Your search found 1897 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 701-800:

illi penitus arctissimeque adiungere, ut propriam: sicut homo induit, sibique penitus adiungit et quasi adglutinat vestimentum, ut iam quasi unum quid, et non amplius res diversae esse vide antur: sicut in hoc exemplo ista vis metaphorae elucescit. Psal. 109. Dilexit maledictionem, ideo veniat ei: et noluit bene dictionem, ideo elongetur ab eo. Induat maledictionem sicut vestimentum, et veniat sicut aquae in medio eius, et sicut oleum in ossa eius. ubi energia metaphorae induitionis singularem ac intimam quandam appropriationem denotat. Induere collum equi tonitru, Iob

propriam: sicut homo induit, sibique penitus adiungit et quasi adglutinat vestimentum, ut iam quasi unum quid, et non amplius res diversae esse vide antur: sicut in hoc exemplo ista vis metaphorae elucescit. Psal. 109. Dilexit maledictionem, ideo veniat ei: et noluit bene dictionem, ideo elongetur ab eo. Induat maledictionem sicut vestimentum, et veniat sicut aquae in medio eius, et sicut oleum in ossa eius. ubi energia metaphorae induitionis singularem ac intimam quandam appropriationem denotat. Induere collum equi tonitru, Iob 39. id est, sumere sibi collum equi valde

tempore Nohae, cum arca fabricaretur. Carnem igitur Christi intelligo vitam hanc mortalem, qua Dominus privatus fuit in passione: spiritum vero, animam quam patri commendat clamans, In manus tuas commendo spiritum meum, ut ipsamet Evangelistarum verba habent. Ea igitur anima aut spiritus ideo vivificata dicitur, quia liberata fuit miseriis huius vitae, et etiam ipsius ultimae passionis contumeliis. Quin et reatu et ingenti mole peccatorum, quae longe tristissima et gravissima onera Christus in ipsam validissimam imputationem divinitus translata in hac mortali vita pro genere

gratis victum aliunde petenda, aut alioqui non servando leges vel metas sui muneris ac status. Tales iubet admoneri sui officii Sed 2. Thess. 3 iubet simpliciter vitari inordinate ambulantes: ubi videtur maior quaedam malitia notari. Forte quia prius illos inordinatos frustra moneri curaverat: ideo iam, ut desperatos, vitari praecepit. Ibidem quoque negat se inordinate ambulasse, sed labore suo victum quaesisse: forte respicit ad Dei et legum ordinationem, qui unicuique suum quendam laborem ac sudorem, suumque genus vitae praescripsit, unde victum et amictum aliaque necessaria quaerat.

idiotismi: et quod habet, exponetur in verbo Occido: sed tamen ratione constructionis aliquid difficultatis parit ut Iosuae 13, Beor divinatorem occiderunt, una cum aliis interfectis suis. refer ad Beor, non ad interficientes: id est, cum aliis caesis de populo, aut coniunctis divinatoris: qui ideo interfecti eius sunt, quod de eius familiaribus aut adiunctis sunt. Sic dicitur populus interfectionis alicuius: pro, quem aliquis interfecit, aut interficere statuit. Isaiae 34 Gladius meus super populum interfectionis meae, ad iudicium: id est, quem populum, aut quos homines interficere

omnes ripas suas, redundabit in Iudam, refluens et transiens, usque dum collum pertingat: futurumque est ut extensione alarum suarum impleat latitudinem terrae tuae, o Immanuel. Usitatae autem sunt istae metaphorae, et aliae figurae alludentes ad pluvias, torrentes, flumina, grandines et nives, ideo Sacris literis, et aliis meridionalib. scriptoribus, utetiam Homero ac Virg. quia ista et alia meteora in illis calidioribus regionibus sunt multo vehementiora, quam in hisce temperatioribus: sunt etiam regiones non ita planae ut in Germania, eoque torrentes et aliae aquae multo maiori impetu

50. Invoca me in die tribulationis et eripiam te, ut glorifices me. Ioel 2. et Roman. 10. Quicunque invocaverit nomen Domini (i. ipsum Dominum) saluus erit. Quodiam vero seria invocatio Dei tum primarium quid, et quasi cor totius pietatis est: tum etiam quiddam maxime conspicuum, aut notum: ideo fieri non raro solet, ut pro tota pietate aut cultu Dei ponatur. Et si patrem invocatis, citra personarum respectum iudicantem iuxta cuiusque opus, videte ut in timore conversantes, incolatus vestri tempus transigatis: 1 Petri 1. Sic de instauratione totius veri cultus aut religionis dicitur

notum verbum et significatio est. Deut. 11 negat Deus talem esse terram Canaan, ut Aegypti, quam irrigare queas ad pedem tuum. id est, in qua possis aquam irriguam ex Nilo deducere quocunque velis, ob planiciem, aut lenem declivitatem. Sequitur autem aquae rivus praeeuntem ac ducentem canalem: ideo dicitur irrigare ad pedem, quia aqua praeeunti pedi imminet. At terram Canaan dicit caelitus irrigari, eoque a Deo implorandam esse opem. Irriguae pecudes, propinguibus, Ezech. 45. De irriguo Israel in sacrificium: id est, de pinguibus aut succulentis. Transfertur aliquando hoc verbum ad

quod venit lux in mundum, et dilexerunt magis homines tenebras quam lucem. de quo prolixius in synecdoche et metonymia dixi. Ita nonnulli et verbum Iudicandi ibidem praecedens exponunt. Non. n. misit Deus filium suum in mundum, ut iudicet mundum, sed ut servetur mundus per eum. pro, non ideo venit Christus, ut materiam aut causam efficientem iudicii seu danationis afferret mundo seu eum peccatis oneraret, sed ut salutis causam operaretur. Verum videtur propemodum commodior illa usitata expositio, quod in primo adventu venerit non ut iudex ac damnator sontium, sed ut liberator

eius pertingit usque ad caelos. Sic Luc. 24, Principes nostri tradiderunt eum in iudicium mortis. Sic Paulus Rom. 3. Quorum iudicium iustum est: id est, poena. Et cap. 13: Qui resistunt, iudicium sibi acquirent: id est, poenam. Decimo, pro exemplari, seu specimine: hocque ideo, quod iura et leges quodammodo sint exemplaria, quae vita nos et factis exprimere oporteat. Exod. 26. Et erigas tabernaculum iuxta iudicium, quod tibi monstratum est in monte: id est, iuxta eam formam, aut ideam. Undecimo, pro mensura, norma, regula, modo, qualitate, statu, conditione.

mento zu dem Rechten recht, ad verum ius ac iustitiam, admirabundum risisse, et quaesivisse, Num etiam aliquod iniustum ius, Unrecht Recht, existat? Recordari iustitiae Dei, aut etiam praedicare eam, Psalmo septuage simoprimo, de eius immensa benignitate ac beneficentia accipendum est, ideo coniungit ei Salutem Dei. Posses [?: tam- ] eum locum etiam de imputativa iustitia exponere. Reddere alicui iustitiam suam, est reddere praemia digna iustcia, aut etiam poenas in iustitia dignas. Primo Samuelis vigesimo sexto: Dominus reddat viro iustitiam suam, et fidem

cum Osiandro acriter fuit disputatum, et contra Papistas etiam magis disputari necesse est, quidnam proprie sit iustitia nostra: et valde ad praesentem scopum facit, ut probemus, iustitiam Christi, qua nos coram Deo formaliter iustificemur, esse proprie eius obedientiam, nobis perfidem imputatam: ideo locum Paulinum Rom 5 (ubi iustitiam et obedientiam Christi cum iniustitia ac inobedientia veteris Adami confert) veluti per parallelas lineas deductum, quo magis illustretur, oppositis sibi invicem rebus ac vocibus diversorum membrorum per antithesin proponemus.

transeamus. ¶ [?: D- ] tari multum solet, cur ista gratuita, Christi fidei, [?: ] Evangelii iustitia, Dei iustitia vocetur. Lutherus [?: ei- ] li phrasin semper vertit, iustitiam coram Deo [?: va- ] Augustinus in pluribus locis docet, eam ideo [?: ] iustitiam Dei, quia a Deo nobis donetur: quam [?: ] iustitiae donationem valde inculcat Paulus [?: Roma- ] Posses et illam tertiam rationem adiicere, eam [?: id- ] vocari, quia sit a Christo praestita, qui non est [?: pur- ]

esse exponendam de iustitia coram Deo valente, eive probata, seu quam ille statuit vere ac solam esse iustitiam, damnatis omnibus aliis iustitiis ut immundis, mancis ac imperfectis. Nam (ut dixi) ibi gloria Dei omnino veram iustitiam notat. Caeterum altera etiam illa etymologiae ratio, quod ideo iustitia Dei dicatur, quia singulari sapientia ac bonitate Dei nobis contingat, sua habere possunt testimonia ac rationes ex Sacris literis: ut quod Paulus Phil. 3 eam vocat iustitiam ex Deo, seu a Deo: item quod Is. 59 Deus agens de Meschia dicitur circumspexisse num sit qui se opponat

eum pronunciat iustum, sed etiam eum ab omni iure ac molestatione accusatoris reipsa in posterum represso accusatore liberat: sic et homines a peccato in ipsa morte liberantur, ne amplius infestentur ab ea. Sic Itali dicunt, homo morto non faguera. Sic Anacreon dixerat, Mortuus non concupiscit. Ideo et Paulus hanc inhaerentis peccati importunitatem et tyrannidem, veluti si esset eius ven ditum mancipium, sentiens, et difficulter tolerans, ac valde prolixe de ea questus, tandem cupit ab ea liberari aut iustificari, exclamans, O' me infelicem, quis me liberabit a corpore mortis huius? id

istam eorum deductionem, aut forensem originem huius significationis verbi Iustifico: tamen quoniam multa verba sunt, quae cum hoc in isto Hebraismo conveniunt, quorum collatio mirificam lucem huic verbo afferre potest: et simul aliquid grammaticum, et sermoni huic magis proprium esse opinor: ideo istam eorum naturam aut idiotismum, regula universali simul et exemplis pluribus declarabo ac confirmabo, de qua tamen in libello de Fide prolixius dictum est. et rectius forte in Regulis universalibus agetur. Sunt ergo apud Hebraeos verba quaedam, quae in prima coniugatione significant

qui iustificat, quis est qui condemnet? Ipsa iustificationis et condemnationis antithesis satis evincit, Deus est qui iustificat, idem esse quod. Deus est qui a peccatis absolvit, et iustos pronunciat. Et 1. Corinth. 4. Nullius mihi conscius sum, sed per hoc non sum iustificatus, hoc est, non ideo iustus habeor a Deo, quod nullius mihi sum conscius. Iustitia mea non constat propria innocentia, sed gratia Dei per Christum. Et cap. 6. Atque haec fuistis quidem, verum abluti estis, verum iustificati estis, verum sanctificati estis per nomen Domini IESU, et per spiritum Dei

τοῦ νόμου, seu regulam iustitiae legalis, postulasse ab hominibus integram obedientiam et satisfactionem pro peccato, nempe mortem: sed cum nullus hominum eam praestare posset, ideo Deum misisse filium suum, natum ex muliere, factum legi obnoxium, ut impleret τὸ δικάιωμα τοῦ νόμου pro nobis: hoc est, praestaret legi integram obedientiam ad comparandam vitam, et sustineret mortem ad expiandum peccata generis humani,

per synecdochen aut metalepsin crebro significat aliquam unguam aut sermonem, sicut in aliis gentibus fomili prorsus tropo lingua (posito instrum ento pro sermone aut opere) accipitur. Gen. 11: Ut erat omnis terrae labium unum, et vox una omnibus. Et mox, Confundamus labium eorum. Item: Ideo vocata est Babel quia Dominus confudit ibi labium omnis terrae, id est sermonem. Accipitur item crebro labium pro ipso [?: ] locutionis. Psalmo 13, Sub labiis eorum venenum aspidum: id est, cum loquuntur, tum venenata consilia ac perniciosos bonis conatus machinantur, et

vertit librescas, cum vox Hebraea vites peregrinas significet. LAC, licet notae significationis vox sit, multos [?: ] men et nonnihil obscuros Hebraismos efficit. Non raro terra Cananaea dicitur fluere lacte et melle: ubi significat omnis generis necessaria ad victum, atque ideo est commendatio illius soli tanquam abundantis tum variis eduliis, tum et condimentis ac medicamentis. Est vero quasi quaedam poetica hyperbole simul et hypotyposis quod dicitur fluere lacte et melle, perinde ac [?: sivel-- ] rivi quidam talium liquorum passim fluerent, sicut

quidam talium liquorum passim fluerent, sicut [?: poe-- ] fingunt Saturno regnante fluxisse. Haec vero locutio reperitur Exo. 33, et Hier. 32. Ezek. 20, et saepe alias. Haec sumit Ioel cap. 3 metaphoram ad pingendum regni Christi copiae cornu spiritualium bonorum. Ideo dicit, [?: quod- ] die illa stillabunt montes vinum dulce, et colles fluent lacte. Agnus lactis dicitur lactens, seu qui adhuc lac sugit 1 Sam. 7. Tulit Samuel unum agnum lactis, et obtulit [?: ] Domino. Exod. 23 prohibetur, ne quis coquat hoedum in lacte

affectuum indicium. Psal. 80. Ci [?:-asti ] eos pane lachrymarum, et potasti eos lachrymis [?: copiosis ] . i. maximas afflictiones, et inde profectos dolores ac moerores eis cumulasti. Lachrymae igitur et calamitates, et inde profectam tristiciam notant. Ideo autem dicit, afflictos illis cibari et potari, quod [?: deflu-tes ] per os non raro devorantur a lachrymantibus, et quod valde moestis non admodum libet cibis vesci. Sic [?: ] Psal. 42. Fuerunt mihi lachrymae meae panes die ac [?: ] . Sic et

usque ad laeticiam Deum, est, maximo cum animi gaudio celebrare Deum. 2 Paral. 29. Ut laudarent. Deum, laudarunt itaque usque ad laeticiam. Laeticiam obscurari, Isa. 24 Obscurata est omnis laeticia: pro, versa est in tristiciam. Nam ut lux exhilarat, sic tenebrae obscuritasque contristant. ideo mox addit, Migravit gaudium terrae. Sic et Psal. 97 laeticia cum luce coniungitur. inquit. n. Lux facta est iusto, et laeticia iis qui sunt recto corde. Laeticiae et Gaudii vox sunt laetae cantiones, iubilationes, et exclamationes aut acclamationes. Hierem. 25, Perdam ab eis

vobis mutuo percipiatis: sed potius faxit Deus, et faciet profecto indubitanter, ut vobis mutuo extremo exitio sitis. Laetari in Deo, est, agnoscere eum non solum summum omnium bonorum autorem ac fontem esse, sed etiam statuere eum esse nostrum faventissimum ac beneficentissimum patrem, atque ideo in eo solo acquiescere, ac de eo gaudere, gloriari ac triumphare, cumque celebrare, neglectis etiam ac spretis omnibus nostris iustitiis et meritis, ut quibusdam reiectamentis et pannis menstruatis, imo etiam ut damnis ad iustitiam ac vitam. Est vero haec locutio valde usitata in Sacris

idola lapidea et lignea. Secundo, hinc sumpta est illa locutio Isaiae 34. Extendet Deus super terram lineam desolationis, et lapides vacuitatis: id est, pondera, perpendicula, funiculos, regulas, ac normas, in eum finem, non ut aedificet, instauret aut perficiat: sicut alias solent architecti ideo aliquid initio metiri, ut inde quidpiam fabricent. At Deus metietur, ponderabit et expendet terram, ut eam certa ratione puniat, alia loca magis, alia minus devastando, evacuando et spoliando per hostes. In perpendiculis et normis adhibetur plumbum: id vocavit hic lapidem. Significat autem per

id vocavit hic lapidem. Significat autem per metaphoram consilia et cogitationes ac decreta Dei, de punienda ac desolanda terra. Tertio, quia lapis angularis non solum conspicuus est, sed etiam maximi usus, quia ibi duo parietes colligantur, solentque optimi et maximi lapides ibi collocari: ideo lapis angularis per metaphoram significat hominem primariam, honestissimam, ac maxime salutarem actionem, functionemve praestantem. Sic Christus dicitur factus esse in caput anguli, ut mox dicetur. Sic dicit Hieremias futurum, ut Babylon adeo prorsus opprimatur ut non sumatur inde lapis

non amplius mittantur praefecti ac gubernatores in diversas gentes ex civibus Babylonis: sicut et Historiae testantur, cives Babylonis ferme prorsus in servitutem fuisse a Medis et Persis redactos. Quarto, apideum cor tribuitur homini, Ezech. 11 et 36: alibi etiam adamantinum: tum ideo, quia caret omni bono sensu ac intellectu in reb. divinis, perinde ut statim lapidea: sicut dicitur Deut. 29. Non dedit tibi Deus cor intelligens. Et contra mox in sequenti capite promittitur cor intelligens, sicut et Rom. 1: tum etiam, quia non movetur, frangitur aut mollitur verbo ac

in quem impingitur, et petra ad quam [?: offenda-- ] nempe his qui impingunt in sermonem, neque credunt in id: ad quod et instituti fuerant. Porro additum epitheton Vivus, significat Christum et pios vere vivere et simul fit antithesis quaedam ad lapides mortuos. Dicitur porro ideo Christus lapis angularis, idque [?: sum--- ] quia tum dirupto interstitio maceriae, duos diversos populos Iudaeorum ac gentilium in unam Ecclesiam, ac (sicut ipsemet inquit) duos diversos greges in [?: ] ovile coniungit: tum et totum aedificium Ecclesiae, dissuatur,

ac deformata, vel potius in ipsam plane transformata. Dicitur ergo Baptismus lavacrum regenerationis, et mundare Ecclesiam ac animam, Ephes. 5. Tit. 3: quia Deus per Verbum et Sacramenta, sanguinem, passionem, ac meritum Christi nobis credentibus applicans, emundat nos ab omnibus peccatis. Ideo et Ananias hortatur Paulum ad suscipiendum Baptismum: inquiens: Surge Saul frater, et ablue peccata tua. Nec obstat quod Petrus dicit 1. capite 3, Non ablutio immundiciae carnis, sed bonae conscientiae confirmatio in Deum. Non enim loquitur de causa formali, sed de effectu. non excludit

lectum eius vertisti: id est, Dominus eum corroboret in omnibsuis difficultatibus. Lectum madefacere lachrymis, perpetuum ac gravem moerorem ac luctum denotat, qui nec in quiete quidem nocturna cesset. Super lectum ascendere, est, incidere in morbum: contra, descendere est convalescere. Ideo dicit Helisaeus de rege Israel: De lecto quem ascendisti, non descendes pro, hoc praesenti morbo morieris. Lectus aliquando significat thorum coniugalem: ut cum dicitur, Super lectum patris ascendere, et stratum patris maculare: quod est novercam contaminare. Gen. 49. Transgredi lectum

[?: ] bilior: reliqua pars contra humilius iacebat sic, ut leonis forma exprimere videretur, cuius caput et [?: ] magis ardua est. Aliqui, inter quos Munsterus, [?: dic-- ] ipsum templum talem quandam formam leonis effecisse. Lutherus ex verbis Prophetae dicit, ideo dicitur esse leonem Dei Iudam et Hierusalem, quia ut [?: an- ] Deo, aut pro Deum fuerit potens, et grandia effecerit, ut nunc teste Propheta contraria ratione fore leonem Dei quia Deus sit potenter contra eum pugnaturus, ut contra leonem necesse est. Ezech. 18, populus Iuda

a iaad contestando, testimonium plerunque vertitur: [?: q- ] aliqui (praesertim Kimchi) ita exponunt, ut dicant ea demum praecepta hoc nomine notari, quae simul aut festum, aut aliquod aliud memoriale alicuius facti aut beneficii divini continent. Alii ideo a contestando hoc sanctionum nomen sumptum esse opinantur, quod testamentum aut foedus secundum talia pacta aut sanctiones sint a Deo cum Israelitis initae. cum dicitur Tabernaculum eduth, rectius verteris conventionis [?: qua-- ] testamenti. Mispat

esse opinantur, quod testamentum aut foedus secundum talia pacta aut sanctiones sint a Deo cum Israelitis initae. cum dicitur Tabernaculum eduth, rectius verteris conventionis [?: qua-- ] testamenti. Mispat משפט, et Mispatim, iudicia, videtur ideo et ea demum ratione ad doctrinam traductum esse, quod in foro iudicia semel facta, tum in eo ipso individuo porro pro lege habentur, tum et ad alios casus ob aliquam similitudinem convenientiamque transferuntur. A foro autem deinceps in Ecclesiam vocem hanc translatam esse, non obscurum est.

sicut Prophetae prophetarunt de venturo Christo: ita et lex caeremonialis eundem suis typis, figuris, umbris ac picturis pinxit. Veniente autem luce ipsa, seu re significata, praenunciata, et prophetata, desierunt lex ac prophetae praestita iam sua promissione, futura promittere ac praenunciare. Ideo Christus ibidem hoc dictum exponens ait, Ab eo tempore regnum caelorum annunciari: sicut ipsemet iubet suos Apostolos ubique annunciare, iam regnum caelorum appropinquare, atque adeo advenisse: id est, ipsum regnum Meschiam cum suis spiritualibus bonis, in quibus (teste Paulo Romanorum

aeternum. Sic idem homo est tum sine lege, scilicet quae ei iustitiam ac vitam dare posset: tum sub lege, ipsum scilicet accusante, iudicante, ac damnante. Quinto, Iustus est sine lege, seu Lex ei posita non est, 1 Timoth. 1: quia sponte quae legis sunt facit, et est sibimetipsi Lex: Roman. 2. Ideo etiam Lex iusto posita non est. primae Timoth. 1. Sexto, Paulus de se scribit 1 Corinth. 9, se exlegibus, aut lege carentibus, exlegem factum esse: id est, accommodasse se ad mores gentilium, ut eos Christo lucrifaceret: sicut paulo ante dixerat, se Iudaeis factum esse Iudaeum. Erat igitur

se solos habere veram religionem, et omnes alios homines prae se veluti bruta quaedam superbe contemnebant: et praeterea legem non intelligentes putabant se illa sola professione Iudaismi, et qualicunque tractatione ac externa observatione legis, caeremoniis ac disciplina, iustos esse. Ideo istud eorum acquiescere mox hisce verbis depingit: Qui de lege gloriaris, per legis transgressionem Deum dedecoras. Opera legis, quibus Paulus adimit laudem iustitiae coram Deo, sunt non tantum caeremonialia (ut olim Origenes ac Hieronymus, et postea Sophistae ac Papistae, multique etiam

tamen habere eam testimonia a lege ac prophetis, dicitur [?: Ro- ] tertio. Sententia est, quod cum Lex non proprie ad eum finem data aut instaurata sit, ut iustificet, aut [?: ] salutaremque iustitiam afferat ac offerat, sed potius [?: ] accuset ac condemnet: ideo iam per aliam doctrinam, nempe per Evangelium ac novum testamentum, veram salutaremque iustitiam mundo patefieri et offeri. Ne tamen quis offendatur et dicat, plane novare, veteribus inauditam, atque ideo falsam iustitiam a Paulo praedicari: ideo dicit hanc ipsam iustitiam nihilominus sua

iustitiam afferat ac offerat, sed potius [?: ] accuset ac condemnet: ideo iam per aliam doctrinam, nempe per Evangelium ac novum testamentum, veram salutaremque iustitiam mundo patefieri et offeri. Ne tamen quis offendatur et dicat, plane novare, veteribus inauditam, atque ideo falsam iustitiam a Paulo praedicari: ideo dicit hanc ipsam iustitiam nihilominus sua perspicua testimonia habere ex lege et Prophetis: sicut et Christus affirmat, Mosem de se testatum esse. Gloriationem esse exclusam non per legem operem, sed per legem fidei, dicit Apostolus Romanorum

sed potius [?: ] accuset ac condemnet: ideo iam per aliam doctrinam, nempe per Evangelium ac novum testamentum, veram salutaremque iustitiam mundo patefieri et offeri. Ne tamen quis offendatur et dicat, plane novare, veteribus inauditam, atque ideo falsam iustitiam a Paulo praedicari: ideo dicit hanc ipsam iustitiam nihilominus sua perspicua testimonia habere ex lege et Prophetis: sicut et Christus affirmat, Mosem de se testatum esse. Gloriationem esse exclusam non per legem operem, sed per legem fidei, dicit Apostolus Romanorum tertio: ubi credo vocem legis generaliter pro

ac illustrat, sed etiam vere auget et accumulat. Ubilex non est, ibi nec peccatum: inquit idem gentium doctor, Romanorum quarto. Item quinto: Peccatum non imputatur, nisi existente lege. et, Peccatum esse mortuum, ubi non est lex: Romanorum septimo. Notum sane et certum est, omne peccatum ideo esse peccatum, quia violat aliquam legem, aut rectitudinis normam, seu quia aliquando Lex id vetat ac condemnat. Ubi vero nulla talis norma est, ibi violatio aut transgressio eius nulla fieri aut existere potest, eoque nec peccatum contra eam est. In positivis legibus id manifestum, ac quasi

suam vim habeat et hauriat, et sine ac peccatum esse aut nomino existere nequeat. Frustra ergo inde iustitia et vita quaeritur, unde iniustitia et mors perpetuo scaturiit, et torum mundum perpetuo vastavit ac perdidit. Legem subintrasse, ait Paulus Rom. 5, ut peccatum abundaret: docens nimirum, ideo legem instauratam esse per Mosen, ut magnitudo peccati ac malitiae humanae tanto magis illustraretur, et omnibus innotesceret. Peccatum vobis non diminabitur: non enim estis sub lege, sed sub gratia. Rom. 8. Potest videri hic Paulus de imputativa liberatione a damnatione legis loqui, et

nobis movebant et efficiebant. Verum extincto, aut certe mortificato nostro hoc veteri Adamo, ceu marito, lex non est amplius ad tales effectus in nobis potens ac efficax. Quoniam autem admodum absurdum videtur esse istud paradoxon, quod lex operetur in nobis cupiditates et passiones peccatorum: ideo et Paulus id illic exponit, et nos aliquid de ea re hic adiungemus: tametsi paulo ante in dicto, Lex iram operatur, aliquid de hac re dixerimus. Primum igitur, lex facit abundare peccatum, ipsa clara noticia seu declaratione magnitudinis peccati, eiusque perpetua accusatione. Secundo, facit

decem milia lentorum, quae lex ab homine exigit, pro eo persolvit [?: ] lus ille nos a maledicto legis liberat. Denique Christus est finis legis, quia nos condit aut instaurat ad bona opera, seu ad legis obedientiam, et in nobis eam excitare ac praestare incipit. Sic Rom. 8 dicitur ideo Christus [?: ] sus, ut iustificatio legis in nobis impleretur. [?: Huc- ] ranturea quae supra diximus, quomodo per fidem lex stabiliatur. Sub lege esse, 1 Cor. 9, significat

Sed sensus est: legem non polliceri iustitiam soli fidei, aut credenti, verum integre obedienti. Sicut ipsemet Paulus sese declarat, addens legem dicere: Qui fecerit ea, vivet in eis. i. quod integram obedientiam a salvandis requirat et flagitet. 1 Corin. 15, Peccati autem vis est Lex. i. ideo et ea demum ratione gravat, accusat et punit, Deoque exosum reddit hominem peccatum, quia est a lege prohibitum. Nisi. n. a lege prohibitum esset, tantopere Deo non displiceret, nec adeo hominem gravaret ac perderet. Convenit hoc dictum cum illis suprâ explicatis: Ubi non est lex, ibi nec

peccato. Sicut. n. lex causa est, cur omne contrarium factum sit peccatum. i. res Deum offendens, et hominem coram eo faciens reum: ita porro illud pravum factu est causa, cur Deus irascatur et puniat: ut lex sit causa efficiens peccati, peccatum autem sit causa poenae seu mortis. Omne. n. factum ideo malum bonumve habetur, quia est superioris lege aut mandato prohibitum aut praeceptum: et quicunque punitur, aut etiam praemio afficitur, ideo poena praemiove dignus censetur, quia aliquid vel prohibitum vel mandatum perpetravit. Galat. 2 Quod si ex lege sit iustitia, Christus frustra

illud pravum factu est causa, cur Deus irascatur et puniat: ut lex sit causa efficiens peccati, peccatum autem sit causa poenae seu mortis. Omne. n. factum ideo malum bonumve habetur, quia est superioris lege aut mandato prohibitum aut praeceptum: et quicunque punitur, aut etiam praemio afficitur, ideo poena praemiove dignus censetur, quia aliquid vel prohibitum vel mandatum perpetravit. Galat. 2 Quod si ex lege sit iustitia, Christus frustra mortuus est. Si. n. nostris operib. legi praestitis iustificari et salvari possemus nihil certe Christo indigeremus. Sed Christus ob hoc ipsum nobis

doctores propagatas esse. Quod cum omnes historiae, tum et ipsamet acta falsissimum esse liquido convincunt. Lex Dei in alicuius corde tunc esse dicitur, cum is non tantum ore et externa hypocrisi, sed et vero animi affectu legem Dei sequitur. Sic dicitur Psalm. 37. Lex Dei in corde eius, ideo non nutabunt pedes eius: id est, ideo nec ipse declinabit ad falsam doctrinam aut pravam vitam, motus felicitate impiorum: nec Deus iratus eum, ut iniustum, perire patietur. Debilitari aut infirmari legem, Habacuc 1, est, negligi, cum

omnes historiae, tum et ipsamet acta falsissimum esse liquido convincunt. Lex Dei in alicuius corde tunc esse dicitur, cum is non tantum ore et externa hypocrisi, sed et vero animi affectu legem Dei sequitur. Sic dicitur Psalm. 37. Lex Dei in corde eius, ideo non nutabunt pedes eius: id est, ideo nec ipse declinabit ad falsam doctrinam aut pravam vitam, motus felicitate impiorum: nec Deus iratus eum, ut iniustum, perire patietur. Debilitari aut infirmari legem, Habacuc 1, est, negligi, cum

iustum, causam boni, etc. Quia ergo [?: E- ] nici haec prima fundamenta scientiae aut fidei de Deo [?: ] cunque perceperant, et etiam plus percipere potuissent, [?: ] animo scrutari, quaerere, et interrogare dignati [?: fuis-- ] ideo dicit Paulus, eos detinere et corrumpere veritatem. i. veras sententias, scientiam, aut fidem de Deo [?: ] iniustitiam et errores. Non sane apparet, quomodo innata principia de Deo, veritas Dei vocari possint: [?: ] omnis homo, quo ad Deum ac res religionis attinet,

qui audiunt legem, iusti sunt `apud Deum. Sed et qui legem factis exprimunt, iust, habebuntur. Propositio est, qua Paulus duos populos conferens, Iudaeum auditorem et Echnicum factorem legis, priori quidem iustitiam adimit, et posteriori eam soli tribuit. Id autem ideo facit, ut ostendat, adeo Iudaeos ob [?:--iam ] circumsionem, auditionem legis, et caeremoniorum observationem iustos non esse, sicut ipsi alio qui opinabantur, ut si Ethnicus homo omnibus illis carens vere legem moralem praestaret, esset futurus iustus. Ut autem duos populos

ut sessor equum sicut et August. hanc appellationem correxit. De hac igitur quoque voce aliquid breviter adiiciemus. Ista igitur nimis superba appellatio liberi arbitrii, Latinis vocib. constans, in hac quidem significatione pro virib. humanis, Latinis usitata non fuit. Venit autem in hunc usum ideo, quod Latini vocem Arbitrium, tum pro sententia, tum pro velle alicuius, tum denique pro iure, potestate et facultate usurparunt, ut Suo arbitrio aut alieno vivere, In a bitrio alicuius aliquid esse positum, et Aliquem esse sui arbitrii. Significat vero in hoc negocio Arbitrium, tum

fuit nimis voluptuaria vita Salomonis. VI. Licitum improbatum, seu impatienter ab irato Deo toleratum, fuit, quod [?: Is-elitae ] omnino voluerunt habere regem, quantumvis [?:-d ] Deus et Samuel improbarent. item, quod importune flagitaverunt carnes in deserto. Ideo dicit Deus Hosae 13, se in ira sua et dedisse et abstulisse eis regem: et adhuc carnibus eis datis in ore existentibus, eos punivisse. Tale credo esse etiam illud Paulinum, non aedificans [?: ] non conferens, sed sub alienum iugum trahens licitia culpa circumstantiarum, non

petulantiam et audaciam erumpet male dispensata libertas. Qua eadem significatione dicitur Dispensatio esse quaedam iuris relaxatio. Sunt autem et indulgentiae et dispensationes secundum novissimum dispensandi modum, permissiones quaedam. Sed quia peculiarem quendam permittendi modum obtinent, ideo primo de communibus permissionibus deinde de illis quae concedendo, indulgendo aut dispensando fiunt, in sequentibus dicemus, etc. Eamque ob causam doctores posuere plures modos permittendi: videlicet per meram tolerantiam, per concessionem, per indulgentiam, per dispensationem.

Ligamen argenti, Proverb. 7, pro marsupio, aut alioqui summa aliqua pecuniae in linteo colligata ponitur, sicut diceres sacculum argenti. Ligari quoque solent onera iumentis imponenda. Inde per metaphoram dicuntur ligamina iniusta gravamina, quibus inferiores a superioribus gravantur. Ideo dicit Deus Isaiae 58. Non ne hoc est ieiunium, quod elegi: dissolvere impias colligationes, et solvere fasciculos onerosos? Ab hac ipsa onerum super iumenta ligatione, aut potius a captivorum colligatione, vinculisque, et vicissim resolutione, videtur etiam illud Christi dictum Matthaei 16:

per synecdochen, quia exligno fit: sicut ferrum pro gladio. [?: ] Deuter. 21. Maledictus a Deo est omnis qui [?: pendeti- ] ligno: id est, qui ob iram Dei, facinore eius irritatam, sic suspenditur. Unde fit, ut eius cadaver ira Dei onerati quasi terram polluere videatur. Ideo amovendus ac sepeliendus est, ne veluti contaminet ac funestam faciat terram, et homines ipsos tam foedum spectaculum abhorrentes. Hinc porro Paulus in Epist. ad Gal. cap. 3 probat, Christum esse factum maledictum Legis, quia in igno pependerit: ab effectu argumentando. Vere

Dei proveniat. Lignum [?: scu- ] boni ac mali. id est, arbor cuius fructus comesi praebeant scientiam boni et mali, aut faciant homines [?: omni ] rerum peritissimos, ut Satan affirmat et interpretatur ex quo etiam eventu credo id nomen arbori esse iustum. Alii malunt, ideo arborem scientiae dictam esse, qua ibi doctrina caelestis praedicari debuerit. Sic et de arbore vitae dubium est. Porro lignum aut arborem ibi, et alibi quoque non raro collective positum putant, [?: ] arborib. aut sylva: sicut Germani quoque sylvam, [?: lig- ] holtz,

etiam Proverb. 15, lingua [?: fals- ] fera lignum vitae dicitur. Ligna aquarum, arbores [?: p-stres ] sunt, et per metaphoram viri potentes, aut etiam reges: quia ut talibus arboribus necessarius [?: hu- ] non deest, sic potentibus commoda affluunt. Ideo etiam Psalm. 1, hinc similitudo sumitur. Sic Ezek 31. Ut non exaltentur in statura sua omnia ligna aquarum. Ligna secantem vulnerari ab eis, aut defatigari in eis, videtur quasi proverbialiter Ecclesiast. 10 dictum: quod homines non raro ex suis laboribus malos fructus [?:

utantur: sed simpliciter de valde excellenti lingua, aut etiam alia re dicitur, quod sit lingua angelorum. Sic forte panem angelorum: id est, eximium, caelestem, non quod eo angeli vescantur. Quia autem illae peregrinae linguae erant ignotae aliis communibus Christianis, inferiorique plebeculae, ideo improbat Paulus in Corinthiis, quod peregrinis linguis garriebant, quantumvis praeclaras res dicerent, sine sensu, intellectu ac utilitate multitudinis. Quare vult aut adhiberi interpretem, qui pium sermonem peregrina lingua dictum plebi exponat: aut tacere eum qui habet donum linguarum: aut

eius, ut est laesio eius in quem commovemus, [?: ali- ] actiones ex ira profectae, Graece μακροθυμία, Θυμος, [?: ] mus, iram crebro significat: sicut et Latinis animus [?: ] quando iram notare videtur. Ideo vocis ἐτυμος sonat [?: ] tionem aut cohibitionem irae, Hebraicae ארך אפים erech apaiim, longus narium aut

Sic Petrus dicit Actorum 2, Deum iurasse Davidi, quod velit de fructu lum borum eius dare Meschiam, qui sedeat in throno eius. In lumbis etiam robur hominis consistit, sicut Iob 40 habetur: In lumbis eius robur eius. Contra igitur in imbecillitate, dolent et debilitati sunt lumbi hominis. Ideo dicit Psaltes Psal. 69, Lumbos eorum fac iugiter nutare. Sic et Latini delum batos dicunt eos, qui percussione aliqua debilitati sunt et elumbes Lumbos accingere, significat tum praeparare se aliquem [?: ] sit expeditus ad iter, aut alium ali quem gravem laborem

innocentia et solida causae bonitate [?: ] structos armatosque contra omnes calumniatores [?: consi- ] Contra porro Aperire aut dissolvere lumbos, significat eos discingere, ac ideo debiles reddere, et veluti disarmare: soluto enim cingulo, cadit inde appensus gladius: ut Isaiae 45 Deus dicit, se Cyrum manu ducturum, gentes ei subiecturum, et reges disarmaturum, seu lumbos eorum dissoluturum coram eo. Sic et Dan. 5 inquit de rege Belsazer: Tunc species regis commutata

Talorum aqua dicitur. LUMEN, mox post vocem LUX exponetur. LUNA, ob sui mutabilitatem imago est stulticiae, quia mens insipientis temere huc atque illuc fluctuat, et varias species ut Luna assumit, quia nullam habet certitudinem sententiae, nec firmitatem propositi: ideo dicit Eccles. cap 27. Stultus ut luna mutatur. Per Lunam [?:-liqui ] volunt Apocal. 6 Ecclesiam notari, quia illa modo splendidior apparet et crescit, modo minuitur ac obscuratur, et tantum non aboletur, donec gloriosior denuo resurgat: et quia perinde a suo

מ mem [?: haeaetica ] seu formativa nominis ab initio addi potest: ut admodum crebro fit ut ex Hamon fiat Mamon. Quaeri etiam solet, cur vocetur a Christo Luc. 16. Mammon iniquitatis, seu iniquus, aut iniustus. Plerique autem [?: senti- ] eum ideo sic vocari, quod plerunque iniuste paretur, et iniuste etiam eo iam parto possessores utantur, vel nimius ei parcendo, vel nimium fidendo ei, ac de eo superbiendo, eumque amando vel denique eo ad parum pios aut honestos sumptus [?:-tendo ] . Credo etiam in Luca respicere Christum

in perpetuum foedus tuum. Sic Heb. 9. Testamenti quod mandavit nobis. in Hebr. Exod. 24, quod percussit. Graecus ergo ἐνετείλατο pro ordinavit, promisit, proposuit. Haec significatio verbi צוה mandare, etiam ideo est observanda, quia homines imperiti verba de promissionibus Evangelicis et gratuita Dei misericordia ac gratia loquentia, legaliter accipiunt, et ad nostra bona opera transferunt. Quod et in voce Retributionis faciunt, quae admodum crebro gratuitam Dei beneficentiam declarat, et in aliis

proprietatibus manus, varia significata et Hebraismi deducuntur: tametsi [?: ] similes locutiones etiam in aliis linguis reperies. [?: Qu-- ] igitur Manus est instrumentum plerarumque [?: ext-rum ] actionum, idque maxime nobile ac [?: conspi- ] ideo significat Hebraeis, quicquid est vice instrumentum ad aliquid agendum. Quinetiam ponitur 1, pro ipsa persona agente, 2 pro eius officiis. 3, pro eius viribus [?: ] potentiis. 4, pro consiliis. 5, pro cura. 6, pro [?: co- ] 7, pro actionibus, cogitationibus. 8, pro

servorum et ancillarum ad manus dominorum et dominarum suarum: pro, expectant eorum mandata, et pensum ac dimensum ab eis: Psal. 123. Germani eadem phrasi utuntur, Einem anderen in die hand sehen: pro, ab eo expectare necessaria. Quia etiam manibus agimus pleraque externa opera, ideo ponitur haec vox pro ipsius vitae curriculo, aut actionibus. Hinc dicuntur manus sanguine plenae, maculatae, mundae, purae, innocentes. In manibus esse mundiciem, aut iniquitatem, aut malum, lavare

est pars hominis, qua cognoscitur. Notat ergo symbolice confessionem. nam tempore Interim adiaphorizabant, et characteres meretricis accipiebant, ut adversarii persuaderentur iam illos accepisse Interim, eoque parcendum illis obedientibus filiolis esse. Manus autem, praesertim dextra, operatur: ideo significat vitam externam. Indicat ergo, tales collusores meretricis Babylonicae in confessione, et in opere, aliquas eius notas aut abusus exprimere et circumferre. MARANATHA, in fine prioris ad Corinthios est: Si quis non amat Dominum IESUM, sit anathema maranatha. id est, sit

patet in Sacris, quam in prophanis Scriptoribus. Nam non tantum istud magnum falsum mare significat: sed etiam stagna, praesertim maiora: unde tam crebro, praesertim in novo Testamento, nominantur hac voce illa Iudaica stagna: ut [?: M-- ] Tyberiadis, mare Genesareth, mare Mortuum. Ideo vero stagnum vocatur modo mare Genesareth, [?: ] Tyberiadis, modo Galileae, a diversis civitatibus [?: ] tore eius existententibus. Mare mortuum, quod nullis [?: ] tis ac fluctibus agitatur, est stagnum, in quod [?: So- ] submersa est:

eius: Amos 4. id est, Deus [?: ] mas hominis cogitationes perspicit. Secundo, significat etiam moliri, conari. ut Psalm. 2, Et populi [?: ] ti sunt inania: id est, irrita consilia ac conatus susceperunt. Sic Psal. 38, Dolos tota die meditabantur: ideo struebant. Proverb. 17, Qui meditatur discordias. Tertio, significat cogitationem cum aliquo externo [?: ] mure aut susurro: ut solent aliquando, interius [?: ]

indicant. Iob 20. Non videbit impius rivulos et flumina torrentium mellis et butyri: id est, non benedicet Deus impiis, ut copia rerum ad victum utilium fruantur cum reliquis piis, aut coetu Dei. Quia mel largius sumptum, facile in choleram vertitur, ideoque insalubris est talis eius sumptio: ideo per similitudinem pene proverbialiter dici in Sacris solet. Petitur hinc praeceptum de moderato omnium rerum bonarum usu, ac in universum de adhibendo in rebus agendis [?:-do ] . Proverb. 25. Sicut comedere mel multum, non [?: ] bonum: sic investigatio aut

in voce BUTYRUM aliquid dictum est quod videatur significare communem vivendi morem, et communium rerum bonarum, ac etiam malarum, totiusque vitae illius experimentum habere. Sed quia eodem Capite ponitur ea locutio pro omni deficatiore vita, sicut et supra monuimus, mel summas delicias notare: ideo possis per eam accipere [?: exposit- ] eius pueri educationem, nempe spiritualibus deliciis et alimentis institutioneque constantem, ex qua [?: ve- ] illud praestantissimum iudicium discernendi bonum ac malum. Nam praestantem quandam educationem, quae simul et

per quam eum tot annis circumduxit Deus. Porro reges, suos primarios aulicos, quibus maxime benefacere cupiebant, solebant adhibere suae mensae: ut 2 Sam. 9, David adhibet Mephiboschetum, filium Ionathae, suae mensae. Et 1 Reg. 2, iubet Salomonem alere in sua mensa filios Parcilai Galeaditis. Ideo Christus sumpta ab eo more metaphora, inquit ad Apostolos Luc. 22. Ego dispono vobis, sicut disponit mihi pater regnum, ut edatis ac bibatis super mensam meam, in regno meo: id est, sitis participes felicitatis ac omnium bonorum meorum in altera vita. Sic dicuntur multi venturi ab Oriente et

in medio meridiei: id est, in summo aestu. Aestus vero hic afflictionem et persecutionem notat. Contra Gen. 18 scribitur Abraham excepisse hospites in aestu diei. id est, circa meridiem. Meridies significat Hebraeis etiam plagam meridionalem, seu australem. Porro quia ibi fuerunt multa deserta, ideo non raro meridies desertum significat: et contra desertum, regionem meridionalem. Gen. 13. Profectus est Abraham eundo et proficiscendo ad meridiem: id est, versus australem plagam, et ita versus Aegyptum. Meridies usurpatur etiam pro clarissima luce, siquidem Hebraei

[?:-ur ] dormisse cum mulieribus militantibus ad tabernaculum. Delectatur sane Scriptura multum militibus vocabulis, tanquam val de notis, significantibus [?:-oculos ] incurrentibus, quib. per metaphoram solet [?:-em ] militiam aut luctam piorum depingere: ideo [?: ] in Veteri, tum et in novo Testamento omnia [?: ge- ] morum et actionum ad spirituale bellum et [?: de-gradum ] Christianum militem, transfert. Paulus [?: ] [?: ] suum Timotheum vocat bonum militem IESI Christi, et iubet

custodito ac conservato. Sic roborari super nos misericordiam et veritatem Dei, Psalmo 117. pro solide attribui. Misericordiam protrahere: id est, large suppeditare. Psalmo trigesimo, Protrahe misericordiam tuam cognoscentibus te. Et Ieremiae trigesimoprimo: Charitate perpetua dilexi te, ideo misericordiam protraxi tibi. Recordari misericordiae. Ieremiae 2, Recordatus sum misericordiae adolescentiae tuae: id est, beneficarum promissionum et beneficiorum, quae tibi in adolescentia feci. Sic Psalmo septuagesimoseptimo Numquid obliviscetur misereri Dominus,

exprimere conatus est: unde vel vicinitas, vel etiam (ut cum Sophistis loquar) identitas significationum gratiae et misericordiae cernitur. Vicina etiam huic [?: ] significatio est vocis Dilectio ac Charitas, cum Deo ergo nos tribuitur. ut cum Christus dicit Ioannis tertio: Ideo dilexit Deus mundum, ut tradiderit unicum filium, ut omnes qui credunt in eum, non pereant, sed habeant vitam aeternam. Sic de eadem dilectione, gratia aut misericordia, Romanorum quinto inquit. Commendat autem Deus dilectionem suam erga nos, quid cum adhuc essemus peccatores, Christus pro

dictum videtur, ne quis proximum quantumvis obaeratum, prorsus omnibus necessariis privet. Conterere alicuius molas, Iob 29, et Psal. 58, significat perdere ipsum, aut certe eius potentiam: sumpta metaphora â dentibus molaribus et maxillis, in quibus vis rerum consistit. Ideo autem illi dentes molae dicuntur, quia sicut primi dentes abrum punt et concidunt, ita molares comminuunt, commoluntque. MOLLIS, ignavum significat Latinis: Hebraei verbo magis utuntur in hac significatione. ut Iob 23, Deus mollivit cor meum: id est, tregit, imbecillum aut etiam

[?: ] . Mors, sicut et Peccatum, pingitur in Sacris literis, tanquam praepotens quidam dominus, aut potius tyrannus, grassans horribiliter in genus humanum. ut hac quasi prosopopoeia tantum malum magis in sensus humanos incurrat, ac ab hominibus intelligi possit. Ideo toties repetit Paulus Roma. 5, quod mors pervaserit aut occupaverit omnes homines, quodque regnaverit et regnet super omnes homines. Et cap. 6, quod mors non amplius dominetur Christo. Et mox 7 et 8, quod [?: si-us ] liberati a lege et imperio mortis. Item 1.

dicat David Psal. 18, et 2. Sam. 22, summa pericula, et [?: in- ] profectos terrores ac dolores. Psa. 116, clare dolores [?: ] significat haec phrasis. Porro dolores mortis Act. [?: ] Petrus ibi agat de Christi descensu ad inferos, ideo aliquid longe tristius et gravius significare, quam [?:-ta ] Davidis gratiarum actione, praesertim cum descendit Christi ad inferos pro quadam humiliatione et [?: affli- ] eius recenseatur. Posses tamen in Psal. 116, de ve [?: ] [?:

dicuntur accessisse ad Lotum. Non deseruit benignitatem suam vivis et mortuis, Ruth 2. id est, Booz perrexit benefacere non tantum viventi marito ac filiis meis, sed etiam mortuis, dum te ac me eorum desertas viduas iuvat, fovetque. Canis mortuus. pro re vilissima et abiectissima ponitur. ideo clamat. 1. Samuelis 24. David ad Saulem, Cur canem mortuum persequeris? se ita vocans. pro, cur vilissimum homuncionem tanto labore ac periculo insectaris? Sic et 2. Sam. 16 dicit Abisai frater Ioab, ad Davidem, et Semei male dicente illi: Quare hic canis mortuus maledicit Domino meo regi?

Hebr. 9. id est, [?: mo- ] et quae a spiritualiter mortuis proficiscuntur. Fides sine operibus mortua est. Iacob 2. id est, carens operibus non est vera ac viva fides. Sensus enim est, non [?: ] opera fidem vivificent, sed quod viva fides ultro [?: ] opera ideo dicit, operibus externis veluti effectis [?: aut ] fructibus quibusdam monstrari, an sit vera aut falsa [?:-va ] aut mortua fides. Cum ergo Iacobus adimit iustificationem fidei soli, non vivae, sed mortuae fidei [?: ] Praeterea operibus iustificari

letale. Vide supra Mortem Domini annunciate, 1. Cor. 11. id est, praedicate de passione Domini, eiusque fructibus, et de fide eos apprehendente, credite etiam in eum, et gratias Christo patrique pro ea agite. Stimulus mortis peccatum, 1. Corinthiorum decimoquinto. id est, mors tantum ideo et hac ratione efficax, quia peccato iram Dei provocamus: sicut si quis diceret, Furtum furis armat carnificem, non eius crudelitas, iudex, funis aut gladius, culpa coram Deo attrahit exitium peccati. Christus est factus obediens patri usque ad mortem, mortem autem crucis. Non significat illud

vivimus, ac movemur, inquit Paulus Actor. 17: quod non solum intelligendum est de efficacia Dei, sicut quidam vertunt, Per [?: usum ] vivimus, movemur et sumus: sed et de physica praesentia, qua dicimus Deum ubique praesentem esse [?: ] essentia, et omnia replere. Ideo dixerat prius eum us procul a nobis esse, et posse quasi manibus [?: conting--- ] palpari, sicut aerem nobis circumfusum tangimus sicut et Virgilius inquit:
Spiritus intus alit, toto et se corpore miscet. Et,
Iovis omnia plena:— Aratus, ex quo

Virginem. Sic Eva, antequam tangeretur ab Adamo, Mulier vocatur, et Virgo a Christo: et Rebecca Gen. 24, antequam esset sponsa Isaaci. de qua significatione disserit August. ad Honoratum, et Orig. super Levit. 12. Hieronymus videtur diversum sentire, cum ideo dicit Christum non comprehendi illo dicto, Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne: quia ipse sit de Virgine, non de Muliere natus. sed recte in Annotationibus Erasmi super idem dictum refutatur. Mulier nomen etiam imbecillitatem, aut fragilitatem quandam simul denotat. Non sine

supputant, liquido testantur. MULUS et equus coniunguntur interdum in Scriptura: quia istis duobus iumentis utimur multum, idque in hominum frequentia: quae cum et fortia sint, et nonnunquam ferocia, necesse est habere instrumenta, quibus domentur: ut sunt, frenum, ephippia, calcaria. Ideo hinc sumit Psal. 32 similitudinem, eamque transfert ad homines securos et carnales ac impoenitentes, qui ferocientes negligunt suum herum Deum, nolunt ei servire, imo et ipsi quasi recalcitrant. Quare eos Deus variis castigationibus et etiam lege domat, frangit et conterit:

2 Corinthiorum quinto: Sancti iudicant mundum Ioan. 17. Non pro mundo oro. Ioan. 14 Mundus Spiritum sanctum non potest accipere. Ioan 16. Mundus gaudebit vos autem plorabitis. Mundus me odio habet: Mun-dus quod suum est deligit. Usitatissima omnino significatio vocis istius haec est. Ideo autem impii vocantur Mundus, quod nihil prorsus habent in se spirituale aut [?:-num ] , sed tantum caro et terra sunt: vel potius, quia haec maxima et florentissima pars totius generis humani [?: anima ] enim et vilissima pars ad Deum vere [?: convertatur

superstitiosorum hominum. Non vocat autem Apostolus proprie idolum ipsam imaginem, sed illum fictum deum Martem aut Iovem aut Venerem, cuius imago ostentabatur, et fabulosae historiae recensebantur, ut perillam et in illa ille somniatus deus coleretur. Ideo dicit, unum solum Deum esse. Adversus mundi rectores, Ephes. 6. diabolum sic vocat, qui impios potenter ac pro arbitrio regit, et alioqui in mundo, atque adeo etiam in piorum actionibus multa turbat et agit, impediens bona, et promovens mala. Nohe per arcam damnavit mundum, Hebraeor.

est aliud quam de mundo esse. In mundo sunt pii (et erat ipse quoque Christus) id est, in hac vita et terra vivunt: sed de mundo non sunt, id est, ad hunc impurum mundum et pravos homines, perversamque generationem non pertinent, non sunt eis similes. Ioan. decimoquinto et decimoseptimo, Ideo inquit: Ego tradidi eis sermonem tuum, et mundus eos odio habuit, quia non sunt ex mundo, sicut nec ego ex mundo sum. Non rogo ut tollas eos ex mundo, sed ut serves eos a malo. Transire ex mundo ad patrem, Ioann. 13, est, per mortem exhac vita in caelestem patriam migrare. Mundus etiam

ea dictione ostensum est. Habebantur etiam loca quaedam immunda: unde Deus praecipit ea quae ad Sacra pertinent, fieri in loco mundo, si quae in ipso tabernaculo recte fieri non poterant: Levit. 4, 6, et alibi passim. Porro quia aliqui morbi, praesertim lepra putabatur immundum reddere hominem: ideo ponitur nonnunquam mundatio pro sanatione. Sic 2. Reg. 5, mundari dicitur Naeman Syrus, et decem leprosi a Christo sanati: quin et quoties de leprosorum sanatione in Evangelistis agitur, mundatio nominatur. Mundatio igitur non tantum expiationem ab illa externa contaminatione per ritus ac

verbum et etiam consuetudinem aut praeceptum hoc Dei, de abolendis debitis. Vocabula certe plane conveniunt. Ignari huius originis illius legis, dicunt Solonem non ausum esse dicere, se abolitionem debitorum instituere: sed mollius verbum Excussionis onerum quaesivisse: verum haec mea sententia ideo quoque verisimilior est, quia Solon in Cypro, Syria et Aegypto versatus est, eorumque hominum mores, leges et politias diligenter exploravit, et in multis in sua legislatione secutus est. Affirmant sane scriptores, eum multa ex Aegyptiis legibus in Athenienses transtulisse. Diodorus certe

necessario accipienda sunt. At cum Galatis secundo Paulus dicit, Titum, cum esset Graecus, non fuisse coactum circumcidi: non est accipiendum de conatu, qui ibi valde violentus aderat, sed de exitu aut eventu. Testatur enim Paulus, se in ea re etiam Apostolorum iudicio victoriam obtinuisse. Ideo inquit, de falsis fratribus eum ad circumcisionem cogentibus, nec ad horam quidem cedere voluisse. De eventu et illud Actorum ultimo accipiendum est, coactus sum appellare ad Caesarem. quasi dicat, non tantum urserunt [?: ] ad id sua iniustissima accusatione, sed etiam tandem

ibi cum suis pullis tutae sint, Iob 39: sic etiam potentes homines, tum arces in locis munitissimis struunt, quod ante bombardarum inventum commodissi [?: ] fiebat, in praealtis rupibus: et alioqui res suas ac servos liberosque praesidiis muniunt, et in tuto loco collocare conantur. Ideo Scriptura dicit, eos collocare in locis altissimis et in petris nidos suos. Num. vigesimoquarto. Robusta est habitatio tua: etiamsi in petram collocaveris nidum tuum, eris in devastationem. Sic [?: Ab--- ] dicit capite quarto ad Edomitas, quod, etiamsi in [?:---dera ]

[?:----rus ] sit eos inde. Sic et Habacuc inquit: Vae [?: in- ] lucro in malum domus suae, et ponit in sublimi [?: ] suum, ut liberetur de manu mali. Tertio, quia [?: ] post excubationem pullorum a plerisque [?: aviarius ] deseritur, ideo dicit Isaias capite 16, quod [?: ] Moab erunt desertae. Magis tamen videtur [?: com---- ] in eo esse, quod sic incertis sedibus profugi [?: vagantur ] Moabitae, quaerentes victum: sicut pulli [?: avi--- ] postquam semel ex nido provolarunt,

non necesse sit intra Graecum textum, hunc Hebraismum in [?: ver- ] intrudere. 2 Reg. 9, Nisi viderim heri sanguine Naboth et filiorum eius, et rependam tibi in agro hoc [?: ] Subintellige, non habear pro Deo verace, etc. id est, profecto vidi culpam, et ideo poenam rependam [?: ] Vino ego, nisi qui sunt in solitudine, gladio [?: ] id est, certe cadent. Ubi sunt duae formulae [?: ] [?:-tera ] in Vivo ego, altera in Nisi. Sic mox 36, Nisi in igne zeli mei sum locutus: pro, certe in igne zeli. Sic

feritas bestiarum, quia tunc [?: ] possunt terram attingere, nec aliquid cibi reperire vel [?: ] terra effodiendo, vel etiam quia pecudes intra claustra continentur contecto pabulo, et ob externum frigus [?: tam- ] magis esuriunt incalescente ventriculo. Ideo 2 Sam. 23, 1 Par. 11, narratur de quibusdam fortib. David quod tempore nivis interfecerint leones, s. cum maxime sunt [?: fe-es ] , etiam fame efferante eos. Nix diu solet manere in [?: ] montib. et petris montium, ut sunt in eis varii [?: an-ct- ] et

1 Par. 11, narratur de quibusdam fortib. David quod tempore nivis interfecerint leones, s. cum maxime sunt [?: fe-es ] , etiam fame efferante eos. Nix diu solet manere in [?: ] montib. et petris montium, ut sunt in eis varii [?: an-ct- ] et gelidae cavitates: ideo eius comparatione [?: do- ] Hier. cap. 18, mirabilius esse quod Iudaei deserant verum Deum, quam si praemature nix petras Libani desereret. NOBILIS, videtur in Sacris literis potius virtutis propriae praestantiam, quam veterum imagines respicentes. 10, Beata tu terra,

18, mirabilius esse quod Iudaei deserant verum Deum, quam si praemature nix petras Libani desereret. NOBILIS, videtur in Sacris literis potius virtutis propriae praestantiam, quam veterum imagines respicentes. 10, Beata tu terra, cum rex tuus est filius nobilibilis virtute ac industria. Ideo mox veluti [?: de- ] se, addit: Et cum principes tui comedunt [?: opportunitates ] tempore. i. pro reparandis viribus, non pro luxu [?: u- ] ante dixerat, Vae tibi terra, si rex tuus est puer, principes tui mane comedunt. Quare hic nobilitas [?:

rerum nomen, quod et Nonius de Latino sermone notat: ut, Nomen tuum vocetur super nos, Isa. 4. i. adiecto tuo proprio nomine cognominemur, dicamurque uxores David aut Salomonis: de qua loquutione aliquanto post. Secundo, quia nomen est quasi novimen aut notamen rei, ut Grammatici docent: ideo non raro nomen pro ipsa ampliori noticia, cognitioneque rei ponitur. Hinc est quod nomen Dei ponitur pro eius vera doctrina et agnitione ac religione sicut in oratione Dominica petimus, ut sanctificetur nomen Dei: i. ut sancte ac vere agnoscatur eius doctrina ac religio, eaque accipiatur ac

Psal. 8 Et nomen tuum invocabimus: i. te implorabimus, tuosque nos profitebimur. tametsi ibi sit ad verbum, In nomine tuo invocabimus. Sic Gen. 4, Tunc [?:-eptum ] est invocari in nomine Domini. Porro quia invocatio est praecipuum opus cultus divini, sicut et ti cor: ideo invocatio nominis Dei pro toto cultu aut [?:-tate ] erga Deum crebro ponitur. Sic Psa. 116 dicitur salicem salutis accipiam, et nomen Domini invocabo: i. praedicabo, celebrabo, colam, ipsumque implorabo. [?: poni-ur ] pars pro toto. Iurare in nomine Domini, est

loco subito advenit, et quidem valde iratus ac terribilis. Videtur alludere ad communem opinionem aut cogitationem removentium [?:-eum ] a cura rerum humanarum, sicut Homer. suum [?:-vem ] ablegat convivatum ad Aethiopas. Nisi quis [?: ve-- ] dicere, ideo ex longinquo dici, ut eum magis reddat [?:-midabilem ] : quia et bona sunt gratiora quae ex [?: lon-quo ] veniunt, et mala terribiliora. Mich. 6 vertunt [?: ] , Vir sapiens aut salutis videbit nomen tuum: probebit praeoculis gloriam verbumque tuum. Sed

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report