enim Spiritus Sanctus per os Elisabeth eius cognatę ad eam dixit:
803. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] beatus sit, sed etiam in corpore.
Atque ut se esse Filium hunc, in quem credere oporteat ostenderet,
postea intulit:
804. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Nunc ergo quam perniciosum sit |
ab euangelica ueritate dissentire,
ipsorum Euangeliorum testimoniis probare conabimur,
ut cum aduersariorum mens pertinacior nullis argumentis flecti queat,
saltem nostri ea secum consyderantes |
in proposito fidelis professionis
intentius perseuerent
fortius-que stabiliantur.
805. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nonne uerius dicerent |
non ab hominibus sed per homines facta fuisse,
si consyderare uellent,
in cuius nomine, quo inuocato facta sint.
Quod si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
et per quos ea ipse fecerit, ueraces et sanctos fuisse non negant,
dicant quis unquam illorum | se uel Deum | uel Dei filium esse confessus sit?
Et si eum se esse Christus affirmauerit, cur ei non credunt?
cur eius uerbis fidem non pręstant?
cum etiam ipsi homines, quibus
non negant,
dicant quis unquam illorum | se uel Deum | uel Dei filium esse confessus sit?
Et si eum se esse Christus affirmauerit, cur ei non credunt?
cur eius uerbis fidem non pręstant?
cum etiam ipsi homines, quibus
qui miracula ipsi cernere quęrunt |
et de illis quę in Euangelio recensentur dubitant.
Petrus dubitando coepit mergi.
discipuli non potuerunt eiicere demonium.
Zacharias factus est mutus.
et hi quidem quod dubitando amiserant, credendo recuperarunt.
Tu quoque nisi dubitare desieris,
non poteris euitare demonum dolos |
nec loqui ea quę tibi saluti esse possent,
nec iam emergere de abysso inferni
si modo cum corde isto dubio tibi decedere contigerit.
Quod si cum Thoma hactenus dubitasti,
iam et cum eodem credens Christum confitere dicens:
Dominus meus et Deus meus!
Alioquin ne illa
primę ab initio Ecclesię illa in Euangelio parabola est:
qui ineffrenatę libidinis ardore,
nulla loci aut sacrificiorum habita ratione
quanto magis aduersus Euangelii sui irrisores indignatio desęuiet Christi?
Horum autem qui Euangelium despicere uidentur, tria genera sunt.
Alii quippe ne audire quidem uolunt diuinos,
qui in ecclesia recitantur sermones.
alii autem audiunt,
sed quę pręcipiuntur,
ea exequi aspernantur.
alii uero magis temerario ausu ita audiunt,
ut ea econtrario arguere pręsumant,
et ueritatis uerba quę non intelligunt,
peruertere aliquo modo conantur.
De primis conqueritur Dominus ad
Christi?
Horum autem qui Euangelium despicere uidentur, tria genera sunt.
Alii quippe ne audire quidem uolunt diuinos,
qui in ecclesia recitantur sermones.
alii autem audiunt,
sed quę pręcipiuntur,
ea exequi aspernantur.
alii uero magis temerario ausu ita audiunt,
ut ea econtrario arguere pręsumant,
et ueritatis uerba quę non intelligunt,
peruertere aliquo modo conantur.
De primis conqueritur Dominus ad eosdem dicens:
|
ec quicquam tale aliquando loquantur.
Qui nisi conuersi postremo sese offerant Christo,
ita ut ipse digito tangat eorum aurem | et saliua palatum,
nunquam sanitatem consequentur .
semper ad ea quę salutis sunt, surdi et muti erunt.
atque ut ita etiam ad malum sicut ad bonum surdi et muti forent.
sed ut deterius peccent,
et leuam aurem habent, qua ea quę carnis sunt auidissime auriant ,
et sinistram linguam, qua
sanitatem consequentur .
semper ad ea quę salutis sunt, surdi et muti erunt.
atque ut ita etiam ad malum sicut ad bonum surdi et muti forent.
sed ut deterius peccent,
et leuam aurem habent, qua ea quę carnis sunt auidissime auriant ,
et sinistram linguam, qua uel nugas garriant |
uel alios infament
uel proximo maledicant.
Quod nisi tandem ad Christum adduci se permiserint,
qui labefactata solo uerbo instaurat,
quis eos curare poterit?
De istis (ut
Quid enim aliud
sibi ęqualem sibi-que consubstantialem.
Quod sanctę Trinitatis mysterium in una deitate,
nisi fides teneat,
lingua non explicat.
Ob hoc quidam, quia comprehendere nequeunt, retro cedunt,
cum potius persuadere sibi deberent |
tanto ea magis Deo tribuenda esse,
quanto minus a nobis, qui homines non dii sumus,
possint intelligi.
Alioquin fateri oporteret,
quod nemo unquam ausus est dicere,
aut Deum non esse homine maiorem |
aut hominem Deo esse ęqualem,
si ad omnia
cum Barthimeo perge inuocare Iesum et petere ut uideas.
tunc ipso imperante discedent ab oculis tenebrę illę,
in quibus spectandarum mulierum concupiscentia habitabat |
uel delectatio aliquam uanitatem uidendi uersabatur,
cęlum-que ac sydera contueri incipies |
et per ea quę uidentur ipsa Dei inuisibilia contemplari.
Quod si te auditus et loquendi intemperies in malum pręcipitant,
surdus et mutus es.
quia, dum te audire uel loqui ea quę mundi sunt nimium delectat,
ab his quę Dei sunt,
et aures auertis ne audias,
et os comprimis ne loquaris.
habitabat |
uel delectatio aliquam uanitatem uidendi uersabatur,
cęlum-que ac sydera contueri incipies |
et per ea quę uidentur ipsa Dei inuisibilia contemplari.
Quod si te auditus et loquendi intemperies in malum pręcipitant,
surdus et mutus es.
quia, dum te audire uel loqui ea quę mundi sunt nimium delectat,
ab his quę Dei sunt,
et aures auertis ne audias,
et os comprimis ne loquaris.
Cum surdo igitur et muto a Domino posce remedium |
Ille huiusmodi | hominis aures digito tetigit et saliua linguam,
atque is qui utroque malo affectus fuerat,
arguemur |
nec ipsa quę intra nos est, sanari filia poterit.
Est autem constantis animi repugnare cupiditatibus,
a bono instituto nunquam deflecti,
et cum semel ad colendam ęqui honesti-que uirtutem conuersus fueris,
nusquam ab ea discedere uelle.
Profecto qui sic sibi constiterit,
intrepidus uitę finem expectabit,
spe certissima firmatus de morte se transiturum ad immortalitatem |
et illam beatitudinem, quam nec fando exprimere |
nec cogitando possumus complecti.
dicentem:
uero plena sunt ossibus mortuorum et spurcicia .
Quanto igitur melius id esse quod apparere uis,
quam quod non es uideri uelle?
Imbecillus quoque es,
si committis ut te sibi subiiciat superbia |
te-que arroganter incedere cogat.
Ea superatus aliis pręferri concupisces |
et plus honoris quam quod mereris tibi exhiberi postulabis.
Quam rem scribis et phariseis exprobrans Dominus ait:
Ac ne plura enumerando longius protrahatur oratio,
Cuicunque uitia dominantur,
imbecillus et infirmus est.
fortis autem inuictus,
cui adest uirtus,
quem non deserit ratio,
qua ipse suam uoluntatem a sęculi uoluptatibus auersam ad ea quę cęlo digna sunt dirigit |
et ad ęterna properans
ea quę temporalia sunt,
constanti atque erecto animo contemnit.
De contemptu glorię.
Caput XVI
Quod si in fortibus censeri cupimus,
enumerando longius protrahatur oratio,
Cuicunque uitia dominantur,
imbecillus et infirmus est.
fortis autem inuictus,
cui adest uirtus,
quem non deserit ratio,
qua ipse suam uoluntatem a sęculi uoluptatibus auersam ad ea quę cęlo digna sunt dirigit |
et ad ęterna properans
ea quę temporalia sunt,
constanti atque erecto animo contemnit.
De contemptu glorię.
Caput XVI
Quod si in fortibus censeri cupimus,
pręter iam dicta hominum rumusculos et famę mundanę
in iis qui graui morbo liberati sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui eam induxit medicus,
quasi latere posset,
ne uulgaretur imperauit.
testatus bona quidem omni loco omni tempore facienda esse,
non tamen ideo ut alii sciant,
sed ut obsequium pręstetur Deo,
qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
Quo etiam nos opera nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed
do omnium quę possideo.
Gratias quidem Deo agere debuit,
sed aliis detrahere se-que tam improba iactatione efferre non debuit.
Sic reliquos depressit,
quasi sibi ęquandus esset nemo.
sic semetipsum commendauit,
quasi ad ea quę paciebat , nihil ultra addi
oporteret.
cum ieiunare adiumentum potius uirtutis quam uirtus sit,
et decimas dare ęs alienum soluere, non aliquid sua sponte offerre.
Tantum autem hac ostentatione profecit,
ut publicano
ad uulgi opinionem uiuant necesse est |
et magis placeant simulatione quam ueritate.
Necesse est etiam ut offensi irascantur,
ne timidi et abiecti reputentur;
ut inuideant,
ne aliis minoris ęstimationis habeantur;
ut reliqua huiusmodi perpetrent,
quę uulgus fieri amat,
quanuis ea boni et ęqui ratio non admittat.
Ideo sane Apostoli pręceptum est:
Huic excellentissimę professioni accommodatissima solitudo est.
Da igitur operam,
ut in coenobio cęlla ,
in deserto locus ab humano cultu uacuus |
legendi, scribendi, orandi | et ea quę ęterna sunt contemplandi
opportunitatem tibi pręstent .
Nulla horum libera meditatio habetur in frequentia coetu-que multorum.
Vulgi clamor,
urbani tumultus,
amicorum interpellatio,
mulierum conspectus,
de malo dicamus.
Malus est sacerdos,
qui non potest dicere cum Propheta:
sub figurarum ambage condi credimus.
Nihil erit menti Deo dicatę iucundius |
quam nosse sensum Domini |
et uerba aliud quam sonant significantia intelligere.
Et quoniam hanc spicarum confricationem sabbato ab apostolis factam
legimus,
hoc admonet nos |
ea quę mystica sunt, commode perpendi consyderari-que non posse,
nisi cum secularibus curis liberi et expediti sabbatum id est quietem agimus.
Terrenarum enim rerum solicitudo legentem implicat,
et ipsa in aduersum mentem distrahens cogitatio, quę leguntur quę-que audiuntur, non satis
quia siquis auditor est Verbi et non factor,
hic comparabitur viro consideranti uultum natiuitatis suę in speculo:
consyderauit enim se et abiit,
et statim oblitus est qualis fuerit.
qui autem perspexerit in lege perfectę
libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit .
Ideo quidem et Dominus in Euangelio:
obserua |
et
excedunt,
immensa atque infinita |
eo-que magis optanda ac desyderanda,
quo minus humano ingenio explicari comprehendi-que possint.
Ad illa ergo consurgat animus terrenis negotiis expeditus,
et non solum ea quę oculis cernimus,
sed etiam quę intellectu percipiuntur cogitet.
Veruntamen ab his quę uidentur incipiat,
ut quasi per gradus ascendendo ad ea quę non uidentur queat
peruenire.
Primum itaque cum Propheta ad Deum conuersus
Ad illa ergo consurgat animus terrenis negotiis expeditus,
et non solum ea quę oculis cernimus,
sed etiam quę intellectu percipiuntur cogitet.
Veruntamen ab his quę uidentur incipiat,
ut quasi per gradus ascendendo ad ea quę non uidentur queat
peruenire.
Primum itaque cum Propheta ad Deum conuersus dic:
neque nos fortasse quicquam mussitare oportet dum
contemplamur.
Loquentis enim meditatio oratio nuncupatur,
sicut et legentis lectio |
et audientis auditio.
Nam licet etiam orando,
legendo,
audiendo
pensemus ęstimemus-que ea quę dicuntur,
proprie tamen contemplatio ipsa est
quę cum silentio et neque sensuum neque corporis,
sed sola mentis agitatione perficitur.
De huiusmodi contemplatione in Hieremia scriptum est:
et sanctorum angelorum faciat esse consortes.
Veruntamen si ad purę contemplationis donum cupimus peruenire,
non solum scelestę cogitationes uitandę erunt,
sed etiam futiles ac uanę.
Vana cogitatio est circa ea quę fluxa atque fragilia sunt |
nec quicquam in se solidę utilitatis habent.
Imprudentis est igitur de bonis corporis aut externis cogitare,
quę permanere nullo modo queunt,
et ęterni ac stabilis boni,
ad quod fruendum creati ac nati
qui Colossensibus scribens |
auaritiam simulacrorum seruitutem appellat.
Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est sculptorum uel pictorum.
Non pingere aut fingere simulacra uetantur,
sed adorare.
Ideo sequitur:
Non adorabis ea neque coles.
Ego enim sum Dominus Deus tuus.
Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus,
non ad ipsas imagines,
ne idolatrię arguamur,
sed ad eos quorum ipsę imagines apparent,
adorationem dirigimus.
Iccirco
et cum alicuius detrimento perficitur.
Fingere autem et mentiri, quod nemini noceat, leuis est culpa.
Interdum ne culpa quidem,
sed potius meritum.
ut cum finguntur parabolę siue apologi ad pręcepta uirtutis.
Nemo quippe ignorat ea conficta esse,
non ut mendacium dicatur,
sed ut ueritas disciplinę salutaris iocundius exprimatur,
gratius acceptetur |
tenacius-que menti discentis insideat.
Hoc me fecisse nullo modo poenitet |
edito illo quinquaginta parabolarum
sunt Legis mandata in tabulis lapideis digito Dei descripta,
ut cum omnia quę Legis sunt didiceris,
ista potissime teneas,
quę modo magis exquisito magis-que mirabili tradita sunt populo fideli.
Cum-que ad tam inęstimabile bonum hac sola uia peruenitur,
ad eam ipsam Salomon sapientię dono insignis te stimulat dicens:
Conserua, fili, pręcepta patris tui,
id est, Dei,
et ne dimittas legem matris tuę,
id est, Ecclesię.
Liga ea in corde tuo iugiter
et circumda gutturi tuo,
ut uidelicet neque cogitatione delinquas
neque lingua labaris.
Cum ambulaueris, inquit, gradiantur tecum,
et cum dormieris, custodiant te,
ne pecces,
et uigilans loquere cum eis.
Matth. 5
Non ueni inquit Saluator soluere Legem sed adimplere.
Quamobrem sicut Legis ita et Euangelii mandata obseruare nobis necesse
est,
si saluti nostrę consultum iri uolumus.
Nam et ipse Euangelii autor Christus,
quęcunque docendo tradidit nobis,
ea se a Patre accepisse dixit;
hoc quoque habens a Patre,
ut Filius sit,
Patri tamen coęternus et consubstantialis.
Atque ita fiet, ut illa,
quę uel per Patrem
uel per Filium
uel per Spiritum Sanctum iubentur,
unius Dei iussa esse
continebant,
quędam semper, ut hęc ipsa de quibus nunc agitur,
quę ad uitę morum-que institutionem spectant.
Illa uero, quę perfectionis sunt,
id est, ut paupertatem castitatem-que colamus,
monasticę uitę modum normam-que sectantes,
nostro relicta suunt arbitrio,
antequam ea seruandi uoto nos obligemus.
Quod si uouerimus,
pręstare tenebimur non minus quam illa,
quę iussa sunt.
Pręuaricator est,
qui secus fecerit.
Sed iam redeat, unde digressa
Longum foret cuncta referre, quę ibi colliguntur,
sed breuiter:
nihil prorsus mali, quod in hac uita mortalibus accidere possit,
prętermittitur.
Vsque adeo graue crimen est diuinis nolle parere mandatis
et aduersus ea niti proprię uoluntatis libidini blandiendo.
uoluntatem eius,
plagis uapulabit multis.
Ne igitur ęterni ignis magis omnibus expauescendo tormento obnoxii
simus,
post pręteriti delicti poenitentiam | ad iustitię capessenda opera
accingamur,
auxilium a Domino implorantes,
ut ea quę nos facere iussit,
ipso adiuuante faciamus |
et quę fieri uetuit uitemus.
Ita Christianę hęreditatis,
quę omnem nostrę ęstimationis computationem superat,
consortes esse merebimur.
cum ipse Christus dicat:
tempus quam breuissimum est.
ipsi senes parum se uixisse conquęruntur.
Sed cum uita uigilia est,
nonne etiam tanto minus uiuit aliquis,
quanto plus quieti ac somno indulget?
Nolo tamen ut extendendę in longius spacium uitę gratia |
uigiliarum obseruatio te delectet,
sed ea duntaxat de causa
ut a uitiis facilius abstineas |
et uirtutibus proficias magis.
Vigilando autem utrunque effici posse facile
nobis persuadebimus,
Nihil soliciti sitis inquit,
sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones
uestrę innotescant apud Deum.
In quo mihi quidem uidetur docere,
ut oremus eum qui potest dare quod petimus.
obsecremus autem per ea,
quę illi quem oramus,
chara esse nouimus.
ut facilius ad pręstandum id quod poscimus inclinetur.
et cum pręstiterit,
gratias agamus,
ne impetrata ingratitudinis uitio amittamus.
Habes orationis formam;
disce qualiter te habere
Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat:
Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos !
Quod et Apostolus docet dicens
Orabo spiritu, orabo et mente;
psallam spiritu, psallam et mente;
ut uidelicet et lingua sermonem resonet
et mens circa ea, quę dicuntur, intenta sit.
Parum diligens est precator,
qui alio uerba, alio cogitationes dirigit,
et cum corpore in ecclesia sit, animo uagatur foras
per urbis loca uel secessus ruris.
Quando hic cum Apostolo dicere poterit:
Conuersatio nostra in cęlis est,
si ne ibi
Suis autem fidelibus ille ait:
Si manseritis in me
et uerba mea in uobis manserint,
quodcunque uolueritis petetis,
et fiet uobis.
Manemus in Christo cum credimus,
manent in nobis uerba Christi cum ea operibus comprobamus.
Hoc si pręstabimus,
nubes cęlos-que penetrabit oratio,
et illi beati spiritus,
qui Tobię preces offerebant Domino,
etiam nostras offerre curabunt.
Et sicut in Apocalypsi scriptum est:
Fumus incensorum de orationibus sanctorum ascendit coram Deo de
Illius quoque reproba in primis habetur oratio,
qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat.
Nam siue pro corporis ualetudine
siue pro rebus uitę necessariis
aut pro quauis alia re orabimus,
semper ea fine orandum erit,
ut commodius ei, qui bona omnia tribuit, seruiatur.
Sed auari ideo orant,
ut terrena bona lucrentur,
ideo glorię cupidi,
ut ab hominibus laudentur.
Quare ad primos certe
per portam, id est, per ipsum qui ait:
Ego sum ostium ouium,
ciuitatem illam patriam beatorum perpetuam atque perennem ingredi potuissent.
Quanta conferat nobis poenitentia diximus,
nunc qualis esse debeat,
ut ea conferantur,
dicemus.
Qvalem oporteat esse poenitentiam
Caput XII
Ex arbitrii uoluntate proficiscatur oportet,
quicquid operis uel poenam meretur uel
de poena securior esse possis |
et de pręmio certior.
Noli ergo fieri sicut equus et mulus,
in quibus non est intellectus.
ratione utens, ad ea quę futura sunt |
mentem dirige |
et ad salutis portum,
dum euadendi naufragii spes est,
uela conuerte.
Vel si usque adeo inualidus et eneruis es,
ut ratem corporis tui regere nequeas,
ora ut queas.
perpetuo aberrant,
quia in tenebris manent |
neque quo tendere debeant satis perspiciunt.
Scriptum est enim :
Ob hoc sane ad Hieremiam clamat Dominus:
est iurgiorum,
et antequam patiatur contumeliam,
iudicium deserit.
Cui sententię congruit,
quod in Osee propheta legitur:
Fornicatio et uinum et ebrietas auferunt cor.
Cum autem sola ratione distemus a brutis,
ea sublata,
quid reliquum est,
nisi ut bestiis annumeremur |
et amisso corde |
uecordes excordes-que id est dementes dicamur et simus.
Teterrimum est in uita talem notam pati,
sed longe infelicius uita mox defunctos ad ęterna destinari supplicia.
Dominus.
Quo diutius sustinet,
eo acerbius in obduratos animaduertet,
fletum irrogabit pro risu,
pro gulę oblectamento dentium stridorem.
Quę supplicia tunc demum futura quidam dicunt,
cum in fine seculi hominum animę suis iunctę corporibus fuerint.
Ego uero etiam ea significari reor,
quę tunc erunt impio,
cum primum diuidi eum a corpore contigerit.
Non quod animę dentes osseos |
aut oculos habeant carnales,
sed quod inter uiuentes acerrimus dolor sit,
qui hominem flere et dentibus inter se collisis stridere cogit.
Quis est,
qui dum tantę mercedis magnitudinem ęstimat,
laboris sui tedio afficiatur?
et non potius semper se minus fatigari
agnoscat |
quam ut mereri possit quod sperat?
Attende igitur non solum ea quę recepisti,
sed etiam quę promissa sunt,
et demum in eo quod bene coeperis,
perpetuo perseuerabis.
pariter-que cum Zacharia sacerdote in Euangelio dices:
Seruiamus illi in sanctitate.
et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris!
|
et mendicorum indigentię distributis pauper pauperem Christum
sequeris,
cupiens in Deo tantum diues fieri |
et pro caducis ac fragilibus bonis possidere stabilia et ęterna.
Simplicitatis etiam partes ages,
si paruo modico-que contentus uiues |
et quę ultra necessitatem sunt,
ea paruipendes neque concupisces unquam.
et tibi satis felix uideberis,
cum sustentamenta uitę tantum suppeditabuntur.
Spem enim omnem in Deo pones atque firmabis,
qui suscitat a
cum autem uenerit quod perfectum est,
euacuabitur quod ex parte est.
permittitur,
tantum et indagare discendo |
et conari operando.
Atque hoc erit |
seipsum nosse:
nihil supra uires tentare |
neque quod capere non possumus,
frustra sequi uelle,
sed suis finibus contentari |
et ea quę uerbis explicare nequimus,
fide tenere,
diuino credentes testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam arbitror.
Quamobrem nobis non humana sed diuina doctrina institutis cum
Saluatore nostro, Dei Filio, gratię agendę
sunt |
sic dicente:
Confiteor tibi, Pater, domine cęli et terrę,
quia abscondisti hęc a sapientibus et prudentibus,
et reuelasti ea paruulis.
ita Pater,
quoniam sic fuit placitum ante te.
Qvod sola dei sapientia efficit beatos.
Caput VI
Et quoniam sola Dei sapientia |
non uana sed uera est,
per
pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia et seruorum Dei propria,
cuius hę sunt passiones.
Illa autem Stoicorum prorsus uana,
et non hominis sed lapidis potius:
nihil sperare,
nihil metuere,
nihil gaudere,
nihil dolere.
de his psalmista ait:
Defecerunt scrutantes scrutinio.
His nonnulli quoque ex nostris mihi similes uidentur,
quibus non est satis nosse quomodo ueram perfectam-que beatitudinem
assequi possint,
sed altiora se indagare conantur |
et ea quidem quę nisi fides teneat,
ratio non explicat,
curiosius perscrutari solent.
Vnde fit,
ut plerunque ab eo etiam quod recte didicerant aberrent |
et dum Christum se tenere putant,
de manibus elapsum non animaduertant.
Si diabolum sequi desieris |
et Christo coeperis adhęrere,
uia peccatoris peribit,
et anima poenitentis erit salua.
Idem humani generis perpetuus hostis etiam olla ardens dicitur.
dicente Hieremia:
Ollam succensam ego uideo.
In ea excoquendi sunt habitatores terrę,
et non peregrini neque aduenę,
quorum conversatio in cęlis est.
Idem postremo mors appellatus est,
dicente Domino:
Ecce posui ante oculos tuos uitam et mortem;
hoc est, me uitam |
et diabolum
sit autem iste spiritus quo uiuimus,
declarat Saluator in Euangelio dicens:
Quare caro aduersatur spiritui.
Quęris quare contrarię inter se uoluntatis sint |
spiritus et caro?
quia caro ex Adam qui peccauit propagata est,
animam uero et spiritum non ab Adam,
sed a Deo accepimus.
Iccirco spiritus expetit ea quę Deo placent,
caro autem magis illa concupiscit,
quę ipsam delectant,
et ad peccandum est prona,
quia traducitur de peccato.
tanta-que eius uis est aduersus spiritum,
ut luctanti repugnare spiritus ipse per se non
sufficeret,
nisi uirtus diuina quę illum
gerebant,
imitari oportet.
Illi tecto domus in qua Christus erat,
patefacto |
ęgrotum coram Iesu submiserunt |
et morbo receperunt liberatum.
Nos quoque abiecta terrenarum rerum cura culmen cęlestis contemplationis inscendamus |
et per ea quę creata sunt,
mente ingressi
inueniemus Creatorem.
et cum inuenerimus,
ei nos reuerenter submittamus,
ut quod altitudo meditandi contulerit,
humilitas deiiciendi sese conseruet.
et
si dextrę fuerint,
non illicite utimur.
veruntamen si a spiritali contemplatione uel actione auocent atque interpellent,
repelli debent.
Quę enim propter se licita sunt,
si una cum illis meliora periclitantur,
illicita erunt.
Quod si ea etiam quę dextra sunt,
quoties impediunt,
abscindi iubeantur,
quanto magis illa quę sinistra sunt,
id est quę mala sunt,
declinare ac fugere debemus |
et eisdem neque oculum intendere |
neque manum porrigere,
ut neque cogitemus aliquid prauum ac detestabile |
neque
pertinet,
quod autem quęsierit et iudicarit,
ad diuinitatem refertur.
Quanuis enim humanitas et diuinitas una persona Christi sit,
sępe tamen et dicere aliquid et facere illi placuit,
quod non erat utrique naturę commune.
ut per ea quę hominis sunt,
hominem agnosceremus,
et quę Dei Deum.
Nam in Christo uel hominem sine Deo |
uel Deum sine homine confiteri |
hereticorum impietas est.
Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere,
nobis insinuauit,
ne hominum plausus laudationes-que uenemur,
sed in
nouit omnia,
quia uirtus Dei est potest omnia,
quia denique saluatio populi sui est,
quicquid egit,
quicquid dixit,
ad omnium spectat salutem.
Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus
nostris,
memores beneficiorum suorum,
atque assidue nobiscum recolentes ea quę non solum uerbis docuit,
sed etiam re atque opere probauit.
ut his instructi eidem,
quantum fieri potest,
similes effici curemus,
et cuius uirtutes imitati fuerimus,
eius beatitatis atque glorię participes esse mereamur.
ex indignatione non peccare.
Ita superbo etiam si comes fueris,
arrogans elatus-que euades.
testatur hoc Ecclesiasticus dicens:
operam perdas,
ne illi adhęrendo Deum offendas.
Mulierum etiam conuersatio castitatis
professis est uitanda.
dicente in Prouerbiis Salomone:
neque manus digne lauare |
neque altare Domini commode poteris amplecti.
Audi ipsum ad discipulos dicentem:
Sed gratiam istam accipere non merentur mundi diuitiarum-que amatores.
Vt igitur et sanctorum uirorum consortio digni simus |
et ipsos imitandi donetur nobis facultas,
uictu tantum necessario contenti Christo seruiamus.
Magni animi est caduca contemnere |
et ea quę stabilia ęterna-que sunt sectari.
Si Christi discipuli fieri cupimus,
meminerimus quod non de diuitum turba sibi discipulos elegit Dominus,
sed de pauperum grege et egenorum.
Petrus,
Andreas,
Ioannes,
Iacobus |
piscatione
uobis persuadet libido.
non ut oportet uiuendo,
sed potius ut delectat.
Latos agros,
regias domos,
tiriantinas uestes,
auream argenteam-que supellectilem,
phaleratos equos,
uenaticos canes,
nobiles seruos uultis possidere,
non ut Christi discipulos decet,
sed terrę dominos,
et ea rerum copia,
quę nec ueteri |
nec noua Lege conceditur uobis,
abundare.
Nam cum populus Israhel ad Terram Promissionis translatus esset per
singulas tribus diuidendam,
sacerdotali tribui est a Domino dictum:
malum innui,
per gladium patientia martyrii designari mihi uidetur.
sacculus enim et pera uictui seruit,
gladio autem fidei ab impietate persequentium defendimur.
notandum
Porro per ea quę superius dicta sunt,
rerum quęrendarum solicitudo tollitur,
non ocium imperatur.
Quęrite, inquit, primum regnum Dei!
Sed qui regnum Dei quęrit,
non solum cęlestium contemplationi |
aut impartiendę aliis doctrinę uacat,
sed etiam manibus operatur,
partim ut
multum.
testes sunt Discipuli,
quibus Dominus dixit:
quam infidelibus |
et bonis denique quam malis.
Iesus enim Dominus noster ante se a pastoribus qui in Iudea erant,
quam ab alienigenis adorari uoluit.
et ante in Nazareth ubi nutritus et educatus fuerat,
Esaię prophetiam recitando se manifestum fecit quam Hierosolymis,
et ante Iudeos ea quę fidei sunt,
docere studuit |
quam alienigenas nationes.
Quam quidem rem postea apostoli quoque ipsi confessi sunt |
ad illos dicentes:
Vobis oportuit primum prędicari regnum Dei,
sed quia indignos eo uos fecistis,
ecce
magis aduersum te insolescat,
cum submisse comiter-que responderis,
magis irritetur,
huic tali pręstabis beneficium,
si a beneficiis cessaueris ,
si a mitibus responsis destiteris,
si tacueris,
si denique furentem tacitus pręterieris atque recesseris.
ea duntaxat de causa,
ut ille minus culpabilis sit ,
cum sęuierit minus.
Quod si forte ideo inflatur superbia,
quia diuitiis abundat,
quia uiribus prestat,
quia rerum prosperitatibus fruitur |
ac propterea melioribus inuidet,
multos contemnit |
nec paucos
prouidendum.
id est,
pax quę prodesse debet,
ne tibi noceat.
Cum ergo et prędiorum tuorum prouentus nullo diripiente integer
intactus-que seruabitur |
et ex commercio liberę negociationis plurimum lucri accedet,
Deo gratias age |
et ea quę benigne suppeditantur,
non ad luxum tibi dari existima,
sed ad exercendę uirtutis occasionem.
Quantum personę ac dignitati conuenit rebus tuis utere.
quicquid autem supereffluere uideris,
totum ad munificentiam liberalitatem-que conuerte |
et hoc quod luxuria exigit,
quod
affluere solet rerum copia,
quam bello sęuiente minui ac deficere necesse est.
Quamobrem ad populum quoque de Hierusalem in Caldeam translatum ait Dominus:
Victoria enim opus est non compositione,
ut pacem cum corporis quoque sensibus animus habeat.
Qui quidem sensus non nisi superati quiescunt.
certare autem nolenti dominantur.
Repugnandum est igitur illis |
et si fluxa fragilia-que proposuerint,
ad ea quę ęterna sunt dirigantur.
Visus
Si uisus prouocat ut comptam uideas mulierem |
et in choreis lasciuientes cernas iuuenes,
auerte oculos tuos.
ne quod diutius consyderauerint,
facilius
amatoriis obscoenis-que cantibus uel impudicis poetarum
lectionibus eas accommodes,
ne forte turpe aliquid ab iis receptum ad cor penetret |
et per blanditias infusum animam feriat.
Odoratus
Odoramenta quoque muliebrem mollitiem prę se ferentia fuge |
quos ea delectant illis ipsa sordet uirtus.
effoeminati-que et enerues duriora poenitentię officia obire nequeunt.
Gustus
Gulę etiam impera.
et si cibos ganeacos uina-que preciosa tibi concupiscenda proposuerit,
tu illi e contrario
qui in solitudine Christo seruierunt,
crudas herbas atque radices |
uel siluestrium arborum fructus et frigidę aquę pocula.
Tactus
Si demum ad turpem tactum libidinosa cogitatio te solicitat,
comprime manum,
auerte te ab aspectu foeminę,
refer ab ea pedem,
tolle te de medio,
uim ingere cupidini.
et quod bonum sit mulierem non tangere,
non mihi sed Apostolo crede.
Postremo singula quęque uitia oppositę uirtutis rememoratione exclude
|
et in carnis rebellantis
omne bonum expetibile sit |
et quo melius,
eo magis expetendum,
nihil autem Deo esse potest melius,
qui solus cuiusque boni fons et origo est.
nihil ergo desyderari,
nihil concupisci supra Deum debet.
Ille itaque naturę rationi-que repugnat |
et diuinę refragatur uoluntati,
qui ea quę bene agit,
alio quam in Deum dirigit.
Ioannes ait:
est.
Porro cum benefeceris,
Deo gratias age.
Ipsius donum est quicquid boni agimus.
Bonam uero actionem |
bonorum contemplatio parere solet.
Maximi ad uirtutem stimuli sunt,
quanti ea facienda sint cogitare,
per quę ad summum bonorum peruenitur.
Quod nec oculus uidit |
nec auris audiuit |
nec in cor hominis descendit.
Et cum tam immensa tam-que inęstimabilis
de terra sublati ascendimus in cęlum,
ut iam manifesto inuisibilis Dei fruamur conspectu |
et plene uere-que beati simus.
Sap. IX
Apostoli
Ideo quippe et apostoli gaudebant in contumeliis pro nomine Iesu susceptis.
Martyres
Gaudebant et sancti martyres pro ueritate suppliciis affecti,
quoniam per ea Deum se magis demereri sciebant.
Intrepidi igitur iugula persecutoribus
ferienda porrexerunt,
ut fidem Domino integre seruatam sanguis effusus testaretur |
et uirtus nullo superata tormento pręmia caperet felicitatis ęternę.
in impios quoque uindictam differri sacrę historię ueritas fidem facit.
dii uidelicet,
quorum deorum tu Deus es.
de his quippe apostolus ait:
alius aliud membrum,
corpus uero unum.
quibus dicitur:
Vos estis corpus Christi et membra de membro .
Atque membra ista nota quidem Deo sunt,
quia fortia et robusta,
quia sapientia,
quia plurimi ęstimanda.
Ea ipsa cognoscere se dicit,
quę sua notione digna sunt |
quę-que in suo manent corpore,
ea uero ignorare,
quę extra Ecclesiam sunt |
et per peccatum ab ipsa sese alienarunt.
Hoc Amos propheta testatur cum ait:
de membro .
Atque membra ista nota quidem Deo sunt,
quia fortia et robusta,
quia sapientia,
quia plurimi ęstimanda.
Ea ipsa cognoscere se dicit,
quę sua notione digna sunt |
quę-que in suo manent corpore,
ea uero ignorare,
quę extra Ecclesiam sunt |
et per peccatum ab ipsa sese alienarunt.
Hoc Amos propheta testatur cum ait:
quos imitari debemus,
eis inuidere uelle.
accidia
Alterum leprę genus florere dicitur |
ac totum quidem corpus a capite usque ad pedes occupare |
quę tamen munda esse putatur,
nisi caro uiua apparuerit.
Hanc equidem mentis torporem esse reor |
et ad ea persoluenda quę tenemur ociositatem atque ex tedio neglectum,
quod uitium accidiam appellant.
Ea sane totum hominem possidet,
dum mollem penitus et effoeminatum reddit.
Munda autem est nisi caro uiua apparuerit,
quia uitium istud nec stultis,
in quibus
totum quidem corpus a capite usque ad pedes occupare |
quę tamen munda esse putatur,
nisi caro uiua apparuerit.
Hanc equidem mentis torporem esse reor |
et ad ea persoluenda quę tenemur ociositatem atque ex tedio neglectum,
quod uitium accidiam appellant.
Ea sane totum hominem possidet,
dum mollem penitus et effoeminatum reddit.
Munda autem est nisi caro uiua apparuerit,
quia uitium istud nec stultis,
in quibus ratio mortua est,
imputatur |
nec mala ualitudine affectis,
quorum bona uoluntas morbo impedita est corporis.
qui meretricibus conuenit,
gulosorum impudentiam designat.
quorum temeritati nihil obstat,
quin semper obscoenum ac turpe aliquid dicant aut faciant.
Tunc uero extenuatur capillus,
cum bona animi per luxuriam consumuntur.
Locus autem leprę ubique humilior prędicatur,
quia in ea parte uirtus animę deprimitur,
in qua peccatur,
non in qua non peccatur.
potest enim fieri,
ut aliquis partim uirtutibus pręstet,
partim alicui uitio deditus sit.
Superbia
Sexta lepra caluitii est.
quo demum constet |
pręsentis quoque mali uitandi causa non esse peccandum.
Quę dicam,
nolo ut mihi credantur,
nisi singula sanctarum autoritate Scripturarum firmata erunt.
Peccati igitur ea prima malignitas est |
inutilem facere hominem |
et neque sibi neque aliis recte consulentem.
dicitur enim in Ecclesiastico:
Famem quoque et mortes delinquentibus minatur Dominus dicens:
nullo unquam fine concludentur.
Nam sicut in cęlesti regno beatorum glorię finis aliquando futurus non
timetur,
ita in inferno poenarum terminus nullus unquam sperabitur.
Cum ergo iuxta ea quę modo dicta sunt,
peccati tanta malignitas existat,
ut hominem inutilem,
instabilem,
intellectu hebetem ,
conditione uilem et abiectum reddat,
uitam minuat,
regna auferat,
diuitias faciat miseras ,
aduersitatibus
patris.
anima quę peccauerit ipsa punietur.
Qualis cuiusque in anima affectus fuerit,
talia edet et opera.
Intimo prius cordis morbo medicina est adhibenda,
ut in cute inde nascentia hulcera curentur.
Interiora si sana fuerint,
ea quę foris sunt pulchre ac probe se habebunt.
De quinque sensibus.
Caput XIX
Et quoniam sensus nostri uię sunt,
per quas illa, quę animę bonum corrumpunt,
intus penetrare
testeris,
uerba Dei audi.
Illis qui hoc contemnunt, dicitur:
est uerbi et non factor,
hic comparatur uiro consyderanti uultum natiuitatis suę in speculo.
Consyderauit enim se et abiit,
et statim oblitus est qualis fuerit |
qui autem perspexerit in lege perfectę libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit.
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic
manus continebimus.
tibi contingat,
audi sapientissimi Salomonis pręceptum,
et quod docet experto crede.
malum enim in quod ipse incidit,
alios cauere iubet ac de muliere loquens:
in psalmo confitentem:
Liber Quintus Charitatis.
De temperantia.
Capitulum I
Ipsa igitur passionum,
quę a sensibus oriuntur,
moderatio |
temperantia dicitur.
Ea uirtus usque adeo reliquis omnibus necessaria est,
ut nisi illis comitem se pręstiterit,
continuo ad uitia dilabentur |
et uirtutis nomen naturam-que amittent.
Iustitia-que ipsa si temperantię freno non regeretur,
aut in negligentiam aut in sęuitiam desineret.
Ad nostra ueniamus.
ICXC
Ipse Dei filius Christus uirginem matrem sibi elegit,
uirgo ipse permansit,
uirginum sponsus dici uoluit.
sed neque baptizari nisi a uirgine sibi placuit |
neque matrem cum ab ea decederet nisi discipulo uirgini commendare.
Hęc autem omnia,
ut quam Deo grata esset uirginitas doceret.
cuius conseruandę matrem foeminis,
se masculis in exemplum dedit.
illius amara quasi absynthium,
et acuta quasi gladius biceps |
pedes eius descendunt in mortem,
et ad inferos gressus eius penetrant |
per semitam uitę non ambulant,
uagi sunt gressus eius et inuestigabiles.
Nunc ergo fili audi me,
et ne recedas a uerbis oris mei.
longe fac ab ea uiam tuam,
et ne appropinques foribus domus eius,
ne des alienis honorem tuum et annos tuos crudeli.
Pręsentem uoluptatem cum futura poena compara,
et probabis consilium hoc quod offertur.
Cito transit quod delectat,
nullo fine
diuersi sexus coniuncta conuersatio.
Bonum est mulierem non uidere,
quia qui uiderit et concupierit,
iam mechatus est eam in corde suo.
Bonum est mulierem non tangere,
quia qui tangit picem,
inquinabitur ab ea.
Quod si in solitudine degentium mentes foedis cogitationibus interdum
solicitentur,
quomodo ibi castitas esse poterit secura,
ubi uir et mulier uel eodem usi fuerint contubernio |
uel si locis disseparantur,
congressibus non abstineant?
pręcipitauit coitus |
et si hac ipsa de causa eiusdem criminis Iudei arguuntur,
dicente Domino:
dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
Et cum ita sit audeo dicere:
Scortator non maritus est,
quem magis coire quam generare delectat |
et mulier ipsa
proposui |
audire.
De conivge diligenda temporeqve continendi.
Caput VIII
Quod autem uiros respicit,
uidelicet non oportere contemni uxores,
dictum est supra.
sed ut euidentius ea res constet,
dicemus nunc qualiter ipsa uxor diligenda sit,
deinde etiam continendi tempora indicabimus.
Paulus apostolus |
uxor diligenda sit,
deinde etiam continendi tempora indicabimus.
Paulus apostolus |
in foro,
in omnibus compitis uentilatum:
Si uoles apte nubere nube pari.
Sed neque nimis formosam ducendam esse aiunt |
nec nimis deformem,
ne uel hanc habeas despectam |
uel illam suspectam.
Ea ergo placeat,
cuius media inter istas erit species.
ut nec multos allicere |
nec tibi non grata esse possit,
ac proinde utriusque uestrum et pudicicia tutior maneat |
et animus omni sublata suspicione tranquillior |
et ad mutuam propensior charitatem.
tibi sit |
elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur,
neque Deum qui relaturus est pręmium.
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum peccata non deserant,
ea redemptum iri se existimant.
quasi uero porrecta stipe corrumpi possit Deus,
ut scelera non puniat.
Quamobrem autem alia imperaret |
si ad salutem sola
sua non tribuere |
aliena quoque iniuste rapere cogit auaritia |
et ne a pauperum quidem fortunis impias continere manus,
nullo satiabilis congestu,
nulla copia contenta,
immo eo cupidior,
quo plura rapuerit.
Vnde de illis quibus ea dominatur est dictum:
phariseus,
cum exigis pecuniam et non pręstas doctrinam,
cum de quęstu suo cogitas |
et eorum saluti qui tibi commissi sunt non consulis.
Excolas culicem,
quę leuissima sunt curę habens,
et deglutis camellum,
in uentrem negligentię demergens ea quę maximi momenti esse deberent.
Mercenarius non pastor es |
Vides lupum uenientem,
et fugis.
Perit ille adulterio,
ille usuris,
alius furto,
alius odio,
alius alio flagitio |
et in tanto animarum periculo taces,
obmutescis,
hiscere non audes |
et illos
illi consolantur.
Auaritia
(!)
Cum-que hoc ita sit,
eo tamen processit ista auri sacra fames,
ut quę natura saluti hominis consulens terra occultauerat,
ea fossionibus in profundum actis erruere coeperint .
montes cuniculis subruuntur,
et homo cęlum suspicere genitus,
ultro se in ima telluris immergit.
nec supra se pendentem metuit molem |
nec post se relictum solem quicquam ęstimat;
thesaurum auferre moliebatur,
equites diuinitus apparentes flagellis ceciderunt.
Seleucus
Ipse Seleucus dum pecunias a Mopsuestenis
Vergiliani uerba conueniunt:
Est domus ampla,
iacent penitus defossa talenta
Cęlati argenti,
sunt auri pondera facti
Infecti-que mihi.
Ezechias
Qua iactantię uanitate cum Ezechias quoque,
qui iustus erat,
peccauerit,
quomodo poterunt iniqui ea carere,
qui certe magis opibus quam uirtute esse clari cupiunt?
Sed quantum uolunt glorientur,
cum interierint,
non sument omnia |
neque descendet cum eis gloria eorum |
nudos et fortunę et animi bonis gehenna excipiet,
tanto miseriores futuros,
quanto sibi uidentur
omnibus quę retribuit mihi?
Sed quoniam ipsi melius quam nobis nota est inopia nostra,
nihil aliud exigit,
nisi ut in eum credamus,
ei seruiamus,
eius mandatis legibus-que pareamus.
Hoc si pręstabimus,
neque benefecisse nobis illum poenitebit |
neque ea quę pollicitus est pigebit exhibere.
ac tanto quidem libentius hoc faciet,
quanto nos magis in impartienda proximis nostris humanitate exerceri uiderit.
Is enim proxime ad similitudinem eius accedit,
cui potissima
sciunt,
nisi illas abiecerint.
Et cum nihil preciosius uirtute sit,
quis negauerit eos multum lucrifacere qui in dando reddendo-que beneficio et liberales imprimis et grati esse student?
Hęc enim ea res est,
quę amicos comparat,
quę inimicos placat,
quę Deum propiciat,
quę immortalitatem mortalibus donat |
et de terra sublatos cęlo inserit sedibus-que sanctorum.
ut semper beati sint,
qui ut charitatem seruarent,
semper munifici liberales-que fuerunt.
Is autem qui in
Scriptura accusat,
et Deo charissimus fuisse beneficia testantur.
Ad eum primogenita fratris Esau transferuntur,
dicente Domino:
Iacob dilexi,
Esau autem odio habui.
Cum obdormisset,
scalam uidit a terra ad cęlum extentam |
et in ea angelos ascendentes et descendentes |
ac Dominum cacumini innixum.
qui terram in qua quiescebat ei promisit |
regnum-que eius longe late-que diffundendum prędixit.
Inde ille parens efficitur duodecim liberorum,
qui duodecim tribubus nomen dederunt |
coeptus-que est uocari
aspera perferenda coepit accingi,
mollia uero respuere et delicata |
atque in his pręcipue gratiam referre Saluatori,
per quę maximum omnium beneficium se accepisse meminit.
Quid enim maius aut optabilius esse potuit |
quam paradisum per tot secula primi hominis culpa clausum,
per ea demum quę Christus passus est,
nobis fuisse reseratum?
ut
uoluptatem quam cepit |
fructum interdictum manducando,
filios generando dolore compenset.
Merito etiam Adę est dictum:
Maledicta terra in opere tuo.
In laboribus comedes ex ea cunctis diebus uitę tuę.
spinas et tribulos germinabit tibi,
et comedes herbas terrę.
in sudore uultus tui uesceris pane tuo,
donec reuertaris in terram de qua sumptus es.
quia puluis es,
et in puluerem reuerteris.
Tot igitur
pars Hierosolymitani muri diruta,
thesauri ablati,
ipse Amasias captus,
nobilium liberi pro obsidibus abducti.
Tunc etiam regnante Achaz colebant Baal,
cum et a rege Syrię spoliati sunt |
et a rege Samarię Phacee ingenti bello uicti.
Ea enim pugna centum uiginti milia uirorum cęsa fuisse dicuntur,
ducenta milia in captiuitatem abducta |
cum preda omnis generis prope inęstimabili.
quanuis Phacee ab angelo coargutus restituerit captiuos |
quia tamen ab impietate non
poenitentiam suscepit Deus,
quis tam impius est,
ut ueniam desperet,
si ad illum a quo alienatus est recurrerit?
Ioacha
Ioahazo quoque impio super impios regnante Nechao rex Aegypti eosdem tributa sibi pendere compulit.
ea erant |
centum argenti talenta in singulos annos,
unum auri .
Eliachim
Tunc Ioahazo sublato Heliachinum eius fratrem pręfecit regno.
Sed cum neque isto ad regni gubernacula sedente
non idola (ut olim sępe contigit) colitis,
non execrandos gentilium ritus exercetis |
unum Deum,
unum cęli terrę-que Dominum adoratis,
et tamen nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri,
restat ut ea sola sit quia Saluatorem uobis,
immo omnibus missum non recipitis.
Messiam quem uestrę uobis indicant Scripturę non admittitis.
Videte ingratitudinem uestram in Deum uestrum.
Ille uobis quem promiserat uitę
uitiorum et contabescat.
Vos estis lux mundi.
Lux mundi est,
cuius uerbis et exemplo fugantur tenebrę ignorantię alienę.
Ciuitas est etiam prędicator supra montem posita,
omnium obiecta oculis,
ut omnes ad illam concurrant |
uel discendo quę dicuntur |
uel ea quę ab eo qui docet fiunt imitando .
Idem lucerna est super candelabrum non aliter quam ciuitas supra montem.
Lucet enim omnibus qui in domo sunt,
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter
Difficile fuit uxores dimittere,
difficilius ex se genitos a se separare |
utrunque tamen factum sacerdotis adhortationibus historia sacra testatur.
tantum ergo prodest idoneum habere doctorem,
qui uitia increpet et ad uirtutem accendat,
ut ipso audito etiam ea quę incorrigibilia uidentur corrigantur |
et quę uix sperari queunt eueniant.
In Prouerbiis a Salomone est dictum:
Et siquis non uult operari inquit |
nec manducet.
Cum-que esset Ephesi (ut Lucas refert) ad maiores natu locutus est:
ociosus .
et rursum:
Multam maliciam docuit ociositas .
Cum autem ociosus maliciam didicerit |
flagitiis-que sese onerauerit,
iacet in illis et torpore uictus uix unquam de resurgendo cogitat.
Nam siquando ad se rediens culpam agnoscat,
impossibile sibi uidetur,
ut ab ea desistat.
Et interdum ipse de sua pigritudine conqueritur,
intra se cum Propheta dicens:
ne philosophi quidem inuenire poterant,
eam nos Christo monstrante didicimus.
autem humilitas uoluntaria est.
proinde etiam illam quę uitii est uoluntariam esse constat.
Illa itaque non uirtutis,
sed nequitię malignitatis-que erit humilitas,
cum quis ea de causa prę se feret humilitatem,
siue ut inter sanctos ponendus uideatur,
siue ut facilius elemosinam elliciat et lucretur.
Tales erant,
quos in Euangelio taxauit Dominus dicens:
Quod si quid etiam bene fecerint,
suę uirtuti non diuinę gratię tribuunt.
Contra quos clamat Esaias dicens:
semper-que se magis ac magis errigens eo quosdam prouexit uecordię,
ut se Deo comparare ausi sint |
Deum-que contemptui habere,
Nabuchodonosor rex,
cuius insaniam paulo ante retulimus |
hoc tamen prętermisso quod nunc dicemus |
auream statuam errexerat,
se in ea ueluti Deum adorari iubens.
Et quoniam se supra hominem extulerat,
regno depositus cum bestiis uixit.
princeps Tyri
Ad principem Tyri in Ezechiele dicitur:
Hęc dicit Dominus
qui ministrat?
nonne qui recumbit?
ego autem in medio uestrum sum,
sicut qui ministrat.
Is igitur qui pręferri aliis concupiscit,
gentilitatem sapit.
qui uero uel in dignitate positus minoribus ministrat ea quę ad consequendam salutem necessaria sunt uirtutum pręcepta |
siue ad sustentationem uitę opportuna subsidia,
hic Christi discipulus est,
humilitate deiectus,
dignitate pręstans,
non quęrens quę sua sunt,
sed quę aliorum.
Et nisi Domino nostro obedierimus,
ne diligere quidem illum conuincemur.
perfruetur,
malorum timore sublato.
In Ecclesiaste quoque dicitur:
subiunxit:
Custodiebant testimonia eius |
et pręceptum quod dedit illis.
eadem Ioannis apostoli sententia est in Epistola dicentis:
sit,
uni nunc concedamus patientię.
Quando quidem tam hominum iniurias |
quam casus aduersos pati dicimur,
cum acciderint.
Primum igitur ut in omnibus patientiam conseruemus,
meminerimus |
nullum omnino ea in re malum esse,
qua non offenditur animus noster.
Quid est autem quo ille offendi queat,
pręter peccatum?
Solum ergo peccatum cauendum nobis erit,
quia malum est.
Cętera quęcunque
in quo Christus loquebatur,
sententia est:
in Assyriam translati fuerant,
pietate notus,
casu cęcus efficitur |
sed qui melius animo quam oculis cernebat,
non fuit ideo tardior in proposito uirtutis,
sed feruentior.
Oculis captus gratias egit Deo |
fideliter-que ei seruiens,
ut antea fecerat,
nihil commisit,
quo ea calamitas ipsi grauis esse uideretur.
tolerabile est |
et iustę querelę causam dum uirtuti nihil officit,
excludit.
Ad illa ueniamus,
quę falso fortuita mala nuncupantur,
cum nihil sit quod non prouidentia diuina contingat.
Ea sunt terrę maris-que pericula,
proscriptiones,
exilia,
carceres,
tormenta |
cędes |
incendia |
cętera-que id genus multa.
Quę ut fortiter perferantur,
primo sciendum aduersa quęque
Semper enim ad delinquendum magis prouocant,
quę secundo flatu feruntur.
De patientia martyrii.
Caput XIX
Porro ad confirmandam patientię uirtutem |
pręter ea quę hactenus dicta sunt,
martyrum Christi uictorias atque triumphos contemplari operęprecium erit.
Eculei,
laminę,
sartagines,
fustigationes,
omnia tormentorum genera proponebantur illis,
qui gentilium deos
in
quos animaduertendi ius non habemus. Illa ira duntaxat nobis concessa
est, qua uel subditos corripimus ne delinquant, uel nosmetipsos
affligimus, ne malarum cupidinum blandimentis uincamur.
Porro ira hęc tantum ab ea quę prohibetur differt,
quantum ratio ab insania,
quantum uerum ab errore,
quantum denique iuuandi appetitio a cupiditate nocendi.
Hanc sequamur,
si nobis,
si aliis quibus pręsidemus consultum uolumus.
Illam
errore,
quantum denique iuuandi appetitio a cupiditate nocendi.
Hanc sequamur,
si nobis,
si aliis quibus pręsidemus consultum uolumus.
Illam uero brutam et irrationalem declinemus |
tanquam et nobis et omnibus qui ea utuntur,
noxiam atque perniciosam.
Phinee
quam constantes,
quam firmi sint in contemnendis omnibus quę diu stare nequeunt,
et in illis quę eterna sunt diligendis,
necesse est
aduersitatibus erumnis-que probari.
Neque ideo fit illis iniuria siue dolus,
quod terrenis bonis minus abundent,
quando ea ipsimet quidem prę cęlestium desyderio contemnunt atque aspernantur.
malunt-que in aduersis experiri |
quam in prosperis ocio torpescere.
Prospera enim plerunque ad ignauiam compellunt,
aduersa magis
utique non his modicis et caducis,
sed illis ingentibus et ęternis fruituri.
quę pressius euidentius-que in Euangelio quam in Lege promissa sunt.
Quanquam Lex quoque spiritalis est,
si tollatur uelamen |
et ea quę scripta sunt,
non omnia iuxta litteram intelligantur.
Spiritalis benedictionis meminit Apostolus,
ubi ad Ephesios scribens ait:
comminuet ossa.
Cui simile est illud Salomonis:
Nihil igitur uobis ad summam felicitatem defuturum speretis,
si non defuerit uirtus.
Cuius quidem leges atque pręcepta in his libris satis (ut reor) abunde-que a me relata sunt.
non ea inquam pręcepta,
quę homines qui errare possunt tradant,
sed quę ipse hominum angelorum-que conditor Deus,
in quo solo nullus omnino cadere potest error,
tribuit nobis.
Ipsum ergo audiamus,
ipsum sequamur,
ad ipsius doctrinam
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.